c
c
^Wiegelied' beldemmend werk van Jiri Kylian
B
Mishori verovert Leidse 'Stelling'
Ook symfonische taak
voor het operaorkest
3
3
DAG 23 SEPTEMBER 1983
Kunst
1980 \eanne Solan als ManonNacho Duato ais vriend en Gerald Tibbs als
975 dood in een scène uitWiegeliedeen nieuwe choreografie van Jiri
ylian bij het Nederlands Danstheater. (Foto: sven uisa)
Ü^prijs
1978
1980
1981
1981
1981
1981
1979ior
i98rUI
1979
i98i s Stelling
1981
SCHEVENINGEN - Jiri Kylian
is een meester in het in bewe
ging vertalen van de stemmin
gen van een compositie. Voor
al door dramatische muziek
wordt hij geïnspireerd tot cho-
reografiën, die aangrijpend
zijn in hun verwrongen vor
men. In het Circustheater ging
gisteravond 'Wiegelied' in pre
mière, gedanst door het Neder
lands Danstheater. De muziek,
het vioolconcert van Al ban
Berg, is typisch zo'n kolfje
naar Kylians' hand.
Alban Berg schreef dit muziek
stuk ter nagedachtenis van Ma-
non Gropius, een meisje aan
wie hij zeer was gehecht. Ze
stierf op jeugdige leeftijd aan
kinderverlamming.
De
lijden en sterven van het meis
je tot onderwerp, maar op een
enigszins afstandelijke, er bo
venuit stijgende manier. De
luiteraar wordt veel ruimte ge
laten om zelf in te vullen. Al
die ruimte wordt door Kylian
in zijn ballet gebruikt. Hij
voert Manon in drie levensfa
sen ten tonele; als jong meisje,
tijdens haar ziekte en dood en
als ideaalbeeld. Ze wordt heen
en weer geslingerd tussen va
der, vriend en dood, die allen
ook als personage worden op
gevoerd.
Kylian laat zodoende weinig
meer aan de verbeelding over.
We zien hoe ook over de jeug
dige fase al een sluier van kom
mer hangt, hoe ze al voorvoelt
wat haar te wachten staat tij
dens een wilde dans met de
dood. In het tweede deel wor
stelt ze met hem en brengt ook
de liefde geen soulaas meer.
Haar lijden is intens, soms bij
na plastisch. In het derde deel
is de dans veel vrolijker dan de
muziek. Veel van de eerdere
bewegingen komen dan in een
meer harmonieuze vorm terug.
De lichaamstaal die Kylian
heeft ontwikkeld, leent zich bij
uitstek voor een tragisch gege
ven als dat van een in de knop
gebroken engel. De bewegin
gen versterken de smartelijke
ondertoon van de muziek.
Toch is het jammer dat Kylian
door een zo expliciete opzet,
met zelfs iets van een verha
lend gegeven, alle andere mo
gelijke opvattingen Van de mu
ziek afsnijdt. 'Wiegelied' is. hoe
mooi ook. soms te letterlijk het
verhaal van Manon.
Bij wijze van tijdsbeeld, de drei
ging van de Tweede Wereld
oorlog, stormen soms twaalf
dansers de dansvloer op. Een
toevoeging die rustig achter
wege had kunnen blijven.
De zes dansers leverden zeer
goede prestaties in de uitvoe
ring. Het decor, balken en pla
ten als van geroest ijzer, uitlo
pend in een asymmetrische
punt. versterkt de beklemmen
de sfeer van de dans. 'Wiege
lied' is ook vanavond en mor
gen nog in Scheveningen te
zien.
ARIEJAN KORTEWEG
1980
1981
1982 ECHT (ANP) - De Utrechtse
1981 eas*" dos Stelling heeft giste-
ooi i tijdens de Nederlandse film-
1Qoq >en de Cinemagia-prijs gekre-
1070 1 Hi-i knJgt de Pri-is voor "ziJn
ly/azondere inzet voor de Neder-
1980 dse film". Stelling is een van
1973 grote drijfveren achter de
1981 rechtse filmmanifestatie, die
1981 jaar voor de derde keer wordt
1982 louden- 0°k komt begin okto-
1979 de nieuwe film van Stelling,
ionn illusionist', uit, die hij samen
:t Freek de Jonge heeft ge-
1979 lakt.
1983
1983 de prijs aan
1978 Tiling te geven heeft de jury de
1980 ,ep mensen willen huldigen
r oriis f fllmdagen tot de beïang-
cste manifestatie op filmge-
(d in ons land heeft gemaakt,
ealer [us het juryrapport.
rijs, groot 2500 gulden, wordt
ids 1977 toegekend door de
JF, de Beroepsvereniging van
m- en Televisiemakers "ter er-
nning van opvallend goede
^staties op het gebied van film,
evisie en overige audio-visuele
edia".
LEIDEN - De internationale ac
tuele schilderkunst, in Leiden
het duidelijkst gemanifesteerd
door de groep jonge schilders
die zich in Stelling aan de Lan
ge Mare heeft genesteld,
spreekt alom dezelfde radicale
taal: een rauwe uitbarsting van
primaire kleur en associatieve
symboolbeelden.
Op uitnodiging van zijn in Lei
den woonachtige vriend Gi
deon Sinvani heeft de Israëli
sche kunstenaar Jacob Mishori
(1953) de afgelopen zomer een
paar maanden in Leiden ge
schilderd en getekend. Hij ge
noot gastvrijheid in het ge
meenschappelijk atelier van de
groep Stelling.
En Mishori heeft er zijn sporen
achtergelaten; een vijftiental
doeken, elk zeker vier vierkan
te meter groot, zijn in de expo
sitieruimte van Stelling te zien
tot en met 1 oktober. Daarna
verdwijnen ze naar galeries in
Genève en Londen. Alle in Lei
den ontstane doeken zijn in
één klap verkocht.
In Israël en daarbuiten geniet
Mishori erkenning als "jonge
wilde" die het nieuwe expres
sionisme verenigt met een dra
matisch reageren op de actuele
wereld vol dreiging en angst.
Mishori werkt in een waanzin
nig tempo. Dit voorjaar expo
seerde hij succesvol zijn eerder
in 1983 gemaakte werk op de
kunstmanifestatie "Art 14'83"
in Basel. Daarna kwam hij naar
Leiden en wat zijn verblijf hier
in zijn schilderen teweegge
bracht heeft, kan pas goed
worden afgelezen aan de hand
van de reproducties van het
voorafgaande werk, dat te vin
den is in de catalogus uit Basel.
Daar zijn de doeken nog volop
gevuld door de afgrijselijke
beelden van een gek-gemartel-
de mensenwereld. De Leidse
schilderijen getuigen in verge
lijking hiermee van een zekere
afstand, een geborgenheid in
een vriendenwereld, geasso
cieerd soms met een herinne
ren aan het goede in Israël.
Herhaaldelijk verschijnen
olijfbomen als rekwisieten in
de Leidse schilderijen, waar
voorheen monsterlijke symbo
len van ontzetting de steevast
eenzame figuren omringden.
Zijn verblijf in Nederland heeft
Mishori kennelijk een adem
pauze bezorgd; niet in de zin
van een verminderde werk-
koorts, maar van een ontlas
ting, een tijdelijke bevrijding
uit een Kafka-achtige be-
dreigdheid. In Leiden ontston
den menselijker beelden; er
zijn vrienden op te zien, pol
dersloten en indrukken van
het Amsterdamse en Leidse
stadsbeeld.
De jongens bij Stelling zijn nog
duidelijk onder de indruk van
Mishori's aanwezigheid. Ook
als zijn werk er verdwenen zal
zijn, zal de invloed nog wel blij
ven doorwerken. Daarvoor
Schilderij van Jacob Mishori,
een hommage aan zijn Leidse
vrienden. (Foto Hoivast)
heeft Mishori zich voldoende
blootgegeven als een verwante
van formaat, die elk "be
schaafd" beeld van de actuele
werkelijkheid vermijdt, maar
die voor deze gelegenheid een
vleugje esthetiek in zijn schil
derijen liet doorschemeren.
Wat zijn vrienden op hun beurt
best als een blijk van dank
voor het aangenaam verpozen
zouden mogen opvatten.
CLEMENS KORTENBACH
DEN HAAG (GPD) - De commissie, die de vorming van een nieuw groot
operaorkest (140 man) voor de bespeling van het Amsterdamse ipuziek-
theater gaat voorbereiden, zal er nadrukkelijk op moeten toezien dat
het publiek in deze regio in toekomst evenveel als nu concerten van
symfonische muziek en kamermuziek zal kunnen blijven bezoeken,
zoals die verzorgd worden door het Amsterdams Philharmonisch Or
kest (APhO) en het Nederlands Kamerorkest (NKO).
Het moet echter vrijwel uitgesloten worden geacht dat beide orkesten
hun zelfstandigheid kunnen behouden. Minister Brinkman (WVC) zei
gisteren tijdens een mondeling overleg met de Vaste Tweede Kamer
commissie voor welzijn en cultuur over de reorganisatie van het mu-
ziekbestel in ons land dat „men wellicht ergens zal uitkomen tussen
fusie en samenwerking". Maar aparte orkesten zullen er, als het aan
hem ligt, niet blijven bestaan.
Zoals bekend heeft de Landelijke Werkgroep Orkestenbestel (commis-
sie-Sutherland) voorgesteld - en die voorstellen zijn later door de minis
ter overgenomen - dat het APhO, het NKO en het Utrechts Symfonie
Orkest (USO) moeten worden samengevoegd tot het bedoelde grote
operaorkest. In de praktijk zou dit opheffing van de drie formaties
inhouden. Vanuit de orkesten en het publiek is daartegen heftig gepro
testeerd uit angst dat er nauwelijks meer symfonisch- en kamermu-
ziekaanbod zal overblijven.
Die protesten bleken gisteren in belangrijke mate door een meerderheid
van de Kamer te zijn overgenomen. CDA-woord voerder Beinema bena
drukte dat de taken van het APhO - met een eigen vast publiek en een
eigen programmering - en het NKO kwantitatief en kwalitatief moeten
worden behouden en dat die taken niet mogen worden onderge
sneeuwd door een nieuw te realiseren operavoorziening.
PvdA-woord voerder Niessen had nog hardere eisen. Hij vond dat het
nieuwe operaorkest zou moeten worden opgebouwd uit het APhO (80
tot 100 salarisplaatsen) en het „Utrechts Kamerorkest" (40 arbeids
plaatsen). De commissie die de instelling van het operaorkest gaat
voorbereiden, zal dus geen „fusiecommissie" moeten zyn, maar een
„integratiecommissie".
Minister Brinkman beloofde dat hij de nieuwe taakopdracht aan deze
commissie eerst aan de Kamerleden zal voorleggen voordat men ermee
aan het werk gaat.
c(Qudcllieuius
23 september 1983
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Volgens een telegram aan de
"Daily News" wapent zich Rus
land op reusachtige schaal,
zoowel op de grens van Oosten
rijk als van Duitschland. Gou
verneur-generaal Gourko heeft
Apetrokow en Konsk geïnspec
teerd, waar in geval van oorlog
de hoofdkwartieren zullen wor
den gevestigd. Twee legercorp
sen zijn verspreid tusschen de
Weichsel en de Bug. De spoor
wegen hebben bevel ontvangen,
waggons voor militairen in ge
reedheid te hebben. Er zijn
36,000 bedden voor soldaten be
steld. Alle particuliere stoombo
ten op de Zwarte Zee zijn ge
nummerd en geïnspecteerd en
moeten zich gereed houden om
troepen en ammunitie te ver
voeren. Langs de geheele grens
zijn magazijnen opgericht, die
gevuld worden.
Von Bismarck heeft een
nieuw bewijs van belangstel
ling gegeven in de ontwikkeling
van den Duitschen handel.
Voortaan zullen de Duitsche
oorlogsschepen, op hunne toch
ten naar buitenlandsche ha
vens. vergezeld worden door'
handelsagenten, wier doel het
zal zijn, nieuwe betrekkingen
aan te knoopen en débouchés
(afzetgebieden, Red.) voor de
Duitsche markt te vinden.
Uit Napels wordt bericht, dat
te Polo een vreeselijke orkaan
heeft gewoed en groote schade
heeft veroorzaakt. Te Majera en
Grisolia zijn verscheidene mo
lens ingestort, dertig personen
kwamen om.
Vijftig jaar geleden:
Te Zwolle en Kampen wordt
een levendige handel in aard
appelen gedreven. Sedert de in
voering van de crisis-aardap-
pélenwet (zonder vervoerbewijs
mogen ten hoogste tien kilo van
verbouwer naar consument
worden vervoerd) trekken da
gelijks tientallen personen
naar de boeren om 10 kilo aard
appelen. Werklozen maken er
een geregelden handel van: ze
ven maal heen en weer en men
heeft een mud. De winkelprijs is
8 a 10 cent per kilo, bij de boe
ren 2 tot 4 cent. Zoo wordt op elk
mud een gulden of vier, vijf ver
diend!
eidse bioscopen
UXOR (121239): "De hel achter t
lies", da. 14.30, 19.00 en 21.15 u
14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 u
I 16 jr.
lIDO 1 (124130): "Brandende liefde",
I da. 14.30,19.00 en 21.15 uur, zo. ook
j 16.45, 16 jaar.
lIDO 2: "Octopussy", da. 14.30,19.00
n 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, 12 jr.
lIDO 3: "Merry Christmas Mr. Law-
|TUDIO (133210): "The meaning of li-
1 fe", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo
I ook 16.45 uur, 16 jr.
RIANON (123875): "Highroad to
China", da. 14.30.19.00 en 21.15 uur,
14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 uur,
12 jr.
kEX (125414): "Erotisch spiegel
beeld". da. 14.30,19.00 en 21.15 uur,
16 jr.
Nachtvoorstelling:
Bioscopen
Bioscopen Alphen
(voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1: "Brandende liefde", da.
19.00 en 21.15 uur, za., zo. en woe.
ook 14.30 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Brandende lief
de", za. 24.00 uur, 16 jaar.
EURO 2: "Brandende liefde", da.
19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Kuifje en de zonne
tempel", za., zo. en woe. -13.45 uur,
Bioscoop Voorschoten
(voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: "First blood", do. 21.00
uur, vr. en za. 19.30 en 21.30 uur, za.
en zo. 15.45, woe. 20.15 uur, 12 jr.
"La Luna", zo. 20.30 uur, ma. en di.
20.15 uur, di. ook 13.30 uur, 16 jr.
"The secret of nimh", za. en zo. 14.00
Nachtvoorstelling: "Brandende lief
de", za. 24.00 uur, 16 jr.
EURO 3: "Octopussy", da. 18.30
21.15 uur, za.. zc
uur, 12 jr.
Nachtvoorstelling: "Octopussy", za.
24.00 uur, 16 jr.
EURO 4: "Flash dance", da. 18.45 en
21.00 uur, za., zo. en woe. ook 14.00
23.30 i
16
ir, al.
Bioscopen Katwijk
(voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "Lone Wolf McQuade", do.,
ma., di. en woe. 14.45 en 20.00 uur,
vr., za. en zo. 14.45 uur, 19.00 en
21.15 uur. 16 jr.
CITY 2: "Blue Thunder", zelfde tij
den als City 1, 16 jr.
CITY 3: "48 Hours", zelfde tijden als
ook 13.30 City 1,16 jr.
CITY 4: "Wild Bunch", do. en vr.
14.45 en 20.00 uur, 16 jr.
CITY 4: "West Side Story", za. 20.00
uur, zo., ma., di. 14.45 en 20.00 uur,
woe. 20.00 uur, al.
Kindermatinee: "Best of Tom Jer
ry", za. en woe. 14.45 uur, al.
jaar.
AK galerie - Cleveringaplaats 1, te
keningen van Catrien van Leeu-
n, tot 28/10; ma t/m vr van 9-17
Exposities
Dpenbare Bibliotheek - Nieuwstraat
4, tentoonstelling kantwerk van
Maud Muller Massis, tot 26/9; ope
ningsuren bibliotheek.
(Stelling - Lange Mare 65, tentoonstel
ling van schilderijen van Jacob
Mishori, t/m 1/10.
Vrouwenhuis - Hooigracht 79, exspo-
sitie 'Leidse kunstenaressen', t/m
26/10, ma t/m za vanaf 21 uur, zo
vanaf 14 uur.
j Rijksmuseum voor Volkenkunde -
Steenstraat 1, 'Japan, profiel van
een cultuur', tot 1/10; di t/m za van
10-17 uur, zon- en feestdagen van
13-17 uur.
Museum Boerhaave - Steenstraat la,
'Potten Kijken Pillen Draaien in
de oude apotheek', t/m 27/2/'84; di
Hortus Botanicus - Rapenburg 73,
(Oranjerie), tentoonstelling 'De
Muskusrat' van Rijksmuseum voor
Hans v.d. Vlist - Botermarkt, kleuret
sen van Titia de Haas, tot 1/10; di
t/m za van 10-17 uur.
Het Leidse Beleg - Hooigracht 4a, ex
positie foto's Peter den Hollander,
tot 1/10.
Galerie de Pomp - Eva de Groot,
email-etsen, t/m 29/9; di 19-21 uur,
woe, do, za, zo 14-16 uur, woe 10-12
Het Oude Raadhuis - gouaches, olie
verven en tekeningen van Djim de
Graaf, tot 23/9, di 19-21 uur, woe, zo,
zo 14-16 uur, za 11-16 uur.
ZOETERWOUDE
Art Galerie J.V.C. - Energieweg 41,
expositie van Karei Lengkeek, pen
tekeningen en acryl, tot 3/10; ma V
LEIDERDORP
Mu'zenhof - Wil Ouwendijk-Baake,
schilderijen, aquarellen; Marianne
Volkers, tekeningen, schilderijen
en druksels, t/m 5/10; dag. van 14-18
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Acade
misch Ziekenhuis behalve van dins
dag 13.00 uur tot woensdag 13.00 uur
(Diaconessenhuis) en van vrijdag
I 13.00 uur tot zaterdag 13.00 uur (Elisa-
beth-ziekenhhis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - Elke dag van
16.00 tot 17.00 uur en van 18.30 tot
19.30 uur.
- de kinder- en jongerenafdeling: da
gelijks van 14.00 uur tot 19.00 uur.
- de afdeling intesieve zorg: uitslui
tend na overleg met het hoofd van de
'afdeling.
Sportmedisch Advies Centrum:
Blessurespreekuur: Elisabethzieken-
huis Leiderdorp, 's maandags van
19.30-20.30 uur.
Bezoekuren St. Elisabeth-zieken-
huis:
Volwassenen: dagelijks van 14.00-
Ziekenhuizen
14.30.-14.45
18.30-18.45
14.45 en van 18.30-19.30 uur. Klasse
afd. dagelijks van 11.15-12.00 uur, van
14.00-14.45 uur en van 18.30-19.30 uur.
Kinderafdeling: dagelijks van 15.00-
18.30 uur.
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur.
Academisch ziekenhuis
Tel. 269111
Voor alle patiënten (behalve kinde
ren) zijn de bezoekuren als volgt:
Avondbezoekuur afdeling Verlos
kunde 18.00-19.00 uur.
Praematurenafdeling dagelijks van
Bezoek aan ernstige patiënten
Wanneer voor ernstige patiënten
doorlopend bezoek wordt toegestaan
kan de hoofdverpleegkundige hier
voor speciale kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-
19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdelingen:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-
19.00 uur. (Alleen voor ouders van
kinderen kan er een afwijkende tijd
afgesproken worden met de hoofd
verpleegkundige).
Alphen aan den Rijn
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur, 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra
bezoek voor de hartbewaking: 's och-
avonds 19.30-20.30 uur. Kinderafde
ling middags 14.30-15.30 uur, 's
middags alleen voor ouders 14.30-
o^sssv otr
LJKf ME &EVMRLJK
wERK.Diris vAsrttx
ongure Buusr
...TENZIJ PE
POLITICI BE
GRIP VOOR
PE SlhMTIE
KRUGEN EN
INGRIJPEN
IK HEB ALTITP HET GEVOEL
GEHAP LAT ONZE
KIKKER6 EN
REPTIELEN...
C7AT KINC? ZBtPi HIJ 0.A£HT
CWT lts £ÉM f?AMAAÊLAA(?
W44, 24L IK VlA4i?
^ÉKT£ Z'M O? LV4T
ZJJ J£ é£v4U ZZJJZM 4i4 JU '.IA £?IÉ
SÉNJ-i émj 0!?=M.3£M.KLêiPTJA14NU-5
Jij >A4T Vc^KtcÊU» 4l4 .S4UJ-3.2HÊ
H4WPe^(?£i2i3£K MAA* H£T QJCL<?. 4l/S
J£ OAAZ ££UAAA4L 0IUM6U 6£\)T, .VtJ£T
HÊTeew KJU0 KJNxpTJÉ 2IJVJ OM 'T KIM?
Tg P4KKÊU £M MAAI? _?N4fj£ Tg
Copyright: Les Editions ALBERT RENE. GOSCINNY-UDERZO. 1983
GARNALENPASTA
Snijd het kapje van vic
grote stevige tomatei
igsel nauwelijks
i. Dcvullin
•el
icngscl
kappertjes toevoegen
Geef hierbij versgeroos-
terd brood en boter.
