Tijdelijke chaos om
einde te maken aan
stinkende grachten
Eis van ziekenfonds tot
nabetaling was onjuist
Waterwerken (3)
Turkse moeder wil
Nederland niet uit
Kwekerij van Sociale
Werkvoorziening met
nieuwe kas uitgebreid
PAGINA 4
LEIDEN - Al een aantal jaren wor
den de Leidse burgers en degenen
die Leiden bezoeken geconfron
teerd met chaotische toestanden:
wegopbrekingen verkeersomlei-
dingen zijn aan de orde van de
dag. Overlast die voortvloeit uit
de talloze openbare werken die in
de Leidse binnenstad worden uil-
gevoerd.
Nog nooit sinds het onstaan van de
stad zijn er zoveel walmuren ver
nieuwd, rioleringen aangelegd
door
Jan Rijsdam
LEIDEN - De oudere Leidenaren
weten het zich zeker nog te her
inneren. Die mooie grachten, zo
als te zien in de nostalgische
Leidse plaatjesboeken, waren
niet alleen mooi, maar konden
ook behoorlijk stinken. Eeuwen
lang was het de gewoonste zaak
van de wereld dat poep en plas
op het open water werden ge
loosd. De Leidse grachten vorm
den met elkaar het open riool
stelsel van deze stad.
Al in de zeventiende eeuw leidde
deze onhygiënische situatie tot
dusdanige toestanden dat voor
die tijd vergaande maatregelen
moesten worden getroffen. Het
vervuilde water werd met be
hulp van molens en via een spe
ciaal gegraven Stadtsvuylgraft
ver buiten de stad gebracht (naar
de huidige Merenwijk). Het wa
ter dat jarenlang als centraal lo-
zingspunt dienst deed, heet in de
volksmond nog steeds de Stink
sloot (Slaaghsloot).
Installatie
In 1938 kon het lozen van afvalstof
fen in de Stinksloot niet langer
meer worden geaccepteerd en
werd in Leiden-noord de eerste
rioolwaterzuiveringsinstallatie
gebouwd. Leiden was daarmee
bovendien de eerste gemeente in
Nederland waar het afvalwater
werd gezuiverd. In de loop der
jaren zijn de zuiveringinstallaties
uiteraard fors uitgebreid. Tijdens
het herstel van kademuren in de
oude binnenstad is de laatste ja
ren ook ernst gemaakt met de
aanleg van nieuwe rioleringen
die stuk voor stuk worden r.ange-
sloten op zo'n rioolwaterzuive
ringsinstallatie.
Desondanks wordt nog steeds op
een aantal plaatsen in Leiden op
Rijnlands boezem geloosd. Voor
namelijk in de randgebieden
(Rijndijk, Vrouwenweg en Vliet-
weg) maar ook op een enkele
plek in de binnenstad (een stukje
Rapenburg en een deel van de
Oude Vest) waar de kademuren
nog niet zijn vernieuwd wordt
nog afvalwater geloosd in de
gracht.
Binnenkort zal dit definitief tot het
en bruggen gebouwd als in deze
tijd. Miljoenen guldens worden
er besleed aan de Leidse 'infra
structuur', zoals dat met een
mooi woord heet. Tientallen
bruggen zijn afgebroken en her
bouwd. Kilometers kademuur en
riolering zijn vernieuwd en kilo
meters komen nog aan de beurt.
Leiden is onmiskenbaar aan de be
terende hand maar nog niet
klaar. Automobilisten mogen
groen en geel zien van ergernis,
de middenstand steen en been
DONDERDAG 22 SEPTEMBER 1983
Dat de aanleg van een .nieuwe riolering in de smalle straatjes in de Leidse binnenstad met nogal wat overlas
gepaard gaat (zoals destijds in de Vestestraat), is op bovenstaande foto duidelijk te zien.
stadsvernieuwing.
Ommekeer
Ir. L. Barendregt, hoofd van de Di
rectie Civiele Werken van de ge
meente Leiden, wijst met gepas
te trots op een tabel, in een arti
kel van zijn hand in een tijd
schrift voor waterstaatkundige
ambtenaren, waaruit blijkt hoe
explosief de aanleg en vervan
ging van rioleringen is gegroeid.
In de periode tussen 1951 en 1960
werd slecht 450 meter riolering
vernieuwd. De tien jaar daarna
werd nog maar 125 meter aange
pakt. De ommekeer kwam dus in
de jaren zeventig. Vanaf 1971 tot
aan 1980 is ruim 28.000 meter rio
lering in de gemeente Leiden
vervangen.
"In totaal telt Leiden zo'n 220 kilo
meter riolering (inclusief de
nieuwbouwwijken Zuid-West en
Merenwijk). Van die 220 kilome
ter moet nog 16.000 meter wor
den vernieuwd. Dan zijn we
klaar en kunnen we ons geheel
op het onderhoud richten", aldus
Barendregt.
In vroeger jaren ging de onder-
houdspot vrijwel geheel op aan
het herstel van invallen (instor
tingen van de riolering). "Dat
was lapwerk. Maar we konden
niet anders, want er was geen
geld. Die subsidieregeling kwam
net op tijd anders had er een si
tuatie kunnen ontstaan waarbij
tientallen meters riolering tege
lijk zouden zijn ingestort".
Het ontbrak niet alleen aan tijdige
vernieuwing maar ook aan een
systematische inspectie van de
riolering. "Dat was toentertijd
ook al niet eenvoudig", aldus Ba
rendregt. "Het gepruts met een
rioolspiegel leverde slechts een
schamel resultaat op. Een pro
bleem was .ook dat tekeningen
van het aanwezige rioleringstel
sel bij de stadhuisbrand in 1929
in vlammen zijn opgegaan".
Momenteel beschikt Leiden over
de modernste apparatuur. Een
karretje met een tv-camera die
door de rioolbuis kan worden ge
stuurd heeft video-opnamen ge
maakt van het gehele Leidse
rioolstelsel. Het is de bedoeling
deze inspectie eens in de vijfjaar
te herhalen.
Hoogteverschillen
Het leggen van een nieuwe riole
ring is uiteraard geen eenvoudi
ge zaak, legt Barendregt gedul
dig uit. "Leiden kent een zeer ge
varieerde bodemgesteldheid met
een, op korte afstand van elkaar,
zeer wisselende draagkracht. Af
hankelijk van de ondergrond
wordt een nieuwe riolering op
een onderheide of niet niet-on-
derheide fundering aangebracht.
Het Laboratorium voor Grond
mechanica in Delft pleegt daar
voor onderzoek in opdracht van
de gemeente Leiden".
"Ook de hoogteverschillen in de
stad zijn enorm. Het verschil tus
sen het hoogste punt (rond de
Breestraat) en het laagste punt
(Leiden-Noord) bedraagt maar
liefst vier meter. Het gevolg daar
van is dat tot voor kort flinke wa
teroverlast ontstond in de lager
gelegen delen van de stad. De
vervangende nieuwbouw in Lei
den-Noord is daarom op een ho
ger peil gebracht maar voor de
oude bebouwing zou het wate-
roverlastprobleem blijven be
staan als bij de sanering van het
rioolstelsel geen maatregelen
waren getroffen. Die maatrege
len zorgen er voor dat overstro
mingen nu tot het verleden beho-
Chaos
Barendregt zegt best te kunnen be
grijpen dat bewoners en onder
nemers in de binnenstad zich
groen en geel ergeren aan het feit
dat op zoveel plaatsen tegelijk
gewerkt wordt. "Toch is er spra
ke van een planmatige aanpak,
anders zou de chaos nog veel
groter zijn. Een werk wordt altijd
zo uitgevoerd dat de overlast tot
het strikt noodzakelijke beperkt
blijft".
"We horen de mensen wel vragen:
mot dat nou allemaal tegelijk. En
dan zeg ik: ja, dat mot. We kun
nen nu het geld krijgen en dan
moetje het ook gebruiken. Als je
wacht tot volgend jaar krijg je
het niet meer. Zo werkt dat".
Barendregt spreekt van een ware
"subsidieterreur". "We moeten
nu onze kansen grijpen. Over een
paar jaar zal die subsidieregeling
tot het verleden behoren en wor
den vervangen door een voor
Leiden waarschijnlijk veel min
der gunstige regeling. Daarom is
ons motto: hebben is hebben en
krijgen is de kunst. Ik kan het
niet genoeg herhalen: als je het
geld krijgt moet je het opmaken,
anders is er een goeie kans datje
het niet meer krijgt".
Voorsprong
"Dank zij het feit dat we op zoveel
plaatsen tegelijk bezig zijn heeft
Leiden over een aantal jaren wel
een geheel nieuwe 'infra-struc-
tuur'. Zo omstreeks de jaren ne-
gentig zullen de activiteiten in de
Leidse binnenstad afnemen. Dan
is het leed voor de burgers gele
den", voorspelt Barendregt. "Als
we niet gedaan hadden wat ge
daan is, zouden we nog tientallen
jaren in de ellende hebben geze
ten. We hebben in Leiden een gi
gantische voorsprong opge
bouwd en zijn straks voor jaren
onder de pannen. Vergelijk maar
eens met Deventer waar vorige
week weer een stuk kademuur
langs de IJssel is ingezakt. Dat
kan hier niet meer gebeuren. Ik
denk dat ze in veel steden jaloers
op ons zijn. Leiden is een echte
boffer".
"De mensen klagen wel over alle
opbrekingen maar zien ook best
dat er veel ten goede is veran
derd", meent Barendregt. "Beer
putten en het lozen op open wa
ter behoren bijna tot het verle
den. De waterkwaliteit van de
grachten is de afgelopen jaren
aanzienlijk verbeterd. Er onstaat
weer plantengroei. Je kunt zelfs
weer in Waardgracht en Oranje-
gracht vissen!"
Leiden
klagen: de Leidse stadsvernieu
wingskaravaan trekt verder. Het
opknappen van de eeuwenoude
stad is onvermijdelijk. De erva
ring heeft bovendien geleerd dat
kortstondige probleemsituaties
weer snel vergeten zijn.
In een aantal artikelen wordt een
nauwkeuriger beeld geschetst
van de indrukwekkende klussen
d ie in de stad worden uitgevoerd.
Een beeld van de 'Leidse Delta
werken'.
verleden behoren. Net zo als het
geval is met de kademuren is ook
de aanleg en vernieuwing van de
riolering sinds 1977 voortvarend
ter hand genomen. Alweer dank
zij het feit dat de gemeente Lei
den is gaan behoren tot de groep
van steden waarop een speciale
subsidieregeling van toepassing
is als voorloper van de wet od de
Deze foto toont een situatie zoals nogal eens in de oude binnenstad is
aangetroffen. Een in 1670 gedempte gracht met daarin uitkomend drie
riolen die op dat moment nog in gebruik waren.
«foto L. Barendregt)
LEIDEN - Op de kwekerij van de Gemeentelijke Sociale Werkvoorzie
ning (GSW) aan de Nachtegaallaan is gisteren een nieuwe kas voor de
bloemisterij in gebruik genomen. Wethouder Schoute verrichtte de of
ficiële handeling door een gordijn voor de toegangsdeur weg te trek
ken. Naast de kas verrees op de kwekerij ook een nieuw gebouw waarin
een verwerkingsruimte, een kantine voor het personeel en kantoortjes
zijn ondergebracht.
In 1976 nam de Leidse GSW de kwekerij aan de Nachtegaallaan over van
de plantsoenendienst. De kwekerij, die vier hectare groot is en een
bloemisterij en boomkwekerij omvat, verkeerde toen nog in een belab
berde staat. Zo waren de kassen zeer armoedig en ontbraken goede
toiletten en wasruimte voor het personeel. Na lang praten kwam er ten
slotte 6,5 ton beschikbaar, waarvoor de nieuwe kas en de werk- en
kantoorruimte werden gebouwd.
Op de kwekerij werken op het moment 28 mensen die door de een of
andere handicap niet in het 'gewone' bedrijfsleven terecht kunnen. De
bedoeling is dat hun aantal nog zal stijgen tot 35. Overigens heeft de
sector groenvoorziening van de sociale werkplaats ook mensen werken
in 'De Bloemerd' in Leiderdorp, 'Endegeest' in Oegstgeest en 'Swetter-
hage' in Zoeterwoude.
In maart 1983 werd
opgeschrikt door een brief var
zijn ziekenfonds. Een onder
zoek van het ziekenfonds had
uitgewezen, dat mevrouw K. al
lange tijd ten onrechte meever
zekerd was bij haar man. Hel
ziekenfonds beëindigde dt
verzekering van mevrouw en
wees meneer K. erop, dat zijn
vrouw er goed aan deed zich
voor de vrijwillige zieken
fondsverzekering te melden of
zich particulier te verzekeren.
Maar daarbij liet het ziekenfonds
het niet. Het fonds vond, dat de
heer K. de premie voor de vrij
willige verzekering over de
laatste 15 maanden moest beta
len, een bedrag van 2800,-, bij
wijze van vergoeding voor de
door het ziekenfonds geleden
schade.
"Kan het ziekenfonds deze beta-
sen?", vroeg mevrouw K. aan
ons.
Wij hebben dat uitgezocht. Wal
bleek?
In 1976 was de Ziekenfondswet
veranderd. Op grond van deze
wijziging kon mevrouw K. niet
meer, zoals voordien, meever
zekerd zijn bij haar man. (Haar
man was en is verplicht verze
kerd; tot 1976 had mevrouw
recht op gratis medeverzeke
ring; nadien door de wetswijzi
ging niet meer; het was nogal
een bijzondere situatie, waarop
we hier niet nader ingaan).
Mevrouw en haar man wisten na
tuurlijk niets van deze wetswij
ziging. Het ziekenfonds was
wèl op de hoogte. Maar pas in
de loop van 1982 kwam het
fonds er door een controle ach
ter, adt mevrouw al die tijd ten
onrechte "verplicht medever
zekerde" was gebleven. Wc
hebben het ziekenfonds een
Instituut Burgerraadslieden.
T' 2311 EK Leiden. Koornburgsteeg 2 t
Telefoon 071 - 254142.
Coby Kroon
brief geschreven. We hebben
daarin gewezen op een uit
spraak van de Centrale Raad
van Beroep (de hoogste rechter
in sociale verzekeringszaken)
over precies dezelfde kwestie.
Dezelfde wetswijziging had er
ook in dat geval toe geleid, dat
de vrouw te lang meeverze
kerd was gebleven. De rechter
wees erop, dat alleen schade
vergoeding in de vorm van de
premie voor de vrijwillige ver
zekering verschuldigd is, als
sprake is van een verzuim van
de (mee)verzekerde. Natuur
lijk zijn (mee)verzekerden ver
plicht het ziekenfonds spon
taan alle voor de verzekering
van belang zijnde informatie te
verstrekken. Maar in gevallen
als deze (wetswijziging) had
het juist op weg van het zie
kenfonds gelegen zich tijdig
tot de (mee)verzekerde te wen
den om te onderzoeken of het
recht op meeverzekering nog
kon voortduren. Het zieken
fonds had dat nagelaten. Daar
om was van een verzuim van
de verzekerde en zijn vrouw
geen sprake. Zij waren dan ook
geen schadevergoeding (pre
mie vrijwillige verzekering)
verschuldigd.
Bevredigend
Of het door onze verwijzing naar
de rechterlijke uitspraak is ge
weest, weten we niet, maar in
antwoord op onze brief besloot
het ziekenfonds wel de vorde
ring tot schadevergoeding in te
trekken. Een bevredigend re
sultaat, is onze mening. Na
tuurlijk is het wel zo, dat me
neer en mevrouw K. al die ja
ren heel wat premie hebben
uitgespaard.
Inderdaad genoten ze een voor
deel waar ze geen recht op had
den. Maar het gaat erom dat ze
daar niets aan konden doen. Ze
wisten niet beter of hun oude
recht liep nog gewoon door. Ze
mochten er dan ook op ver
trouwen, dat hun rechten niet
met terugwerkende kracht op
losse schroeven zouden komen
te staan.
Te goeder trouw
Het gaat dus om het beginsel, dat
te goeder trouw verkregen
rechten niet met terugwerken
de kracht kunnen worden aan
getast. Dat beginsel vinden we
ook op andere plaatsen in de
sociale wetgeving terug. Socia
le uitkeringen op basis van de
Ziektewet, de WAO en de WW
bijvoorbeeld, kunnen alleen
worden teruggevorderd als te
veel of ten onrechte is betaald.
doordat de verzekerde in ver
band met de uitkering van be
lang zijnde gegevens heeft ver
zwegen of verkeerde gegevens
heeft verstrekt. Bovendien is
terugvordering van deze uitke
ringen mogelijk, als de be
drijfsvereniging een fout heeft
gemaakt, maar het de verze
kerde redelijkerwijze duidelijk
moest zijn, dat hij door de fout
te veel of ten onrechte uitke
ring ontving.
Voor uitkeringen op grond van
de WWV en de Algemene Bij
standswet zijn de regels voor
terugvordering nog strenger.
Terugvordering mag daar al
leen, als door toedoen van de
uitkeringsgerechtigde te veel
of ten onrechte uitkering is be
taald. Dus als de sociale dienst
een fout gemaakt heeft, waar
de betrokkene buiten staan,
dan kan van terugvordering
geen sprake zijn.
U begrijpt dat als terugvordering
niet mag, ook inhouding op la
tere uitkering ongeoorloofd is.
Wèl moet u er rekening mee
houden, maar dat is ook lo
gisch, dat terugvordering wèl
toegestaan is, als over dezelfde
periode alsnog recht blijkt te
bestaan op een andere uitke
ring in plaats van op de uitke
ring die men heeft ontvangen.
Vaak mag in dat geval zelfs au
tomatisch verrekend worden.
We merken in onze praktijk nog
al eens dat bedrijfsverenigin
gen en sociale diensten en
soms dus ook het ziekenfonds,
in strijd met de wet toch tot te
rugvordering willen overgaan.
Als u met zo'n beslissing te ma
ken hebt en u twijfelt aan de
juistheid daarvan, aarzel dan
niet om juridische hulp, bij
voorbeeld van ons instituut, in
te roepen.
Kort geding tegen staat
DEN HAAG/LEIDEN - Welk be
lang heeft de Nederlandse staat
erbij een meisje van 17 jaar met
een kind terug te sturen naar
Turkije waar ze bepaald niet met
open armen zal worden ontvan
gen, en dat terwijl haar man hier
in Nederland al vele jaren woont.
werk heeft en voor haar en het
kind kan zorgen? Dit vroeg advo
caat mr. Roest zich gisteren in
het Haagse Paleis van Justitie af
waar een kort geding diende ter
voorkoming van uitzetting van
de inmiddels gehuwde en in Lei
den wonende Turkse G.Zici.
Vorig jaar september was de
vrouw op 'een toeristenvisum
met een geldigheidsduur van
drie maanden naar Nederland
gereisd om te zien of het tot een
(door betrokken families ge
wenst) huwelijk met haar 18-jari-
ge landgenoot Zici kon komen.
Inderdaad klikte het tussen bei
den zodat de vrouw na het verlo
pen van haar visum niet naar
Turkije wilde terugkeren. Ver
volgens begon een periode van
onderduiken omdat er geen ze
kerheid bestond over het verkrij
gen van een verblijfsvergunning.
In maart van dit jaar trad het
tweetal in het huwelijk.
Nadat de vrouw in juni door de
vreemdelingenpolitie was aange
houden werd alsnog een ver
blijfsvergunning aangevraagd,
een vergunning die moet worden
verleend wanneer aan bepaalde
wettelijke voorwaarden is vol
daan. Die voorwaarden slaan
met name op de huisvestingssi
tuatie en de financiële positie
van de echtgenoot. Namens de
staat betoogde mr. De Vries dat
de huisvestingssituatie niet als
toereikend kan worden gekwali
ficeerd (het tweetal woont in bij
de familie van de man - vader,
moeder, zus, broer - in een 6 ka
merwoning). Ook stelde mr. De
Vries dat Zici jr. na aftrek van
het vakantiegeld qua verdien
sten de bijstandsnorm niet haalt.
Mr. Roest stelde daar tegenover
dat Zici jr. in elk geval dicht te
gen de bijstandsnorm aanzit ter
wijl de inwoning (in een vrije
sector woning) niet als onvol
doende mocht worden be
schouwd. Hij legde bovendien
enkele vonnissen in vergelijkba
re zaken over waarbij de recht
bank op humanitaire gronden
uitzetting had verhinderd.
En humanitaire gronden zijn in dit
geval naar zijn mening ook dui
delijk aanwezig. Het meisje, dat
in november een kind verwacht,
zal bij terugkeer in Turkije wor
den verstoten omdat zij tegen de
Turkse normen en gewoonten in
seksueel contact voor het huwe
lijk heeft gehad. Meegaan van de
man kan volgens mr. Roest in re
delijkheid niet worden verlangd
omdat hij dan vrijwel niet meer
kan terugkeren in Nederland,
een land waar hij in totaal al 7
jaar woont, is ingeburgerd en
werk. heeft gevonden.
Rechtbankpresident mr. Bakker
zal volgende week woensdag uit
spraak doen.
F. Siemensma
vanavond in het Rijksherba
rium (Schelpenkade 6) houdt,
begint om acht uur niet om
negen uur, zoals eerder abu
sievelijk werd vermeld.
Hengelsport
De vierde en laatste wedstrijd
van de Leidse Hengelcompe-
titie, onder erbarmelijke om
standigheden gehouden, leid
de bij de korpsen tot de vol
gende einduitslag: 1 en kam
pioen 1983 Zuid-West 2 112
punten-304 stuks, 2 Brasem
Ter Aar 113-271. 3 Zuid-West
1 114-270, 4 DVS 2 119-263, 5
DSB 139-221, 6 Alphen 1 140-
237. 7 Alphen 3 143-249. 8
TOP 145-217, 9 Ons Genoegen
151-222, 10 HVT 1 163-213, 11
Alphen 2 170-199. 12 VOP '74
171-165. 13 DVS 1 174-17'.). 14
VIT 191-15215 HVT 2 238-
104.
Individueel kampioen werd B.
Koster van Alphen 3, 6 pun-
ten-96 stuks, 2 H. v.d. Laan
(ZW 2) 9-81, 3 J. Boef (ZW 2)
11-96. 4 P. van Velzen (BTA)
11-88,5 C. Sinteur DVS 2)11-
74. 6 S. Slolk(OG) 11-71, 7 G.
Kokkedee (VOP) 11-53, 8 G.
Groen (Alphen 1) 12-74. 9 B.
Ruis (ZW 1) 13-72, 10 C.
Schouten (HVT 1) 14-94.
