BOEKEN Blik in de weekbladen Biesheuvel: altijd leuk 'Waarom loopt de klok rond' Daisy Ashford: roem gebaseerd op kinderwerk CD^l -C >- EISEVEERS DE TIJD DONDERDAG 22 SEPTEMBER 1983 Droevige mythe over ware liefde Varia Het droevige lot van de Ierse koningsdochter Grania is een oude Keltische mythe, op nieuw verteld in de histori sche jeugroman 'De Konings dochter van Erin' geschreven door Barbara Bartos. Grania van Erin is een eigenzinnig meisje, dat gewend is haar ei gen gang te gaan. Wanneer haar vader haar wil uithuwe lijken aan de oude Finn, voelt ze zich teleurgesteld en ver nederd. Grania ontvlucht de koningsburcht samen met Finn's hoofdman Dearmid. Genadeloos wordt het tweetal achtervolgd, want Finn neemt geen genoegen met zijn verlies. Jarenlang wor den de geliefden opgejaagd, het hele land door. Nergens vinden ze rust. Door iedereen gemeden - uit angst voor Finn's wraak - honger, dorst en koude lijdend, hebben ze alleen elkaar. Maar een hoge re hand is hen goed gezind. Soms worden ze in het groot ste gevaar op wonderlijke wijze gered. Die 'hogere hand' heeft ook een bepaalde bedoeling met Grania en Dearmid. Na 10 jaar wordt Finn gedwon gen vrede te sluiten. De ko ning van Ierland verzoent zich met zijn dochter. Einde lijk breekt een tijd van rust en geluk aan. Toch kan Dea- mid zijn noodlot niet ontlo pen. De koningsdochter van Erin is een prachtig boek, dat wel licht traag op gang komt, maar met de vlucht van Gar- nia en haar geliefde in een stroomversnelling raakt. De vroege middeleeuwen, waar in het verhaal zich afspeelt, komen tot leven in de vele historische details. De ont roerende geschiedenis wordt door Barbara Bartos in mooie, poëtische beelden be schreven. De rol die enkele bovenaardse wezens spelen in het geheel is nauw verwe ven met het verhaal en geven het een mysterieus tintje. In de goede vertaling is dit alles bewaard gebleven. Een boek voor romantische geesten vanaf 12 jaar. De koningsdochter van Erin, Barbara Bartos, vert. Anneke Verhagen, uitg. Christofoor, 22,50. Verhalenbundel Op de splitsing van de weg is een bundel verhalen van de bekende Engelse schrijfster Rosemary Sutcliff. Vijf histo rische verhalen die zich af spelen rond het begin van de jaartelling. De titel van de bundel slaat te rug op de kern van elk ver haal, waarin het gaat om moed, trouw en vriendschap. Steeds komt iemand 'op de splitsing van de weg' te staan: er moet een beslissing worden genomen, die moed vraagt omdat het eigen leven ermee in gevaar komt. Rosemary Sutcliff toont zich op haar best in deze bundel. Het leven van mensen in his torische tijden in Brittannië en Griekenland - met hun bij geloof en wreedheid - wordt boeiend beschreven. In enke le bladzijden ontstaat een le vendig beeld. De bundel is goed vertaald door Ruth Wolf en gëillustreerd door Victor Ambrus. Wie meerdere boe- ■r. ken van Sutcliff heeft en deze bundel wil aanschaffen, moet wel opletten: enkele verhalen zijn al eerder in ons land uit gebracht. MARGOT KLOMPMAKER 'Steen der wijzen' vol prachtige verhalen De ware liefhebber weet het al: Maarten Biesheuvel heeft - zo als ieder jaar - weer een boek vol prachtige verhalen ge schreven. En toch moeten we ons eens afvragen, na genie ting van De steen der wijzen, of en waarom de auteur tot de betere literatoren gerekend moet worden. Beantwoording van dat vraagstuk is op zich geen criterium, natuurlijk men geniet van een boek of men doet dat niet - met Litera tuur heeft zoiets niks te ma ken. Zelf houd ik veel van Biesheu vels verhalen, ik heb ze alle maal gelezen en juist daarom wellicht is me zijn laatste bun del ietwat tegengevallen. Con creet: De steen der wijzen be vat 13 verhalen die men glo baal in twee groepen kan on derverdelen: de "gewone" ver tellingen waarin de auteur zijn fantasie de vrije loop laat, en de "ik"-verhalen, met autobio grafische inslag. De laatste categorie ligt me het meest na aan het hart: de "ver teller" (Biesheuvel) leutert re lativerend en toch vol tranen over zijn privé-leven, zijn vrouw Eva. zijn houten groen beschilderde huisje, zijn on vermogen op welk gebied dan ook, zijn krankzinnigheid en zijn tientallen katten en andere fauna. Een goed voorbeeld hiervan, te vens het allermooiste verhaal in de bundel is Mijn vrouw. Het begin al is tintelend, ty pisch Biesheuvel, vol ingehou den humor: "Eigenlijk ben ik helemaal niet de slechte man, waarvoor je me houdt als je dit verhaal leest. Als kind huilde ik maar weinig en speelde ik zoet in mijn eentje. Ik heb al tijd' hard gestudeerd en was voor opbouw, iets stuk maken is mij altijd een gruwel ge weest. Misschien sta ik iets te snel met kritiek klaar, maar meestal is die kritiek toch op mezelf gericht". Waarna de verteller, schitterend door- drammend, klaagt over zijn aardige, briljante, goedhartige vrouw - een soort engel die hij weliswaar liefheeft maar tege lijkertijd haat omdat ze zoveel "beter" is dan hijzelf. Een won derschoon verhaal waarin ik de vroegste Biesheuvel meen te herkennen. Mijn favoriete vertelling in de bundel. Zo zijn er natuurlijk meer, maar omdat ik 's kritisch wil zijn, nu aandacht voor de "gewone" verhalen. Nu. zo min als de au teur in staat is een volbloed ro man te produceren, net zo min zijn de vertellingen die niet op de "ik"-ervaringen gebaseerd Maarten Biesheuvel zijn, geslaagd. De steen der wijzen bijvoorbeeld, het titel verhaal, maar ook summiere fantasietjes als De goudvis, het grappige maar voorspelbare De huldiging of - pakweg - het van inspiratie gespeende plat- telandsverhaal De zoon: het aantal verhalen dat de Toets der Literaire kritiek niet kan doorstaan is ernstig toegeno- Een streng woord kan geen kwaad. Men kan wel moppe ren op de literaire kwaliteit van Biesheuvels verhalen, er staat veel tegenover: de grappige verteltrant (soms te zeer a la Bomans, a la Reve), de beel dende aspecten (men ziet de auteur voorlezen), de geestige en accurate (Leidse) herken ningspunten en routebeschrij vingen en - als de schrijver op z'n best is het tragikomische, het droevig ironische. In De zoon, uiteindelijk een mati ge geschiedenis, toch weer een passage als deze: "Hij zag er leuk in uit en ach, de schat, hij was pas vier jaar, ik weet nog hoe dankbaar hij was. toen kwam hij ineens bij me op schoot zitten en zei in voor een zo jong kind, eigenwijze zin nen 'Lieve moeder, dat u mij te eten geeft in deze moei lijke tijden zal ik nooit verge ten, maar dat ik er voortaan heel wat netter uitzie dan mijn speelmakkers op de kleuter school Etcetera. Enorm geouwehoer in feite, maar nog steeds leuk. En zo is het: J.M.A. Biesheuvel is leuk, al jaren, daar komt geen eind aan - wat mij betreft. Maar of zijn Huis-, Tuin- en Keuken- verhaaltjes nu wezenlijk Lite ratuur zijn, daar mag zo langza merhand wel eens openlijk aan getwijfeld worden. Wat dan nog. Leuk zijn ze, zoals gezegd, nog steeds. ROB VOOREN J.M.A. Biesheuvel, De steen der wij zen. Uitg. MeulenhofT, Amsterdam 1983, 22,50. "Waarom loopt de klok rond?" Zo'n vraag kun je verwachten van een kind, dat nog niet heeft geleerd de wetmatighe den waarmee wij, volwasse nen, worden geconfronteerd voor zoete koek te slikken. Maar ook een volwassene zou de vraag kunnen stellen. Bij voorbeeld een vrouw die zich niet in het onvermijdelijke wil schikken, die met bitterheid constateert dat alles ten prooi valt aan de tijd, zelfs de liefde, die aanvankelijk onschend baar leek. "Waarom loopt de klok rond" - zonder vraagte ken: het is de titel van Lizzy Sara May's nieuwste roman. In dit boek maken wij kennis met Nina. Zij is dochter van Arno Steinbach, een uit Keu len afkomstige joodse kunst schilder, wiens vróuw zich kort na de geboorte van Nina in de Rijn heeft verdronken. Twee jaar later - in 1930 - ver huizen Nina en haar vader naar Amsterdam. Zij betrekken een zolderetage aan de Amstel. Als Arno in 1937 verneemt dat zijn vriend Joseph in Buchenwald is vermoord, neemt hij het ze kere voor het onzekere en wijkt hij uit naar Zwitserland. Daar, in Lausanne, ontmoet Nina de jongere broer van haar va der, Friedel, die, geholpen door zijn acteertalent en een valse diplomatenpas, aan de nazi's heeft weten te ontsnap pen. In februari 1942 vertelt Friedel aan zijn broer dat hij contacten onderhoudt met een ondergronds opererende com munistische cel die hem zal helpen naar Rusland te gaan. Hij kan niet langer aanzien hoe de Duitsers Europa als een slakkenhuis onder hun laarzen trachten te vermorzelen en is van plan zich aan te melden bij de partizanen. Nina is ont roostbaar: Zij is verliefd ge worden op Friedel. Tijdens het afscheid, waarbij Nina hem bij na aanrandt, belooft Friedel dat hij, als de oorlog voorbij is, met haar zal trouwen. We schrijven 1980. Het laatste le vensteken dat Nina van haar beminde heeft ontvangen da teert uit 1946; het is een met potlood geschreven briefje, ge post in Praag en vermoedelijk door Friedel aan iemand mee gegeven. "Liebe Nina, lieber Arno, es geht mir gut. Bald wird dieser scheussliche Krieg zu Ende sein. Es küsst euch Beide, Friedel". Nina gaat met mannen wat los- vaste contacten aan. Als de re latie zich dreigt te verdiepen, haakt ze af. Ze wil haar trouw belofte niet schenden; het is nog niet zeker of Frie del is gesneuveld. Met haar vriend Laurent gaat ze alleen maar naar bed omdat hij, als hij zijn bril afzet, zo angstig veel op Friedel lijkt. "Friedel. Altijd weer terug naar hem. Met verlangen, het wachten, een tweede natuur. Het kwam niet bij haar op zich eens en vooral los te schudden van haar verleden." Op aandringen van Laurent gaat ze, vijfendertig jaar na de be vrijding, naar Friedel op zoek. Maar naspeuringen voeren haar tenslotte naar Vilnius, een kleine stad in Litouwen. Daar ontmoet ze een oude dame, mevrouw Greiffenberger, die de gruweldaden van de nazi's heeft moeten bekopen met de amputatie van haar twee voe ten. Mevrouw Greiffenberger weet het een en ander te ver tellen over Friedel. Het wordt Nina duidelijk dat ze een her senschim heeft r Blindmakende liefde, liefde die voor een ernstige bewustzijns vernauwing zorgt: het is een thema dat we in Lizzy Sara May's verhalenbundel "Be minnen met verstand" al heb ben kunnen aantreffen. In "Waarom loopt de klok rond" heeft ze dit gegeven overtui gend uitgewerkt. Nina komt uit deze roman niet naar voren als een hysterische dweepster, nee, zij is een intelligente vrouw die door een sterke in nerlijke noodzaak wordt ge dreven. Ik heb ik het boek geen passage kunnen ontdek ken waarin haar optreden mij ongeloofwaardig voorkomt. Lizzy Sara May schrijft korte, krachtige zinnen. Als je ze af zonderlijk uit hun contekst licht, blinken ze niet uit door hun evocatief karakter. Maar, door haar oog voor details, door haar vermogen de juiste 'kleuren' te mengen, slaagt ze er toch in beelden van land schappen en steden op te roe pen die men niet licht vergeet. De geraffineerde verteltech niek, waarvan zij zich bedient, verraadt de ervaren schrijfster. Doordat de zoektocht van Nina op de juiste momenten wordt onderbroken met flash-backs, weet Lizzy Sara May de span ning er tot het einde toe in te houden. Ze kan het boek ook nog eens worden gelezen als een 'literaire detective'. U wou nog weten waarom de klok rond loopt? Lizzy Sara May geeft zelf het bittere ant woord in haar roman: "Omdat hij niet vierkant loopt". CEES VAN HOORE Lizzy Sara May, Waarom loopt de klok rond, Bezige Bij, Amsterdam 1983 28,50. Daisy Ashford stierf op negentig jarige leeftijd, in januari 1972. Ze stierf als een gevierd schrijfster die haar laatste werk op dertienjarige leeftijd had geschreven. Verbaasd? Ik wel toen ik deze zinnen las in de inleiding die Humphrey Carpenter heeft geschreven bij het boek 'De jaloerse goefer- nante, drie verhalen van Daisy en Angela Ashford'. Het boek je verscheen onlangs in verta ling bij uitgeverij Hans Elzen- ga b.v. Ook de Nederlandse uitgave is verluchtigd met te keningen van Ralph Stead- Merkwaardige kinderen, die zus jes Ashford. Carpenter kan dan wel schrijven dat kinderen in het Victoriaanse tijdperk blijk baar de gewoonte hadden ver halen te schrijven - toch tuimel je van de ene verbazing in de andere als je de drie verhalen leest. Ze getuigen namelijk van een scherp waarnemingsvermo gen. Nu is bekend dat veel kin deren goed opletten en soms details zien die ouderen ont gaan, maar die details verza melen en verwerken in verha len, dat zie je kinderen niet vaak doen. In de Victoriaanse tijd schijnt dat dus niet zo ongewoon te zijn geweest. We citeren Car penter: "Frances Hodgson Burnett, schrijfster van De Kleine Lord en De geheime tuin, schreef als kind liefdesge schiedenissen in afgedankte huishoudboekjes, die ze van het keukenmeisje kreeg als ze vettig en vol waren; Frances schreef op de weinige onge schreven regels: "Ridder Mar- maduke richtte zijn gekwelde blik op haar en riep op hartver scheurende toon uit! Ethelber- ta - mijn Jiefste -i och, dat het waar moge zijn!" UIEN 5 cent, LAMSCHOUDER ƒ2,-." Toen het eerste boekje van Daisy Ashford werd uitgegeven wa ren veel mensen overigens zeer verbaasd. Zó bekend was het verschijnsel dus ook weer niet. De Daily Mail had het over het boek "waarover half Londen niet uitgelachen raakt, terwijl de andere helft wacht op de tweede druk". Geinspireerd werden de zusjes Ashford door stuiverroman netjes en sensatieromans. Wie hun verhalen leest merkt dat ook duidelijk: clichés worden niet vermeden. Het werkt ont roerend. Waarschijnlijk wisten de schrijfsters niet wat clichés zijn. Nonnenschool Door de spelfouten en ook door het feit dat de zinnen soms niet goed lopen doen de verhalen af en toe zeer onvolwassen aan. Waren de schrijfsters al op leef tijd geweest, dan hadden ze het verdiend gekraakt te worden; nu werken deze gegevens al leen maar in hun voordeel. Laat ik een citaat geven uit het verhaal 'Een kort verhaal over liefde en huwelijk' van Daisy Ashford, zodat u zelf kunt oor delen over de kwaliteit: "Me neer Molvern was een driftige roodharige meneer met kleine grijze oogjes en een slim roze gezicht. Hij droeg altijd grijze bruine pakken, maar iedereen zei dat zwart hem beter stond. Mevrouw Molvern was een heel ander type. Ze was rustig van aard, ze had een fijnbesne- den bleek gezicht, grote bruine ogen die de mensen vol be langstelling opnamen en haar blonde haar glansde in de De zusjes Ashford begonnen vroeg met schrijven en ze hiel den er ook vroeg weer mee op. Van Daisy is bekend dat ze stopte toen ze op een nonnen school zat. Kan gebeuren. Je hebt ook mensen die dan pas goed losbranden. En pas op, zeg nou niet: stel je voor dat die meisjes waren blijven schrijven. Heeft geen zin daar je hoofd over te breken. Onder getekende heeft het gepro beerd: hoofdpijn. WIM BRANDS De jaloerse goefernante. Daisy en Angela Ashford. Uitgeverij: Hans Elzenga b.v. Eén van de tekeningen uit 'De jaloerse goefernante', gemaakt door Ralph Steadmaxi. ruzie moest afleggen tegen de ambities van directeur Doren bos, die in de verkondiging van het woord een miljoenenhandel ziet. HP verscheen deze week een dag eerder met een special rond Prinsjesdag geheel in het teken van "het linkse alternatief'. Aan de orde komen thema's als "een plan van de arbeid voor de jaren tachtig", aan de hand van ge sprekken met Tinbergen, Ritzen, Van Kemenade en Wöltgens en "het leiderschap van Wim Kok", toegespitst op zijn eventuele overstap van FNV naar PvdA. Rijk Timmer doet verslag van de reis van de parlementaire delega tie naar Washington, licht toe hoe hij CD A-fractieleider Bert de Vries "in één week jaren ouder zag worden", verhaalt van de openlijke ruzie tussen De Vries ("Ik ben dat gedoe van jou zat") met Nijpels en vertelt hoe het op treden van de laatste, een colle ga-journalist deed terugverlan gen naar "de diepgang van Hans Wiegel". Brugsma schrijft over de fictie rond de monarchie, aan de hand van de mededeling van de RVD dat koningin Beatrix in gesprek met Jesse Jackson "geen uit spraken over kernwapens heeft gedaan, omdat ze die niet mag doen" en omdat "wat niet mag, niet gebeurd kan zijn'. Volgens Brugsma valt er nog te kiezen. Uitvoerig wordt ingegaan op "de meedogenloze strijd bij de Evan gelische Omroep". Hoe de aan vankelijke macht van de familie Glashouwer het door onderlinge Behalve de affaire met de Tilburg- sche Hypotheek Bank (zie elders in deze krant), bericht VN onder meer van "de wereldreis van de parlementariërs". Max van Wezel ging met 24 andere collega's naar Washington en Bonn (Moskou viel aft om het doen en laten van Den Uyl, De Vries, De Boer, Nij pels en Ter Beek te registreren. Over kernwapens - de reis was bedoeld ter oriëntatie van de standpunten - viel voor de jour nalisten weinig opzienbarends te melden. De heren kwamen met uitzondering van Den Uyl slecht beslagen ten ijs. De Vries was mee om te leren en Nijpels had slechts één vraag: "wat gebeurt er als Nederland de kernraketten niet plaatst". Nijpels had volgens Van Weezei wel een paar boekjes gelezen over ontwapening, maar kwam daar kennelijk niet verder mee. "Ed, je bent je vraag verge ten", als hij een keertje over sloeg. Voorts praat Marcus Bakker met Bibcb over de situatie binnen de CPN. "Ging Ina Brouwer naar Moskou om geld voor de noodlij dende Waarheid te bedelen?" Bakker: "Ed Nijpels ging dus naar Amerika om geld voor Ver- onica te bedelen". Het kleurkatern is geheel gewijd aan boeken. MAGAZINE In een drietal artikelen belicht El- seviers Magazine de Miljoenen nota. Allereerst de veelbespro ken extra belasting voor twee verdieners, al dan niet gehuwd. Een veel te gehaast en ondoor dacht wetsontwerp, meent EM, waar de Kamer en de Raad van State terecht over gevallen zijn. Ondanks alle vertraging hoopt de regering de extra belasting 1 januari 1984 te kunnen invoeren. Dan wordt ook de "omgekeerde bewijslast" geïntroduceerd. Ie dereen krijgt namelijk dezelfde algemene belastingvrije voet van ƒ7381,- gulden. Wie recht op meer denkt te hebben, moet dit zelf melden bij de belasting dienst, waar een legertje van ex tra ambtenaren klaar staat om dit te controleren. Tandenborstels hoeven dus niet meer te worden geteld. Wel zal er moeten worden gezocht naar "dat ene weggemof felde borsteltje", want dat gef raudeerd gaat worden staat voor EM als een paal boven water. De andere twee artikelen omvatten een commentaar, en een gesprek met Rabo-topman Lardinois over de Miljoenennota. Verder biedt EM een verslag van de tumultueuze reis van de pro minenten Den Uyl, Nijpels en De Vries naar Washington. De gela den sfeer tussen De Vries en Nij pels met een sussende Den Uyl: "kom jongens, opschieten". De beroepsmilitair voelt zich gef rustreerd, zo blijkt. In hun uni form vormen ze het mikpunt van spottende jeugd, en hun werkge ver de overheid laat hen ook mooi in de kou staan door aan hun ziektekostenregeling te knabbelen. Tot slot een interview met Rudi Carrell, terug van weggeweest. "Als ze me niet leuk vinden, zit ik zo weer in Bremen". De Oost-West-reis van Nijpels (VVD), Den Uyl (PvdA) en De Vries (CDA), die overigens in oostelijke richting niet verder ging dan West-Duitsland, heeft de drie politieke leiders niet echt wijzer gemaakt. Bert de Vries hield voor de Tijd een dagboek bij, waaruit blijkt dat er feitelijk slechts één nieuw argument (in het voordeel van hen die de nieu we kernraketten willen plaatsen) op tafel is gekomen. Dat gebeur de in Bonn, waar staatssecretaris Rühl er op wees dat het dubbel- besluit van de NAVO de Russen de gelegenheid gaf om hun voor sprong uit te breiden. Na plaat sing van de eerste Westerse wa pens krijgt.de Sowjet-Unie vol gens Rühl pas echt belang bij on derhandeling. In het omslag-artikel zoekt de Tijd naar de achtergronden van het succes van Rob Out en de 'toffe jongens van Veronica'. Geen moeilijk gedoe, het gaat Veroni ca alleen om zorgeloze com- sumptie. Out spreekt van een 'geweldige feeling' voor het pro- dukt. "Beleid? Weet in veel". De spectaculaire 'aankopen' (om in voetbaltermen te spreken), zoals Ton Planken, Hans Keiler en Ton Lenferink, houden zich op de vlakte of beperken zich tot de opmerking dat ze bij Veronica 'een heel goede neus voor talent hebben' (Lenferink). In het kader van de Miljoenennota krijgt voormalig top ambtenaar F.J. Clavaux in de Tijd de gele genheid om zijn al jaren levende kritiek op de Nederlandsche Bank in de publiciteit te bren gen. De gulden is veel te hard naar zijn oordeel en dat is de oor zaak van de Nederlandse achter stand op de internationale ont wikkelingen. Zonder de miljar denbezuinigingen en met een minder harde gulden zou Neder land er veel beter voorstaan, meent Clavaux. "Maar ja, kritiek hebben op Duisenberg is zoiets als zeggen dat God niet bestaat". In de rubriek Hier en daar een bui aandacht voor de machtsstrijd op Verkeer en Waterstaat tussen secretaris-generaaL De Man en minister Smit-Kroes. w Nederland steunt grootste massa moordenaar sinds Hitier, zo luidt de kop boven een artikel over prins Sihanouk in HN. Sihanouk „voert, in een bizar bondgenoot schap met de Hitleriaanse ex-lei der van Cambodja, Pol Pot, een verbeten strijd tegen Vietnam, dat het land tot nu toe onder con trole houdt. De strekking van het verhaal is dat Nederland dat maar niet schijnt te begrijpen. Vorige week bracht Sihanouk een bezoek aan ons land, dat hem een officiële ontvangst be reidde met premier Lubbers aan het hoofd. En dat terwijl de Cam bodjaanse prins samenwerkt met de man die 20.000 Cambod- janen liet doodmartelen, en nog eens duizenden andere liet vermoorden, onder wie vijf kinderen en veertien kleinkinde ren van Sihanouk zelf. De prins verklaart deze cynische tegen strijdigheid als volgt: "...ik werk met de Rode Khmers samen om dat ik het Vietnamese kolonialis me over Cambodja verwerp". HN sprak ook met twee Nederlan ders die in Nicaragua werken, een theologe en een ontwikke- lingseconoom: "Ik heb Amerika nen op het seminarie in tranen zien uitbarsten, toen ze beseften wat hun regering deze mensen aandoet". William Quandt, onder de Amerikaanse president Carter de belangrijkste adviseur voor het Midden-Oosten, laat zijn licht schijnen over Israël, constateert dat de Israëli's de vuurhaard in Libanon verkeerd hebben geta xeerd, maar dat premier Begin de bezetting van de westelijke Jordaanoever met succes heeft uitgevoerd. ADVERTENTIE BOEKHANDEL DE KLER Alle op deze pagina bespro ken boeken zijn bij ons direkt leverbaar, Pt via onze TERMI NAL te bestellen en dan bin nen drie dagen verkrijgbaar.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1983 | | pagina 23