KITS C Prinsjesdag: regering bezuinigt meer dan ooit Hoe belangrijk zijn kleren? Clickets veroveren de wereld De mode volgen, of doen wat je zelf wilt WOENSDAG 21 SEPTEMBER 1983 Varia Maandagavond, was de herpremiè- re van 'De Mythe' van Freek de Jon ge in Carré in Amsterdam. Ik schrijf dit niet om u aan te moedi gen de resterende voorstellingen van deze week te bezoeken, want al le voorstellingen zijn uitverkocht: 1700 bezoekers per avond, evenveel als er afgelopen zondag bij AZ '67- Helmond Sport zaten (maar die voetballen ook lang niet zo goed als Freek, daarin zit 'm de kneep). Freek had de voorstelling enigszins geactualiseerd, de getallencombi- natie 8-2 kwam verschillende keren ter sprake, hoewel, hij, als fervente Ajax-fan, de big match niet per soonlijk had bijgewoond omdat op hetzelfde tijdstip in 'De Roestbak' op Markt 1 in Almere de tentoon stelling van keramiek van zijn vio liste werd geopend. Door Wim de Bie. Die violiste is zijn vrouw Hei- la, die in het slotnummer van 'De Mythe' bij zang en pianospel van Freek de vioolpartij voor haar re kening neemt. Hé, wat leuk, denkt u nu, waar doet me dat aqn den ken? Inderdaad. Mijn 'kijkervaring' bij 'De Mythe' kan ik alleen maar vergelijken met vroegere kijkervaringen bij Wim Kan, 'Onder het melkwoud' of 'De Drie Zusters' onder regie van Sja- rov. Van die voorstellingen die je van begin tot eind indrinkt, die zo compact zijn, zo'n organisch ge heel, dat je ogen en oren te kort komt om alles in te zuigen. Mijn primaire ervaring bij 'De Mythe' (evenals bij Freeks 'De Mars') was deze: het is POEZIEl Natuurlijk is het ook een opeenstapeling van grappen, grollen, verstillingen en potsen en de dames in de zaal die nu en dan een gechoqueerd 'ohhh' uitstieten bij een grolp (organisch samengaan van grap en grol) over Claus, Poep of Dood reageerden op zo'n moment op de inhoud en niet op de poëzie van zijn voordracht, maar in zijn totaliteit is 'De Mythe' voor mij pure poëzie. De opbouw, de verspringingen, de zijpaden, het rondeelachtige terugkeren van zin nen, het ritme... één lang, grillig ge dicht in een organische samen hang! Vorige week kreeg Freek de Jonge een eervolle vermelding van de Stichting Nipkow. Het juryrap port: „Hij heeft met zijn kunstenaars schap een geheel nieuwe inhoud ge geven aan het voor de Nederlandse televisie klassieke begrip oude jaarsavondconference, dat eerder werd gevestigd door Wim Kan. Ge meten naar de maatstaven van ori ginaliteit, dynamiek, snelheia, overtuiging, gebruik van visuele middelen; kortom: van groot crea tief vakmanschap, was het op 31 december 1982 snel duidelijk: hier stond de nieuwe grootmeester van de oudejaarsavond". De koning is dood, leve de koning! Het ietwat pijnlijke was, dat tot de toekenning van de prijs besloten werd (en dat het juryrapport ge schreven werd) nog vóórdat ie mand kon vermoeden dat Wim Kan op het moment van de prijs uitreiking dood zou zijn. Achteraf- gezien is het misschien maar beter dat Wim Kan, die zo overgevoelig was voor kritiek, deze prijstoeken ning met de argumentatie niet meer heeft meegemaakt, want ten slotte had hij op die 31e december 1982 ook nog steeds zijn óudejaars- avondconference gehouden. Er zit iets onredelijks ir\, om de oude Kan met de nieuwe Freek te vergelijken, zoals het in de jaren zestig jaren as om de oude Wilkes Cruijff te vergelij- onredelijk met de ken. Pikant is natuurlijk wel, dat Freek de Jonge de 'natuurlijke' erfge naam van Wim Kan is geworden, en niet Herman van Veen. Ik heb nog een lange, zeer vriendelijke brief van Wim Kan van 6 juni 1970 in mijn bezit („Ik las de Arnhemse krant, doordat ik even een paar dagen op de Veluwe zat en dacht: God is overal, net als Nico Scheep maker!" -let op de cabareteske om draaiing van de personen...), waarin hij Herman van Veens 'unieke talent' prijst („hij boeide mij weer van het eerste tot het laat ste woord") en daaraan toevoegt: ,Als comédien is Van Veen nl. uniek in Nederland en misschien wel in de wereld schrijft u en daar mee ben ik het vanaf de eerste dag, dat ik hem zag zó volledig eens, dat ik direct 'pisnijdig' word als dat of totaal niet wordt gezien, of als dit talent zo verkeerd wordt beoor deeld". Wim Kan had de gave van de grote kunstenaar, dat hij anderen kon bewonderen: „Hoewel ik natuur lijk de vertegenwoordiger ben van het oude cabaret, ben ik een grote bewonderaar van de nieuwe stijl, mits die wordt gebracht door men sen als Herman, die niet alleen door zijn talent, maar ook door de beheersing van 'de middelen' in staat blijkt die stijl waar te maken. Dat is nu juist het grote verschil tussen H.v.V. en b.v. een Freek de Jonge, dat deze laatste zo'n dilet tant is (en zal blijven tot hij geleerd zal hebben die middelen te beheer sen), dat ik aan het begin van zijn voostelling zeker een half uur heb zitten denken dat het een perfecte beroepsman was, die 'speelde voor amateur', om langs deze weg de 'nieuwe stijl van cabaret' te presen teren! Tenslotte biel hij volkomen door de mand voor 'mij), omdat er geen enkele dubbele bodem in die mand bleek te zitten. Het was een dilettant!" Gisteren was het weer de derde dinsdag van september, oftewel: Prinsjesdag. Hoe gaat dat: de koningin en de prins met de gouden koets naar de Haagse Ridderzaal, voorlezen uit de Troonrede, de minister van financiën met z'n miljoenenkoffertje naar de Tweede Kamer, en ondanks alles toch een beetje feest. Redactie: Anneloes Timmerije. Bijdragen en vragen: Postbus 54, 2300 AB Leiden. Telefoonnummer: 071-144941, toestel 245. Op Prinsjesdag maakt de rege ring (dat zijn de ministers en de koningin) haar plannen be kend voor het volgende jaar. Het gaat daarbij om miljoenen guldens. Daarom noemen ze die plannen ook de Miljoenen nota. Een aantal jaren geleden kon de regering nog aardig wat geld uitgeven. Want de bedrij ven in Nederland deden het goed, verdienden veel geld en konden dus ook veel geld af dragen aan de regering, via de belasting of op een andere ma nier. Net als trouwens de werk- Maar de laatste jaren ging het steeds slechter met de economie en met de bedrijven. Daardoor kon de regering ook niet zoveel geld meer vragen en ook niet voor zoveel dingen blijven zorgen, zoals de uitke ringen voor werklozen, geld voor buurt- en clubhuizen, on derwijs, het leger, bibliotheken enzovoorts. Daarom wordt er al enkele jaren bezuinigd. En volgend jaar wordt het nog er ger. Dan wil de regering maar liefst 12.000 miljoen, oftewel 12 miljard gulden bezuinigen. De uitkeringen voor werkloze en arbeidsongeschikte mensen gaan nog verder omlaag, de ambtenaren gaan minder ver dienen. en ook de jongeren die van een minimumloon moeten rondkomen. Verder moeten er allerlei voorzieningen verdwij nen of inkrimpen. Bijvoor beeld: de ziekenhuizen moeten het met minder personeel doen, ouders van twaalfjarige en oudere kinderen moeten schoolgeld gaan betalen, jeug dinternaten gaan dicht en ook de bibliotheken moeten hun steentje bijdragen. De regering hoeft straks dus niet zoveel geld meer uit te geven. En de bedrijven hoeven (dus) niet zoveel meer aan de rege ring te betalen. Maar sommige politieke partijen zijn het daar helemaal niet mee eens. Zij vinden dat de regering maar beter wat extra geld kan uit trekken voor bijvoorbeeld de woningbouw, de wegen en an dere dingen. Dan is er weer werk voor de bedrijven en dan wordt er weer geld verdiend. De bedrijven kunnen dan groeien en ook meer produk- ten leveren aan het buitenland, zeggen ze. Je kunt dus op verschillende ma nieren tegen die Mili oenennota aankijken. Vandaar dat er ook zoveel over wordt gepraat en geschreven. Maar hoe dan ook: de Miljoenennota is een be langrijk stuk, omdat uiteinde lijk iedereen ermee te maken heeft. Papiamentu op scholen in Curapao Volgend schooljaar krijgen de leerlingen op de lagere scho len van Curacao voor het eerst les in het vak Papia mentu, hun moedertaal. De mensen die op Aruba, Bonai re en Curacao wonen spreken allemaal Papiaments. Maar de officiële taal is nog steeds Nederlands. Op de scholen spreken de leraren en lerares sen ook Nederlands. Het is de bedoeling, dat over een jaar of zes Papiaments wordt ge sproken. Nederlands zal dan als vreemde taal in het vak kenpakket zitten. Maar liefst driekwart van de Antilliaanse kinderen blijft op de lagere school een of meer keren zitten. Er zijn ook heel veel uitvallers, leerlin gen die nooit een diploma ha len. buitenland Het onderwijs op de Antillen is hetzelfde als hier in Neder land. En daar zit nou net het probleem: het is niet aange past aan Antilliaanse kinde- Negen van de tien leerlingen spreekt thuis Papiamentu maar moet op school de les sen volgen in het Nederlands. Het Nederlands wordt steeds meer een 'dode' taal op de Antillen. Tot in de hoogste re gionen, zoals bijvoorbeeld in het parlement, is het Papia mentu doorgedrongen. De kranten, de radio en televisie zijn in het Papiaments, En gels of Spaans. Vroeger kregen de kinderen een flinke portie strafwerk als zij Papiamentu spraken, tegenwoordig zien steeds meer mensen in dat het be langrijk is om je moedertaal te kunnen spreken. Helaas zijn er bij het voortgezet onderwijs te weinig leer krachten die van huis uit Pa piaments spreken, zodat het wel even zal duren voordat de kinderen op deze scholen les krijgen in hun eigen taal. Ulrike, Raoul, Frank en Anne- lies zitten op het Rijnlands Lyceum in Oegstgeest. Alle vier zien zij er 'bijzonder' uit. KITS sprak met ze en vroeg hen hoe belangrijk kleding nu eigenlijk is. Moet je met de mode meedoen, of bepaal je zelf hoe je er uit ziet. Vier mensen die niet meegaan in de "grijze massa", maar ie der op hun eigen manier op vallen. Frank en Annelies wil len dat eigenlijk niet, maar bereiken het tegenovergestel de. Annelies kleedt zich heel traditioneel (wat in deze tijd bijzonder is) en Frank -op een lok na kaalgeschoren hoofd en alpinopet ziet er zeker niet doorsnee uit. Waarom zien jullie er eigenlijk zo uit? Ulrike: "Ik wil me graag op een positieve manier onderschei den van de rest. Sinds een tijd je draag ik zwarte handschoe nen. De mensen die me niet kennen noemen me nu 'het meisje met de handschoenen'. Ik vind het heel prettig om aandacht te besteden aan mijn uiterlijk". Raoul: "Dat moet hier ook wel, want iedereen ziet er op deze school hetzelfde uit. La Coste- shirts en sportschoenen, dat is het wel zo'n beetje. Een grijze massa dus. Het zijn ook alle maal nalopers hier op school. Als iemand een keer is nieuws aanheeft, zal je zien dat de rest volgt". Annelies: "Ik weet van mezelf dat ik er nogal stijf uitzie, maar ik geef er eigenlijk niet zoveel om. Twee keer per jaar trek ik de kast open. Als ik dan wat nodig heb ga ik met m'n moe der de stad in. Kwaliteit vind Ulrike en Raoul: "...je onderscheiden van de rest". ik heel belangrijk. Het moet over tien jaar nog mooi zijn. Van mode trek ik me niets aan. Ik koop alleen iets wat ik zelf leuk vind". Frank: "Ik heb thuis een kast vol kleren, maar die zijn stuk stuk niet duurder dan viif gul den. Ik koop alleen tweede hands. Ik word doodziek van dat La Coste-gedoe hier op school. Ik wil me absoluut niet aanpassen. Die lok en die pet, ja dat vind ik gewoon leuk. Wat is voor jullie belangrijker, het karakter van iemand of het uiterlijk? (Foto Holvast) Ulrike: "Ik vind het prettig als ie mand er goed verzorgd uitziet, maar ik denk dat ik iemands karakter toch belangrijker vind". Raoul: "Ja...ik vertoon me graag met mooie mensen. Iemand met een mooi gezicht en lelijke kleren, nee dan zie ik toch steeds die kleren. Mensen met wie ik om ga moeten er goed uitzien. Maar ik bewonder Frank, zoals hij er uitziet. Die durft écht. Dat vind ik heel goed". Frank: "Karakter, dat is voor mij belangrijk. Je ziet het ook aan het uiterlijk van die mensen, die passen zich niet aan aan de massa. Maar bij mij is alles nog zo in ontwikkeling. Misschien denk ik er volgend jaar wel heel anders over". Is de manier van kleden aan leef tijd gebonden? Ulrike: "ik zou op m'n 45-ste nooit in zo'n korte jurk lopen. Tegen die tijd ben ik vast dik ker geworden. Nee ik zou me wel aanpassen". Raoul: "Ik ook wel, maar ik zou er toch nooit precies hetzelfde willen bijlopen als mijn leef tijdsgenoten". Annelies: "Volgens mij zie ik er later nog precies hetzelfde uit". Frank: "Je moet aantrekken wat je zelf prettig vindt". Kleren zijn duur. Wat zouden jul lie doen als er thuis niet genoeg geld meer voor is? Annelies: "Alles kan me gestolen worden, als ik m'n hobo-lessen maar kan houden. Ik wil naar het conservatorium, dus dat is voor mij het belangrijkste". Raoul: "Ik ben gesteld op een be paalde luxe. Als dat zou weg vallen zou ik ervoor gaan werken. Ik verdien er nu al wat bij, anders kan ik mijn kleren en het uitgaan niet betalen. Ik zou niet zonder kunnen, denk ik". Frank: "Tsja, ik zou nooit meer gaan werken om zelf meer geld te hebben. Ik stop samep met wat vrienden geld in bakfiet sen. Ja, dat vind ik mooi. Ik heb een hekel aan auto's. Zo'n bakfiets, dat is toch een prach tig vervoermiddel". Zwembad krijgt opvouwbaar dak Als alles meezit kan er binnen kort weer ovêrdekt worden ge zwommen in het Katwijkse zwembad De Miereweide. Het is de bedoeling dat het buiten bad wordt overkapt met een vouwdak. Alleen als de ge meenteraad daar een stokje voor steekt gaat het niet door. Maar daar ziet het niet naar uit. De meeste gemeenteraadsle den hebben al laten weten de overkapping een goed plan te vinden. Het buitenbad wordt overkapt omdat het binnenbad in juli bijna geheel uitbrandde. Het is nog niet zeker of er op de plaats van het binnenbad een nieuw zwembad verrijst. Om de plannenmakers meer tijd te geven wordt het buitenbad al vast overdekt met een vouw dak. Het is nu al zeker dat dit vóuwdak niet meer zal worden weggehaald. Het voordeel van een dergelijk dak datje als het ware zo kan oprollen - is natuurlijk dat het zwembad bij slecht weer kan wordt afgedekt, terwijl bij mooi weer, in de zomer, het dak zo weer open is. Het nieu we overdekte bad wordt voor lopig alleen gebruikt door ver enigingen en voor het school- Overigens zullen volgend school jaar in plaats van drie nog maar twee klassen van Katwijkse la gere scholen gaan zwemmen (de derde en de vierde). Dat kost de gemeente minder geld. Het is wel de bedoeling dat leerlingen die nog geen diplo ma hebben en al in de vijfde klas zitten nog wel de kans krijgen om af te z Verkoop van jeugdboeken heel sterk teruggelopen Uitgeverijen en verkopers van kinderboeken maken zich onge rust. Dat is ook niet zo gek, want vergeleken met vorig jaar zijn er in de eerst helft van 1983 800.000 boeken minder verkocht. Grote bedrijven rekenen om de drie maanden of om het half jaar uit wat ze die afgelopen tijd hebben verdient. Aan die cijfers kun je zien hoe goed, of hoe slecht het gaat met een bedrijf. Met de uitgeverijen en de boekenverkopers gaat het dus niet zo goed. Dat komt vooral omdat de mensen minder verdienen en dus minder kunnen uitgeven (dalende koopkracht heet dat ook wel). En dat terwijl kinder- en jeugdboeken de afgelopen tijd goedkoper zijn geworden. Mensen lenen nu veel eerder boeken van de bibliotheék. Op die manier kun je net zoveel lezen, alleen kost het minder. Er Worden ook minder boeken verkocht, omdat er minder kinde ren in Nederland zijn. Vroeger waren de gezinnen groter. Nu hebben de meeste mensen maar twee of drie kinderen. Dan koop je natuurlijk minder boeken. De laatste jaren worden de gezinnen weer wat groter. Drie of vier kinderen per gezin is niet zo'n uitzondering meer. De boeken verkopers en uitgeverijen wachten met spanning op het mo ment dat die kinderen gaan lezen. Mexicaanse verliefdheid Manuel is een 16-jarige Mexi- capise jongen. Hij woont in Tijuana, een stad vlakbij de grens met de Verenigde Sta ten. In het boek 'Een gedeel de hamaca' vertelt schrijfster Selma Noort over Manuel. Een gemakkelijk leventje heeft hij niet. Zijn vader is weggelopen, daarom moet hij de kost verdienen voor zijn oma, moeder en de andere kinderen. Tijd om naar school te gaan is er niet bij. Daar heeft Manuel wel moei te mee, want zijn vriendin Juana is op de middelbare school. Vergeleken bij haar voelt hij zich stom. Maar wat moet hü anders? Manuel wil dolgraag met Juana naar bed. Zenuwachtig koopt hij zijn eerste pakje con dooms. Maar hun eerste vrij partij wordt geen succes. Bo vendien vertelt Juana hem dat hij niet zo als een klit aan haar moet hangen. Ze wil vrij zijn. Vervolgens kondigt het meisje aan dat ze in Amerika gaat studeren. Manuel ziet zijn eerste liefde in rook op gaan. Maar dat verdrietige ge voel van binnen gaat langza merhand voorbij. En Manuel ontdekt dat er nog meer leu ke meisjes rondlopen: Lupe bijvoorbeeld. 'Een gedeelde hamaca' is een leuk boek. (Een hamaca is een hangmat, daarin slaapt Manuel). Je leest hoe mensen in Mexico leven en met el kaar omgaan. De jongens en meisjes daar zijn net zoals wij: ze zijn gauw verliefd en vinden vrijen lekker. Je kunt begrijpen hoe teleurgesteld Manuel is als Juana hem in de steek laat. Hij vindt het toch al rot dat hij nauwelijks kan lezen en schrijven. Juana kan dat allemaal wel. Ze schrijft hem mooie brieven, maar Manuel durft niet terug te schrijven. Bang om af te gaan. Hij voelt zich meer op zijn gemak bij zijn nieuwe vriendin Lupe. Het boek is voor 13 jaar en ou der. Het wordt uitgegeven bij Leopold en kost f 16,90. Dit is het tweede boek van schrijf ster Selma Noort. Selma heeft zelf in Mexico ge woond. Nu woont ze in Lei derdorp. ZANDEWEER-LEEK - „Te gek hoor. Wat vind ik het hartstikke leuk dat ik in deze moeilijke tijd 45 mensen aan een baantje kan helpen. Ik had nooit kunnen dro men dat het nog eens zo'n succes zou worden. En soms kan ik het nog steeds niet echt geloven", zegt een enthousiaste Sebastiaan Vos (37) uit Zandeweer, uitvin der van de inmiddels overbeken de „clickets" ofte wel de magne tische balletjes waar je zo leuk mee kunt spelen. Zijn blijdschap heeft uiteraard alles te maken met het positieve nieuws van gis teren over de vestiging van een clicketsfabriek in Leek, waar in door Henk Kuipers eerste instantie drie ploegen van elk vijftien mensen en in de na bije toekomst wellicht honderd mensen gaan werken. Volgens het vakblad „Speelmarkt" gaat Clickets BV, waarvan Se bastiaan Vos maar zo'n drie pro- Maar Sebastiaan Vos is nog geen miljonair cent van het aandelenpakket be zit, dit jaar meer dan tien miljoen gulden omzetten. Maar de be scheiden ontwerper-uitvinder uit Zandeweer heeft tot nu toe nog steeds niet het hem door ve len voorspelde schip met geld gezien. Elke zaterdag staat Sebatiaan Vos op de markt in Groningen. Niet om er clickets te verkopen, want dat doet het grote zakenleven al voor hem, maar om nieuwe spel letjes en speelobjecten aan de man te brengen of alleen maar te laten zien. Soms brengen bezoekers hem op nieuwe ideeën of verbeteringen. „Op de markt herkennen ze me door al die publiciteit via kran ten en tv en dan zeggen ze vaak: hé, hoe kan dat nou? Jij bent toch die jongen van de clickets? Jii bent toch al lang binnen? Maar dan vergissen ze zich wel. De armoede is voorbij, want het eerste beetje geld heb ik nu ont vangen. Daardoor heb ik het ge voel dat ik de afgelopen ander half jaar niet voor niks heb ge werkt. Het echte grote geld moet nog komen. Dus kan ik mijn baantje als concierge voorlopig nog niet missen", zegt Sebas tiaan Vos. Clickets en daarmee verwante spelletjes veroveren de wereld Er worden miljoenenomzet gehaald. In Vuren, in Dordrecht binnenkort dus in Leek en moge lijk ook in Spanje en Singapore worden die magnetische bal letjes aan de lopende band ge produceerd, maar - vreemd ge noeg - spoedt hun geestelijke der zich nog dagelijks naar de MBO-school voor Inrichtings werk aanade Brugstraat in Gro ningen, waar Sebastiaan Vos zijn uurtjes aangenaam vult met kof fie zetten, broodjes smeren, de kachel brandend houden, ko pieerwerk en boodschappen doen. „Dat is ook vreemd, dat ik hier nog steeds zit. Je kunt zeg gen dat ik wereldwijd succes heb, maar ik heb gemerkt dat je van succes alléén niet kunt eten. Zodra er straks voldoende geld uit de clickets en de andere spel letjes komt, kan ik met het con- ciergewerk ophouden, maar mis schien blyf ik hier wel. Want ik vind het gewoon een leuk baan tje. In Zandeweer is het zo stil. daar spreek je niét zoveel men sen. Hier wel. Die verzorgende taak ligt me goed. En bovendien werk ik maar halve dagen, dus hou ik heus nog wel tijd over voor clickets en aanverwante za ken". Clickets BV die dus nu ook in Leek een fabriek gaat beginnen, heeft vier aandeelhouders, namelijk drie commerciële mensen die volgens Sebastiaan Vos samen ongeveer 97 procent van de aan delen bezitten plus Vos zelf die drie procent van de aandelen heeft gekocht. Meer geld had hij niet. Dat betekent dus dat hij in vergelijking met de drie andere heren bijna geen dividend zal krijgen. Maar met hulp van zijn advocaat zal straks een contract worden getekend waarin een deel van de jaarlijkse wereldom- zet voor Vos wordt geregeld.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1983 | | pagina 21