New York verbiedt
Gromiko te landen
■C
"Vietnamezen
koloniseren
Cambodja"
Groot politiek kabaal in Bonn
Ontslag Spaanse generaal
wekt opschudding in leger
Moskou en Peking
halen banden aan
Protest op Filippijnen
wordt steeds heviger
VRIJDAG 16 SEPTEMBER 1983
MADRID - Het ontslag van luite
nant-generaal Soteras Casa-
mayor, bevelhebber van het mili
taire district Valladolid, heeft
grote opschudding veroorzaakt
in politieke en militaire kringen
in Spanje. Het kabinet-Gonzalez
nam dit besluit, de eerste harde
maatregel tegen het leger sinds
de socialisten in december aan
de macht kwamen, op grond van
enkele gepeperde uitspraken
van luitenant-generaal Soteras in
het blad Interviu.
Daarin brak Soteras een lans voor
de militairen die veroordeeld zijn
wegens hun aandeel in de mis
lukte staatsgreep van 23 februari
1981. De bevelhebber van Valla
dolid, een district dat berucht is
vanwege de concentratie van ul
tra-rechtse militairen, pleitte
voor een algemeen gratiebesluit
voor de veroordeelden in ver
band met de mislukte coup, om
dat hun actie ingegeven zou zijn
door patriottische overwegingen
en gevoelens. „Ik durf te bewe-
Buitenland
ren dat gratie het leger voldoe
ning zou schenken".
De intussen ontslagen generaal
noemde de coup tevens „een
slecht gecalculeerd risico en een
waarschuwing, waarna de poli
tieke situatie volgens zeggen ver
beterd was".
Als argument voor het ontslag van
luitenant-generaal Soteras voer
de de Spaanse regering aan dat
het onaanvaardbaar is dat het le
ger zich de rol aanmeet van uit
legger van de grondwet. Alom is
de kordate maatregel uitgelegd
als een niet mis te verstaan initia
tief van de regering-Gonzalez om
de discipline in het leger te be-
door
Gerrit-Jan Hoek
Volgens diverse commentaren, die
de laatste drie weken in de
Spaanse pers verschenen zijn,
zou er in brede kringen van
Spaanse strijdkrachten sprake
zijn van een groeiende ontevre
denheid. Als belangrijkste oorza
ken van de toenemende onrust
onder een deel van het Spaans
officierenkorps wordt de te lank
moedige houding van de rege
ring genoemd in de zogenaamde
„oorlog van de vlaggen": een
reeks incidenten in Baskenland,
met name in Bilbao en San Se
bastian, waarbij Baskische natio
nalistische gemeentebestuur
ders weigerden de Spaanse na
tionale tweekleur een bevoor
rechte plaats te geven ten opzich
te van de Baskische vlag, de
Ikurrina.
Ook de rel rond het verwijderen
van het standbeeld van genera
lissimo Franco uit het centrum
van Valencia op initiatief van de
socialistische burgemeester
heeft bij veel militairen kwaad
bloed gezet. Ook de uitspraak
van het grondwetstribunaal, dat
de harmonisatiewet van de
Spaanse autonomieën (een poli
tiek compromis afgesloten direct
na de mislukte coup van 1981 om
de wrevel van de militairen over
het decentralistiebeleid weg te
nemen) in strijd was met de con
stitutie, viel bij het leger even
eens niet in goede aarde.
Sommige specialisten in militaire
kwesties zien in de plotselinge
escalatie van incidenten en toe
nemende conflicten tussen leger
en regering een eerste indicatie
van een nieuw offensief om de
socialisten het vuur aan de sche
nen te leggen. Opzet van deze mi
litaire sectoren zou zijn het poli
tieke klimaat te destabiliseren
als rechtvaardiging om. net als
op 23 februari 1981 het geval was,
een pseudo-constitutionele op
lossing van een regering van na
tionale eenheid op te dringen.
Vliegvelddirectie vreest problemen
NEW YORK (UPI) De luchthavenautoriteiten van New York en New Jersey hebben
gisteren verklaard dat de Russische minister van buitenlandse zaken Andrei Gromiko
en een aantal Russische diplomaten niet mogen landen op de internationale vliegvel
den John F. Kennedy en Newark. Gromiko zou volgende week in New York aankomen
in verband met een zitting van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties.
De autoriteiten vrezen veiligheids-
problemen door "wispelturige"
1 reacties van het publiek op het
neerschieten van de Zuidkore-
aanse Boeing 747, zo blijkt uit
een gisteren uitgegeven verkla
ring. Het Amerikaanse ministe
rie van buitenlandse zaken was
aan het bekijken of Russische
toestellen konden landen op de
luchthavens Kennedy en New
ark, de enige vliegvelden in de
omgeving voor internationale
vluchten.
Commerciële Russische vluchten
zijn in de Verenigde Staten al
verboden sinds januari 1982. als
reactie op de Russische invasie
in Afghanistan. Russische diplo
maten mochten echter gebruik
maken van de vliegvelden in
New York en Washington.
Congres
De Amerikaanse president Reagan
Zwaar lijf
Een Brit die 255 kilo woog is
overleden doordat de beman
ning van een ziekenwagen
niet in staat was hem uit zijn
huis te dragen voor overbren
ging naar een ziekenhuis.
De 28-jarige Richard Parton,
die leed aan een zeldzame
ziekte die tot overmatige
zwaarlijvigheid leidt, was in
zijn huis in Pitsea in het oos
ten van Engeland gevallen.
Brandweermannen slaagden
erin Parton met luchtkussens
overeind te krijgen, maar zie
kenbroeders lukte het niet
hem vóór hij overleed uit
huis te dragen. De brand
weerlieden werden terugge
roepen om het stoffelijk over
schot te helpen weghalen.
Nachtje
Het was duidelijk niet Roger
Gravellings nacht. De politie
maakte hem wakker om hem
mee te delen dat de alarmsi
rene van zijn .zaak werkte.
Toen hij in nachtgewaad aan
kwam bekeurden de agenten
hem wegens autorijden on
der invloed.
De 44-jarige Gravelling ver
scheen woensdag in Cam
bridge voor de rechter. Hij
vertelde dat hij een glas pils,
een glas wijn en twee ruime
whiskeys had gedronken.
"Ik sliep. Ik werd wakker ge
maakt. Kreeg de boodschap
dat ik eruit moest en sprong
in mijn wagen. Het was mid
den in de nacht, aardedon
ker, iemand roept hulp en je
reageert als in een reflex", zei
hij.
De rechter had er alle begrip
voor, ook al omdat Gravell-
ging de enige was die de
alarmsirene kon afzetten. Hij
sprak hem vrij.
heeft voor zijn veroordeling van
de Sowjet-Unie wegens het neer
schieten van de Zuidkoreaanse
Boeing 747 de volledigde steun
gekregen van het Congres. Na
het Huis van Afgevaardigden
nam ook de Senaat gisteren een
stemming een resolutie aan,
waarin. Moskou scherp werd ver
oordeeld maar geen verdere
sancties werden geëist.
Drie conservatieve Republikeinse
senatoren probeerden tevergeefs
de resolutie "enige tanden te ge
ven", zoals zij het noemden, om
dat "Moskou anders alleen maar
zal lachen". Hun voorstellen
voor hardere maatregelen wer
den afgewezen en later nam de
Senaat de resolutie met algeme
ne stemmen aan. Reagan toonde
zich ingenomen met de eenstem
migheid van zowel het Huis van
Afgevaardigden en de Senaat.
"Als het gaat om een antwoord
op Russische agressie zijn er
geen Democraten of Repubikei-
nen, maar slechts Amerikanen,
eensgezind en vastbesloten om
onze vrijheid te beschermen en
de vrede te verzekeren", zo zei de
president.
Onderzoek
Westerse luchtvaartdeskundigen
hebben gisteren in Montreal tij
dens een spoedvergadering van
de ICAO opgeroepen tot een on
afhankelijk onderzoek naar het
neerschieten door de Sowjet-
Unie van een Zuidkoreaanse ver
keersvliegtuig met 269 mensen
aan boord.
De ICAO is de internationale orga
nisatie van de burgerluchtvaart,
een organisatie van de Verenigde
Naties, die de internationale bur
gerluchtvaart regelt.
Tijdens de spoedzitting van de
ICAO veroordeelden een aantal
landen de Sowjet-Unie voor haar
optreden. Verscheidene delega
tieleden voegden daaraan toe dat
de luchtverkeersregels moeten
worden gewijzigd om te garande
ren dat een dergelijke catastrofe
nooit meer kan gebeuren.
De delegatieleider van de Verenig
de Staten, Lynn Helms, zei dat
de Sowjet-Unie ernstig moet
worden veroordeeld voor de zin
loze en onverantwoordelijke
schending van het internationale
Staat van beleg
LISSABON (DPA) De Indonesi
sche militaire autoriteiten heb
ben de staat van beleg afgekon
digd in oost-Timor. Naar gisteren
in Lissabon bekend werd is de
gouverneur van oost-Timor, Ma
rio Carrascalao, op non-actief ge
steld.
Inmiddels proberen Indonesische
legereenheden met twintig bom
menwerpers. tientallen helikop
ters en oorlogsschepen de laatste
weerstand van de bevrijdingsbe
weging "Fretilin" te breken.
recht. Helms voegde eraan toe
dat in het verleden Russische
vliegtuigen boven de VS van hun
koers zijn afgeweken en boven
militaire installaties hebben ge
vlogen maar dat de VS in geen
geval zo'n vliegtuig hebben neer
geschoten.
Reagan krijgt
fiat voor
recordbedrag
defensie
WASHINGTON (UPI/DPA) -
Met grote meerderheid van
stemmen heeft het Ameri
kaanse Huis van Afgevaar
digden gisteren een record
bedrag van 188 miljard dollar
voor de defensiebegroting
goedgekeurd. De uitslag van
de stemming, die duidelijk
was beïnvloed door woede
van de afgevaardigheden
over het indicent met de
Zuidkoreaanse Boeing, was
266 vóór en 152 tegen. Eerder
was de Senaat al met 83 stem
men vóór en acht tegen ak
koord gegaan met de defen
siebegroting.
De goedgekeurde begroting be
vat ook een omstreden post
van 114 miljoen dollar voor
de hervatting van de produk-
tie van zenuwgas. Die pro-
duktie was in 1969 stopgezet.
Verscheidene afgevaardigden
hielden een pleidooi om de
stemming niet te laten beïn
vloeden door de emoties over
het Boeing-incident. Maar
andere hamerden er juist op
dat de gebeurtenissen van de
afgelopen dagen hebben aan
getoond dat nu een krachtige
houding tegenover Moskou
moet worden aangenomen.
Tegenstanders van de pro-
duktie van zenuwgas gaan
nog proberen dit onderdeel
te schrappen bij de behande
ling van de afzonderlijke be
grotingshoofdstukken.
Vergeleken met het vorig jaar
zijn de defensie-uitgaven
reëel met vijf procent geste
gen. President Reagan heeft
van het Congres op de mees
te punten zijn zin gekregen.
Het totale begrotingsbedrag is
10,5 miljard dollar onder het
bedrag waar de president in
eerste instantie om had ge
vraagd.
Werknemers van de Russische luchtvaartmaatschappij Aeroflol verwij
deren een levensgroot portret van Lenin van de muur van hun kantoor in
Washington.
Op bevel van president Reagan moeten alle kantoren van de luchtvaart-
maatschappij worden gesloten. Alle Russische medewerkers moesten gis
teren het land verlaten
(Foto ANPl
PEKING (Reuter) Sowjet-onder-
minister van buitenlandse zaken
Mikhail Kapitsa heeft gisteren
met de Chinese minister van bui
tenlandse zaken, Wu Xueqian,
besprekingen over verbetering
van de betrekkingen tussen bei
de landen gevoerd.
Volgens Oosteuropese kringen had
Kapitsa vóór de bijeenkomst ge
zegd dat hij zeer tevreden was
over zijn besprekingen van vori
ge week met de Chinese onder
ministervan buitenlandse zaken,
Qian Qichcn, en dat de betrek
kingen geleidelijk maar gestadig
verbeteren. Kapitsa meende dat
China meer gemeen heeft met de
Sowjet-Unie dan met de Ver
enigde Staten.
Kapitsa, de belangrijkste China-
deskundige van het Kremlin, be
zoekt Peking een maand voordat
naar verwachting de besprekin
gen zullen worden hervat tussen
een andere Sowjet-onderminis-
ter van buitenlandse zaken, Leo
nid Ilyichev, en Qian Qichen.
Diplomaten beschouwen het be
zoek van Kapitsa als tegenwicht
voor een bezoek dat de Ameri
kaanse minister van defensie.
Caspar Weinberger, volgende
week aan Peking brengt. Zij zeg
gen dat het het bewijs is van Chi
na's toenemende evenwichtige
benadering van de twee super-
mogendheden.
Ofschoon beide zijden toegeven
dat hun besprekingen nog wei
nig concrete resultaten oplever
den. zijn er in het afgelopen jaar
sport- en studentenuitwisselin
gen tussen China en de Sowjet-
Unie geweest en is de handel
aanzienlijk uitgebreid.
Volgens diplomaten is de lichte
verbetering in de betrekkingen
tussen Peking en Moskou het ge
volg van de Chinese frustratie je
gens Washington over voortdu
rende wapenverkopen aan Tai
wan en het besef dat een voort
durende koude oorlog met Mos
kou niet in het belang van China
China heeft drie belangrijke be
lemmeringen voor betere betrek
kingen genoemd - de Vietname
se bezetting in Cambodja, de gro
te militaire aanwezigheid van de
Sowjet-Unie aan de grens met
China en in Mongolië en Mos-
kou's interventic in Afghanistan
Prins Sihanouk
De Coalitieregering van Demo
cratisch Cambodja is militair
niet in staat om het door Ha
noi gesteunde Heng-Samrin-
bewind te verdrijven. Dat
verklaarde gisteravond prins
Norodom Sihanouk in een
exclusief interview. Siha
nouk is in Nederland voor
een tweedaags bezoek. Doel
daarvan is zich te verzekeren
van de Nederlandse steun in
de Algemene Vergadering
van de Verenigde Naties
wanneer opnieuw wordt ge
stemd over de zetel van De
mocratisch Cambodja (Pol
Pot), maar die wordt opgeeist
door het Heng-Samrin.
De prins verklaarde dat het de
strijdkrachten ontbreekt aan
mankracht en wapens om het
door
Rob Mantiri
land te bevrijden van de Viet-
namezen, die nu Heng Sam-
rin in het zadel houden. De
twee jaar geleden gevormde
coalitieregering bestaat uit
de Rode Khmers, het Khmer
Front voor de Bevrijding van
Cambodja van Son Sann, die
in de coalitie de functie van
premier heeft, en de royalisti
sche beweging van de prins,
Moulinaka.
Volgens Sihanouk hebben de
Vietnamezen Cambodja hele
maal in hun macht. Hanoi is
bezig met de kolonisatie van
zijn buurland. Er hebben zich
in de afgelopen jaren duizen
den Vietnamezen in Cam
bodja gevestigd en deze men
sen zijn niet meer weg te krij
gen.
De landen die hij afgelopen
maanden heeft bezocht,
waaronder de vijf Asean-lan-
den (Indonesië, Maleisië, Sin
gapore, Thailand en de Filip
pijnen) en een aantal Afri
kaanse landen hebben hem
slechts verzekerd van morele
steun. Militaire steun heeft
hij niet gekregen, uitgezon
derd van Singapore, dat de
coalitiestrijdkrachten wat
lichte wapens heeft verstrekt.
De prins maakte zich ontzet
tend kwaad toen hem ge
vraagd werd over de mogelij
ke steun die Indonesië aan
het Heng-Samrinbewind zal
geven wanneer de coalitiere
gering niet in staat blijkt te
zijn om vaste voet te krijgen
in Cambodja. „Als Indonesië
dat zou doen", aldus de prins
met overslaande stem, „zou
dat een immorele daad zijn.
Het Heng-Samrinbewind is
even slecht als het Pol-Potre-
gime. Misschien zelfs nog
beestachtiger dan de Rode
Khmers. Elke dag worden er
mensen, verzetsstrijders en
iedereen die tegen het regime
is, om het leven gebracht. Er
zijn sinds Samnn aan de
macht is honderdduizend
mensen vermoord", aldus Si
hanouk.
Opgewonden, met een hoog
rood gezicht, zei de Samdech,
zoals zijn onderdanen hem
plegen te noemen, dat zijn
bezoek aan de Afrikaanse
landen en aan Europa be
doeld is om in elk geval de ze
tel in de Verenigde Naties
ook dit jaar weer veilig te
stellen. Wij zullen daar geen
problemen bij hebben, aldus
Sihanouk.
Zijn bezoek aan Nederland is
vooral bedoeld om de Neder
landse regering te bedanken
voor de steun die zij heeft ge
geven en voor het feit dat zij
vluchtelingen uit zijn land
heeft opgenomen en van plan
is om nog meer Cambodja-
nen toe te laten. „Ik heb de
Nederlandse regering in mijn
gesprekken daarvoor be
dankt". zo verklaarde de
Prins
Morgen vertrekt hij naar New
York, waar hij later deze
maand als president van de
Coalitieregering de Algeme
ne Vergadering van de VN
zal toespreken.
Sihanouk hoopt dat in de na
bije toekomst verkiezingen
in zijn land worden gehou
den onder toezicht van de
Verenigde Naties. „Dan zal
blijken dat de meerderheid
van het Cambodjaanse volk
achter ons staat en niet ach
ter de Vietnamezen. noch
achter het Samrin-bewind,
aldus de prins.
MANILLA (UPI) - Het passieve
verzet in de Filippijnen tegen het
bewind van president Marcos
heeft zich gisteren verhevigd
Nadat president Marcos woens
dag in een verklaring als het wa
re de draak had gestoken met de
ADVERTENTIE
Het Vaderlands Fietsweekend.
Dat is de Brabantse vennen
stuk voor stuk leren kennen.
Wij nemen a.s. vrijdag vrij en gaan op Vaderlands Fiets
weekend. In Brabant. We hebben we een pensionnetje geregeld
in de buurt van Oisterwijk. De fietsen nemen we op de auto
mee. We maken tochten naar de vennen, Goorven en Flaar.
Door de mooie Drunense duinen, bijna on-Nederlands met die
schaars begroeide stuifzandkoppen.
In Tilburg bezoeken we het schrijfmachinemuseum en in
Raamsdonksveer zien we de antieke fietsen in het nationaal
automobielmuseum. We wanen ons even in Rome bij het
bekijken van de basiliek in Oudenbosch. Een grappige kopie
van de echte Sint Pieter. De zondag fietsen we nog naar Baarle
Hertog (een stukje België in Nederland) en Baarle Nassau (een
stukje andersom). Na een rustig etentje bij het pension, zetten
we de fietsen weer op de auto en gaan naar huis.
De fietsenvakman,
de boekhandel, de VVV's,
de ANWB en stichting:
fiets.', Postbus 7120,
1007JC A msterdam,
tel. 020 - 44 69 93,
hebben prima
suggesties en boekjes voor allerlei Vaderlandse Fietweekenden.
Een weekend op de fiets. Dan doe en zie je nog eens iets.
•VVV's, -
m,
Door afgezegd bezoek VN-commissaris
BONN (DPA) - Het afzeggen van het bezoek
dat Poul Hartling, de Deense hoge commis
saris van de Verenigde Naties voor de vluch
telingen. gisteren aan Bonn zou brengen,
heeft daar voor hoge politieke golven ge
zorgd. De woordvoerder van het ministerie
van binnenlandse zaken, Wighard Hardtl,
verzekerde echter gisteren dat Hartling niet
was uitgenodigd. De hoge commissaris heeft
op zijn verzoek in overleg met de Westduitse
regering zijn bezoek uitgesteld.
De Westduitse minister van buitenlandse za
ken, Hans-Dictrich Genscher, heeft Hartling
intussen laten weten dat de belangstelling
voor een spoedig bezoek van zijn kant aan
de Bondsrepubliek nog steeds aanwezig is.
De toorn in Bonn richt zich, met name van de
zijde van de sociaal-democratische opposi
tie, tegen de minister van binnenlandse za
ken. de Beierse CSU'er Friedrich Zimmer-
mann, die Hartling niet wilde zien omdat
zijn commissariaat over de Westduitse asiel
politiek dingen heeft geschreven die er fali-
kant naast heten te zijn.
De voorzitter van de sociaal-democratische
SPD. Willy Brandt, sprak begrip uit voor
Hartlings besluit om zijn bezoek aan Bonn af
te zeggen. Hij oefende gisteren in een inter
view scherpe kritiek op het kabinet uit. Er is
zijns inziens sprake van een "ongelooflijke
voorval", waar Hartling als hoofd van een or
ganisatie van de Verenigde Naties en burger
van een bevriend land praktisch werd uitge
nodigd voortaan afstand te nemen van rap
porten van zijn medewerkers over de situa
tie van asielaanvragers in de Bondsrepu
bliek.
Ook Brandt vermoedt, zei hij, dt het rapport
niet rechtvaardig is. Maar met "eenzijdige,
niet overwogen stappen maakt men geen
vrienden".
Brandt drong er bij minister Zimmermann op
aan de zaak in het gerede te brengen
Het rapport van het Hoge Commissariaat voor
de Vluchtelingen van de Verenigde Naties,
waarin de slechte omstandigheden van poli
tieke vluchtelingen in de Bondsrepubliek
worden geschilderd, is gisteren door de
Westduitse bondskanselier Helmut Kohl
"onaanvaardbaar" genoemd.
In het rapport wordt het "psychologische kli
maat" in de gemeenschappelijke onderko
mens voor asielzoekers het belangrijkste
probleem genoemd. De buitenlanders moe
ten niet alleen leven met de onzekerheid
over het al dan niet krijgen van asiel en in
sommige gevallen zelfs met de mogelijkheid
te worden uitgeleverd, maar hebben ook te
kampen met slechte leefomstandigheden in
de gebouwen waarin zij zijn ondergebracht,
aldus het rapport.
Onlangs pleegde een Turk, die in onzekerheid
verkeerde over zijn asielaanvraag, zelfmoord
door uit een raam van een rechtszaal in
West-Berlijn te springen. Het Hoge Commis
sariaat voor de vluchtelingen in Genëve
heeft het opgenomen voor de man, die bij
terugkeer naar Turkije de kans zou lopen te
recht te moeten staan in verband met de
moord op een rechtse politicus.
oppositie door deze ervan te be
schuldigen het officiële onder
zoek naar de moord op oppositie
leider Benigno Aquino tegen te
werken, betoogden op een plein
in een buitenwijk van Manilla
enige duizenden studenten ge
durende drie uur tegen de
moord. Kardinaal Sin nep in een
herderlijk schrijven op tot het
dagelijks houden van vijf minu
ten stilte door de bevolking 'spe
ciaal om te bidden voor gerech
tigheid en vrede'. Sin beval de
kerken vanaf maandag tot nader
order de klokken zowel aan het
begin van het gebed als aan het
einde 21 keer te laten luiden. Dit
cijfer is de datum waarop in 1972
de staat van beleg werd ingesteld
in de Filippijnen en ook die van
de dag waarop vorige maand
Aquino werd vermoord. Opposi
tielcidcr Salvador H. Laurel
maakte zijn 'onherroepelijk' te
rugtreden met onmiddellijke in
gang uit de nationale vergade
ring bekend. Als voornaamste re
den noemde hij de weigering van
Marcos af te treden en een inte
rimregering toe te laten. "Ik ben
er nu van overtuigd dat Marcos
streven is gericht op een beleid
van vervolging en onderdruk
king. dat het hele land in een tra
gisch bloedbad kan storten", zo
zei de leider van de oppositn
coalitie van 12 partijen
De studenten voerden borden m«
'recht voor Aquino, recht voor
le slachtoffers van politieke o
derdrukking' en verbrandd'
beeltenissen van Marcos, echtgr
note Imelda en president Rra
gan. Door politieoptreden vielen
er 20 lichtgewonden.
