In EG meer
voorstanders
kernenergie
Israël: hoelang
zal Shamir het
kunnen volhouden?
Libanon wijst Syrisch
compromis van de hand
contact
lenzen...
Britse SDP bindt strijd
aan met districtenstelsel
Nederland steunt regering Sihanouk
j-
Aeroflot
slaat terug
Japanse en Amerikaanse
marine oefenen samen
"In '67 bijna oorlog
VS en Sowjet-Unie"
DONDERDAG 15 SEPTEMBER 1983
Buitenland
LONDEN - De Sociaal Democrati
sche Partij (SDP) gaat de strijd
aanbinden tegen het Britse ver
kiezingssysteem. dat is geba
seerd op het districtenstelsel. De
gewezen leider van de SDP, Roy
Jenkins, kondigde dat gisteren
aan op de laatste dag van het
jaarcongres van zijn partij in Sal-
ford.
Jenkins noemde de geldende prak
tijk, waarbij degene die in een
kiesdistrict de meeste stemmen
vergaart, gekozen wordt terwijl
alle andere uitgebrachte stem
men van nul en generlei waarde
zijn, een „farce en een loterij"
waaraan hoognodig een eind
moet komen.
De SDP heeft alle reden om bitter
te zijn over het verkiezingssys
teem in Engeland. Bij de laatste
algemene verkiezingen haalde
deze partij, samen met de Libera
le Alliantiepartner, landelijk ge-
zien bijna een kwart van het aan
tal stemmen, maar slechts 23 van
de 650 Lagerhuiszetels.
In zijn slotrede zei Jenkins dat on
der leiding van de SDP de ko
mende maanden een groot
scheepse campagne voor een
rechtvaardiger verkiezingsstel
sel zal worden gehouden. Het is
de bedoeling dat een en ander
uiteindelijk tot een petitie zal lei
den die premier mevrouw That
cher zal worden aangeboden.
door
Henk Dam
de nieuwe partijleider David
Owen. Hij slaagde er zondag, aan
het begin van de jaarvergade
ring, in om de bij de basis van de
partij steeds luider opklinkende
roep om een fusie met de Libera
le partij te doen verstommen.
Hij gaf in een aantal belangwek
kende redevoeringen ook de
richting aan die de SDP-ers de
komende maanden en jaren zul
len inslaan. Owen profileerde
zijn partij duidelijk als een mid
denpartij die een harde politiek
terwille van een gezonde econo
mie wil voeren (zoals
Thatcher), maar daarbij de ar
men en behoeftigen niet wil ver
geten (wat bij de Labour-partij
centraal staat).
Bij een persconferentie bevestigde
hij gisteren nog eens, dat zijn
partij economisch gesproken
rechts staat (alles ten dienste van
een gezond bedrijfsleven), maar
dat dit streven in evenwicht
wordt gehouden door vérgaande
voorstellen tot belastinghervor
ming die de onderlaag van de
maatschappij ten goede moeten
komen.
Owen gaf als zijn eigen conclusie
aan, dat het congres van de afge
lopen vier dagen de SDP minder
academisch heeft gemaakt, dich
ter bij de kiezer heeft gebracht.
„Ik denk dat we duidelijker zijn
geworden voor veel mensen en
dat we nu zekerder van onze
zaak zijn", zo zei hij.
BRUSSEL - Het gebruik van kernenergie krijgt groeiende
steun onder de Nederlandse bevolking. In 1982 zei 34
procent van de ondervraagde Nederlanders nucleaire
energie „de moeite waard te vinden", in 1978 was dat nog
slechts 28 procent. Dit blijkt uit een gisteren in Brussel
gepresenteerd onderzoek van de Europese Commissie
naar de Europese publieke opinie over energievraag
stukken.
De tegenstanders van kernenergie
in Nederland zijn overigens nog
steeds in de meerderheid, maar
die neemt toch af van 54 procent
in 1978 tot 48 procent in 1982. In
de Europese Gemeenschap als
geheel houden voor- en tegen
standers elkaar redelijk in even
wicht: 38 procent van de onder
vraagden in Europa is vóór nu
cleaire energie, 37 procent is te-
door
Ferry Mingelen
gen. Van de 200 miljoen Euro
peanen zijn er globaal dus 75 mil
joen vóór en 75 miljoen tegen,
terwijl de rest het niet weet of het
niets kan schelen.
Behalve in Nederland, wordt ook
in Frankrijk (51 procent) en
West-Duitsland (37 procent)
groeiende steun voor nucleaire
energie geconstateerd. In alle an
dere lidstaten van de Europese
Gemeenschap verliest deze vorm
MOSKOU (Reuter/UPI) - De
Russische staatsluchtvaart
maatschappij Aeroflot wei
gert vliegtickets te accepte
ren die door Amerikaanse
luchtvaartmaatschappijen
zijn uitgegeven.
Tickets van andere westerse
maatschappijen zullen wèl
worden aanvaard. Een zegs
man van de Amerikaanse am
bassade in Moskou zei dat de
maatregel ongetwijfeld een
vergeldingsactie is op de
door president Reagan .aan
gekondigde sancties tegen
Aeroflot.
Een Amerikaan die zich met
vrouw en kind en voorzien
van Amerikaanse tickets op
het Moskousc vliegveld Sje-
remetevo meldde, werd giste
ren de toegang tot een vlucht
naar Zurich geweigerd. Hij
zag zich genoodzaakt 1200
dollar (3600 gulden) neer te
tellen voor nieuwe tickets
van Aeroflot.
Vertegenwoordigers van Wes
terse luchtvaartmaatschapij-
en in Moskou zeiden dat Ae
roflot niet werkelijk wordt
getroffen door de boycotactie
en dat zij zelfs extra geld ver
dient met aanvullende char
tervluchten naar Oost-Euro
pa, vanwaar de getroffen rei
zigers naar hun oorspronke
lijke bestemming verder
kunnen vliegen.
van energie aanhang. De groot
ste tegenstand is te vinden in
Griekenland (50 procent), Lu
xemburg en Denemarken (beide
49 procent), landen overigens die
zelf geen kernenergie opwekken.
De onderzoekers baseren hierop
de stelling dat de tegenstand te
gen kernenergie groter is naar
mate men er minder direct mee
te maken heeft en er dus minder
gewend aan kan raken. De tegen
standers vrezen overigens niet
zozeer een,ongeluk in een atoom
centrale, maar wel het probleem
van de nucleaire afvalstoffen, die
voor zeer lange tijd bewaard zul
len moeten worden, met alle risi
co's van dien.
Nucleaire energie wordt overigens
door heel Europa heen pas als
vierde mogelijkheid genoemd
om het energievraagstuk op te
lossen. Nummer één staat daar
bij de ontwikkeling van alterna
tieve energie uit bijvoorbeeld
zonnewarmte, de eb- en vloedbe
wegingen of afval.
Er bestaan echter tussen de ver
schillende Europese lidstaten
grote verschillen van mening on
der de bevolking over de vraag of
er nu of in de toekomst een ener
giecrisis zal uitbreken. Bezorgd
zijn de mensen vooral in Italië
(91 procent), Frankrijk (76 pro
cent) en Duitsland (60 procent).
In Luxemburg (43 procent), En
geland (42 procent) en als koplo
per Nederland (slechts 33 pro
cent) maakt men zich daarover
veel minder bezorgd.
Volgens de onderzoekers is er een
direct verband tussen een hoog
energieverbruik per land en per
inwoner en de aandrang om de
energiecrisis maar onder tafel te
praten. In het onderzoek wordt
echter niet gewezen op de aan
wezigheid van grote natuurlijke
energiebronnen zoals het aard
gas in Nederland of de Noordzee-
olie voor Engeland, die de be
vreesdheid voor de crisis uiter
aard wat kleiner maakt.
De relatie energiecrisis-energiever-
bruik wordt in het onderzoek
aardig geillustreerd met een
overzicht van de mate waarin
particuliere huishoudens per
land over elektrische apparatuur
beschikken. Na Luxemburg
staat Nederland daarbij aan kop,
gevolgd door Duitsland, Dene
marken en Engeland. Het gaat
daarbij dan om het bezit van
wasmachines, telefoons, centrale
verwarming, geisers, auto's, enz.
Met auto's en afwasmachines
scoort ons land overigens iets
minder dan de meeste andere
landen. In Griekenland heeft
men het minste aantal luxe goe
deren.
Het onderzoek werd in de maan
den maart tot mei 1982 onder
9700 Europese burgers gehou
den. In Nederland ondervroeg
het onderzoeksbureau NIPO
1028 i
i rustig moment in de door
(Foto ANP/UPII
BEIROET (Reuter/AFP/UPI) - Li
banon heeft een Syrisch compro
mis-voorstel afgewezen om tot
een staakt-het-vuren te komen,
zo bleek uit de woorden van de
Libanese minister van buiten
landse zaken, Elie Salem, die gis
teravond werd geïnterviewd
voor de televisie. De bewinds
man herhaalde dat Libanon niet
zal ingaan op de Syrische eis dat
het Libanese leger zich terug
trekt uit de bergen ten oosten
van Beiroet. Ook een Syrisch
compromis-voorstel om niet het
leger maar de binnenlandse vei
ligheidstroepen, een politie
macht die losstaat van het leger,
te stationeren is voor de Libane
se regering onaanvaardbaar, al
dus Salem.
"Wij kunnen niet akkoord gaan
met iets dat inbreuk maakt op de
Libanese soevereiniteit en de
vrijheid van handelen", zo zei de
minister. Het Amerikaanse mi
nisterie van buitenlandse zaken
verklaarde eerder op de dag dat
er in Damascus een voorstel
werd besproken dat bevredigend
zou kunnen zijn voor alle partij
en. Washington hoopt op snelle
aanvaarding van het voorliggen
de voorstel, zo liet woordvoerder
Romberg weten. Het Witte Huis
riep alle betrokken partijen op
het voorstel aan te nemen.
De Amerikaanse bemiddelaar in
het Midden-Oosten, Robert
McFarlane, vloog gisteren van
Damascus naar Beiroet. In Syrië
voerde hij besprekingen met mi
nister Chaddam van buitenland
se zaken. Direct na zijn aan-
TOKIO (DPA) - Japan en de Verenigde Staten zullen eind sep
tember grootscheepse marine-oefeningen beginnen in de wate
ren rond Japan. Het ministerie van defensie in Tokio deelde
gisteren mee dat daartoe in april reeds overeenstemming was
bereikt. Maar na het incident met het Zuidkoreaanse vliegtuig
dat op 1 september door Russische piloten werd neergehaald,
krijgen de manoeuvres ook een demonstratief karakter van poli-
tiek-militaire aard tegenover de Sowjet-Unie.
Aan de grootste marine-oefeningen die beide landen sedert vijf
jaar houden, zullen volgens genoemd ministerie tussen 25 sep
tember en 5 oktober ca 150 oorlogsschepen, 170 vliegtuigen en
30.000 man van de Japanse marine deelnemen. Van Amerikaan
se zijde worden zeker tien schepen, twee onderzeeboten en een
nog niet bekend aantal vliegtuigen van de in de Stille Oceaan
opererende Amerikaanse zevende vloot verwacht.
Binnen het raam van het nieuwe verdedigingsplan dat Washing
ton en Tokio gezamenlijk opstelden, moet een blokkade van de
doorvaartwegen naar de Japanse Zee en de verdediging van de
zeevaartwegen in een omtrek van 1.600 km van de Japanse kust
naar het zuidoosten en zuidwesten beproefd worden.
komst in de Libanese hoofdstad
ging hij naar president Gemayel.
Syrië beschuldigde de Verenigde
Staten ervan hun betrokkenheid
bij het conflict in Libanon op te
voeren en waarschuwde ervoor
dat Libanon "niet ver afligt van
de Sowjet-Unie". Salem verde
digde de Amerikaanse rol in zijn
land en zei dat de VS de enige
overgebleven keus zijn voor Li
banon dat is ingeklemd tussen
Israël en Syrië. "Het is onmoge
lijk uit het moeras te komen,
waar wij in terecht zijn gekomen,
tenzij een grootmacht zich aan
onze zijde schaart", aldus de be
windsman. "Wij weten dat als wij
samenwerken met Israël, Syrië
Libanon nooit zal verlaten. Als
wij meegaan met het Syrische
beleid tegen Israël, dan zal Israël
zijn troepen nooit uit Zuid-Liba-
non terugtrekken".
Libanon wil niet dat de internatio
nale vredesmacht verwikkeld
raakt in gevechten met Syrië, zo
verklaarde Salem. Daarmee rea
geerde hij op de Amerikaanse
dreiging geweld te gebruiken om
aanvallen op de vredestroepen af
te slaan. Waarnemers menen dat
de kans op een directe confronta
tie tussen Syrië en de Verenigde
Staten aanzienlijk is toegenomen
doordat de mariniers onlangs
teostemming kregen zich indien
nodig met luchtaanvallen en be
schietingen vanaf de Amerikaan
se oorlogsschepen te bescher
men. Syrië steunt de Druzische
en linkse strijders, die vechten
tegen het geregelde Libanese le
ger en de falangisten. Salem ver
klaarde dat Libanon niet wil dat
leden van de vredesmacht ge
weld gebruiken tegen Syrië. De
bewindsman stelde dat de VS
geen grote aantallen militairen
hoeven te sturen om Libanon te
bevrijden, maar wel kunnen hel
pen op het politieke en diploma
tieke vlak.
„Het voordeel van Shamir is dat
we niet eeuwig aan hem vast
zitten". Dat was een van de
overwegingen van de Israëli
sche Cheroetpartij om Shamir
en niet zijn rivaal Levi als op
volger van Begin te kiezen.
Shamir is er binnen korte tijd
in geslaagd de grondslag te leg
gen voor een nieuw kabinet
dat op de oude basis verder
gaat. Helemaal gerust kan hij
nog niet gaan slapen, want on
danks de handtekeningen die
de coalitiepartners gezet heb
ben, blijven zij ook nog met de
Arbeiderspartij praten en er
zijn zelfs enkelingen die op
nieuw willen onderhandelen
als Shamir formeel met de for
matie belast wordt.
Die formele formatieopdracht
laat nog op zich wachten, want
premier Begin heeft nog steeds
niet officieel zijn ontslag inge
diend. De afspraak was dat hij
daarmee zou wachten totdat de
formatie rond was. Maar nu het
zover is, is er geen reden meer
tot uitstel. Vice-premier Levi
zei gisteravond op de Israëli
sche televisie dat Begin zich
niet goed voelt en dat hij bin
nen enkele dagen de tocht naar
de presidentiële ambtswoning
zal ondernemen - een afstand
van 5 minuten lopen van Be
gins ambtswoning.
door
Jaap van Wesel
Shamir zal dus waarschijnlijk
binnen enkele weken op de
zelfde voet als Begin verder
gaan met dezelfde ploeg. De
vraag is: hoe lang? Hij heeft bij
geen van de coalitiepartners
het prestige van Begin en dat
hield de vorige regering bijeen.
De verwachting is dan ook dat
een regering-Shamir geen lang
leven beschoren is. Binnen het
Likoedblok voelt de liberale
vleugel zich onbehagelijk en
vier leden hebben hun steun
aan het kabinet afhankelijk ge
steld van de vorming van een
Jitzhak Shamir.
nationaal kabinet met daarin
de Arbeiderspartij.
De Tamipartij, een van de kleine
religieuze coalitiepartners, was
al voordat Begin zijn aftreden
aankondigde van plan uit de
regering te stappen, maar heeft
nu zonder veel enthousiasme
weer zijn handtekening gezet,
hoewel zij wat de economische
en sociale politiek aangaat bot
sen met de liberalen. De reli
gieuze partijen willen de gele
genheid aangrijpen om in ver
sneld tempo controversiële re
ligieuze wetgeving er door te
drukken. Dat zijn allemaal za
ken die Begin met zijn prestige
kon bezweren, maar van Sha
mir wordt niet verwacht dat hij
eenzelfde overredingskracht
heeft.
Dan is er tenslotte de stemming
binnen Shamirs eigen Cheroet
partij. Hij heeft Levi verslagen,
maar er zijn behalve Levi meer
kapers op de kust, die Shamir
slechts als een overgangspre
mier zien. Dat zijn in hoofd
zaak oud-minister van defensie
Sharon en diens opvolger
Arens. Sharon is op het mo
ment te controversieel en bleef
daarom buiten de race. Arens
is geen Knessetlid en kon daar
om geen kandidaat-premier
zijn. Net als in Engeland moet
de premier tevens lid van het
parlement zijn. Dat ligt echter
anders bij nieuwe verkiezin
gen. Dan is er geen enkele
garantie dat Shamirs leider
schap onaangetast blijft.
Sharon heeft nu al wat schoten
voor de boeg afgegeven door
Arens van verraad aan de Liba
nese christenen te beschuldi
gen en hij is er de man niet
naar om met opoffering van ei
gen ambities de eenheid van
de partij te bewaren.
Israël zal dus geen sterke rege
ring krijgen, al is Shamir per
soonlijk een man van graniet.
Israël staat voor enorme eco
nomische problemen, inflatie,
een groeiende staatsschuld en
de problemen in Libanon sta
pelen zich op. Zowel binnen
als guiten de coalitie zijn de
meningen over al die proble
men verdeeld. Met de kleine
parlementaire meerderheid die
Shamir krijgt - 62 of 64 van de
120 Knessethleden - hoeven er
maar enkelen uit de boot te
vallen om Shamir ten val te
brengen.
WASHINGTON (Reuter) - Tijdens het Midden-Oostenconflict van 1967
balanceerden de Verenigde Staten en de Sowjet-Unie op het randje van
de oorlog en in 1961 ontplofte er bijna een kernbom in de VS toen een
bommenwerper neerstortte. Deze onthullingen deed gisteren Robert
McNamara. in die periode minister van defensie in Washington.
McNamara sprak op een persconferentie naar aanleiding van een nieuw
artikel van zijn hand in het toonaangevende Amerikaanse tijdschrift
"Foreign Affairs". De strekking van dit artikel is dat "kernwapens geen
enkel militair doel dienen".
"We waren verdomd dichtbij een oorlog in juni 1967", aldus McNamara
zich herinnerend hoe hij op een morgen arriveerde bij het Pentagon om
daar te woren verteld dat Moskou de zogenaamde "rode lijn" met Was
hington voor het eerst had gebruikt. Sowjet-premier Alexei Kosygin
wilde onmiddellijk met president Lyndon Johnson spreken, eraan toe
voegend dat Moskou zeer ontsteld was dat Washington een vliegdek-
schip liet rondvaren in de Middellandse Zee dichtbij het oorlogstoneel
in het Midden-Oosten.
Volgens McNamara werd Johnson op het Witte Huis gewekt om Kosygin
terug te bellen. "De boodschap van Kosygin was erg hard - als jullie
oorlog willen, kunnen jullie die krijgen", aldus de oud-minister.
McNamara sprak verder over een voorval in de regeringsperiode van
Kennedy, waarbij een Amerikaanse bommenwerper met kernwapens
aan boord neerstortte en een van de bommen bijna ontplofte. "Het
ontstekingsmechanisme moet zes a zeven fasen doorlopen wil er een
ontploffing volgen, maar de bommenwerper stortte neer en het mecha
nisme doorliep er zes of zeven".
ADVERTENTIE
Spaarbrieven en Bankbrieven (vanaf f 1.000,-) zorgen niet alleen voor een
hoog rendement op uw spaargeld, de NMB kan ze wanneer u maar wilt
voor u verkopen via de beurs.
En dan zit er misschien zelfs nog een koerswinst aan vast. Houdt u van
die vrijheid, ga dan snel praten met de NMB. NMB BANK
DE NMB DENKT MET U MEE.
DEN HAAG (GPD) - De Neder
landse regering zal in oktober tij
dens de algemene vergadering
van de Verenigde Naties de aan
spraken van de coalitieregering
onder leiding van prins Noro
dom Sihanouk op de Cambod
jaanse zetel steunen.
De coalitieregering bestaat uit de
Rode Khmer van Kieu Sampan,
de Moulinaka van Sihanouk zelf
en het nationale bevrijdingsfront
van het Cambodjaanse volk dat
geleid wordt door Son Sann.
De toezegging van de regering
kwam gisteren, aan de voor
avond van het bezoek van prins
Sihanouk aan Nederland. Het
voormalige Cambodjaanse
staatshoofd zal morgen worden
ontvangen door minister van
buitenlandse zaken Van den
Broek en zal ook een ontmoeting
hebben met leden van de com
missie buitenlandse zaken van
de Tweede Kamer
Van bevoegde zijde wordt verno
men dat de Nederlandse rege
ring zich in de VN aal verzetten
tegen pogingen van Moskou en
Hanoi om de zetel te laten bezet
ten door het bewind van Heng
Samrin.
De regering heeft ook vorig jaar de
aanspraken van de coalitierege
ring op de VN-zetel gesteund. Zij
is van mening dat de coalitiere
gering onder leiding van Siha
nouk op het ogenblik de enige is
die uitzicht biedt op een normali-
ADVERTENTIE
lid ANVC Voorstraat 80 - Katwijk;
Binnenweg 114 Heemstede
Haarlemmerstraat 58 - Leiden;
Hoofdstraat 253 - Sassenheim
