BOEKEN best' 'Akela, wij doen ons Grotten van Sin Monika Sauwer: bundel vol leed De Lift: na de film een overbodig boek? ~C varia )- Jeugdboek Bob Kerssen Mislukt romandebuut Ernst Jansz BS De uitvinding van de eeuw nü in het Boek van de Maand voor slechts f 14,90. Fraaie 'dieren op het spoor' De padvinderij op oude ansichtkaarten Het behoudende geloof van prof .Van der Ploeg Wat me het eerst opvalt en meest bevalt bij lezing van Koude kermis een nieuwe verhalenbundel van Monika Sauwer, is de volstrekte directheid en ogenschijnlijk absolute openheid vam de schrijfster. Zo n zin als deze: "Hij naaide haar haastig met een halve blik op zijn voortrazende horloge", waarmee het titelver haal opent zo'n zin hakt er meteen in. "Haar" is trouwens Monika zelf, daar laat de schrijfster geen twij fel over bestaan zoals Monika in alle daaropvolgende verhalen de hoofdrol speelt. Geen uitermate vrolijke rol overigens, want het is de lezer al gauw duidelijk dat de ik-fïguur boordevol mid- lil'e-leed zit. De dertigers en veertigers onder ons zowel au teurs als lezers - hebben vandaagdedag met veel narigheid te kampen. De drank eist zijn tol, de zinloosheid van het Leven, relaties die op niks uitlopen en meer van dat droefs. Nu krijgen we al jarenlang weinig onder ogen in de literatuur of het handelt wel over allerhande modieuze droefheid, al dan niet gelardeerd met wat sex, een shot cynisme en een handjevol ko kette zelfspot. Om het over de Drank nog maar niet te hebben. Daar kan men wel eens moe van worden. Het vreemde is dat ook Monika Sauwer, van wie ik wat jaren geleden al even gretig de bundel Mooie boel las, op dat gebied even weinig vrolijks te bieden heelt en me toch verrukt met haar tobberige verhalen. Dat is wonderlijk, want veel Nieuwe Ellende weet ze de lezer toch niet voor te toveren. Koude kermis bijvoorbeeld, een half komisch maar vooral tra gisch verhaal over Monika die plotsklaps opgescheept raakt met de kleine Milo, het zoontje van een kortstondige minnaar. Of het fraaie Bericht uit Spiegeliand 2, waarin gedroomd verleden en werkelijkheid wonderlijk met elkaar zijn verstrengeld. Dan de lang niet vrolijke jeugdherinneringen in De nevelvlek Andro meda waarin God en eeuwig heelal elkaar maar moeilijk verdra gen: "Een andere professor veronderstelt dat er in het midden van ons Melkwegstelsel een enorm Zwart Gat zou zijn. Waar schijnlijk een afvoerputje. Als God er genoeg van heeft trekt hij het stopje eruit. Glurp. daar gaan wc met onze Melkweg". Het kortere Zonder kapot begint met: "Een pas verliefd stel is het ergste wat er is", en bespreekt de kortstondige affaire van de ik figuur met de Marokkaan Ah ("Een gastarbeider, dat was weer eens wat anders"). Op het Amsterdamse Prinseneiland heerst ook al weinig leut (Het dodemanseiland) en in het - helaas nogal té lang uitgevallen - verhaal Aletta pleegt de ge lijknamige vriendin van Monika verdomme op het eind tóch nog zelfmoord. Een en al stereotiep gekanker en voorspelbaar Ongenoegen, dus. En toch toch waarachtig weer een boekje dat ik gefascineerd gelezen heb, haast ondanks de inhoud van de verhalen. Vreemd, ik zei het hierboven al, maar wel verklaarbaar. Monika Sauwer schrijft zo volkomen open, direct en pretentieloos dat ook de door veel schrijnend leed allang gelouterde lezer zijn geharnast cynisme ontwapend laat varen. En door die wonder lijk openhartige, onbekommerde schrijftrant krijgen de verha len in Monika Sauwcr's Koude kermis tóch opeens inhoud, waarde en betekenis. De schrijfster, zo blijkt dan, heeft wel degelijk iets te vertellen. En dat doet ze goed ook. Overtuig u zelf maar. ROB VOOREN Monika Sauwer, Koude kermis. Uitg. Bert Bakker, Amsterdam 1983, 18,90. dur bez' nisc geli. bozi die ook WOENSDAG 7 SEPTEMBER 1983 In één van de tophits van de groep Doe Maar komt deze zinsnede voor: "Ik doe de dingen die ik doe, met mijn ogen dicht". Ik heb deze me dedeling altijd met één flinke korrel zout genomen, maar na het lezen van 'Gideons droom' is bij mij de overtui ging ontstaan dat tenminste één van de leden van deze popgroep, namelijk Ernst Jansz, dit credo ook wérkelijk in praktijk heeft gebracht. 'Gideons droom' is het literaire debuut van Jansz. In dit boek gaat Jansz, die een Indische vader heeft gehad, "op zoek naar zijn identiteit". Of schoon dit fenomeen mij, na de psychologische drekgolf die in de jaren zeventig over ons heen is gekomen, al bjj voorbaat uiterst argwanend stemt, zijn er toch voorbeel den te noemen van geslaagde queestes naar het 'ik'. Ie mand die over deze proble matiek een voortreffelijk boek heeft geschreven is Ma rion Bloem, evenals Jansz van Indische afkomst. Gideon, het alter ego van Jansz, voelt zich niet erg 'senang' in de koele westerse wereld. Zijn nart gaat uit naar het Oosten, naar stranden waar wuivende palmen bontge kleurde kolibri's uit de lucht bezemen. In één van de beste passages in dit boek om schrijft Jansz het als volgt: "Hij, Gideon, was het kind, de halfbloed, opgegroeid tus sen deze oosterse warmte en koele westerse regels, gebon denheid aan normen die hy niet kon begrijpen". In elf korte hoofdstukjes wisse len droom en 'werkelijkheid' elkaar af. Resultaat: een op stel, waarvoor een leerling van de middelbare school waarschijnlijk wel een tien zou krijgen op het eindrap port, maar dat my toch niet vermag te boeien. Af en toe, als Jansz over zijn overleden vader schrijft bijvoorbeeld, krijgt zijn proza enige flonke ring, maar dat wordt weer te niet gedaan door fragmenten die door de redaktie van een damesblad waarschijnlijk zouden worden gestreept. Het proces van loutering dat Gideon doormaakt leidt uit eindelijk tot het accepteren van de werkelijkheid, al thans: dat gis ik, want het blijft vaag, zoals bijna alles in dit boek. De fout van Jansz is volgens mij dat hij zich te zeer heeft laten verblinden door zijn emoties, ze 'aus ei- nem Guss' heeft neergeschre ven. Een wat afstandelijkere benadering van de problema tiek had een betere roman opgeleverd. Waarschijnlijk heeft de uitgever van Jansz gedacht: een lid van Doe Maar= succes verzekerd. Knippen, scheren, incasse- De laatste zin van deze roman wil ik U niet onthouden. Hij luidt als volgt: "Toen zei hij: 'Als god het wil is er vrede', en ging naar huis". Na zo'n zin vraag ik me nog maar één ding af: waar zijn de kwade jongemannen van Jansz' ge neratie, waar zijn zij geble ven? CEES VAN HOORE Gideons Droom Ernst Jansz Uitgeverij: In de Knipscheer Prijs: 19,50 gulden Voor de dominicaan prof. mag. dr. J. P. M. van der Ploeg, oud- hoogleraar in de Bijbelweten schappen in Nijmegen, is een katholiek iemand, die zich houdt aan de katholieke leer van "Rome". Dat was voor de katholiek van vroeger geen discussiepunt. Maar aangezien de theologen na het tweede Vaticaans conci lie naar de mening van prof. v.d. Ploeg hun gang konden gaan zijn vele katholieken in verwarring en vertwijfeling ge bracht. Zij weten niet meer aan wie ze zich hebben te houden. Prof. v.d. Ploeg biedt uitkomst. Iedere katholiek, inzonderheid bisschoppen en priesters, heeft Onrust, geheimzinnigheid en boze machten moeten de sfeer maken in 'De grotten van Sin' van Bob Kerssen. Hij verhaalt over twee naast elkaar gelegen landen, Vidar en Sinnar. De vorst van Vidar is afgunstig op de rijkdom van het buurland Sinnar en ontvoert diens koning en zijn gezin om zelf de macht in Bob Kerssen (pr-foto> In de padvinderij (tegenwoor dig scouting genaamd, maar dat soort modieuze mooierig- heid gaat aan mij voorbij) heb ik mij ook nog een blauwe maandag opgehouden. Een jaar of negen moet ik toen zijn geweest. Mijn grootste ideaal was nog eens helper of gids van een groepje te zijn die jongens met respectieve lijk één en twee gele banden om de arm. Was er iets hogers denkbaar op de wereld? Neen. Maar ik ben het nooit gewor den. De akela, een vrouw van een jaar of 25 die de club leid de, had het van meet af aan niet op mij begrepen, het geen zich uitte in een hoge graad van vitterigheid. Dan weer zat de scheiding in mijn haar niet recht, dan weer wa ren de schoenen niet blin kend genoeg gepoetst, had den mijn oren te weinig wa ter gekregen of deugde de platte knoop niet. Er was al tijd wat. Ik wenste dat mens vurig op Uranus, maar ze bleef maar op aarde. In een ruzierachtig sfeertje, waarin mijn moeder de akela ook nog iets heeft toegevoegd, ben ik er tenslotte afgegaan. In Amerika is het, zo niet aan de orde van de dag,- dan toch in elk geval een goed ge bruik. We hebben het over het schrijven van een boek op basis van een scenario van een succesvolle film. Zie E.T., de film over dat erwt achtige wezen. De film was nog niet in de bioscopen of in de boekhandel lag een boekje met dezelfde titel. In Nederland kennen we dit ge bruik niet. Ja, Gerard Soete- man heeft zijn scenario voor Spetters ooit tot boek omge werkt, maar om nou te zeg gen dat Nederlandse scena rio's regelmatig een dergelij ke metamorfose ondergaan - neen.En waarom ook eigen lijk? Het scenario wordt al leen maar onder handen ge nomen, omdat de film suc cesvol is en u weet het ook: zo succesvol zijn de meeste Nederlandse films nou ook weer niet. De Lift van Dick Maas is wat dat betreft een uitzondering: De Lift deed menige bio scoopkassa openspringen. Welaan, laten we proberen een boekje op de markt bren gen, opdat iedereen die de zich te houden aan wat "Ro me" hem/haar ten gelove voor houdt. Punt uit. En degene, die niet meer weet wat "Rome" hem/haar voorschrijft biedt prof. v.d. Ploeg de helpende hand. Al jaren publiceert hij in "Confrontatie" en "Katholieke Stemmen", organen van (zeer) behoudende katholieken, lijvi ge, uitvoerig gedocumenteerde artikelen over geloof en zeden. Voor de niet-abonnees heeft hij zijn ideeèn dezer dagen gebun deld in het bock "Ik geloof'. Van een zeer behoudend ka tholiek priester, die zelfs mgr. Gijsen van Roermond ietwat progressief vindt, is niets an ders te verwachten dan een uit- handen te krijgen. Zij wor den verborgen in een aantal grotten in de berg Sin. Op initiatief van de ziener Gu- dar trekken vier vrienden uit Sinnar er op uit om hun vorst te redden. Via een geheime gang weten zij diep in de berg door te dringen en in ieder geval de koningszoon te be vrijden. Maar tijdens de te rugtocht raken zij de prins kwijt. Dankzij onverwachte hulp slagen de vier er uitein delijk in de vorst van Vidar te verslaan en de rust in het land weer te herstellen. Deze korte, nuchtere beschrij ving van de inhoud doet geen recht aan dit verhaal. Aan veel is te merken dat Kerssen een schrijver is die met volle inzet van zijn persoon dit ver haal heeft geschreven. Ie mand met een rijke verbeel dingswereld, die hij vorm Ach, dat was ook maar goed ook, want ik deugde er niet voor. Wat moest je als pad vinder allemaal niet zijn? Volgens de artikelen van de padvinderij-wet (Baden Po wells eigen tien geboden) diende je aan een stoet van braafheden te voldoen: ge hoorzaam, trouw aan het va derland, beleefd, ridderlijk, opgewekt en goedlachs, dap per vastberaden, spaarzaam. En ook nog eens, hoe gruwe lijk, "rein van gedachten". Daar ben ik altijd op enkele lichtjaren van blijven steken. Het sprong mij weer allemaal in de herinnering bij het bla deren in het onlangs versche- nen werkje "Scouting inter nationaal in oude ansichten" (uitgegeven door de Europe se Bibliotheek, Zaltbommel; prijs f 36) van de Leiderdorp- se padvinderij-kenner Jan van der Steen, een soort ach ter-kleinkind van Baden Po well. Hij stelde al eerder de bundels "De Padvinderij in oude ansichten" (inmiddels toe aan de derde druk) en "Zo kwam scouting naar Neder land" samen. Hoe groot zijn kennis van de materie is, blijkt ook nu. Onder de an- film heeft gezien thuis nog eens kan nagenieten, moet een slimmerik gedacht heb ben. En zie: in de boekhandel ligt sinds enige tijd De Lift, ge schreven door Gerben Hel- linga. Het schijnt niet makke lijk te zijn geweest om een schrijver te vinden die de klus in een paar weken wilde en kon voltooien, maar uit eindelijk bleek Hellinga dan toch bereid om dit werk op zijn schouders te nemen. Hel linga - welbeschouwd is dat natuurlijk nog niet zo'n gek ke keuze, want onder het pseudoniem Hellinger schreef hij een aantal mis daadromans. De vraag die zich aandient nog voordatje het boek hebt gele zen is natuurlijk deze: moet gewerkte "catechismus", zoals de katholieken vroeger als kind op school kregen onder wezen. En van een professor is niets anders te verwachten dan dat zijn artikelen enige kennis van zaken veronderstellen en dientengevolge niet altijd bij iedereen even gemakkelijk overkomen. De waarde van het boek is dat voor degene, die wil weten wat "Rome" de ka tholieken ten gelove voor houdt, alles precies staat opge schreven en beargumenteerd. THEO KROON "Ik geloof prof. mag. dr. J. P. M. van der Ploeg Stichting behoud R.K. Leven Til burg J15,- heeft willen geven in een ver haal dat voor jong en oud boeiend is. Helaas blijft Kerssen steken in goede bedoelingen: hij kan geen overtuigende vorm vin den om zijn fantasieën over te dragen. Zijn verbeelding laat hem soms in de steek bij zijn woordkeus die geringe variatie vertoont. Ook maakt de schrijver zonder veel ef fect gebruik van herhalingen, wellicht met de bedoeling een en ander te versterken. Dit verhaal moet duidelijk zijn kracht en spanning ontlenen aan een opgeroepen sfeer van geheimzinnige gebeurtenis sen in een tijd beheersd door kwade krachten. De kwade krachten worden echter slechts in woorden gesugge reerd. En dat terwijl de men sen geen stap buiten de deur sichtkaarten uit allerlei lan den spuit hij een grote hoe veelheid leuke en nuttige in formatie. Wat je ook van de padvinderij vindt, er valt een genoegelijk uurtje met dit al bum door te brengen. Hoezeer de padvinderij de weg plaveide voor een militaire carrière werd vroeger nauwe lijks verhuld. De discipline, het marcheren, het overste- je het werk beoordelen op z'n literaire kwaliteiten, als zelf standig product, of is deze ro man alleen maar een leuke aanvulling op de film? Raadzaam leek het mij om 'De Lift' niet te lezen met al te veel verwachtingen. Hoeveel literaire meesterwerken zijn er tenslotte in drie weken ge schreven? En ondergeteken de had - hoe eigenwijs dat ook mag klinken - gelijk: het boekje is leuk, onderhou dend en verder niets. Hellinga heeft zich er overigens niet met een Jantje van Lei den afgemaakt. Zijn stijl is te barok, maar hij schrijft in elk geval geen kreupel Neder lands. Al aan het begin prelu deert hij zo beeldend moge lijk op wat ons aan ergs te De Gier Men behoeft geen liefhebber van misdaadliteratuur te zijn om deze verhalenbundel van Jan willem van de Wetering te kun nen waarderen. De titel doet ten onrechte ver moeden dat alle verhalen zich afspelen rondom het illustere duo Grijpstra-De Gier, dat zich allang een vaste stek heeft ver overd in het vaderlandse thril ler-reservaat. Slechts enkele verhalen hebber» deze kleurrij ke speurders als hoofdperso nen. In feite zijn dat niet eens de sterkste afleveringen. Veel menselijker, warmer, ja ei genlijk in alle opzichten boeiender zijn de schetsen daarna, als Van de Wetering minder gebonden zit aan de soms wat geforceerde vrolijk heid van Grijpstra-De Gier. Hij vertelt dan meer ontspannen, levensechter. De laatste editie 'aantekenin gen in een schrift, aangetroffen in een door het Duitse bezet tingsleger leeggeroofd huis' - is zelfs van een soms ontroe rende allure. Hera De Nederlandse schrijfster Mar ti ne Carton heeft het gemaakt bij onze oosterburen. 'Een Dol le Mina als detective', zo wor den haar verhalen over de wei nig conventionele Tonia over de Westduitse grens genoemd. Tonia die zich graag als een ter rier in moordzaken vastbijt. Het onverbloemde, hier en daar zelfs ruige taalgebruik van ven te zetten zonder een werende amulet en pa- :h reageren op iedere mo- jke aanwezigheid van een e macht. Nergens worden geheimzinnige krachten voelbaar gemaakt voor de lezer. Van het noemen al leen gaat geen echte dreiging uit. Bob Kerssen heeft met 'De grotten van Sin' een span nend, geheimzinnig en fanta sievol verhaal willen scflrij- ven. Hij heeft zich er 100 pro cent voor ingezet, maar bezit - op dit moment nog mis schien - te weinig vakman schap om daarin ook voor 100 procent te slagen. Blijft over een lezenswaardig boek voor kinderen vanaf 11 jaar, dat heel fraai is uitgevoerd op mooi papier. De bekwame hand van Fiel van der Veen zorgde voor even aantrekke- - lijke tekeningen. MARGOT KLOMPMAKER 'De grotten van Sin', Bob Kersen, ill. Fiel van der Veen, uitg. West- friesland, 22,-. ken van rivieren, het in de houding staan, de tenten kampen, die tien geboden - ze wezen alle in dezelfde rich ting. Generaals, veldmaar schalken en hoge politiefunc tionarissen hadden er dan ook grote belangstelling voor. De oude ansichten ma ken het nog eens zeer duide lijk. RUUD PAAUW wachten staat: "Een bulde rende donderslag daverde over de stad, die in diepe rust lag, gevolgd door een blik semschicht die knetterend als droog brandend hout ge durende enkele seconden de stad veranderde in een neon- wit maanlandschap". Wie na deze inleidende woorden nog niet beseft dat er wat staat te gebeuren mankeert iets aan z'n hoofd. Ik betwijfel het overigens of de ze roman goed zal verkopen. In de eerste plaais is het ge luid van die bulderende don derslag natuurlijk al weer verstorven, ik bedoel: de tijd dat de mensen rijendik voor de kassa stonden om de Lift te zien ligt al weer achter ons. En in de tweede plaats zullen veel mensen ongetwijfeld denken: o ja, die film heb ik al gezien, dus dat boek hoef ik ook niet meer te lezen. Wurgende logica. WIM BRANDS De Lift Gerben Hellinga prijs: 17,90 gulden Uitgeverij: Bert Bakker Martine heeft een Duitse uitge ver zo bekoord, dat hij haar To- nia-thrillers heeft laten verta len. Nu kan hij weer aan de gang met de avonturen die To nia in New York beleeft als zij wordt uitgenodigd voor een van de bruiloften van haar zus ter en dan meteen in een moordzaak duikelt. Om nu te zegen, dat het allemaal even goed is uitgekiend, dat er Monika Sauwer een pracht van een plot in el kaar is gedraaid of dat de span ning langzaam maarzeker naar een top wordt gevoerd, neen, dat zou teveel zijn. Martine Carton babbelt zonder een blad voor de mond te nemen een gezellig eind weg en brengt al keuvelend het zesde avontuur van Tonia tot een goed einde. KOOS POST 'De kat van brigadier De Gier' door Janwillem van de Wetering. Ix»eb (f 28,901 en 'Hera en de cenlenkrab- bers' door Martina Carton, De Kern (f 17,501. (pr-foto) ADVERTENTIE BOEKHANDEL DE KLER LEIDEN-LEIDERDORP OEGSTGEEST-KATWIJK Alle op deze pagina bespro ken boeken zijn bij ons dlrekt leverbaar, óf via onze TERMI NAL te bestellen en dan bin nen drie dagen verkrijgbaar. ADVERTENTIE (Met kans op IBM personal computer!) 'Kijk, automatisering', verplichte lectuur voor iedereen die in de ban is van de computer. In 146 pagina's alles over de automatiseringsgeschiedenis en de ontwikkelingen die voor de deur staan. Rijk geïllustreerd. Met bovendien gratis kans op IBM personal computer. Op naar de boekwinkel dus! Zolang de voorraad strekt. r«w Na I oktober: f26,50. 5 omringende natuur blijft een onuitputtelijke bron voor het samenstellen van fraaie boekwerken. Bij Omniboek ver scheen dezer dagen "Dieren op het spoor" waarin een beetje de succesformule van Rien Poort vliet wordt gevolgd. Fraaie te keningen van illustrater Nico Bulder merendeels in kleur - af gewisseld met boeiende teksten van Rien Mouw. Een boek dat een beetje de sfeer ademt van de Engelsman Gordon Ben- ningfield wiens boek Buitenle ven nog niet zo lang geleden in ons land werd uitgegeven door Zomer en Keuning. In "Dieren op het spoor" nemen schrijver en tekenaar de lezer mee op een verkenningstocht in de eigen natuur. Op die wan deling zijn er ontmoetingen met in ons eigen bos en veld voorkomende dieren als ree, vos, wildzwijn, konijn en kor- haan. De ene keer is de tekst in een verhalende vorm gegoten zoals bij de jonge vos Reintje, de andere keer is een veelheid aan informatie verwerkt in een beschrijving van het dier. Za ken als leefwijze, holen- of nes- tenbouw, voortplanting, leef milieu komen daarbij aan de orde. Het voordeel van tekeningen bo ven foto's is dat bijzondere za ken in het dierenleven die moeilijk met de camera zijn vast te leggen toch in beeld kunnen worden gebracht. Bo vendien krijgt een boek meer "sfeer". Anderzijds zijn er voor de illustator beperkingen, wat bijvoorbeeld blijkt uit de af beelding van de fazantenhaan, waar het geraffineerde ver enkleed niet goed uit de verf komt. De tekst van Nico Bulder laat zich vlot weglezen en biedt vol doende interessante zaken die hij uit eigen waarneming heeft verzameld om de lezer i begin tot het eind te boeien. Het groot-formaatboek omvat i taal 160 pagina's en zeer vele tekeningen waarvan vooral de detaillstudies een belangrijke bijdrage leveren aan de kennis van "alledaagse dieren". BRAM VAN LEEUWEN "Dieren op het spoor" - Rien Bulder - Omniboek 37.»

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1983 | | pagina 19