in
hun
zien
VOOR
PUDDING
EN UIT
HET
VUISDE.
1!
VS laten
Libanon
tanden
Moord op gouverneur
van Santiago in Chili
Touwtrekken om
macht in Israël
meteen begonnen
Zelfmoord Turk uit angst voor uitwijzing
J
Strijd verhevigd
Zware verliezen voor
Russen in Afghanistan
79
JA
Massaal protest tegen
regering van Bolivia
Aftreden Begin definitief
Bevelschrift over uitlekken zelf uitgelekt
WOENSDAG 31 AUGUSTUS 1983
Buitenland
BONN (GPD) - Uit angst dat hij
naar zijn vaderland zou worden
uitgewezen, heeft de 23-jarige
Turk Kemal Altun zelfmoord ge
pleegd. Hij sprong gisteren uit
een raam op de zesde verdieping
van het gerechtsgebouw in West-
Berlijn. Daar was voor de admi
nistratieve rechtbank in hoger
beroep de zaak-Altun aan de
gang.
De rechters moesten beslissen of
de Turk, die een jaar geleden ille
gaal in West-Berlijn aankwam en
onmiddellijk politiek asiel vroeg,
als politieke vluchteling kon
worden erkend. In dat geval zou
hij in de Bondsrepubliek mogen
blijven en niet het gevaar lopen
dat hij in Turkije gefolterd of ge
dood zou worden. Turkije had
om de uitlevering van Altun ge
vraagd omdat hij betrokken zou
zijn geweest bij een moordaan
slag op de vroegere minister
Guen Sazak.
Kemal Altun heeft steeds volge
houden een politieke vluchteling
te zijn. In Turkije was hij actief
geweest in een inmiddels verbo
den linkse vereniging van scho
lieren. Het federale bureau voor
de erkenning van buitenlandse
vluchtelingen in Zirndorf erken
de hem als zodanig.
Het bureau was tot de conclusie
gekomen dat Altun bij uitleve
ring aan Turkije daar inderdaad
politiek vervolgd en (dus) gemar
teld zou worden. De bondsrege
ring besloot Altun toch uit te le
veren nadat het zogenaamde
Kammergericht in West-Berlijn
daarvoor toestemming had ver
leend.
De Turk en het federale bureau
voor asielzoekenden gingen in
hoger beroep. Altun heeft de uit
spraak van de rechters niet wil
len afwachten en koos vrijwillig
de dood.
Gisteravond trokken ongeveer
4000 mensen in een demonstra
tieve optocht door West-Berlijn
om te protesteren tegen de poli
tiek van de bondsregering tegen
over buitenlanders. In het verle
den hadden al talloze mensen in
en buiten West-Duitsland tegen
een mogelijke uitlevering van Al
tun geprotesteerd. Onder hen
was de Hoge Commissaris voor
de Vluchtelingen van de Ver
enigde Naties.
De SPD-Bondsdagafgevaardigde
Voigt sprak over een „politieke
en morele mede-verantwoorde
lijkheid van de bondsregering
voor de dood van Altun. De
Groenen eisten het aftreden van
minister van binnenlandse zaken
Zimmermann.
BEIROET (Reuter/AFP) De Amerikanen hebben giste
ren besloten tot machtsvertoon tegenover de strijdende
partijen in Beiroet door het vliegkampschip Eisenhower
van ver op de Middellandse Zee te halen om het "voor
iedereen zichtbaar" vlak onder de stad langs te zullen
laten koersen.
ambassade in Beiroet, waar Druzische militairen een aanval pro-
'i de Amerikanen daar niet op in, maar later schoten ze terug.
Tevens vroegen en kregen zij
nieuw uitstel door Israël van te
rugtrekking van Israëlische troe
pen in en om Beiroet, zij het voor
slechts een paar dagen.
De Amerikanen besloten tot deze
maatregelen nadat de multina
tionale vredesmacht van Ameri
kanen, Fransen, Britten en Italia
nen het steeds zwaarder te ver
duren heeft gekregen als gevolg
van de strijd tussen de verschil
lende groepen in en om Beiroet
onderling en tegen het Libanese
leger dat posities wil
ADVERTENTIE
y~~'
voordat de Israëlische troepen
zijn vertrokken.
Dc maatregelen werden bekend
nadat na de doden onder de
Amerikaanse soldaten van
maandag in Beiroet vijf doden
vielen onder Fransen en ook de
Britse troepen onder vuur kwa
men zonder dat bij hen slachtof
fers vielen.
Vier Fransen werden gedood toen
twee granaten ontploften op het
terrein bij de Franse ambassade.
Drie van de doden waren solda
ten, de vierde een lid van de mili
taire politie. Verder werden hier
zeven personen gewond. Eerder
op de dag verloor een Franse mi
litair van de vredesmacht het le
ven toen een projectiel het voer
tuig trof waarin hij reed.
Ook gebouwen van de Amerikaan
se ambassade kwamen onder
granaatvuur te liggen. Ameri
kaanse mariniers schoten terug
toen zij in het zuidelijk deel van
de hoofdstand werden bestookt
met granaten en licht geschut. Er
werden gevechtshelikopters de
lucht in gestuurd, maar deze
voerden geen aanvallen uit. De
mariniers werden in hoogste
staat van paraatheid gebracht,
terwijl het Amerikaanse vlieg-
dekschip Eisenhower positie in
nam voor de Libanese kust.
Een Amerikaanse militaire zegs
man zei dat de VS gebruik kun
nen maken van gevechtstoestel
len op de Eisenhower om aanval
len tegen de vredesmacht af te
slaan. De vliegtuigen zijn zondag
voor dat doel in gereedheid ge
bracht nadat twee Amerikaanse
mariniers bij de strijd in Beiroet
om het leven kwamen.
Het zijn nu niet alleen strijders van
de Sji'itische groepering Amal,
die in gevechten zijn gewikkeld
met het Libanese leger. Druzi
sche strijders en leden van de
linkse organisatie Moerabitoen
vechten mee aan de zijde van de
Amal-militie.
In totaal zijn de afgelopen drie da
gen 44 soldaten, onder wie zeven
van de vredesmacht, en dertig
burgers gedood. Meer dan 150
mensen werden gewond. Het
zijn de bloedigste gevechten tus
sen Libanezen sinds de burger
oorlog van 1975/76.
SANTIAGO (Reuter/AFP) - De
militaire regering van Chili heeft
gezegd dat de moord op de mili
taire gouverneur van Santiago,
generaal buiten dienst Carol Ur-
zua, geen consequenties zal heb
ben voor de voorgenomen poli
tieke liberalisering. De moord is
een op zichzelf staande zaak en
rechtvaardigt niet het weer in
stellen van de staat van beleg, zo
zei minister Jarpa van binnen
landse zaken. Deze zei tevens dat
de politieke partijen begin 1984
zullen worden gelegaliseerd.
Generaal Urzua werd in zijn wagen
neergeschoten toen hij net van
huis in een voorstad van Santia
go was vertrokken op weg naar
zijn werk. De daders, vier of vijf
mannen en een vrouw, doorzeef
den de auto met kogels. Behalve
de 57-jarige generaal werden ook
zijn lijfwacht en chauffeur ge
dood. Volgens een anoniem tele
foongesprek met een radiosta
tion zou de verboden linkse revo
lutionaire beweging MI R voor de
aanslag verantwoordelijk zijn. In
een MIR-verklaring die later in
een toilet van een restaurant in
de Chileense hoofdstad werd ge
vonden stond dat Urzua was geë
xecuteerd en werd een "volks
oorlog" tegen de militaire rege
ring aangekondigd uit wraak
voor de doden die vielen bij de
recente protestacties tegen het
bewind-Pinochet.
De moord werd behalve door de re
gering, ook door de oppositie en
de r.k. kerk scherp veroordeeld.
Volgens de Democratische
Alliantie, een bundeling van vijf
oppositiepartijen onder leiding
van de christendemocratische
partij, is een terugkeer naar de
rechtstaat "meer dan ooit nood
zakelijk". Ze vreest dat deze
"verraderlijke aanslag" een ob
stakel vormt voor de pas op gang
gekomen dialoog tussen de op
positie en de regering over een
herstel van de democratie.
Jarpa, die in Buenos Aires op be
zoek was, zei dat het politieke
klimaat "moeilijk" was maar on
derstreepte dat de regering alle
middelen had een eventuele golf
van terreuracties te weerstaan.
Hij kondigde verder aan dat bin
nen enkele dagen een wetsont
werp betreffende de legalisering
van politieke partijen aan de
staatsraad zal worden voorge
legd die begin 1984 moet zijn
goedgekeurd.
De minister herhaalde voorts dat
de overgangsperiode naar een
herstel van de democratie moge
lijk aanzienlijk kan worden be
kort. De verkiezingen voor het
congres, die volgens de huidige
grondwet voor 1990 moeten
plaatsvinden, zouden volgens
Jarpa binnen drie tot vier jaar
kunnen worden gehouden, af
hankelijk van de vooruitgang die
in de onderhandelingen met de
oppositiepartijen wordt geboekt.
Volgens de krant El Mercurio, die
politiekringen aanhaalt, zijn in
verband met de moord op Urzua
na een intensieve zoekactie in
Santiago vijf leiders van extre
mistische organisaties gearres
teerd.
IWie kent ze niet, die heerlijke
bitterkoekjes van Jamin? Wat, u
nog niet? Dan is dit een mooie
gelegenheid om
eens aangenaam
kennis te maken:
250 gram £<25
Geldig t/m 7 september 1983
LA PAZ (AFP) - In verscheidene Boliviaanse steden hebben dui
zenden mensen gehoor gegeven aan de oproep van de vakcen
trale COB en vreedzaam gedemonstreerd tegen de economische
politiek van president Hernan Siles Zuazo. Ze eisten het in wer
king stellen van het eerder afgewezen economische noodpro-
gramma dat de deelneming van arbeiders in de regering moge
lijk maakt.
Bovendien werd geprotesteerd tegen de voorwaarden die het In
ternationale Monetaire Fonds heeft verbonden aan het verlenen
van een krediet aan Bolivia en tegen de "pressie van de grote
particuliere ondernemingen". Volgens de voornaamste COB-lei-
der, Juan Lechin Oquendo, heeft de regering geen enkele oplos
sing te bieden voor de crisis ofschoon ze daarvoor "honderden
goedbetaalde bureaucraten in dienst heeft".
Lechin viel vooral uil naar het particuliere bedrijfsleven dat voor
116 miljoen dollar in het krijt zou staan bij de staat en dat twee
miljard dollar naar het buitenland zou hebben overgemaakt. De
boeren hebben de regering twee weken de tijd gegeven om een
oplossing te bieden voor het hongerprobleem
De betogingen waren de eerste sinds vorig jaar de democratie in
Bolivia werd hersteld. In La Paz waren minstens 15.000 mensen
op dc been.
COB-leider Lechin zei dat hij de democratie verdedigde maar niet
de huidige regering. De jongste wijzigingen daarin betekenen
zijns inziens een "ruk naar rechts" omdat er enkele "IMF-ge-
trouwe" ministers zijn benoemd.
ISLAMABAD (AFP) Russische
troepen in Afghanistan hebben
de afgelopen week "zware verlie
zen" geleden bij hevige gevech- ^es maanden
ten met het islamitisch verzet in 1 U' L
de Pansjir-vallei. Dat is gisteren
vernomen uit westelijke diplo
matieke bronnen in de Pakis
taanse stad Islamabad. Het ver
zet weigert een aanbod voor een
staakt-het-vuren te aanvaarden.
Volgens dc diplomatieke bronnen
hebben islamitische verzetsstrij
ders op 22 augustus troepen en
voertuigen aangevallen die naar
de toegang tot de vallei waren ge
stuurd, 150 kilometer ten noor
den van Kaboel Als vergelding
heeft de Russische luchtmacht
bombardementen uitgevoerd op
een aantal woongebieden, waar
onder Gulbahar waar twintig
burgers zijn gedood.
Volgens genoemde diplomatieke
bronnen heeft de verzetsleider
Ahmad Shah Massood de afgelo
pen twee maanden tot vijf keer
toe een ontmoeting geweigerd
met een hoge Russische officier
die per helikopter naar Onawa,
ten zuiden van de vallei, was ge
komen om te spreken over ver
lenging van een bestand dat in
dc winter was overeengekomen.
De verzetsleider heeft gezegd ge
reed te zijn het hoofd te bieden
aan een zevende Russisch-Af-
ghaans offensief.
apenstilstand
hebben de bevolking in staat ge
steld voldoende levensmiddelen-
voorraden aan te leggen om een
lang beleg te kunnen doorstaan
en het verzet is goed bewapend,
aldus verscheidene artsen.
Volgens berichten van diplomaten
uit Kaboel hebben islamitische
guerrillastrijders in het centrum
van Kaboel aanslagen gepleegd.
Zo zouden twee militaire jeeps
met raketten zijn vernietigd. Ze
ven van de inzittenden zouden
zijn gedood. Voorts is door diplo
maten melding gemaakt van de
moord in Kaboel op zeven leden
van de Afghaanse communisti
sche partij en informanten van
de regering. Verscheidene mili
taire posten ten zuiden en wes
ten van Kaboel zouden met mor
tieren en raketten zijn aangeval
len.
Volgens de diplomaten hebben
guerrillastrijders op 20 augustus
drie Russische adviseurs ont
voerd in de Logar-vallei, ten
zuiden van Kaboel, toen deze
over een staakt-het-vuren wilden
praten die de periode van de
oogst zou beslaan. De bevolking
had hierom gevraagd.
Premier Begin treedt af. Hij
heeft zijn definitieve besluit
gistermiddag bekendgemaakt.
Om tactische redenen wacht
hij nog enkele dagen met zijn
formele ontslagbrief, teneinde
de vorming van een nieuw ka
binet mogelijk te maken zon
der dat de oppositie in staat ge
steld wordt een formatiepo
ging te ondernemen. Er wordt
al druk gewerkt aan de vor
ming van een nieuw kabinet
op basis van de oude coalitie.
De meest waarschijnlijke kan
didaat-premier is de huidige
minister van buitenlandse za
ken Shamir. Minister van fi
nanciën Arridor zou naar bui
tenlandse zaken gaan. terwijl
oud-minister van defensie Sha
ron gerehabiliteerd zou wor
den. Volgens dit plan wordt hij
verantwoordelijk voor neder
zettingenzaken.
door
Jaap van Wesel
Definitief is dat nog allemaal
niet. Het is niet uitgesloten dat
er binnen de Likoed een
machtsstrijd uitbreekt en dat
vice-premier Levi zijn kandi
datuur stelt tegenover Shamir.
Ook is het lang niet zeker dat
de coalitie met Sharon ak
koord gaat.
De ministers en Knessetleden
van de coalitie hebben er alles
aan gedaan om Begin tot ande
re gedachten te brengen. Toen
Begin de vergadering gisteren
mededeelde dat zijn besluit de
finitief was, zei een van de mi
nisters dat ze niet bereid waren
hem te laten gaan. „Mena-
chem, we laten je je ontslag
brief niet schrijven", zei hij.
Begin antwoordde: „Het heeft
geen zin; ik schrijf hem ook
zonder jullie toestemming. Ik
kan niet verder gaan".
Om te laten zien dat de discussie
beëindigd was, greep Begin
papier en pen en schreef de
brief, terwijl de ministers ver
der discussieerden en hun
smeekbeden voortzetten. Ver
volgens nam Begins secretaris
de brief mee naar een secreta
resse, die hem uittypte. Begin
tekende, en legde de brief voor
zich op tafeE De ministers
vroegen toen de ontslagaan
vrage enkele dagen uit te stel
len teneinde een nieuw kabi
net te kunnen vormen voordat
de regering formeel aftreedt.
Begin zegde toe op dat verzoek
later te antwoorden, en dan te
vens de dag vast te stellen
waarop hij naar de president
gaat.
Touwtrekken
Het touwtrekken om de leiding
in de Likoed begon onmiddel
lijk. De aanhangers van Sha
mir hadden binnen enkele
uren al een lijst met kandidaat
ministers, waarin echter vice-
premier Levi, die de sterke
man in de partij is, erg karig
beloond wordt: hij zou vice-
premier blijven. Levi wil op
zijn minst buitenlandse zaken.
De verwachting is dat er een
hevige en langdurige machts
strijd zal ontstaan als de beslis
sing niet vandaag al valt.
Begins bereidheid zijn formele
ontslag enkele dagen uit te
stellen, heeft met de Israëli
sche grondwet te maken. De
president moet de fracties ho
ren en dan een formatieop
dracht geven aan diegene die
de beste kansen heeft een kabi
net te vormen. De Likoed heeft
geen vaste garantie dat zij zelf
die formatieopdracht zal krij
gen, want al hebben de coah-
tieleiders trouw aan Begins op
volger beloofd, binnen de reli
gieuze partijen zijn stromingen
die liever met de Arbeiderspar
tij in zee gaan. Alleen als de
zaak beklonken is voordat het
ontslag formeel een feit is, kan
voorkomen worden dat oppo
sitieleider Peres een serieuze
poging kan wagen.
Een kabinet met Shamir en Sha
ron, met Arridor op buiten
landse zaken en Aranes op de
fensie, zal een zeer harde ploeg
worden, mogelijk nog harder
dan de huidige regering. Sha
mir is anders dan Begin een
man die geen emoties toont,
die evenwichtig is in zijn for
muleringen, en daardoor een
gematigde indruk maakt. Hij is
echter in werkelijkheid bikkel
hard - zo was hij een tegen
stander van het vredesverdrag
met Egypte. Van een duo Sha
ron-Shamir is dus een bikkel
harde politiek te verwachten.
Of een kabinet onder Shamir een
lang leven beschoren zal zijn,
als het er komt, is een andere
zaak. Het meest waarschijnlijk
is dat de Likoed de opvolger
van Begin als een overgangsfi
guur beschouwt, dat er nieuwe
verkiezingen zullen volgen en
dat dan de strijd om de opvol
ging van Begin uitgevochten
zal worden.
Uitstel
Voordat Begin zijn definitieve
besluit bekend maakte, gaf hij
gevolg aan een verzoek van
president Reagan om de ge
deeltelijke terugtreking uit Li
banon nog eens met een paar
dagen uit te stellen. Begin
stemde daarin toe, omdat pre
sident Reagan in zijn brief die
de Amerikaanse bemiddelaar
Mac Farlane overhandigde,
stelde dat het om een laatste
verzoek tot uitstel ging. De
Amerikanen willen nog een
laatste poging doen om in Li
banon een akkoord tussen de
strijdende partijen te bewerk
stelligen.
Direct na Begins bekendmaking
dat hij aftreedt, volgde nog een
officiële mededeling: het be
zoek van de Duitse bondskan
selier Kohl, dat vandaag had
moeten beginnen, wordt uitge
steld. Officieel wordt ontkend
dat de timing van Begins ont
slag iets met dit bezoek te ma
ken heeft, maar het lijdt geen
twijfel dat Begin tegen dit be
zoek zeer heeft opgezien.
Menachem Begin verlaat zijn ministerie, waar hij aankondigde
definitief te zullen aftreden. (foto anp/upi>.
LONDEN - Een vertrouwelijke
brief waarin de ambtelijke top
van alle Britse ministeries op het
hart wordt gedrukt ervoor te zor-
door
Henk Dam
gen dat vertrouwelijke rege
ringsstukken niet uitlekken, is
zelf uitgelekt en stond gisteren in
een aantal Britse kranten.
De brief, geschreven door kabi
netssecretaris Sir Robert Arm
strong, is gericht aan 40 hoofden
van dienst op de Britse departe
menten, en veroordeelt in scher
pe bewoordingen de steeds meer
om zich heen grijpende gewoon
te van de ambtenaren om gehei
me stukken te laten uitlekken.
Zo werd bij de jongste verkiezings
campagne de regering-Thatcher
enige malen in verlegenheid ge
bracht toen bleek dat de Labour-
partij over allerlei vertrouwelijke
regeringsplannen beschikte, af
komstig van onder meer het mi
nisterie van financiën, en dat van
volksgezondheid en sociale ze
kerheid.
In zijn brief schrijft Sir Robert, dat
aan die praktijken nu maar eens
een eind moet komen. Als amb
tenaren vertrouwelijke papieren
laten uitlekken om er wijzer van
te maken, maken ze zich schul
dig aan corruptie, en als ze het
doen uit politieke overwegingen,
aan deloyaliteit, zo stelt hij ferm
Na gewaarschuwd te hebben dat
ook het mondeling overbrieven
van vertrouwelijke gegevens aan
journalisten afgelopen dient te
zijn, maakt hij vervolgens meer
dan duidelijk dat dergelijke ver
grijpen met ontslag zullen wor
den gehonoreerd.
Dat nu juist deze vertrouwelijke
brief is uitgelekt, bewijst dat Sir
Robert helemaal gelijk heeft met
zijn bevelschrift. Welingelichte
ambtelijke kringen in Londen
meldden gisteren voorts „onder
drukt gegmffel van epidemische
afmetingen" op verschillende
ministeries.
