c
Demonstratie
tegen Reagan
i
i
Menachem Begin vereerd en verguisd
'Kernkoppen al in Engeland'
Birmingham:
politie van
martelingen
beschuldigd
Herdenkingsmars Washington
Nog 1160
ballingen
mogen naar
Chili terug
Reacties terughoudend
op voorstel Andropov
IV
Arrestaties
in Polen
Buitenland
LONDEN (GPD) De eerste kern
koppen voor de kruisraketten
die eind dit jaar op de Britse
luchtmachtbasis Greenham
Common zullen worden gestatio
neerd, zijn al in Engeland gearri
veerd, aldus de zondagskrant
The Mail on Sunday.
Volgens de krant, die Amerikaanse
bronnen citeert, zijn in het diep
ste geheim een aantal van de
kernkoppen van de Verenigde
Staten naar Engeland overge
bracht. Het ministerie van defen
sie in Londen wilde gisteravond
op het bericht geen verder com
mentaar geven dan dat „het wel
bekend is dat de raketten voor
door
Henk Dam
het eind van het jaar op de basis
aanwezig moeten zijn".
Op de basis Greenham Common
zullen uiteindelijk 96 kruisraket
ten worden geplaatst,
de eerste 16 niet later dan decem
ber dit jaar, als tenminste de on
derhandelingen in Geneve met
de Sowjet-Unie over beperking
van het aantal middellange af
standswapens dan geen tastbaar
resultaat hebben opgeleverd.
Bij de Britse basis is sinds twee
jaar een vrouwenvredeskamp ge
vestigd, dat grote nationale en in
ternationale belangstelling heeft
getrokken. Om ontregeling van
de stationering door deze vrou
wen en de invloedrijke ban-de-
bombeweging CND te voorko
men, zouden nu al in het geheim
onderdelen van de raketten wor
den aangevoerd, aldus de door
de krant geciteerde bronnen.
Binnen het vrouwenvredeskamp
bestaat overigens sinds eind vo
rige week toenemende bezorgd
heid over een dreigende ontrui
ming. Donderdagavond werd al
een klein kamp door deurwaar
ders en politiemensen opge
ruimd, en de vrouwen zijn nu
bang dat ook hun „hoofdkamp",
pal naast de hoofdingang van de
basis, zal worden ontruimd.
LONDEN (GPD) - De politie
in Birmingham stelt een on
derzoek in naar de beschuldi
ging dat rechercheurs van
het korps in die plaats vier
van misdaden verdachte
mannen zouden hebben ge
marteld om aan bekentenis
sen te komen.
Volgens het serieuze zondags
blad The Sunday Times zou
den de rechercheurs in vier
afzonderlijke gevallen plastic
zakken over de hoofden van
verdachten hebben getrok
ken, en die vervolgens stevig
om de nek hebben vastge
bonden om de luchttoevoer
af te sluiten.
Twee van de betrokken man
nen zouden als gevolg van
deze behandeling bewuste
MAANDAG 29 AUGUSTUS 1983
loos zijn geraakt, twee ande
ren zouden uit pure angst om
te stikken schuldbekentenis
sen hebben getekend. De ver
klaring van in elk geval een
van de mannen wordt door
een medisch onderzoek be
vestigd.
Een arts heeft bij een van de
verdachten verwondingen
aangetroffen, die erop wijzen
dat hij inderdaad aan de door
hem beschreven marteling is
blootgesteld. Een tweede ver
dachte heeft op zijn eigen
verzoek een test met een leu
gendetector ondergaan, die
aantoont dat ook hij door de
rechercheurs is mishandeld.
WASHINGTON (GPD) De herdenking van Martin Lu
ther Kings historische „Mars op Washington" in 1963 is
zaterdag in de Amerikaanse hoofdstad uitgegroeid tot
een grootscheepse demonstratie tegen het beleid van
president Reagan.
Een zeer verscheiden „coalitie van
het geweten", opgebouwd uit
meer dan 700 organisaties, ruim
250.000 mensen tesamen uit
meer dan 300 steden, betoogde
dat Reagan uit het Witte Huis
moet verdwijnen indien aan het
motto van deze herdenkings
mars „Werk, vrede en vrijheid"
recht wil worden gedaan.
Tegen de achtergrond van het
emotionele motief, dat Martin
Luther Kings magistrale toe
spraak in de strijd voor de bur-
door
Henk Kolb
gerrechten, altijd zal verschaf
fen, voerden zijn navolgers een
demonstratie aan van een geheel
andere politieke orde en van bre
der strekking. Reagan zelf be
vindt zich aan de westelijke zijde
van het Amerikaanse continent,
maar de echo van de aanklacht
die in Washington tegen hem
werd uitgebracht, zal hem blij
ven volgen.
Het eisenprogramma waarmee een
schier eindeloze reeks, bijtijden
zeer geemotioneerde sprekers in
een verpletterende hitte voor de
dag kwam, bestreek niet alleen
dezelfde gelijkberechtiging en
economische kansen waarover
King twintig jaar geleden sprak,
maar reikte van een werkgele
genheidsbeleid tot de bevriezing
van kernwapens en gelijke rech
ten voor homosexuelen.
Benjamin Hooks, directeur van de
Naacp, een organisatie die op de
bres staat voor de belangen van
gekleurde mensen, zei: 'Wij wil
len u laten weten, meneer Rea
gan, dat we hier niet zijn om ons
te verdiepen in het verleden en
weg te gaan onder het eenvoudig
zingen van 'We shall overcome'.
Wij zijn hier omdat wij ons ver
plicht hebben de aarde van het
Reaganisme te ontdoen. Wij heb
ben er genoeg van.'
Meer dan enige toespraak waren
het de woorden van Martin Lu
ther King, die in een herhaling
na twintig jaar, opnieuw de me
nigte in beroering brachten.
Maar Jesse Jackson, mogelijk
kandidaat voor het president
schap volgend jaar, riep uit 'Wij
moeten nieuwe dromen dromen.
Wij zullen verrijzen om nooit
meer te vallen. Onze tijd is geko-
Ronald Reagan besteedde in zijn
wekelijkse radiotoespraak geen
aandacht aan de demonstratie,
hoewel hij in een boodschap aan
de organisatoren vaststelde dat
de mars van 1963 een nobele
zaak diende en dat nog veel moet
worden gedaan om Kings doel
van een rechtvaardiger, over
vloediger en vrijere samenleving
te vervullen. Verwijzend naar de
verkiezingen van 1984 noemde
Coretta, Kings weduwe, dit een
betuiging van 'vakantieliefde'.
Voor de president bood de demon
stratie een goede gelegenheid
om zijn tegenstanders van vol
gend jaar verzameld te zien. In
tegenstelling tot 1963 was de
SANTIAGO (DPA) - De Chileense
regering heeft zaterdag bekend
gemaakt dat nog 1160 Chilenen
uit ballingschap naar hun land
mogen terugkeren.
Een regeringswoordvoerder deel
de mee dat daartoe enkele rege
ringsleden behoren uit de tijd
van president Salvador Allende,
zoals de minister van onderwijs
Anibal Palme en de staatssecre
taris van justitie Jose-Antonio
Vieragallo, alsmede de toenmali
ge voorzitter van de vakbond van
onderwijzend personeel Hum-
berto Elgueta.
Sedert kerstmis 1982 heeft de rege
ring nu de terugkeer van ruim
3000 Chilenen uit ballingschap
toegestaan.
vakbeweging nu wel opgeko
men, met timmerlieden uit Min
nesota, buschauffeurs uit Rhode
Island, meubelmakers uit Ten
nessee; de anti-kernwapenbewe
ging, die in 1963 vrijwel niet be
stond heeft ditmaal voor veel op
komst gezorgd - een Boeddhisti
sche monnik, die al 22 dagen
hongerstaakt tegen de kernbe
wapening werd in een rolstoel
meegevoerd.
En anders dan in 1963 leken nu
meer vrouwen dan mannen te
demonstreren en hun represen-
taten wonden geen doekjes om
hun voornemens: 'Wij zullen het
politieke landschap van deze na
tie veranderen, met de macht
van het onderscheid tussen de
sexen en de stemmen van de
vrouwen.
Er is in twintig jaar veel veranderd
in de VS. De demonstratie van
1983 bestreek een veel breder
terrein dan de burgerrechten al
leen. Bij alle herinnering aan het
drama van de eerste mars, was
deze demonstratie vooral een be
toging van belangengroepen die
hoe uiteenlopend ook, één geza
menlijke vijand aan de kaak wil
len stellen: Reagan.
De leiders van de demonstratie ter herdenking van de twintigste verjaardag van de Mars naar Washington:
v.r.n.l. Jesse Jackson, mogelijk presidentskandidaat, Walter Fauntray, organisator, en Coretta Scott King,
weduwe van Martin Luther King.
(Foto ANP/UPI)
WARSCHAU (AFP) - In Polen
zijn in de afgelopen dagen zeven
mensen gearresteerd op beschul
diging van ondermijnende acti
viteit die vooral verband hield
met de voorbereiding door de
verboden vakbond Solidariteit
van de derde verjaardag van de
akkoorden van Gdansk, 31 au
gustus a.s.
Een arbeider van de Leninwerf in
Gdansk, Jan Sky ba, werd gear
resteerd toen hij "op de werk
plaats" pamfletten uitdeelde van
de ondergrondse leiding van So
lidariteit. Daarin werd opgeroe
pen tot langzaam-aan-acties van
23 tot 31 augustus om te proteste-
ren tegen de weigering van de
autoriteiten besprekingen met
de ontbonden vakbond te voe
ren.
In Pylo, in het noordwesten van
het land, werden vier personen
gearresteerd "wegens versprei
ding van pamfletten die oprie
pen tot verstoring van de open
bare orde op 31 augustus". Soli
dariteit had de Polen opgeroe
pen op die dag vreedzaam op
straat te manifesteren en het
openbaar vervoer enkele uren te
boycotten.
Verder werd iemand die beschul
digd werd van dergelijke activi
teit in Szczecin (aan de Oostzee
kust) aangehouden.
PAP bevestigde voorts voor de eer
ste keer officieel de recente ar
restatie van Grzegorz Ceiciura,
wetenschappelijk medewerker
van de universiteit van War
schau. Die arrestatie was aan de
kaak gesteld in een petitie aan de
autoriteiten van 150 wiskundi
gen uit Westerse landen die deel
namen aan een internationaal
congres dat op 16 augustus in
Warschau begon.
WASHINGTON (GPD/ANP/Reuter) Het aanbod van de Russische lei
der Joeri Andropov om de SS-20 raketten te vernietigen, die de Sowjet-
Unie binnen het raam van een wapenverminderingsakkoord met de VS
uit West Europa zou terugtrekken, betekent een kleine stap vooruit,
maar wat de Amerikanen betreft is een akkoord over de kernwapens
voor de midden-afstand nog ver weg.
De VS eisen erkenning van hun recht om tegenover Russische raketten
eigen wapens te plaatsen binnen het raam van NAVO-afspraken. Zij
willen in tegenstelling tot Moskou de autonome Britse en Franse kern
wapens niet meetellen en verlangen bovendien dat een overeenkomst
niet alleen op West-Europa betrekking heeft, maar ook limieten stelt
aan de kernwapens, die de Sowjet-Unie op Azië richt en die in geval
van een conflict naar West-Europa zouden kunnen worden verplaatst.
Het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken zei Andropovs laat
ste voorstel als een positief teken te willen beschouwen wanneer hetr\|p
tijdens de onderhandelingen wordt bevestigd in de Russische positie.
De Westduitse minister van buitenlandse zaken, Hans-Dietrich Gen- h<
scher, sprak in een radiovraaggesprek van "een zeer welkome stap van
de Sowjet-Unie". Hij voegde er echter direct aan toe dat het Russische
standpunt dat de Sowjet-Unie over evenveel SS-20 raketten moet kun- Z(
nen blijven beschikken als het gezamenlijke aantal kernwapens van b
Engeland en Franrkijk (162) nog steeds de voornaamste hindernis voor
een akkoord tussen Washington en Móskou vormt. Ue
Als nieuw aspect zag Genscher de Russische bereidheid om de raketten bi
die Moskou uit Europa wil terugtrekken te vernietigen in plaats van d«
deze te verplaatsen naar het oosten. m
Een woordvoerder van de NAVO in Brussel zei dat de verklaring van m
Andropov vermoedelijk zal worden besproken op de bijeenkomst van ve
de speciale raadgevende groep van deze organisatie, die op 2 september
bijeenkomt.
In Parijs weigerden Franse functionarissen nog commentaar te geven op
de woorden van Andropov. Het dagblad Le Monde kritiseerde het inti-
tiatief van Andropov als een stap om tijd te winnen bij een poging de
plaatsing van NAVO-raketten op te houden. p(
Londen begroette het initiatief voorzichtig, maar zei dat het aanbod geen
fundamentele wijziging van het Russische denken leek in te houden. p(
De Nederlandse minister van buitenlandse zaken, Van den Broek, noem- qe]
de de uitspraak van Andropov niet al te opzienbarend. Niettemin
noemde hij het aanbod van Andropov een "stap vooruit, omdat ze heb
ben laten weten onder vermindering van kernwapens vernietiging te
verstaan".
K
Voor de 70-jarige rechts-nationa-
listische Likoed-leider en dro
mer van een groot-Israël, Me
nachem Begin, heeft de vijfde
en langste oorlog die Israël in
zijn 35-jarige bestaan (in Liba
non) voerde, veel verwikkelin
gen gebracht. Maar het eigen
zinnige optreden van de zowel
vereerde als verguisde rege
ringsleider had al eerder zijn
land, zoals velen in binnen- en
buitenland hem verweten, in
ternationaal in een isolement
gevoerd en had meer dan eens
geleid tot een dieptepunt in de
betrekkingen met zijn mach
tigste bondgenoot en wapenle
verancier, de Verenigde Sta
ten.
De politiek stormachige rege
ringsperiode na de verkie
zingsoverwinning op 17 mei
1977 van Menachem Begin be
gon met een periode van vrede.
Al snel na haar aantreden werd
de regering op 19 november
- geconfronteerd met het eer
ste bezoek van een Arabische
staatshoofd, de inmiddels ver
moorde Egyptische president
Anwar Sadat, aan Jeruzalem,
wat neerkwam op een feitelij
ke erkenning van de joodse
staat. Moeizame onderhande
lingen onder auspiciën van de
toenmalige Amerikaanse pre
sident, Jimmy Carter, resul
teerden op 17 september 1978,
in weerwil van fel Arabisch
verzet, in de ondertekening
van de akkoorden van Camp
David en op 26 maart 1979 in
het sluiten van een vredesver
drag met Egypte.
Nobelprijs
De vredesinspanningen leverden
premier Begin en president Sa-
dat samen de Nobelprijs voor
vrede op en leidden tenslotte -
op 25 april vorig jaar - tot de
"traumatische" Israëlische te
rugtrekking na 15 jaar uit het
laatste deel van de bezette Si
nai. Maar de regering-Begin
bracht - evenals haar voorgan
gers trouwens - een oplossing
van het vraagstuk van de 1,2
miljoen Palestijnen op de be
zette westelijke Jordaan-oever
en in de Strook van Gaza geen
stap naderbij.
De oorlog in Libanon, die met de
invasie op 6 juni vorig jaar be
gon, bracht de regering na de
massamoord van 16 september
jl. in de Palestijnse vluchtelin
genkampen van Sabra en Cha-
tila bij Beiroet in moeilijkhe
den. Die slachting, door
rechtse falangisten gepleegd
kort na het binnentrekken van
de Israëlische troepen in West-
Beiroet na de moord op presi
dent Bechir Gemayel, maakte
een storm van kritiek in bin
nen- en buitenland los. Israël
zag de grootste betoging uit
zijn geschiedenis toen 400.000
mensen in Tel Aviv de straat
opgingen om het aftreden van
de regering te eisen.
Na aanvankelijke weigeringen
stemde premier Begin uitein
delijk toe in het instellen van
een gerechtelijke rijkscommis
sie van onderzoek die op 8 fe
bruari haar conclusies bekend
maakte. Ariel Sharon trad af
als minister van defensie maar
hij bleef deel uitmaken van het
kabinet als minister zonder
portefeuille, onder meer belast
met het omstreden nederzet-
tingenbeleid.
Conflict
Met de Verenigde Staten raakte
de regering-Begin door haar
nederzettingenbeleid in bezet
gebied, de uitroeping van Jeru
zalem tot eeuwige en ondeel
bare hoofdstad van de joodse
staat en de annexatie van de
(Syrische) Golan keer op keer
in conflict. Maar het absolute
dieptepunt bereikten de be
trekkingen na de slachting in
de Palestijnse kampen en de
halsstarrige weigering van Is
raël Libanon te verlaten. Presi
dent Ronald Reagan kwalifi
ceerde Israël op 7 februari zelfs
als een bezettingsmacht.
Eerder was een verrassend vre
desinitiatief van president
Reagan (Palestijnse autonomie
in een samenwerkingsverband
met Jordanië en bevriezing
van het nederzettingenbeleid)
op 1 september 1982 bij de re
gering-Begin ingeslagen als
een bom. Naaste medewerkers
spraken over bitterheid over
wat de premier zag als "ver
raad" van Washington op de
dag dat de PLO begon met de
ontruiming van Beiroet.
Een andere spectaculaire ont
wikkeling was ae eensgezind
heid waarmee de Arabische
top zich op 9 september 1982 in
het Marokkaanse Fez schaarde
achter een plan dat indirecte
erkenning van Israël in ruil
voor de vorming van een Pale
stijnse staat inhield. Het was
voor het eerst dat van Arabi
sche zijde het denkbeeld van
een heilige oorlog tegen de
joodse staat werd losgelaten.
De regering van de omstreden
De Israëlische premier Begin, die gisteren aankondigde te zullen
aftreden.
(Foto ANP)
voormalige guerrillaleider Me
nachem Begin, op wiens hoofd
de Britten tijdens de mandaat-
periode voor Palestina een
prijs van 10.000 pond stelden,
kwam in 1977 aan de macht na
voor het eerst in de geschiede
nis van de joodse staat de ver
deelde Arbeiderspartij naar de
oppositiebanken te hebben
verwezen. Maar ofschoon hij
het langer volhield dan enig
voorganger, slaagde ook pre
mier Begin er niet in zijn
ambtstermijn volledig uit te
zitten. Hij zag zich begin 1981
genoodzaakt vervroegde ver
kiezingen uit te schrijven na
een jaar waarin hij twintig mo
ties van wantrouwen had over
leefd.
n een periode van arbeidsonrust
en economische teruggang had
het inflatiepercentage een re
cordhoogte van 140 op jaarba
sis bereikt. Vijf ministers had
den zijn kabinet al eerder ver
laten. Daartoe behoorden de
populaire, inmiddels overle
den "held van de Sinai" (1956),
Mosje D^jan (buitenlandse za
ken), en Ezer Weizman (defen
sie), die hem te weinig soepel
heid verweten in het overleg
over autonomie voor de Pale
stijnen in bezet gebied.
Aanvankelijk zag het ernaar uit
dat de Socialisten een glorieu
ze "come back" zouden ma
ken, maar na een ongekend ge
welddadige verkiezingscam
pagne behaalde Begin, door
zijn vurige aanhangers wel "de
koning van Israël" genoemd,
op 17 juni 1981 nog net de over
winning.
Raketcrisis
In die tijd balanceerde Israël op
de rand van oorlog door de ra
ketcrisis met Syrië. (Deze was
eind april 1980 ontstaan toen
Damascus in Libanon SAM-ra-
ketten had geplaatst nadat Is
raël daar twee Syrische heli
kopters had neergeschoten).
Kort daarop, op 7 juni, bracht
de vernietiging door Israël van
het Iraakse atoomcentrum bij
Bagdad in de wereld de nodige
beroering.
De Syrische raketinstallaties in
de Bekaa-vallei werden drie
dagen na de Israëlische invasie
in Libanon van 6 juni 1982
door de Israëlische luchtmacht
vernietigd tijdens de grootste
De Israëlische operatie in Liba
non hield niet op met de ten
doel gestelde bezetting van een
veiligheidsgordel tot 40 km
over de grens met Israël, die
gericht was tegen talrijke bloe
dige Palestijnse aanvallen op
nederzettingen in Noord-Gali-
lea. Zij bracht de Israëlische
troepen in weerwil van inter
nationale protesten voor het
eerst in een Arabische hoofd
stad Beiroet. In Libanon
kostte de strijd tot militaire
vernietiging van de PLO dui
zenden mensenlevens. Maar
politiek leek de PLO aan sym
pathie te hebben gewonnen na
het vertrek in augustus van
haar strijders uit Beiroet op
grond van een akkoord dat de
Amerikaanse afgezant Philip
Habib had bereikt.
Zo werd PLO-leider Jasser Ara
fat in Marokko als een vorst en
in Athene als een staatshoofd
ontvangen. Hem viel ook een
fel gekritiseerde ontvangst
door paus Johannes Paulus II
in het Vaticaan ten deel.
Ruim twee jaar eerder had Mena
chem Begin al gesproken van
een overgave a la München
toen de EG-top in Venetië op
13 juni 1980 pleitte voor erken
ning van het zelfbeschikkings
recht van het Palestijnse volk
en het betrekken van de PLO
in het vredesoverleg.
Bondskanselier Helmut Schmidt
van West-Duitsland werd om
zijn pleidooi voor dat zelfbe
schikkingsrecht door premier
Begin als „nazi" bestempeld.
De betrekkingen met Frankrijk
verslechterden aanzienlijk na
de invasie in Libanon. Presi
dent Francois Mitterrand, de
eerste Franse president die Is
raël bezocht en eens be
schouwd als Israëls sympa
thiekste vriend in West-Euro
pa, werd na anti-joodse aansla
gen in Frankrijk dringend ver
zocht zijn invloed aan te wen
den omdat er een einde zou ko
men aan de "eenzijdige show"
in de Franse berichtgeving
over Libanon.
Na de aanvaarding van zijn twee
de ambtstermijn leek premier
Begin minder dan ooit bereid
Eretz Israël, het bijbelse land
van Judea en Samaria (de
westelijke Jordaan-oever) af te
staan.
"Judea en Samaria behoren tot
het einde der tijden aan het
joodse volk", zei hij met na
druk. Nooit meer zouden jood
se nederzettingen mogen wor
den afgebroken zoals in Jamit
in de Sinai het geval was ge
weest.
Het overleg over Palestijnse au
tonomie, dat krachtens de ak
koorden van Camp David al op
26 mei 1980 afgerond had moe
ten zijn, raakte volledig in het
slop. door de grote verschillen
van inzicht over de inhoud die
deze autonomie zou moeten
krijgen en over de positie van
Jeruzalem.
Moeilijkheden
Ook op^het vlak van de binnen
landse en economische poli
tiek kwam het tweede kabinet-
Begin verscheidene malen in
moeilijkheden. Na indiening
van een motie van wantrou
wen in maart vorig jaar staak
ten de stemmen. De premier
wilde opstappen maar het ka
binet stemde voor zijn aanblij
ven. In mei daarop opnieuw
geconfronteerd met een motie
van wantrouwen, redde hij het
amper met 58 tegen 57 stem
men in de 120 leden tellende
Knesseth.
Meer dan eens sprak de eerste-
minister, zonder resultaat ove
rigens, zich uit voor de vor
ming van een nationaal kabi
net of het houden van ver
vroegde verkiezingen. Deze
zouden de "vechter" Begin, die
meermalen wegens hartklach
ten en eind 1981 nog met een
gebroken dijbeen in een zie
kenhuis belandde, moeten ver
zekeren van een grotere marge
in het parlement.
Na de invasie in Libanon nam
zijn populariteit in eigen land
aanvankelijk toe. Maar daarin
kwam verandering. De stem
van de eerste-minister, die na
48 jaar huwelijk zijn vrouw Ali-
za verloor en later ook een van
zijn trouwste helpers, vice-pre
mier Simcha Ehrlich, leek wat
te verstommen.
De massamoord in Palestijnse
vluchtelingenkampen en de
zich voortslepende oorlog in
Libanon waren koren op de
molen van de oppositie en een
krachtige streep door zijn reke
ning. Een op 6 mei jl. met Liba
non bereikt akkoord over te
rugtrekking van de Israëlische
troepen bleef een dode letter
toen Syrië zich niet bereid
toonde zijn militairen terug te
halen. De oorlog in Libanon
had toen aan 481 Israëlische
militairen het leven gekost.
(ANP)
