niets laakbaars gedaan
'Ik heb
ABP-directeur Masson ontkent
alle beschuldigingen
ZATERDAG 27 AUGUSTUS 1983
PAGINA 15
"Het enige wat men mij kan verwijten is dat ik voor het ABP te veel geld heb willen verdienen",
zegt mr.drs. A.J.M. Masson aan het slot van een drie uur durend gesprek in zijn villa te
Nieuwenhagen. De directeur beleggingen van het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds trok zich
vorige week tijdelijk terug na in opspraak te zijn geraakt wegens vermeende chantagepraktijken
en andere ongerechtigheden. Een justitieel onderzoek en een onderzoek naar de bedrijfsvoering van
het ABP liggen in het verschiet. Masson kan niet meer tegen de publiciteit op. En ook intern is het
voor hem moeilijk geworden nog goed te functioneren. Het relaas van een teleurgesteld man.
door Martin Huppertz
Bijlage van het Leidsch/AIphens Dagblad
„Weet je wat zo erg is?",
vraagt hij halverwege het
gesprek. „Dat ik me niet
kan verdedigen zoals ik wil.
Zolang het justitieel onder
zoek nog loopt, kan ik niet
in de openbaarheid treden
en zeggen: die heeft dit ge
daan, en die heeft dat ge
zegd. Anderen doen dat
wel, maar ik mag het niet.
Ik ben ambtenaar en heb
verantwoording af te leg
gen aan mijn baas en de mi
nister".
Ed Masson, 61 jaar oud, op het
hoogtepunt van zijn wisselval
lige carrière. Het door velen se
rieus genomen NRC-Handels-
blad noemde hem „de meest
controversiële man van de zo
mer 1983". In sommige dagbla
den wordt hij afgeschilderd als
een tulpen vretende, onbesuis
de, impulsief reagerende man,
die echter brjljante ideeën
heeft en keihard is in het za
kendoen. Naaste medewerkers
zeggen dat Masson een man is
die zijn gesprekspartners altijd
drie stappen vóór is. zeer intel
ligent, vaak moeilijk in de om
gang, maar aan de andere kant.
met beminnelijke karakter
trekken.
Niemand die hem kent typeert
hem als een man die open zou
staan voor chantage. Die op
slinkse wijze geld wil verdie
nen. Die gebruik zou kunnen
maken van zijn hoge positie
om er zelf beter van te worden.
Masson zegt zelf: „Ik heb een
riant salaris. Ik geniet ervan
om zaken te doen en me daarin
slimmer en behendiger te to
nen dan anderen. Zaken doen
en daarmee geld verdienen.
Niet voor mij, maar voor mijn
werkgever. Dat is het ABP en
dat zijn de mensen die hun
pensioengelden aan het ABP
hebben gegeven om straks hun
verdiende pensioen uitgekeerd
te krijgen".
ABP-directeur Masson kwam de
afgelopen weken door twee af
faires in de publiciteit. Ener
zijds als, verondersteld,"slacht
offer van een poging tot chan
tage, waarbij smeergelden zou-
Masson: er blijft altijd wat
den zijn gebruikt. Anderzijds
is Masson de sleutelfiguur in
een interne machtsstrijd tus
sen hoge ambtenaren bij het
ABP. Een strijd die kennelijk
tot doel heeft Masson te laten
struikelen.
Allereerst de chantage- en steek
penningenaffaire. In 1978 ging
het ABP in zee met ex-wethou-
der A. J. Poot te Nuenen, die in
Nederland een keten van ten
nis- en sporthallen wilde opzet
ten. Hij had een marktonder
zoek verricht en meende dat
zo'n serie tennishallen zeer flo
rerend zou zijn. Via een relatie
kwam hij bij het ABP terecht.
Na enige aarzeling en wat on
derzoek besloot het ABP, ver
tegenwoordigd door Masson,
met Poot in zee te gaan. Het
ABP kocht de al bestaande
hallen in Dcurne en Waalwijk
en verhuurde die weer aan
Poot. Het geld dat daarmee
vrijkwam, gebruikte Poot om
nieuwe hallen op te zetten. Het
ABP verstrekte hypotheken
voor hallen in Etten-Leur,
Aalsmeer, Dordrecht en Ber
gen op Zoom.
En toen stortte het tennisimpe-
rium van Poot ineen. Hij zegt
zelf dat dit gebeurde omdat hij
weigerde via bemiddelaar ir. J.
van Zon nog langer geld te be
talen aan Masson.
'Poot rommelde!""""
Wat zegt Masson ervan? „Poot?
Die rommelde te veel. Geld
van hypotheken gebruikte hij
voor andere zaken. Bovendien
had hij de conjunctuur tegen.
De bezettingsgraad van de hal
len kwam beneden de exploi-
tatiegrens. Poot kwam in geld
nood. Ik heb nog getracht hem
van de ondergang te redden,
maar Poot wilde niet luisteren.
Niet het ABP, maar de Neder
landse Middenstandsbank en
anderen hebben Pool trou
wens failliet laten verklaren".
Masson ontkent ten stelligste dat
hij via wie dan ook geld heeft
aangenomen als „bedankje"
omdat het ABP met Poot za
ken zou zijn gaan doen. „Poot
zal betaald hebben, maar niet
aan mij. Op verzoek van het
ABP is Van Zon gaan bekijken
of de plannen serieus genoeg
waren, een soort controle op
wat Poot aan het doen was.
Maar, en ik spreek hier nog
over eind 1978, het ABP wilde
geen geld beschikbaar stellen
voor zo'n extern advies. Wat
Van Zon en Poot samen heb
ben geregeld, daar sta ik bui
ten. Maar aan mij heeft Poot
nooit iets betaald, noch recht
streeks, noch via een ander. De
waarheid is dat Poot zich niet
liet leiden en dat daardoor zijn
imperium in korte tijd ten
gronde is gegaan".
Poot verwijt het ABP grof geld te
hebben verdiend aan zijn fail
lissement. „Integendeel", zegt
Masson. „Wij hebben de hallen
overgenomen voor een bedrag
ver boven de werkelijke waar
de. We hadden het ook op een
openbare verkoop kunnen la
ten aankomen. Dan hadden we
ze wellicht voor de helft gekre
gen".
Van de rekening van ruim 37.000
gulden die Poot betaald heeft
aan de Belgische firma Per-
daen, een firma waarin ir. Van
Zon belangen heeft, zegt Mas
son geen weet te hebben, laat
staan iets ontvangen te heb
ben.
'Grote fout'""""""""™
Willem Meijer, een in Engeland
wonende handelaar in alles
waar winst aan zit, komt via de
Haagse register-accountant
mr. T. Praalder in contact met
Poot. Hij neemt de vordering
die Poot beweert op het ABP
te hebben, van hem over en
schrijft op 27 november 1982
een brief naar het huisadres
van Masson. In die brief dreigt
hij, met veel woorden om
kleed, de hele gang van zaken
rond de ondergang van Poots
tennishallen in de pers te bren
gen, tenzij... Tenzij Meijer leu
ke onroerend-goedprojecten
tegen hoge prijzen mag verko
pen aan het ABP.
„Met die brief hebben we wel
licht een grote fout gemaakt",
zegt Masson. „Ik ben ermee
naar Van der Dussen gestapt
(hoofddirecteur ABP) omdat
ik me flink onder druk gezet
voelde. Van der Dussen was
bang voor mogelijke publici
teit, die het ABP in verlegen
heid zou kunnen brengen. Hij
raadde me aan met Meijer te
gaan praten. Dat is achteraf ge
zien fout geweest. We hadden
direct moeten zeggen: Meijer,
je kunt barsten, we hebben
niks met je te maken. Maar ik
ben toen met Meijer gaan pra
ten".
Volgens Masson leidde dat ge
sprek ertoe, dat Meijer welis
waar aardige brokken onroe
rend goed mocht aanbieden -
onder meer het Carltonhotel,
de Gouden Bocht, kantoren
complex Geelvinck in Amster
dam en een kantoor in Amstel
veen, waarin de Technische
Unie is gehuisvest - maar dat
het ABP toch geen zaken met
Meijer deed. „Van der Dussen
heeft indertijd opgemerkt dat
de hele zaak moest doodbloe
den. Ik heb dat willen doen
door Meijer steeds nieuwe, an
dere en hogere eisen tc stellen
in de stellige verwachting dat
hij op een gegeven moment
zou kappen met het ABP",
zegt Masson nu.
Tot grote schrik van de ABP-top
bleek echter dat in die periode
via een omweg toch zaken wa
ren gedaan met Meijer. Het
ABP kocht van dc Westland
Utrecht Hypotheekbank win
kelcentra in Oegstgeest en
Spijkenisse voor een totaalbe
drag van 15,5 miljoen gulden.
„Tot onze schrik merkten we
achteraf dat we via de WUH
toch zaken hadden gedaan met
Meijer. Die had die winkelcen
tra namelijk aan de bank ver
kocht. We schrokken ons rot,
maar het was gebeurd. En de
koop ongedaan maken zou na
delig zijn geweest voor de
Westland-Utrecht en zou Meij
er wellicht aanleiding hebben
gegeven toch publiciteit voor
zijn verhaal te zoeken", ver
klaart Masson.
'Insinuaties'"Maa""M
De relatie met Meijer zou ook
waarschijnlijk echt zijn dood
gebloed wanneer ABP-advo-
caat mr. J. J. C. Wouters te Am
sterdam niet op eigen houtje
naspeuringen zou zijn gaan
doen. Wouters was al in een
zeer pril stadium betrokken bij
de pressiepoging van Meijer op
ABP-directeur Masson. Hij
wist dat er interne ABP-richt-
lijnen waren uitgegaan, dat er
met Meijer geen zaken moch
ten worden gedaan zonder toe
stemming van de hoofddirec
teur, maar constateerde tot zijn
verbazing dat dit kennelijk
toch gebeurde. Wouters pluist
alles uit, raadpleegt kadaster-
kaarten, wordt steeds argwa
nender en stuurt uiteindelijk
een rapport naar minister K.
Rietkerk (binnenlandse za
ken), gedateerd 13 mei 1983,
waarin hij min of meer sugge
reert dat de ABP-top onder
druk van chantage bezig is on
geoorloofde zaken te doen.
Minister Rietkerk neemt het rap
port van Wouters serieus en
belast oud-minister Hans
Gruyters, lid van de Centrale
Beleggingsraad, met een eerste
onderzoek.
„Ik hoorde voor het eerst van dat
onderzoek op 10 juni tijdens
een vergadering van de Beleg
gingsraad. De manier waarop
Gruyters toen onderzocht
heeft, is naar mijn mening zeer
matig. Met mij heeft hij een
keer een kwartiertje gepraat.
En in zijn rapport staan zoveel
vaagheden, zoveel insinuaties,
dat er alle ruimte voor wilde
fantasieën overblijft. Terwijl
iets dieper graven en iets meer
onderzoek tot heel andere con
clusies zou hebben geleid",
meent Masson.
'Transactie
Advocaat Wouters is overigens
niet de enige die in mei aan een
geheim rapport werkt over het
doen en laten van de ABP-top.
Ook functionarissen bij het
pensioenfonds zelf zijn bezig
feiten en bewijzen te verzame
len om Masson ten val te bren
gen. Feiten over de gang van
zaken rond spectaculaire aan
kopen van onroerend goed in
Nederland. Zoals: de aankoop
van winkelcentrum Hoog-Ca-
tharijne (425 miljoen), kanto
ren aan het Jaarbeursplein
(61,5 miljoen), het kantoorge
bouw van de Nederlandsche
Spoorwegen (55 miljoen), alle
maal in Utrecht, winkelcen
trum Het Loon in Heerlen (28
miljoen), winkelcentrum Pre-
sikhaaf in Arnhem (41,8 mil
joen), winkelcentrum Sterren-
berg in Dordrecht (42,1 mil
joen) en nog een hele rits pro
jecten. Een transactie van sa
men meer dan 700 miljoen gul
den, door hoofddirecteur Van
der Dussen van het ABP on
langs nog gekwalificeerd als
„de transactie van de eeuw".
De anonieme ABP'ers, die daar
over een 77 pagina's tellend
zwartboek opstellen, brengen
aan het licht dat één tussenper
soon in die hele transactie, ma
kelaar drs. Cor van Zadelhoff
te Amsterdam, voor zijn be
middeling een provisie van ze
ven miljoen gulden opstrijkt.
Het rapport over de transac
ties, aangevuld met opmerkin
gen over wantoestanden bij de
afdeling Beleggingen van het
ABP, wordt niet naar de hoofd
directie gestuurd, ook niet
naar de verantwoordelijke mi
nister, maar naar politieke par
tijen ter linkerzijde in de Twee
de Kamer. Eind juni staan de
kranten bol van verhalen,
waarvan de kern is dat er flink
geknoeid zou worden door de
commerciële top van het ABP.
„Triest is wanneer je moet con
stateren dat niemand in je om
geving meer te vertrouwen is",
zegt Masson over het anonie
me rapport. „Men heeft brie
ven uit mijn persoonlijk ar
chief gelicht en aan anderen
gegeven; men heeft brieven la
ten verdwijnen, waardoor het
achteraf moeilijk wordt om
aan te tonen hoe sommige
transacties tot stand zijn geko
men. Maar het ergste is dat
mensen met wie je dagelijks
omgaat, je niet in je gezicht
durven te vertellen hoe ze over
je denken, maar wel achter je
rug om - en dan het liefst ano
niem - proberen je van je stoel
te wippen".
Stapels feitenaaMHBBMi
Masson komt in ons gesprek met
stapels feiten en cijfermate
riaal, die moeten aantonen dat
het een correcte miljoe
nentransactie is geweest zon
der dubbele bodem: „Van Za
delhoff heeft zeven miljoen
verdiend. Welja. Maar vergeten
wordt daarbij te zeggen dat
Van Zadelhoff 150 mensen aan
het werk heeft, die allemaal be
taald moeten worden. En dat
voor de enorm gecompliceerde
transactie met Bredero en de
Friesch-Groningsche Hypo
theekbank wekenlang en
nachtenlang is overgewerkt.
Vergeten wordt dat het ABP
met die transactie een zeer goe
de slag heeft geslagen en geïn
vesteerd heeft in zeer rendabe
le projecten. En er wordt ook
niet gezegd dat Van Zadelhoff
eigenlijk negen miljoen had
mogen krijgen, maar dat ik
door onderhandelen daar flink
wat af heb kunnen doen"
Een ander gegeven dat grote aan
dacht krijgt, is de gang van za
ken rond de aankoop van het
complex Babylon in Den
Haag. Ondanks het feit dat het
ABP geen eigenaar werd toen
Babyion op een openbare ver
koop werd geveild, kreeg zo
wel bemiddelaar Van Zadel
hoff als het ABP toch ieder één
miljoen gulden. „Een miljoen
gulden verdiend zonder een
centje risico te nemen. Dat
word je dan achteraf voor de
voeten gegooid", zegt Masson
verbijsterd.
Want wat gebeurde? Babyion
zou openbaar worden ver
kocht. Wie het meeste belang
had bij een gegarandeerde op
brengst was Centraal Beheer,
de financieringsmaatschappij
die het meeste geld in het
Haagse complex van winkels,
hotel en kantoren had zitten.
Van Zadelhoff bemiddelde
tussen Centraal Beheer en het
ABP. Het ABP zou ter veiling
een bod van maximaal 95,5
miljoen gulden uitbrengen.
Centraal Beheer kon dus met
een gerust hart naar de veiling
gaan, want dat bedrag was ge
garandeerd. Zou er echter een
hogere bieder voor Babyion
komen, dan kreeg het ABP
twee miljoen gulden als scha
devergoeding. Als beloning
voor de garantiestelling.
„Ik heb aan de Beleggingsraad
alleen bericht dat het ABP één
miljoen aan Babyion verdiend
had. Over het miljoen van Van
Zadelhoff, dat hij kreeg omdat
hij de zaak had bedacht, heb ik
niet gesproken. Fout mis
schien van mij, maar in feite
was er niets onregelmatigs ge
beurd. Iedereen had zijn deel
gekregen; alle partijen waren
tevreden en het ABP had zon
der enig risico een miljoen gul
den verdiend. Dat wordt me nu
zwaar aangerekend", zegt Mas-
Het rapport van de nog altijd
anonieme ABP-medewerkers
(„Ik weet wie het zijn", zegt
Masson) leidt tot 33 vragen in
de Tweede Kamer. Uit de
beantwoording van minister
Rietkerk blijkt, dat van alle be
schuldigingen in het rapport
maar weinig steekhoudends
overblijft. Slechts op één punt
wordt de manier van handelen
van het ABP niet zorgvuldig
genoeg geacht.
„Maar de schade voor het ABP is
aanzienlijk. De mensen die mij
hebben willen wippen hebben
het ABP grote schade toege
bracht. Nu al merkt men bij de
afdelingen Leningen en Hypo
theken, dat men niet meer zo
scheutig is met het verstrek
ken van vertrouwelijke infor
matie aan het ABP. Immers,
het blijkt dat het ABP niet wa
terdicht is; dat vertrouwelijke
gegevens door medewerkers
zelf naar buiten worden ge
bracht. De gevolgen zullen nog
lang nawerken. En dan zwijg
ik nog maar van het geschokte
vertrouwen in de sector onroe
rend goed", zegt Masson.
Volgens Masson ligt de oorzaak
van het wantrouwen binnen de
top van het ABP in een onder
linge machtsstrijd, jaloezie en
afgunst. „Toen ik na het ver
trek van mijn voorganger de
leiding kreeg over de afdeling
Beleggingen trof ik een vreem
de situatie aan. Rapporten over
projecten, geschreven door on
dergeschikten, werden op last
van de leiding „bijgewerkt".
Negatieve zaken werden eruit
gelaten en daardoor waren het
geen objectieve aanbevelingen
meer, waarmee gewerkt kon
worden. Ik heb daar verande
ring in gebracht, meer verant
woordelijkheid gelegd bij de
verschillende bureauhoofden.
Algemeen werd toen gezegd,
dat men weer plezier kreeg in
het werk. Men mocht weer
schrijven wat men dacht en
met de opgestelde adviezen
werd ook rekening gehouden".
EllendtaMMM
De ellende begint ais Masson
voorstelt de afdeling te reorga
niseren. Een aantal functies
moet veranderen. Zijn voorstel
wordt goedgekeurd door de di
rectie; een alternatief voorstel
in de inspraakprocedure strui
kelt. Op 15 juni j.l. hakt Masson
de knoop door: "Zo wordt het
en niet anders". Drie dagen la
ter ligt het anonieme rapport
van de ABP-medewerkers bij
de kamerleden op tafel-
Terloops vermeldt Masson een
saillant detail bij de interne
strijd om goedbetaalde func
ties binnen de beleggingsafde
ling. Sommige mensen waren
niet tevreden met de aangebo
den positie. Zij wilden meer.
„De oplossing werd aangedra
gen. Zij wilden bovenop hun
salaris nog een vergoeding. Die
zou dan betaald moeten wor
den uit een van de bv's, die het
ABP heeft opgericht. Iets waar
ik me altijd sterk tegen verzet
heb, namelijk dat er buiten het
salaris om nog vergoedingen
zouden worden betaald, werd
doodleuk voorgesteld. Het ty
peert dc honger naar macht en
geld", zegt Masson.
Ed Masson. De in opspraak ge
raakte topambtenaar. Waar
door is hij negatief in de publi
citeit gekomen? Iemand die
hem goed kent, wijt het aan ja
loezie binnen het ABP. Een an
der, die hem als "keiharde en
deskundige" zakenman aan de
onderhandelingstafel heeft
meegemaakt, meent dat onbe
grip jegens Masson een belang
rijke factor is geweest.
Masson zelf zegt: „Ik heb niets
gedaan wat strafbaar of laak
baar is. Geen steekpenningen,
geen onregelmatigheden. Ik
weet zeker dat het onderzoek,
dat nu aan de gang is, dat ook
zal aantonen. Ik reken op een
waardig afscheid bij het ABP.
Maar dat zal er nooit toe leiden
dat Masson van alle smet
wordt gezuiverd. Er blijft altijd
wat van hangen. Het ergste
vind ik dat voor mijn familiele
den, die in deze zaken al te veel
hebben moeten doormaken".
