Het leven voor de dood
C
v jèt .,mr
Onderhoudend vervolg
absurd vliegavontuur
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiini
'Naked fist'
knokken in
exotische
Filipijnen
iiiiiiiiiiiiiiiiiiimmiiiiiiiiiii
Portret van 'Pleiner' Hans van Sweeden
Televisie
VRIJDAG 26 AUGUSTUS 1983
Robert Hays en Julie Hagerty zijn
in het vervolg op Flying High op
nieuw de reddende engelen in
een absurd vliegavontuur.
Ging het in het eerste deel nog om
een 'gewoon' vliegtuig, ditmaal
hebben de makers de actie ver
plaatst naar het eind van deze
eeuw, wanneer een ruimteveer
voor het eerst met passagiers aan
boord naar de maan zal vliegen.
Van het begin af wordt de kijker
geconfronteerd met dolkomi
sche situaties, die elkaar in flit
send tempo opvolgen. De enige
niet-gek die er op de wereld
schijnt rond te lopen is Striker
(Robert Hays), die echter in een
gekkenhuis (de Ronald Reagan
psychiatrische kliniek: "voor een
ouderwetse behandeling") zit op
gesloten.
Nu de eerste passagiers vlucht zal
plaatsgrijpen met het veer dat hij
indertijd zelf heeft getest, krijgt
Striker opeens visioenen dat het
allemaal verkeerd zal aflopen.
Hij breekt uit het dolhuis, weet
aan boord van het rampveer te
komen, waar - natuurlijk - Elaine
(Julie Hagerty) zich aan boord
bevindt en juist op het moment
dat alles echt uit de hand begint
te lopen, neemt Striker het roer
Elaine, die hem aanvankelijk had
ingeruild voor een ander, staat
pardoes weer achter hem en aan
het eind, wanneer alles min of
meer op zijn pootjes is terechtge
komen, vallen de twee elkaar in
de armen.
''«i..'H
.JU"'
"Flying high 2"; regie: ken
Finkleman; met Robert
Hays, Julie Hagerty
e.v.a.; Lido 2, Leiden, al.
De grappen volgen elkaar, zoals ge
zegd, in flitsend tempo op. Ver
wijzingen naar de vorige film zijn
ter verduidelijking niet van de
lucht en terugblikken kunnen
kennelijk niet worden verme
den. Dat vertraagt de gang van
zaken enigszins, maar hinderlijk
is het niet.
En al is een enkele grap aan de ou
bollige kant, "Flying High 2"
zorgt anderhalf uur lang voor on
derhoudend vermaak.
ANNEMIEK RUYGROK
Film
''lil,. 'li
'Naked Fist'; regie: Cirio
H. Santiago; hoofdrollen:
Jillian Kesner en Darby
Hinton; theater: Luxor,
Leiden; 12 jaar
Susanne Carter is karatekampioene van Amerika en heeft al lang niets
meer gehoord van haar zuster Bonnie, een journaliste die voor reporta
ge in Filipijnen is. U begrijpt al waar dat naar toe gaat: een stevig
knokpartij in een exotisch land. Als diezelfde Susanne op de affiche
bovendien nog staat afgebeeld met een tot de navel opengeritste over
all. dan is het beeld van de film 'Naked Fist' wel rond.
Goed, we waren in de Filipijnen. Daar gaat Susanne naar toe, op zoek
naar zus. De speurtocht voert Susanne naar 'Arena', een club voor lief
hebbers van de oosterse vechtsport. Na wat plankjes door midden te
hebben geslagen, wordt ze snel aangenomen om in de club wat kunsten
te vertonen. Een nog onontwikkeld fotorolletje van Bonnie maakt haar
wijzer. Op de foto's komt veelvuldig de Arena-club voor. Susanne weet
dus waar ze het moet zoeken.
Twintig jaar lang heeft Louis
van Gasteren geworsteld
met het verhaal over Hans
van Sweeden. Vele jaren
hebben stukken film ervan
op de plank gelegen, omdat
de cineast er tussendoor 43
grotere en kleinere films
moest afleveren, waaronder
prijswinnaars als 'Bericht
uit Biafra' en de dramati
sche behandeling van het
KZ-syndroom 'Begrijp je nu
waarom ik huil?'. Zelf is hij
ervan overtuigd dat zijn
nieuwste film alle 62 vorige
met stukken slaat.
Om zijn persoonlijke betrok
kenheid te illustreren,
scheert hij in de film zijn
baard en snor af met een vei
ligheidsscheermes, dat zijn
vader ook al gebruikte. Hij
wil daarme zeggen dat, nu
het grote en tijdverslinden
de werkstuk eindelijk klaar
is, de maker zelf een ander
mens wil worden. Hij wil
zijn identificatie met het
tijdsbeeld dat hij geschapen
heeft kwijt.Binnenkort gaat
de film in première.
shireen Strooker
Louis Andriessen.
Ramses Shaffy. «PR-foto*
AMSTERDAM - Op 12 april 1963 stierf Hans van Sweeden.
Hij was slechts 24 jaar oud: Met een overjarig jachtge
weer, dat hij had gevonden in het huis van zijn vriendin,
schoot hij zich door de borst.
Later zou de politieman Dirk Kuij-
per uitleggen hoe dat kon; je
doodschieten met een geweer
waarvan de loop langer is dan de
arm van een mens. Met je duim
aan de trekker moet je het ge
weer zo hoog mogelijk optillen
en dan druk je het uiteinde van
de loop met je andere hand ter
hoogte van je hart.
Hans van Sweeden was een pro-
dukt van de jaren vijftig, van de
eerste nieuwe generatie na de
tweede wereldoorlog; van de
kinderen van de wederopbouw,
bij wie het zo snel ging, dat zij
zichzelf even vlug weer afbra
ken, met drugs en intellectuele
uitputting. Op zichzelf was Hans
van Sweeden niet zo bijzonder.
Hij was intelligent maar hij hield
het op geen enkele school uit,
ook niet in de militaire dienst,
noch op het conservatorium. Hij
schreef gedichten, een toneel
stuk, speelde saxofoon, compo
neerde muziek, maakte schilde
rijen, rookte, slikte, snoof en
spoot. Nooit maakte hij iets af.
Behalve dan zijn eigen leven.
Bij zijn begrafenis waren meer dan
driehonderd mensen, alle spelers
uit de Amsterdamse 'scene' van
die dagen. In de hoofdstedelijke
achterkamers, waarin de turbu
lente jeugd van toen zware Van
Nelle met hasjiesj rolde en tripte
op LSD werd hij snel een legen
de, een symbool.
De Amsterdamse cineast Louis
van Gasteren liet hem in 1961 de
muziek maken bij zijn film over
de snel herlevende woningbouw
'Alle vogels hebben nesten'. Hij
was ook bij de begrafenis en na
afloop zei hij tegen Robert Jas
per Grootveld, die bij hem in de
auto zat: „Daar wil ik wel een
film over maken". Nu, twintig
jaar later, is die film er. Onder de
titel 'Hans, een leven voor de
dood' gaat hij begin september
in roulatie.
door
Jan van Beek
Tijdsbeeld
Volgens het jargon van die dagen
was Hans van Sweeden een 'Plei
ner', een jongen uit de voormali
ge burgerstand, met een echt le
ren jasje, liefhebber van Jazz, nu
en dan een Marihuanasigaretje,
gedichten schrijven als je high
was, bier en jenever drinken op
het Amsterdamse Leidseplein en
praten over moderne literatuur.
Volgens Harry Mulisch in zijn
'Bericht aan de Rattenkoning'
staat deze groep in tegenstelling
tot het rauwe en gemotoriseerde
soort jongeren dat onder de ver
zamelnaam 'Dijkers' door het le
ven ging.
Die droegen kunstleer en hielden
het op rock; zij rookten zware
shag, zaten in de bioscoop en
kwamen bij elkaar op de Nieu-
wendijk. Het verschil tussen bei
de groepen wordt in de literatuur
weerspiegeld in het werk van
Jan Cremer en Simon Vinke
noog. Jan Cremer zal Hans van
Sweeden dus eenmaal finaal in
de poeier slaan en Vinkenoog zal
hem weemoedig in een vers ge
denken. I
Het is het einde van de jaren vijftig
en het begin van zestig. Nog voor
de grote rellen Amsterdam zul
len doen trillen op de palen,
waarop het gebouwd is. De nieu
we generatie die na 1940 is gebo
ren, dient zich aan. Zij wordt in
soorten onderverdeeld onder de
namen nozems, provo's, kikkers,
bietniks, magiejers, bullen, plei
ners, dijkers, dammers en bro-
zems. Zij leeft op de breuklijn
van een afschuwelijk verleden
en een toekomst, die slechts een
groteske uitgestelde zelfvernieti
ging lijkt. Het heden kan dan al
leen nog enige zin krijgen, als al
le waarden tot in het absurde
kunnen worden onderzocht en
waar mogelijk omgedraaid.
Daarin lag de kiem van het bizar
re einde van Hans van Sweeden.
Hoewel in de tijd waarin hij leef
de, letterlijk alles mogelijk was,
ontbrak voor hem de uitweg op
de heilloze weg van de drugs, die
hy met een enkel marihuanasiga
retje had ingezet. Hij schreef het
zelf:
„Het plotseling ondervindendat
het aardse leven alleen verval is.
Alles is duisternis, er is geen uit
weg.
Alles wat mij vroeger zo mooi
scheen, is ontmaskerd.
Nog een paar goede werken, en dan
zal ik een eind aan mijn leven
maken".
Louis van Gasteren heeft het korte
bestaan van Hans van Sweeden
opnieuw tot leven proberen te
brengen door mensen, die hem
gekend hebben aan het woord te
laten. In de afgelopen twintig
jaar nam hij tachtig interviews
op film op. Alle hoofdrolspelers
uit de Amsterdamse „scene" van
een kwart eeuw geleden kreeg
hij voor de camera. Zij spraken
over Hans, maar meer nog over
zichzelf, over hun leven dat zich
toen als in een hogedrukketel af
speelde. Simon Vinkenoog,
Frank Lodeizen, Louis Andries
sen, Jan Cremer, Johnny van
Doorn, Manfred de Graaf, Misha
Mengelberg, Ramses Shaffy, Wil
lem Nijholt, Robert Jasper
Grootveld, kortom allemaal.
Meer dan honderd uur beeld en ge
luid. Daaruit werd een voorlopi
ge versie met een lengte van ne
gentien uur gemonteerd. Drie en
een half jaar heeft het geduurd,
voordat Van Gasteren die had te-
ruggesneden tot een bioscoop
film van twee uur en vijf en der
tig minuten.
Veelheid van stijl
Twintig produktiejaren is een lan
ge tijd voor de totstandkoming
van een film. En dat is zichtbaar
ook. Omdat Van Gasteren gedu
rende die tijd niet helemaal zeker
was van het soort eindprodukt
dat hij tenslotte zou maken, heeft
hij veel interviews op zwart-wit
gemaakt, soms met gebrekkige
geluidskwaliteit. Die beelden
heeft hij willekeurig gemengd
met de kleurenopnamen die hij
later maakte. Aan het begin van
de film laat hij weten dat men
daar geen bijzondere betekenis
aan mag hechten.
Die wisselingen maken het tijds
beeld echter volledig levensecht.
De oudmodisch aandoende
zwart-wit opnamen zijn koppel
tekens met de tijd. Van alle inter
views zijn slechts fragmenten
overgebleven. Boeiende snaps
hots van mensen van wie de
naam op de lange titelrol wel ver
schijnt, maar die in de film
naamloos blijven. Je herkent de
gezichten van bijna allemaal, als
je niet te oud bent en ook niet te
jong om in die tijd geademd te
hebben.
Het verhaal wordt in drie hoofd
stukken verteld. Een lange inlei
ding verhaalt wie Hans van
Sweeden was. In het tweede deel
hebben de mensen die hem heb
ben gekend het voormamelijk
over zichzelf; de film wordt dan
de registratie van hun eigen le-
Hans van Sweeden - een mens als ieder ander, maar vorral: een kind van zijn tijd.
ven een daardoor een boeiend
tijdsbeeld. Na de pauze komen in
het dramatische slot diegenen
aan het woord die de laatste uren
van Hans hebben meegemaakt,
zijn laatste vriendin en de homo
fiele toneelspeler die verliefd op
hem wordt. Zij zijn de laatsten
van de zestig gezichten die dan
twee en een half uur lang over
het doek zijn gegaan.
Uit al deze interviews blijkt dat
Hans van Sweeden geen buiten
gewone figuur was, maar een
mens als ieder ander. Hij was een
kind van de tijd, die het onder
werp van de rolprent is gewor
den. Volgens sommigen was hij
een kleine meeloper, een bijwa
gen van het grote gebeuren,
waarin alles mogelijk was. Ande
ren vonden hem aardig, een vro
lijk kind, gek genoeg om uit te
nodigen op de vele extravagante
feesten die in de huizen van de
opkomende jetset werden ge
houden. Een jongen waar de
meiden uit de 'scene' graag mee
naar bed gingen. De kinderen die
hij daarbij maakte, ontliep hij
vervolgens. Hij was een drugver-
slinder, een allesslikker. Hij c
sumeerde de hele inhoud var
ke toilet- of medicijnkast die
der zijn bereik kwam, een rustlo
ze zoeker naar de grote kick.
Hij liet zich met opzet arresteren
met een paar miligram marihua
na, in de hoop dat hij in de ge
vangenis zou kunnen afkicken.
Hij zat zes maanden, maar kwam
niet vrij van de drugs. Hij zou
wellicht onder zijn gegaan in het
leger van de naamlozen die aan
de verdovende middelen zijn ge
sneuveld, als er niet een aantal
geschriften en wat muziek van
hem zou zijn achtergebleven. Als
Misha Mengelberg, met wie hij
heeft samengewoond geen 'me-
or hem zou hebben
BLIJVERS
"Psycho 2" - Geslaagd vervolg op
bekende Hitchcock, Lido 4, Leiden.
"Flash dance"- Het Fame-virus
woekert voort. Studio, Leiden.
"Merry Christmas mr. Lawrence" -
Beklemmende botsing van cultu
ren. Lido 3, Leiden
"Hot Bubblegum in het leger" -
Flauwiteiten troef. Trianon. Leiden.
"Octopussy" - James Bond met een
knipoog. Lido 1. Leiden, Euro 1. Al
phen.
"Lone Wolf McQuade" - Vechtfilm
met Carradine en Norris, Euro 3. Al-
"Even en oneven" - Spencer en Hill
toch weer samen, Euro 4. Alphen.
(OP)NIEUW
"An officer and a gentleman" - Hu
mor. maar ook vals sentiment tij
dens opleidingsperiode Amerikaan
se officier. City 1. Katwijk.
"Tron" - Geniaal computerdeskun
dige komt terecht in zijn eigen vi
deo-spel em krijgt te maken met alle
denkbare gevaren die een compu
terbrein kan oproepen, City 3. Kat
wijk.
"Operation Vigilante" - Actiefilm,
City 2. Katwijk.
"48 Hours" - Goede actiefilm met
Nick Nolte en Eddie Murphy. Euro
2, Alphen.
"Samen uit samen thuis" - Een van
de leukste films van wijlen Louis de
Funès, City 4. Katwijk.
SEXFILMS
Nachtfilms
"Schot in de roos" - Rex, Leiden.
"Roze konijntjes op het hete spoor"
- Euro 1, Alphen.
"48 Hours" - Euro 2. Alphen
"Lone wolf McQuade" - Euro 3, Al-
"Meisjes or
4. Alphen.
DEN HAAG
"Psycho 2" - Asta (463500), 16 jr.
"Gandhi" - Bijou (461177), al.
"Blue Thunder" - Calypso (463502).
12 jr.
e smullen" - Euro
"Local hero" - Babylon 1 (471656),
al.
"Flashdance" - Babylon 2, al.
"American gigolo" - Babyion 3, al.
"Porky's 2...de volgende ochtend" -
Cineac 1 (630637), 16 jr.
"Ator, the fighting eagle" - Cineac 2.
16 jr.
"De Lift" - Cineac 3, 16 jr.
"Starwars" en "The empire strikes
back" - Du Midi (855770), 12 jr.
'The sound of music" - Euro, al.
"Octopussy" - Metropole 1 (456756),
12 jr.
Monty Python's "The meaning of li
fe" - Metropole 2. 16 jr.
"Sophie's choice" - Metropole 3, 16
jr.
"The hunger" - Metropole 4. 16 jr.
"Tootsie" - Metropole 5, al.
"Highroad to China - Odeon 1
(462400), al.
"Breathless" - Odeon 2, 16 jr.
'Krieg und Frieden' is net als
'Deutschland im Herbst' en
'Der Kandidat' het produkt
samenwerkingsver
band van een aantal regisseurs
en schrijvers. Half documen
taire. half drama geven Volker
Schlöndorff, Alexander Kluge,
Heinrich Böll en anderen hun
visie op het vraagstuk
log en vrede. Dat alles in het
kader van de vredesbewegin
gen en de angst voor atoomwa
pens. De makers zeggen Tol
stoi's boek Oorlog en Vrede in
het achterhoofd en Duitsland
voor ogen te hebben gehad.
'Krieg und Frieden' wordt van
volgende week donderdag tot
en met volgende week zondag
door het Kijkhuis (Vrouwen-
kerkkoorstraat) vertoond.
In het thema oorlog en vrede ver
der in het Kijkhuis maandag
'Dr. Strangelove'. Stanley Ku
brick maakte deze vrolijke oor
logssatire met Peter Sellers in
de hoofdrol. Dinsdag en
woensdag wordt 'The Atomic
Cafe' herhaald. Kevin Rafferty
verzamelde daarvoor allerlei
Amerikaanse propaganda-
filmpjes uit de tijd van de Kou
de Oorlog. Aanvang is alle da
gen 20.00 en 22.15 uur.
Monty Python s "Fhe meaning of li
fe" - Odeon 3, 16 jr.
"Bad boys" - Odeon 4. 16 jr.
"Porky's 2...de volgende ochtend" -
Odeon 5. 16 jr.
"Dirty looks" - Le Paris 1 (656402),
18 jr.
"Society affairs" - Le Paris 2. 18 jr.
"Schot in de roos" - Le Paris 3,18 jr.
"Octopussy" - Passage (460977), 12
jr
AMSTERDAM
"Merry Christmas Mr. Lawrence" -
Alfa 1 (278806), 16 jr.
"Gandhi" - Alfa 2, al.
"Richard Pryor life at the sunset
strip" - Alfa 3, 16 jr.
'Tootsie" - Alfa 4, al.
"Another way" Alhambra 1
(233192), 16 jr.
"Sophie's choice" - Alhambra 2
(233192). 16 jr.
"Psycho 2"- Bellevue Cinerama
(234876/266227), 16 jr.
"Local hero" - Calypso 1 (266227/
234876), al.
"Flashdance" - Calypso 2, al.
"Even en oneven" - Calypso 3, al.
"The sound of music" - Cineac
(243639), al.
"Getuige van wraak" - Cinecenter
(236615), 16 jr.
"The Nightporter" - Cinecenter, 16
jr
"Fanny St Alexander" - Cinecenter,
16 jr.
"The Draugtsman's contract" - Ci
necenter. 16 jr.
"Octopussy" - Cinema 1 (151243), 12
jr.
"Psycho 2" - Cinema 2, 16 jr.
"High road to China" - City 1
(234579), 16 jr.
Monty Python's "The meaning of li
fe"- City 2. 16 jr.
"Sophie's Choice" - City 3. 16 jr.
"Bad boys" - City 4. 16 jr.
"Breathless" - City 5, 16 jr.
"Porky's 2 ...de volgende ochtend" -
City 6, 16 jr.
"Octopussy" - City 7, 16 jr.
"Als de kraanvogels overvliegen" -
Kriterion, 16 jr.
"Spartacus" - Studio K, 16 jr.
"Blue thunder" - Leidsepleinthea-
ter (235909), 12 jr.
"Blue jeans" - Parisien (248933), 18
jr.
"Porky's 2...de volgende ochtend" -
Rembrandtpleintheater 1 (223545),
16 jr.
"Starwars/The empire strikes back"
- Rembrandtpleintheater 2 (223545),
al.
"The hot, the cool and the vicious" -
Rex (246132). 16 jr.
"De lift" - Roxy (232809), 16 jr.
"The house where evil dwells" -
Saskia (244152), 16 jr.
"Blow up", "Another way", "Les
enfants du paradis" - The Movies
(245790), 16 jr.
"Octopussy" - Tuschinki 1 (262633),
12 jr.
Monty Python's "The meaning of li
fe" - Tuschinski 2, 16 jr.
"Ator. the fighting eagle" - Tu
schinski 3, 16 jr.
"Flashdance" - Tuschinski 4, al.
"Breathless" - Tuschinski 5. 16 jr.
"The hunger" - Tuschinski 6, 16 jr.
"Woodstock" - De Uitkijk (237460),
Heinrich Böll werkte r
de Krieg und Frieden".
(Foto API
tien dagen volgende week
weer open. Begonnen wordt
met een cyclus films van de
Italiaanse regisseurs Federico
Fellini en Pier Paolo Pasolini.
Woensdag staat Fellini's vierde
film 'II Bidone' op het pro
gramma. Verkleed als geeste
lijken weten .drie zwendelaars
mensen het geld uit de zak te
kloppen. Een dag later een an
dere film van Fellini 'Roma'.
Hierin geeft hij zijn visie op de
Italiaanse hoofdstad. Van toen
hij nog een provinciale jonge
ling was tot aan de jaren zeven
tig. Aanvang is beide dagen
20.00 en 22.15 uur.
gecomponeerd, waardoor Louis
van Gasteren werd geïnspireerd
om met een film 'dit onaffe ver
haal' af te maken.
Daardoor werd bij het boeiende lij
dend voorwerp van een tijds
beeld. Van Gasteren zegt:
„Werkend aan de film bleek dat
het mij tenslotte niet meer ging
om Hans, die aardige jongen die
ik gekend had, maar dat het in
derdaad ging om het leven voor
de dood. Dat was ook steeds het
thema waar wij in alle gesprek
ken op terugkwamen, de ouders,
het nest, de identificatie, het tel
kens opnieuw beginnen, berus
ting, aftakeling, het onder ogen
zien van de dood". De violiste
Vera Beths, die een sonate van
Hans van Sweeden speelt, zegt:
„Als je de sfeer eruit laat en de
gedachte, nou dan speel je het
anders, hè, dan is het meteen
niks, een paar noten
De meest in het oog springende
film die komende week via de
televisie wordt uitgezonden, is
'The Deer Hunter'. Belgiè 1
heeft hem voor volgende week
vrijdag op het programma
staan. Een film die een paar
jaar geleden de nodige Oscars
in de wacht sleepte. Ondèr an
dere ééntje voor Christopher
Walken als beste bijrolspeler.
Net als John Savage en Robert
de Niro is hij eon fabrieksar
beider die het grauwe maar
vertrouwde mid westen van
Amerika verruilt voor de Viet-
nam-verschrikkingen. De drie
gaan er ieder op hun eigen ma
nier aan onder door. In de bij
rollen onder andere Meryl
Streep. Aanvang 20.15 uur.
In de film noir-reeks op de Duit
se tv maandag (23.00 uur) 'Une
si jolie petit plage' met Gerard
Philipe in één van zijn beste
rollen. Hij is Pierre, een beetje
mysterieuze man die buiten
het seizoen arriveert in een
badplaats en in een klein hotel
letje zijn intrek neemt. Nie
mand weet dat hij daar ook als
kind heeft gewoond, niemand
weet dat hij samen met een be
'The Deer Hun-
roemde zangeres vertrok en
niemand weet dat hij gezocht
wordt wegens moord op die
zelfde zangeres.
De Nederlandse tv pakt morgen
avond behoorlijk uit als eerst
'Griffin and Phoenix' (20.30
uur) wordt vertoond en iets la
ter 'Rififi in Amsterdam'. De
eerste is een tikkeltje melodra
matische film, maar heeft wel
sterren als Jill Clayburgh en
Peter Falk in de hoofdrollen.
De tweede is een twintig jaar
oude Nederlandse film. Vol
gens de speelfilmencyclopedie
een broddelwerkje waarin
soms aardig wordt geacteerd.
U kunt daar om 23.45 uur een
eigen mening o
