Nederland tegen uitstel
besluit
raketten
-c
Ombudsman heeft
steeds problemen
Verontrusting over situatie
in Turkse gevangenissen
Smit-Kroes gepasseerd
voor opruimen olievlek?
IS AVO-partners verwonderd over Grieks voorstel
Winst ABN fors omhoog
Rechtbank: uitlevering verdachte van aanslag toelaatbaar
ZATERDAG 20 AUGUSTUS 1983
DEN HAAG (GPD) - Minister Van
den Broek (buitenlandse zaken)
heeft de Turkse regering de „ern
stige verontrusting" in Neder
land overgebracht over de recen
te gebeurtenissen in een aantal
Turkse gevangenissen. Dat
schrijft de minister in antwoord
op vragen van de Tweede Kamer
fracties van CDA. PvdA, VVD,
D'66, CPN, PSP en PPR.
Volgens Van den Broek waren de
eerste berichten over hongersta
kingen in de militaire Metris-ge-
vangenis in Istanboel en gevan
genissen elders in Turkije met
een aanleiding om een onder
zoek in te stellen naar de pro
testacties. Veel duidelijkheid is
er echter op het ministerie niet
over de aard en de omvang van
de hongerstakingsacties. Vol-
Binnenland
gens Van den Broek zijn de ac
ties in de Metris-gevangenis al in
mei van dit jaar begonnen en was
deze vooral gericht tegen een
aantal mensonwaardige omstan
digheden. De hongerstaking
heeft zich vervolgens uitgebreid
naar gevangenissen in Adana,
Divarbakir. Cannakale en Bartin.
Over het aantal van de bij de hon
gerstaking in de gevangenis in
Istanboel betrokken personen
tast de minister volledig in het
duister. De informatie loopt uit
een van enkele tientallen tot
tweeduizend. De kamervragen
waren onder meer gebaseerd op
enkele publikaties in Nederland
se kranten over de hongerstakin
gen als protest tegen martelin
gen en andere repressieve maat
regelen. Zo werd het bezoe-
krecht van familie en advocaten
ingeperkt en werd de gevange
nen frisse lucht onthouden.
Volgens de berichten zouden de
militaire autoriteiten als ant
woord op de hongerstaking de
repressie hebben verhard, zodat
enkelen van hen er medisch zeer
slecht aan loc zijn. De minister
zegt deze berichten nog te onder
zoeken. Wel zouden een 14 tal
personen, onder wie prof. Ku-
cuk. voormalig hoogleraar in An
kara, naar een ziekenhuis in Is
tanboel zijn overgebracht.
De Turken en Turkse Koerden die
sinds 9 augustus in hongersta
king waren in een buurthuis in
Amsterdam uit solidariteit met
de hongerstakers in militaire ge
vangenissen in Turkije en uit
protest tegen de slechte behan
deling van die gevangenen, heb
ben hun actie gisteren beëin
digd.
DEN HAAG (ANP) Nederland voelt niets voor een voor
stel van de Griekse minister van buitenlandse zaken,
Ioannis Charalambopoulos, om de beslissing Ameri
kaanse kernraketten voor de middellange afstand in
West-Europa te plaatsen, uit te stellen. Dit blijkt uit een
verklaring die het ministerie van buitenlandse zaken in
Den Haag gisteren desgevraagd uitgaf.
Donderdag stelde de huidige voor
zitter van de Europese Raad zijn
collega's in de negen andere lid
staten van de EG in een brief
voor, de beslissing een half jaar
uit te stellen vanwege de gevol
gen die een ja tegen kruis- en
pershingraketten voor Europa
kan hebben. De beslissing zal
eind dit jaar moeten worden ge
nomen als de onderhandelingen
in Genève over de raketten tus
sen de Sowjet-Unie en de Ver
enigde Staten geen resultaat op
leveren.
In de verklaring spreekt het Neder
landse ministerie van buiten
landse zaken er zijn "verwonde
ring" over uit dat de Griekse mi
nister zijn voorstel heeft gedaan
in het kader van de Europese po
litieke samenwerking en niet in
één van de vele NAVO-forums
waar voortdurend intensief over
leg wordt gevoerd over deze ma
terie. Het ministerie heeft Grie
kenland van zijn verwondering
op de hoogte gesteld.
Gistermorgen wees de Westduitse
minister van buitenlandse zaken,
Hans Dietrich Genscher, het
voorstel van Charalambopoulos
van de hand. Volgens de Duitse
bewindsman zal uitstel van de
beslissing de kans op een ak
koord in Genève eerder verklei
nen dan vergroten. Genscher liet
weten dat, alhoewel hij nog
steeds gelooft in de mogelijkheid
van een akkoord, de Bondsrepu
bliek volledig achter de NAVO-
beslissing uit 1979 staat om mid
dellange afstandswapens op te
stellen als Moskou weigert alle
op West-Europa gerichte SS-20
raketten te verwijderen.
De Hout- en Bouwbond CNV wil
dat er een regeling komt voor ge
wetensbezwaarde bouwvakkers,
die niet willen werken aan de
bouw van raketbunkers. Hoewel
het nog onzeker is of er kruisra
ketten in ons land worden gesta
tioneerd, is het volgens de bond
een feit dat de voorbereidingen
in volle gang zijn. De vliegbasis
Woensdrecht is al aangewezen
als eventuele raketbasis en een
aantal aannemers is al aan het
bekijken of zij gezamenlijk of af
zonderlijk zullen inschrijven op
de bouwwerkzaamheden, aldus
de christelijke bouwbond.
DEN BOSCH Onder het motto Ontketen de fokzeug" zijn de stichting
Lekker Dier en de Nederlandse Vereniging tot Bescherming van Dieren
een actie begonnen in Brabant. Met een voorlichtingstrein reizen de orga
nisaties twee dagen door Brabant om de bevolking te informeren over het
ellendige bestaan van kettingzeugen. Op de foto een medewerker van Lek
ker Dier in de bestuurderscabine van de trein.
CBS: aantal
huwelijken
blijft dalen
DEN HAAG (ANP) - Het aan
tal huwelijken blijft dalen.
Gedurende de eerste zes
maanden van 1983 werden in
Nederland 33.100 huwelijken
gesloten tegen 35.400 in de
zelfde periode het jaar daar
voor, aldus het Centraal Bu
reau voor de Statistiek gisle-
Het aantal levendgeborenen
bedroeg in de eerste helft van
dit jaar 84.000, tegen 85.900 in
de eerste helft van 1982. Het
aantal overledenen in die pe
riode kwam nagenoeg op het
zelfde niveau uit als in 1982,
te weten 59.700.
Het verschil tussen vestiging
vanuit het buitenland en ver
trek naar het buitenland (mi
gratie-overschot) nam de eer
ste zes maanden af van plus
900 in 1982 tot plus 500 in
1983.
De totale bevolkingsgroei
kwam na administratieve
correctie uit op 22.900, het
geen ten opzichte van de eer
ste zes maanden van 1982 een
daling van 1700 personen be
tekent. Het inwonerstal van
Nederland per 1 juli 1983 is
daarmee gekomen op
14.362.000.
DEN HAAG (GPD) - Verkeer en
waterstaat heeft van de Saoedi-
sche regering niets meer verno
men over het Nederlandse aan
bod om de enorme olievlek in de
Perziche Golf te inventariseren
en op te ruimen, sinds minister
Smit-Kroes in mei naar Riad is
geweest om de Nederlandse mo
gelijkheden uiteen te zetten. Dit
klemt te meer nu, volgens een
bericht uit Bahrein, Saoedi-Ara-
bië, Koeweit en Bahrein over
eenstemming hebben bereikt
over opruiming van de olie.
De spuiter is ontstaan toen Irak in
maart twee Iraanse oliebronnen
in de Perziche Golf bombardeer
de. Sindsdien stromen dagelijks
honderdduizenden liters ruwe
olie in de Golf, omdat zowel Iran
als Irak verhinderen dat de spui
ter wordt gedicht. De milieu
schade die de olie heeft aange-
Meer ruimte
voor stemmen
per brief
richt is op dit moment in het ge
heel niet te overzien.
Midden mei is minister Smit-Kroes
met een grote delegatie deskun
digen van het departement en uit
het bedrijfsleven naar de Saoedi-
sche hoofdstad gereisd. Japan en
Duitsland deden soortgelijke
aanbiedingen, maar op Duits
land had Nederland in elk geval
het vermogen voor om de vlek
(omvang, diepte) te inventarise
ren. Daartoe heeft Verkeer en
waterstaat de beschiking over
het Maritime Patrol-vliegtuig
van Martinair.
De minister keerde opgetogen en
vol vertrouwen uit Saoedi-Ara-
bië terug. Op Saoedisch verzoek
is kort daarna een ambtenaar op
nieuw naar Riad gereisd. Vervol
gens kwam er een vrij intensief
telexverkeer tussen de Saoedis
en Verkeer waterstaat tot
stand waarin allerlei aspecten
van het Nederlandse aanbod nog
eens werden toegelicht.
„Daarna konden we niets meer
doen dan afwachten wat er ging
gebeuren", aldus een woordvoer
der van het departement, „maar
sindsdien hebben we er niets
meer van gehoord; ook geen af
wijzing overigens". Welk bedrag
met het Nederlandse aanbod is
gemoeid wil Verkeer en water
staat niet zeggen. Volgens het be-
Ex-notaris in
arrest op
verdenking
miljoenen
verduistering
AMSTERDAM (ANP) - In Am
sterdam is de 62-jarige ex-notaris
Arie V. aangehouden op verden
king van verduistering en vals
heid in geschrifte. Daarbij zou de
man van 1979 tot in 1981, toen hij
nog notaris was, een paar mil
joen gulden verduisterd hebben.
De benadeelden daarbij zijn, vol
gens een woordvoerder van justi
tie, twee banken en een aantal
lidmaten van flatexploitatiever-
enigingen in Amsterdam.
Volgens de justitiewoordvoerder
verduisterde V. ongeveer een
miljoen gulden van leden van
flatexploitieverenigingen in Am
sterdam. Notaris V. zat in het be
stuur van deze verenigingen.
Gelden die door de leden werden
overgemaakt, zouden daarbij
door V. zijn opgestreken. Ook de
echtgenote van de ex-notaris zou
hierbij betrokken zijn geweest,
aldus justitie.
Met de valsheid in geschrifte zou,
aldus de justitiewoordvoerder,
V. zich in het ergste geval twee
miljoen gulden ten onrechte heb
ben toegeëigend door te knoeien
met hypotheekverklaringen. De
Friesch-Groningse Hypotheek
bank en de Haarlemse maat
schappij voor hypothecaire fi
nanciering werden hiervan de
dupe. Volgens de justitiewoord-
voerder kan dat bedrag ook lager
uitvallen. Het onderzoek moet
dat nog uitwijzen.
Arie V. werd in juni vorig jaar uit
zijn ambt gezet. Begin 1982 al
was hij door de kamer van toe
zicht op het notariaat met onge
vraagd verlof gestuurd. Dit om
dat V. zich, volgens de kamer,
had schuldig gemaakt aan "wan
gedrag, dat strijdig was met de
eer en de waardigheid van het
ambt".
De ex-notaris werd begin deze
week aangehouden en gisteren
voorgeleid voor de officier van
justitie, mr. J. Pieters. Deze heeft
de rechter-commissaris gisteren
het verzoek gedaan V. in preven
tieve hechtenis te nemen. Dat
laatste is inmiddels gebeurd.
AMSTERDAM - De nettowinst van de ABN is in de eerste helft van dit
jaar ten opzichte van dezelfde periode van 1982 gestegen met 22,1 pet
van f 187,3 min tot ff 228,6 min.
Het resultaat is in belangrijke mate gunstig beïnvloed door een verbeter
de rentemarge in het binnenlandse bedrijf en door hogere provisie
inkomsten in het effectenbedrijf als gevolg van de sterke opleving in de
effectenhandel. Het resultaat van het buitenlandse bedrijf lag in dezelf
de orde van grootte als in dezelfde periode van 1982. Het lijkt weinig
waarschijnlijk, dat de vermelde gunstige factoren In dezelfde mate in
brutowinst in de tweede helft van dit jaar zullen kunnen beïnvloeden.
Honderden inbraken opgelost
HAARLEM (ANP) Door tweemaal een groepje inbrekers tijdens hun
werkzaamheden op heterdaad te betrappen, heeft de Haarlemse politie
een groot aantal misdrijven opgelost. In totaal zijn 45 jongens tussen de
14 en de 18 jaar opgepakt, die bekennen verantwoordelijk te zijn voor in
totaal 239 inbraken. De totale waarde van de buit wordt geraamd op
175.000 gulden, aldus heeft- een politiewoordvoerder gisteren bekend
gemaakt.
De buit van de jongens, die vooral opereerden in de Haarlemse wijk
Schalkwijk, varieert van batterijen tot video-Installaties en stereo-to
rens. Een gedeelte hiervan is teruggevonden in flatboxen en een ander
deel werd bij de jongens thuis aangetroffen. De politie noemt het opval
lend, dat van 80 procent van de inbraken geen aangifte bij de politie is
gedaan.
kan uitbrengen bij verkiezingen
voor de Tweede Kamer of het
Europees Parlement, zal iets
worden uitgebreid. Niet alleen
Nederlanders die in het buiten
land wonen komen voor de nieu
we regeling in aanmerking, maar
ook stemgerechtigden die voor
hun werk tijdelijk het land uit
zijn.
Voor het eerst zal dat kunnen, bij
de Europese verkiezingen van
volgend jaar. Dank zij de wijzi
ging kunnen niet alleen de
300.000 a 400.000 in het buiten
land woonachtige Nederlanders
meestemmen, maar ook bijvoor
beeld schippers en militairen in
West-Duitsland of de Sinai. Ze
moeten wel een adres kunnen
opgeven om het stembiljet te
ontvangen.
En weer heeft onze Nationale
Ombudsman, dr. J. F. Rang,
problemen. Zijn poging om
klachten over belastingheffin
gen binnen zijn competentie te
trekken, is (voorlopig?) mis
lukt door het veto dat staatsse
cretaris Koning (financiën) de
ze week daartegen heeft uitge
sproken. Rang heeft aangekon
digd de kwestie aan de Tweede
Kamer voor te leggen, die dan
maar een beslissing moet ne
men.
Volgens Rang is het beter het
parlement om een uitspraak te
vragen dan een rechter, omdat
het parlement als mede-wetge
ver verantwoordelijk is voor
het instellen van het instituut
De Nationale Ombudsman.
Rang heeft bovendien een nau
we band met de Tweede Ka
mer doordat hij regelmatig
overleg voert met een speciale
Kamercommissie en jaarlijks
het verslag van zijn werkzaam
heden aan de Kamer aanbiedt.
Het parlement is in feite Rangs
enige machtmiddel tegenover
ambtenaren en regering. De
Tweede Kamer kan acties on
dernemen aan de hand van
Rangs bevindingen. De om
budsman zelf kan geen dwin
gende uitspraken doen. Hij
kan de regering slechts advise
ren. Verder moet de ombuds
man pogen via de publiciteit
zijn zin te krijgen.
Belastingrechter
In het geval-Koning heeft Rang
tot nu toe niet zijn zin kunnen
krijgen. Volgens de staatsse
cretaris moeten mensen met
klachten over de belastingen
zich wenden tot de belastin
grechter. Rang mag zich alleen
met zaken inlaten waar geen
beroepsmogelijkheid is, en dus
niet met belastingaangelegen
heden, aldus de redenering
van financiën. Rang evenwel
meent dat kwijtschelden van
belastingschulden een 'depar
tementale aangelegenheid' is -
zaken die door ambtenaren
worden afgedaan - en dus wel
binnen zijn bevoegdheid ligt.
door
Gijs Korevaar
Ombudsman Rang: pittige dis
cussies.
<roto GPD)
In de twee jaar, dat Rang nu aan
het werk is, heeft hij al heel
wat problemen met de depar
tementen gehad. In zijn eerste
jaarverslag signaleerde hij dat
de discussies met ambtenaren
veelal gingen over de vraag of
een onderzoek wel toelaatbaar
was en niet over de inhoud van
een klacht. Deze competentie
kwesties kostten veel tijd, zei
Rang bij de presentatie van dat
jaarverslag in 1982.
Bovendien nam Rang de ge
woonte aan de topambtenaren
op het matje te roepen als er
iets met de samenwerking tus
sen ambtenaren en Rang niet
in de haak was. Dat zette
kwaad bloed. Evenals zijn aan
dringen dat de ministers zélf
de correspondentie met de Na
tionale Ombudsman dienden
te tekenen.
Stroeve houding
In die begintijd lag hij overhoop
met bijna alle departementen.
In een interview noemde hij in
zijn eerste jaar vooral de depar
tementen van financiën en
van justitie als voorbeelden
van een stroeve verhouding.
Volkshuisvesting lag in het be
gin dwars maar „bedient mij
nu op mijn wenken", aldus
Rang in dat interview.
Vreemd was het niet dat Rang op
weerstanden stuitte. Ambtena
ren zijn nu eenmaal niet ge
wend aan een pottekijker bui
ten de eigen kring. Zij werden
nu aangesproken op hun doen
en laten en voelden zich bij
contacten met de ombudsman
alsof zij in het beklaagden
bankje zaten. De ambtenaren
wilden dat Rang voordat hij
aan een onderzoek begon eerst
een voorzichtig vooronderzoek
achter de schermen zou ple
gen. Rang wees dat af en zette
door.
Zijn tweede jaarverslag van afge
lopen vooijaar was iets opti
mistischer. „De vooringeno
men houding tegen klachten
behandeling maakt meer en
meer plaats voor een berede
neerde houding van medewer
king", schreef hij. Toch vrees
de hij nog steeds „pittige dis
cussies" met de overheidsin
stellingen over zijn bevoegdhe
den. Een vooruitziende blik,
blijkt nu uit zijn conflict met
Koning.
BVD
Inmiddels poogde Rang zijn be
voegdheden uit te breiden. Hij
hield bij verschillende gele
genheden en in interviews een
klemmend pleidooi om ook
klachten over lagere overhe
den in behandeling te mogen
nemen. Dat leek hem in het
verlengde van zijn huidige
taak te liggen.
Verder wenste hij bevoegdheid
te krijgen over de BVD en de
militaire veiligheidsdiensten.
In het wetsvoorstel, dat bij de
Tweede Kamer nog steeds op
behandeling wacht, wordt
Rang daarvan uitgesloten. Er
moet volgens de regering een
aparte klachtencommissie
voor deze geheime diensten
komen.
Ook binnen zijn kantoor kreeg
Rang problemen. Medewerker
van het eerste uur, directeur
Horrevorts werd door de om
budsman beschuldigd van
malversaties met geld. De di
recteur en zijn secretaresse
werden geschorst gedurende
een onderzoek dat door een
commissie van drie werd inge
steld. Die commissie onder lei
ding van oud-staatssecretaris
Scheltema vond echter geen
onregelmatigheden en de twee
werden gerehabiliteerd. Zij
vonden elders bij de overheid
een baan.
Ongerust
De Tweede Kamer maakt zich zo
langzamerhand ook ongerust
over het functioneren van het
bureau van de ombudsman.
Vlak voor de zomervakantie
werden niet minder dan 82 vra
gen aan de ministers en 140
vragen aan de ombudsman ge
steld naar aanleiding van
Rangs jaarverslag.
De problemen rond het bureau
van de Nationale Ombudsman
spitsen zich vaak toe op de per
soon van Rang zelf. Dat heeft
de hoogleraar aan zichzelf te
danken door er telkens op te
hameren dat het een 'persona
listisch ambt' is. Een aanval op
het functioneren van de Natio
nale Ombudsman wordt zo een
persoonlijke aanval op Rang.
Nu heeft Rang het als eerste Na
tionale Ombudsman wel moei
lijk gehad. Er lag een wet, maar
er waren geen spelregels waar
aan de ambtenaren en de om
budsman zich dienden te hou
den. Hij moest maar zien wat
hij van zijn ambt maakte. Daar
is Rang al twee jaar druk mee
bezig en vooral in de begintijd
moest dat wel stuiten op tegen
werking van de meest uiteen
lopende kanten. Van gemeen
telijke politiekorpsen tot secre
tarissen-generaal.
Zelf constateert Rang dat het al
lengs beter gaat. De ambtena
ren raken gewend aan de onge
node gast. Maar telkens als er
een nieuw pad door Rang moet
worden betreden herhalen de
problemen zich. Het is een be
grijpelijk proces, dat echter
niet bevorderlijk is voor het
functioneren van een zo be
langrijke instelling als de Na
tionale Ombudsman.
ALMELO (ANP) - De rechtbank
vindt het toelaatbaar dat de 24-
jarige Husnu G. uit Almelo, die
wordt verdacht van moord op 39-
jarige Turkse diplomaat Akso op
14 juli in Brussel, aan België
wordt uitgeleverd. De aanslag is
opgeëist door Asala, het geheime
leger van Armeniërs. De ver
dachte heelt veertien dagen de
tijd om van het vonnis van de Al
melose rechtbank in cassatie te
gaan bij de Hoge Raad. De beslis
sing over de feitelijke uitlevering
berust bij de Nederlandse minis
ter van justitie.
j. is op 22 juli in zijn woning in
Almelo aangehouden. Hij woon
de al geruime tijd in deze stad, is
getrouwd en heeft een kind. Hij
ontkent bij de aanslag in Brussel,
die door twee personen is ge
pleegd, betrokken te zijn ge
weest. Er is een belastende ver
klaring van een Belgische taxi
chauffeur die de verdachte op
een politiebureau in Enschede
van een foto en later ook via con
frontatie zegt pertinent te her
kennen. De rechtbank hoorde tij
dens de zitting, die op verzoek
van de advocaat met gesloten
deuren plaatsvond, twee getui
gen die verklaren dat zij G. op
bewuste 14de juli in Parijs heb
ben ontmoet.
De rechtbank in Almelo zegt in
haar vonnis dat het niet haar taak
is de feiten te'toetsen maar dat
dit voorbehouden is aan de Bel
gische justitie. Zij is van mening
dat de verdachte en zijn advo
caat. zoals het uitleveringsver
drag voorschrijft, onverwijld
hebben aangetoond dat hij de
moord niet heeft gepleegd. De
rechtbank stelde met grote na
druk dat het dossier vele twijfel-
punten bevat maar dat het niet
aan de rechtbank in Almelo is
om zich uit te laten over het wel
of niet schuldig zijn van de ver
dachte. In het vonnis wordt ook
gezegd dat de door de Belgische
justitie geleverde stukken vol
doen aan de wettelijke eisen en
dat de Belgische minister van
justitie een verzoek tot uitleve
ring heeft gericht tot zijn Neder
landse collega.
De rechtbank heeft zich ruim drie
uur met de behandeling van de
zaak bezig gehouden. In en om
het gebouw van het paleis van
justitie in Almelo waren uitge
breide veiligheidsmaatregelen
getroffen.
Binnen bevonden zich
vijftig leden van de mobiele een
hcid. Tijdens het vervoer van de
verdachte van het huis van be
waring in Maastricht naar Alme
lo en terug waren eveneens uit
gebreide maatregelen getroffen.
