"Het bisdom moet
levendig blijven"
KERKDIENSTEN
Geestelijk gehandicapten en de kerk
Bisschop Möller wil hulpbisschop
Congres joden/christenen
wekt veel "misverstanden"
tATERDAG 20 AUGUSTUS 1983
„Iedereen weet dat er tussen Nederland en het Vaticaan problemen zijn. Maar je moet
niet alles wat er in de Nederlandse kerkprovincie gebeurt, in verband zien met die
problemen". Dat zegt bisschop dr. J. B. W. M. Möller van Groningen op de suggestie dat
zijn verlangen naar een hulpbisschop hem meer door een Vaticaanse geest dan door de
Heilige Geest is ingefluisterd.
door
Ton van der Werf
Bisschop Möller: „Nogmaals: ik
heb een hulpbisschop nodig,
vind ik. En ook vind ik dat er een
duidelijke verbetering is geko
men in de verhoudingen door de
komst van vier hulpbisschoppen
in ons college. Er is meer contact
en meer begrip nodig tussen de
bisschop, de priesters en de gelo
vigen. In het beleid zou meer in
breng van alle kanten moeten
zijn, het zou iets minder gericht
moeten zijn op bepaalde opinies.
Wat het contact betreft: het lukt
mij niet eens alle parochies eens
per jaar te bezoeken. En wat het
beleid betreft: Nederland is een
klein land, met veel problemen,
waar internationaal veel belang
stelling voor is. Dat vraag mis
schien meer nuances in het be
leid dan er nu zijn. Het is niet zo
dat bepaalde groepen niet aan
bod komen in dat beleid, maar
hoe meer mensen het beleid ma
ken, hoe meer inbreng er van alle
kanten is".
Maar u hebt een goede vicaris-
generaal, u hebt uw kanunniken
die u van advies dienen...
„Ja, maar in het bisschoppencolle
ge zit ik alleen. Daar zit de vica
ris-generaal niet bij, een hulpbis
schop wel".
/olgens bisschop Möller is hij niet
door het Vaticaan gedwongen
een hulpbisschop aan te vragen.
Wel is hij gedwongen - door om
standigheden buiten hemzelf en
ook buiten Vaticaanse instanties
om - het idee van een hulpbis
schop in de openbaarheid te
brengen.
Zoals gemeld heeft de bisschop
zijn idee een hulpbisschop voor
het kleine bisdom Groningen
aan te vragen sinds enige maan
den in kleine kring vertrouwelijk
aan de orde gesteld. De kanunni
ken van het Groninger kapittel,
de dekens van het bisdom en de
Diocesane Pastorale Raad had
den van het idee kennis geno
men. Eigenlijk wordt de kring
dan al te groot om de zaak nog
vertrouwelijk te houden. Om te
voorkomen dat het plan van de
bisschop een eigen leven zou
gaan leiden buiten de vertrouwe
lijkheid om - en dat dreigde -
heeft mgr. Möller begin deze
maand al zijn priesters per brief
ingelicht en zo het idee openbaar
gemaakt.
„Ik heb er helemaal geen haast
mee. Het kan dan ook nog een VapI \xr*»rlr
hele tijd duren voor die hulpbis- v wei K
schop er is. Het hele idee van een Bisschop Möller wijst op het vele
hulpbisschop is bij mij gegroeid
omdat ik zag dat het een verrij
king geeft. De komst van vier
nieuwe gezichten binnen het bis
schoppencollege vorig jaar
kreeg Utrecht twee en Roer
mond en Rotterdam ieder één
hulpbisschop toegewezen vanuit
Rome - heeft mij ervan over
tuigd dat het goed is dat er meer
bisschoppen komen. Dat geeft
meer nuances in het beleid, ver
mindert de spanningen. Interna
tionaal gezien is de toeneming
van het aantal bisschoppen trou
wens heel gewoon. In Engeland
is er vanuit de overweging dat
een bisschop veel meer pastoraal
bezig moet zijn, ook een aantal
hulpbisschoppen aangesteld. En
in België heeft Mechelen (zetel
van de Belgische primaat) er on
langs vier gekregen".
De basis
- Het bisdom Groningen is klein,
150.000 gelovigen ongeveer. De
bisschop is zeker voor een bis
schop niet oud. Er zijn mensen
die zeggen: versterk de basis en
niet de top. Waarom een hulpbis
schop in een klein bisdom?
werk dat hij buiten het eigen bis
dom heeft. Hij is wel geen
woordvoerder namens de bis
schoppen, zoals je misschien zou
denken wanneer je hem weer
eens voor de camera's ziet om
-over de kernwapenbrief of over
euthanasie te praten, maar feit is
dat hij nogal eens op pad is. „En
met reizen ben ik vanuit Gronin
gen twee keer zoveel tijd kwijt
als een ander".
Möller zit namens de Nederlandse
bisschoppen in de Raad van Eu
ropese bisschoppenconferenties
daaruit kent hij de huidige
paus persoonlijk - en in de com
missie van bisschoppen uit EG-
landen; hij is de contactpersoon
tussen bisschoppen en lekena-
postolaat op Europees niveau
(Forum Européane); namens de
Nederlandse bisschoppenconfe
rentie neemt hij deel aan de in
ternationale bisschoppensynode
in Rome; landelijk gezien heeft
hij veel bemoeienis met de Theo
logische Hogescholen met theo
logische vraagstukken über
haupt en met de katechese. Het
grootste probleem waarmee hij
ook in eigen bisdom steeds méér
komt te zitten: het nijpende
priestertekort, dat niet opgehe
ven wordt voor het aanstellen
van pastorale werkers en werk
sters, noch door het mobiliseren
van vrijwilligers in de parochies.
Over zijn leeftijd zegt bisschop
Möller: „Ik voel me heel fit. Maar
ik ben 60. En ik wil voorkomen
dat ik te oud en te moe word en
de zaak laat lopen. Ik wil het bis
dom levendig houden".
Tien jaar geleden, het bisdom
Roermond had toen juist zijn bis
schop Gijsen gekregen, was mgv
Möller ernstig ziek.
„Ja, ik dacht eigenlijk niet beter te
zullen worden. Toen heb ik er
wel aan gedacht af te treden.
Maar ik ben beter geworden. En
ik merk er nu niets meer van. Ik
ben fitter dan ooit".
Goede sfeer
„Ik wil een hulpbisschop met wie
ik goed op kan schieten. Ik wil
graag dat-ie een goeie sfeer on
der priesters en gelovigen
brengt. Het gaat allemaal erg
moeizaam in de kerk. Als iemand
kan helpen het wat lichter te ma
ken, dan vind ik dat het belang
rijkste. Het geloof moet licht
brengen, waar duisternis is. Maar
ik realiseer mij ook dat er best
mensen teleurgesteld zullen zijn
over degene die het wordt. Je
kunt haast niets doen zonder
mensen teleur te stellen".
- Een hulpbisschop uit eigen bis
dom, ook al is het een behoudende
man, wordt waarschijnlijk wel
geaccepteerd. 'Dropping' van ie
mand bijvoorbeeld uit de gelede
ren van bisschop Gijsen zal veel
meer verzet en onrust oproepen.
Wilt u dat in uw overleg met Ro
me ook duidelijk maken?
Bisschop Möller: „Limburg is zo
anders dan Groningen. Ik zal
proberen ze duidelijk te maken
dat Groningen iets totaal anders
is dan Maastricht".
De oudervereniging Philadelphia
en de commissie integratie ge
handicapten van de diakonale
bureaus van de hervofhide, gere
formeerde en christelijke-gerefor-
meerde kerken hebben gezamen
lijk een brochure uitgegeven over
geestelijk gehandicapten en de
kerken. Daarin pogen de samen
stellers aan te geven welke be
trokkenheid van de kerkelijke ge
meente via de diakenen mag
worden gevraagd ten opzichte
van geestelijk gehandicapte
Met "geestelijk gehandicapt" wor
den mensen bedoeld die hun
geestelijke functies, vaak ook in
samenhang met lichamelijke
functies, langzamer dan anderen
of in het geheel niet ontwikkelen.
Hierbij worden dus betrokken
zwakzinnigen, verstandelijk ge
handicapten en zwakzinnigen en
zwakbegaafden.
Het aantal verstandelijk gehandi
capten in Nederland bedraagt
ongeveer 200.000, zo'n 1,5 procent
van de bevolking. Samen met
rond 9 procent lichamelijk ge
handicapten betekent dit dat
ruim 10 procent, ruim anderhalj
miljoen mensen, in ons land ge
handicapt is.
De brochure acht het gevaar niet
denkbeeldig, dat de kerkelijke ge
meente haar laak ten opzichte
van de geestelijk gehandicapte
mens verwaarloost, omdat er an
deren zijn die deze zorg overne
men. Maar dat is slechts een deel
van de zorg. Te weinig is volgens
de samenstellers uitgegaan van
de gedachte, dat geestelijk ge
handicapten er helemaal bij ho
ren en een bijdrage kunnen leve
ren tol de opbouw van de ge
meente.
Daarom is het nodig dat de ge
meenten zich via de diakenen
openstellen voor de ontmoeting
met geestelijk gehandicapten, bij
voorbeeld via de ouderverenigin
gen. Het laatste hoofdstuk van de
brochure is geheel gewijd aan de
praktische mogelijkheden die er
zijn. zoals aangepaste kerkdien
sten en catechese, alsmede prak
tische hulp voor het zo lang moge
lijk zelfstandig laten functione
ren van geestelijk gehandicapte
mensen. In kerkgebouwen en bij
gebouwen moeten voorzieningen
worden aangebracht met het doel
geestelijk gehandicapten zo on
belemmerd mogelijk aan de acti
viteiten van de gemeente te laten
deelnemen.
Philadelphia is de in Utrecht geves
tigde protestants-christelijke ver
eniging van ouders en vrienden
van het afwijkende kind.
In het bij voorbaat uitgesproken
oordeel van het Nieuw Israëli
tisch Weekblad (NIW) over de in
ternationale conferentie van jo
den en christenen die 21 augus
tus in Amersfoort begint, klin
ken misverstanden en vooroor
delen door
Dat schrijft het dagelijks bestuur
van het overlegorgaan van joden
en christenen in Nederland
(OJEC) in een ingezonden brief
in het Nieuw Israëlitisch Week
blad. Het Ojec organiseert samen
met de internationale raad van
joden en christenen (ICCJ) vol
gende week een conferentie over
de verantwoordelijkheid van jo
den en christenen bij de tot
standbrenging van de vrede. Vol
gens het NIW worden de drie
joodse kerkgenootschappen die
in het Ojec zijn vertegenwoor
digd. voor een politiek vredes-
karretje gespannen. Voor joodse
organisaties heeft de vrede een
andere dan een algemene bete
kenis, aldus het NIW, dat er ver
der op wijst, dat de joden onder
meer in de Tweede Wereldoorlog
hebben geleerd, dat de vrede niet
iedere prijs waard is.
Het dagelijks bestuur van het Ojec
schrijft, dat de conferentie aan
toont, dat het joods-christelijk
gesprek hete hangijzers niet uit
de weg gaat. In het buitenland
wordt het als een belediging er
varen te stellen, dat het joods-
christelijk gesprek er alleen
maar toe zou dienen om christe
lijke misverstanden over het jo
dendom uit de weg te nemen,
hoewel dit streven uitermate be
langrijk is en er ook in Neder
land op dit gebied nog heel wat
werk te verrichten valt, aldus de
bestuursleden.
Zij wijzen erop, dat de conferentie
vooral beoogt na te gaan, wat de
joodse en christelijke tradities
hebben bij te dragen aan het zoe
ken naar vrede. De oorlogserva
ringen van veel Nederlanders,
met name de joodse Nederlan
ders, mogen geen reden zijn om
het gesprek over vrede uit de
weg te gaan. Vele christenen ne
men juist deel aan conferenties
als deze, omdat zij denken bij het
zoeken naar werkelijke gerech
tigheid en het streven naar vrede
in de diepste zin van het woord
te kunnen leren van de joodse
traditie en de joodse ervaring in
de geschiedenis, aldus het dage
lijks bestuur van het Ojec.
De bestuurleden van het Ojec
schrijven tenslotte, dat de struc
tuur van het Ojec niet zodanig is,
dat de afvaardigende instanties
in het Ojec verantwoordelijk
zouden zijn voor alles wat er
maar op een conferentie van het
ICCJ gezegd zou kunnen wor
den.
Beroepen
Nederlandse Hervormde kerk
Benoemd als pastoraal medewer
ker te Piershil (part-time): H. van
Oostende, hulpprediker in Vee-
nendaal. die dit beroep heeft aan
genomen. Beroepen te Seroos-
kerke: R.J. Perk, kandidaat Se-
rooskerke.
Gereformeerde Kerken vrijge
maakt
Beroepen te Annapaulowna in
combinatie met Enkhuizen: E.
Heres, kandidaat Bergentheim.
Pax Christi
Ih oktober zal voor de 27ste keer de
Pax Christi voettocht Den Bosch
worden gehouden. Dit jaar is het
thema 'geen toekomst? kom
nou!'. Ter voorbereiding op de
voettocht organiseert Pax Chris
ti voettocht 3 september in Den
Bosch een landelijke themadag
over jongeren en de toekomst.
De bedoeling van de themadag is
te achterhalen, wat volwassenen
aan levenservaring en wijsheid
aan jongeren kunnen overdra
gen. De themadag is vooral be
doeld voor het kader van de voet
tochten en voor kathecheten en
leraren aan middelbare scholen.
Daarnaast richt de dag zich op ie
dereen die zich met jongeren
werk bezig houdt.
Midden-Amerika
De voorzitters van de rk. bisschop
penconferentie van vijf Midde-
namerikaanse landen hebben in
een gezamenlijke verklaring elke
buitenlandse inmenging in Mid
den-Amerika veroordeeld.
Voorts veroordelen de leiders
van de rk. kerk in Costa Rica, Pa
nama, El Salvador, Nicaragua en
Guatemala, die voor een ge
meenschappelijke vergadering
over de situatie in Midden-Ame
rika in de Costaricaanse hoofd
stad San José bijeen waren, elk
gebruik van geweld in het ge
bied.
De bisschoppen roepen de landen
en politieke groeperingen in de
regio op samen naar oplossingen
te zoeken, die "het heilige recht
van de volkeren respecteren"
Bovendien zou met alle mogelij
ke middelen getracht moeten
worden een proces van democra
tisering in het gebied op gang te
brengen. De bisschoppen heb
ben zich ook beziggehouden,
welke rol de rk. kerk in de crisis
situatie in Midden-Amerika kan
spelen.
De voorzitter van de rk. bisschop
penconferentie van Honduras
ontbrak bij de bijeenkomst. Vol
gens de aartsbisschop van Pana
ma-stad, Marcos Gregorio
McGrath, zal er spoedig een ge
sprek plaatshebben tussen de
bisschoppen van Honduras en
Nicaragua. Daarin zal vooral ge
sproken worden over de moge
lijkheden om een einde te maken
aan de voortdurende gevechten
aan de grenzen tussen beide lan
den.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Rietveld, 11.45 oec. studentendienst.
Marekerk 10 ds. Van Rennes (Hoog
land), 5 ds. Smaling (Rijnsburg).
Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds. Kool
stra.
Regenboog (Merenwijk) 9.30 ds. Van
Leeuwen.
Bethleherok.(Driftstr) 10 ds. Jansen.
Bevrijdingsk.(Montgomerystr.) 10 ds.
- Sterringa (H.A.).
Vredesk.(Burggravenl.) 10 dr Lamping.
Waalse kerk (Breestr.) pst. Ribs.
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15 ds.
Bakker.
Diakonessenhuis 10.30 ds. van AAter-
berg; zat. 27 aug. 10.3a RK dienst ps.
Delemarre.
Endegeest: zie Oegstgeest.
Geref. Kerk: Vredeskerk (Burggravenl.)
10 ds. Lamping.
Petrak. (Surinamestr.) 10 ds. Franken
(Zeist) (H.A.. gecomb. doven- en ho-
rendendienst).
Oude Vest 10 ds. De Boer (Renkum).
Maranathak.(L. Morsw.) zie herv. gem.,
Bevrijdingsk.(Montgomerystr.) 10 ds.
Sterringa (H.A.), 5 ds. Rietveld.
bejaardenhuis Groenhoven 10 ds. Kev-
•I ser, Utrecht (H.A.).
peref. K. Vrijg. (Herengr.): 10 en 5 ds
Houtman.
Chr. Geref. K. (Steenschuur): 9.30 en 5
ds. Den Hertog.
Geref. Gem. (N. Rijn): 10 en 4.30 ds.
Boogaard.
Geref. Gem. in Ned. (Bethl.kerk
Driftstr.): 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.):
10.15 nog niet bekend.
Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.): 10 ds. Gulmans (Am
sterdam).
Baptistengem. (O. Rijn 3): 10 ds. Bos
veld.
Evang. Christengem. (Middelstegr. 3)
10 hr. Dikkes.
Zendingswerk Middernachtsroep (Zoe-
terw.singel 21): 5 nam.
Evangeliecentrum (Zijlsingel 2): 10
dienst.
Pinkstergem. (O. Vest 13): 10 hr. Eiker
bout.
Leger des Heils (Hooigr.): 10 heiligings-
samenk., 19.30 verlossingssamen
komst.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
en 4, wo. 8.
Church of England 5 dienst in oud-kath.
kerk Zoeterw. Singel 50.
Zevendedagadventisten (Ontmoetings-
kerk Voorschoten): elke zat. 9.45 bij
belstudie, 10.45 predikdienst.
Christian Science (Steensch. 6): 10.30.
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl.): 9.30, 10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel): 10.
Rooms-Kath. K.: Haagweg zat. 19, zo. 9
en 10.45.
Herensingel zat. 19, zo. 9.30 en 11.
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 19, zo.
9.30 en 11.30.
Steenschuur zat. 19, zo. 8.30,10.11.30,18
en 19.
Boshuizerkade zat. 19, zo,. 9.30, 11.
Lammenschansweg zat. 19, zo. 9 en
10.30.
Haarl.straat zat. 19. zo. 9.30, 10.45 en
12.15.
H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. van Waarde (Hoofddorp), 7 ds.
Achterberg (Leiden).
Geref. Kerk: 10 ds. Oldemans, Hilver
sum; 6.30 ds. Stolk (Alphen a.d. Rijn).
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 kand. Lof
(Amersfoort).
Rk Kerk: zat. 19, zo. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 9.30 ds. v.d. Broeck (Bo
degraven).
Kruiskerk 9.30 ds. Schipper (Dor
drecht).
Opstandingskerk (Marijkestr.) 9.30 dr.
Van Vliet (Hoogmade).
Maranathakerk (Raadhuisstr.) 6.30 ds.
Borman (gemeensch. dienst).
Salvatorikerk (De Zwijgerlaan) 6.30 ds.
Spilker (open deurdienst).
Goede Herderkerk 10 ds. Mulder; 6.30
ds. Verheul.
De Bron (Troubadourweg) 9.30 ds.
Nieuwenhuis; 10.15 en 6.30 ds. Oost
hoek.
Ashram (Marsdiep) 10 ds. Verheul.
Oudshoornsekerk 10 kand. Smit (Lei
den).
Sionskerk (Planetensingel) 9.30 ds. Ou-
wendijk; 6.30 drs. v.d. Velden
(Doom).
Geref. Kerk: Maranathakerk (Raad
huisstr.) 9.30 ds. Stolk; 6.30 drs. Bor
man (Assen).
Salvatorikerk 9.30 drs. Borman (Assen);
6.30 ds. Spilker (Renswoude). Zie ver
der ook herv. gemeente.
Geref. K. Vrijg.(Rijnstroom): 9.30 ds. De
Graaff, 5 ds. Vreugdenhil.
Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.):
9.30 ds. De Jong, 4.30 br. Van Voorn-
veld.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 dienst; 2.30 kand.
Slagboom.
Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240): 9.30 en
4.
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1): 10 en 6.30
ds. Koekkoek.
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62): 10 ds. Veenstra.
Volle-evang.gem. ('De Ark', Pr. Hen-
drikstr. 54): 10 hr. Brunt.
Pinkstergem. (school Batenstein 16): 10.
Evangelische dienst in tent Pres.
Kennedylaan/hoek Aalhorst (Ridder-
veld) interkerkel. 10 en 3 uur.
Leger des H. (Com. de Vlamingstr.): 10
en 6.30.
Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36): geen dienst.
Rk Kerk: Bonifaciusk. zat. 19, zo. 9.45 en
11.30.
Piusk. zat. 19, zo. 9 en 10.30.
De Bron zat. 19, zo. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 en 6
ds. Exalto.
Geref. Gem. 9.30 en 6 ds. Vogelaar.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 9.30 ds. Westland (Putten), 6.30
ds. v.d. Hoef.
Salv.kerk 9.30 ds Sirag (Leusden), 6.30
ds. v.d. Berg (Aalburg).
Bethl.kerk 9.30 ds. v.d. Hoef, 6.30 ds.
Van Liere (De Meern).
Geref. Kerk: 9.30 ds. v.d. Berg; 5 ds.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. Bogers (Alphen), 6.30 ds. Van 't
Hoff.
De Stek 9.30 ds. Vlasblom.
Geref. Kerk: 9.30 ds. De Moor, 6.30 zie
herv. gem.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. Ribbers.
Geref. Gem.: 9.30 leesdienst, 7 ds. Van
Dijk. 25 aug. 7.30 ds. Blok.
Rk Kerk: zat. 17.30 in De Stek, 19, zo
9.30 en 11.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 hr.
v.d. Bos (Ede); 6.30 hr. Christ (Eek en
Wiel).
Geref. Kerk: 9.30 ds. Braam (Voorthui
zen), 5 ds. Welbedacht (Hazerswou-
de).
Rk Kerk: dorp zat. 19, zo. 9.30 en 11.30.
Anker zat. 19, zo. 8.45 en 11.15.
Rijndijk zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. Hoeksteen 9
ds. v.d. Wal.
Maartenskerk 10.30 ds. v.d. Wal; 7 ds
Rothfusz.
Geref. Kerk: Hoeksteen 9 ds. v.d. Wal.
Maartenskerk 10.30 ds. v.d. Wal, 7 ds.
Rothfusz.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 7 ds. Biesma.
Rk Kerk: Mart. zat. 19, zo. 9 en 11.
Jozefk. zat. 19, zo. 10 en 11.30
Rk Kerk:
DE KAAG: Herv. Gem. 9.30 ds. Kolk-
Rk Kerk: zat. 19, zo. 8 en 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 9.30 ds. Aarents; 6 ds.
Bouman (Scheveningen).
Ontm.kerk 10 ds. Bouman (Schevenin
gen); 6.30 ds. Aarents.
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk
(aula P. Groen-college): zie Katwijk
aan Zee.
Geref. Kerk: 9.30 hr. Vercouteren (Voor
burg), 6.30 ds. Witte (Siddeburen).
Rk Kerk: zat. 19. zo. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. Van Sliedregt; 6 ds. Drie
bergen.
O. Kerk 10 ds. Gebraad (Katwijk Rijn); 6
ds. Visser.
Ichthusk. 10 ds. Schuurman; 5 ds. v.d.
Plas (Bergambacht).
Pniëlk. 9.30 ds. Visser; 6 prof. v.d. Beek
.(Valkenburg).
aula Bestevaer-mavo (Rijnsoever) 10 ds.
Van Roon.
Overduin 2.15 ds. Baas.
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk
(aula P. Groen-college): 9.30 mevr. ds.
Westra-Franken (Leiden).
Geref. Kerk: Vr.kerk 9.30 ds. Koster, 5
ds. Witte (Siddeburen).
Triumfatork. 9.30 ds. Bakker (Oegst
geest), 5 ds. Koster.
Hoeksteen 10 pf. Schalier (Duitse
dienst).
Geref. K. Vrijg.: 10.15 en 3.30 ds. Heida.
Ned. Geref. Kerk: 8.45 en 7 ds. Janse.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 ds. Tamminga.
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal): 10 en 5
ds. v.d. Belt.
Geref. Gem. (Remisestr.): 10 en 5 lees
dienst; woensdag 24/8 7.30 ds. Golver-
dingen ('s Gravenzande).
Volle-evang.gem. ('Tripodia'): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv
Gem. 10 ds. Lapré (H.A.); 7 ds. Lapré
in geref. kerk.
Rhijndael 3 ds. Bade (H.A.).
Geref. Kerk 10 dr. Bade (H.A.), 7 ds. La
pré (gemeensch. dienst met H.A.).
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Gferef.
Kerk Dorpsk. 10 ds. Van Loenen, 6.30
mw. Westera-Franke.
Hoofdstr. 10 ds. Doesburg
Scheppingsk. 9 ds. Knorth.
Elis.ziekenhuis 10 hr. Vijftigschild.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.): 10 hr.
Lourens (Ijsselmonde).
Rk Kerk. zat. 19, zo. 9 en 10.30.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Schalk.
Camping De Drecht 10.30 hr. Kersloot
(Aalsmeer).
Geref. Kerk: 9.30 ds. Wattel (Hoofd
dorp); 7 ds. Wolthuis (Heemstede).
Rk Kerk: zat. 19, zo. 7.30, 9.30, 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10.30 en
7 ds. De Gelder.
Pauluskerk 9 ds. De Gelder.
Geref. Kerk: 10 en 7 ds. Boswijk.
Geref. K. Vrijg.: 10.30 en 3 ds. Boxman.
Ned. Geref. Kerk (Salvatori): 9.30 en 5
ds. Waagmeester.
Chr Geref. Kerk: 10 en 7 ds. Van Dy-
Geref. Gem. 10 en 4 ds. Hakkenberg.
Rk Kerk: Agathakerk zat. 19, zo. 10,
11.30.
Poelpolder zat. 19, zo. 9 en 11.30.
Mariakerk zat. 19, zo. 8.30, 10 en 11.45.
Engelbew. zat. 19, zo. 9, 10.30 en 17.45
NIEUWKOOP: Herv. Gem 9.30 hr. Hof-
fenaar (Voorhout), 6.30 hr. Van Eeden
(Putten).
Geref. Kerk: 9.30 ds. Warner (Utrecht).
6.30 dr. De Moor (Waddinxveen).
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 kand.
Slagboom (Apeldoorn).
Remonstr. Gem.: geen dienst.
Rk Kerk: zat. 19. zo. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Klein Kranenburg (Nijkerk), 6.30 ds.
Schalk (Leimuiden).
Geref. Kerk: 9.30 kand. De Bruin; 7 drs.
Nieuwenhuis (Alphen).
Rk Kerk: zat. 19, zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Goverts, 7 dr. Snijders (Haarlem).
Geref. Kerk: 9.30 ds. Wijngaarden, 6.30
ds. Baas (Sassenheim).
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 4.30 ds. Visser
Rk Kerk: zat. 19, zo. 10 (50-jarig priester
feest pater De Jpng, met receptie).
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 kand. Te
Voorde (Gouda), 7 kand. Monster
(Urk).
Geref. Kerk (W. Verlaat): 9.30 drs. De
Braber (Medemblik); 7 ds. Bakker
(Amstelveen).
Rk Kerk: zat. 19, zo. 9 en 10.30.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Voorstr-
.(Binnen) 10 ds. Nap (Woerden); 5 ds.
Vroegindeweij (Eemnes).
Hoofdstr. (Zee) 10 en 7 ds. Keuning
(H.A.).
De Rank (Golfbaan) 10 kand. Baas
(Benthuizen); 8 pf Schalier (Duitse
dienst).
Sole Mio 9 hr. Samson.
Geref. Kerk: Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Kui
per (H.A.), 7 ds. Keuning (gem. dienst
in herv. kerk).
Vinkenl. (Binnen) 9.30 ds. Dekker
(H.A.), 7 ds. Kuiper (gem. dienst met
H.A.).
Stichtingskerk 11 ds. Bach, Amster
dam.
Ned. Prot. Bond (aula O.Zeew.) geen
dienst.
Rk Kerk: Zee zat.
(Duitse dienst).
Binnen zat. 16 Kerkhof, 19,
.30 en 11 en 19
11.30.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10.30
ds. Rothfusz (Hillegom).
De Zilk 10 ds. Van Niel (Rijnsburg).
Rk Kerk: Victork. zat. 19, zo. 9.30, 11
Jozefk. zat. 19, zo. 8.30 en 10.
H. Hart (De ZUk): zat. 19, zo. 10 en 11.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 10 ds. Dirksen (Leiden).(oe-
cum. dienst).
Mauritskerk 10 ds. Heemskerk.
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds. Van
Leeuwen (Lochem), 7 dr. v.d. Zwaan
(Woubrugge).
Geref. Kerk: 10 ds. Heemskerk.
Geref. Kerk Vrijg.: 8.45 en 4.30 dienst.
Ned Geref. Kerk (Gem.centrum): 8.45
en 4 ds. De Lange.
Van Wijckerslooth: 4 ds. Hemmes.
Endegeest: 9.30 pater Boshouwers.
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum): 4
Rk Kerk: Will.kerk zat. 19, zo. 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem. 9.30 ds. Jaspers Focks.
Geref. Kerk: 9.30 ds. De Korte, 6.30 ds.
Jaspers Focks.
Remonstr. Gem.: geen dienst.
Rk Kerk: zat. 19, zo. 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 19, zo. 9 en 11.
Petrus-B. zat. 19, zo. 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9.30
ds. v.d. Kamp, 7 ds. Gebraad (Katwijk
a.d. Rijn).
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 2.15 dienst.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentius-
kerk 9.30 ds. Smaling, 5 ds. Van Niel.
Bethelkerk 9.30 ds. Kattenberg (Den
Helder).
Geref. Kerk: Petrak. 9.30 hr. Brouwer
(Katwijk), 5 ds. Brouwer (Den Haag).
Imm.kerk 9.30 ds. Bouma (Noordwyk),
7 ds. v.d. Zwaag (Scheveningen).
Mar.kerk 9.30 ds. Brouwer (Den Haag), 5
ds. Rullman (Den Haag).
Camping Koningshof 10 hr. Faber.
Geref. Kerk Vrijg.: 10 en 5.15 ds. Grut-
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. Van Sor-
ge
Evang. Christengem. (aula mavo): 10 br.
De Raaf, 7.30 ds. Kleine (Leuven),
evangelis.dienst.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Baas (H.A.), 7 ds.
Ferwerda (H.A.).
Chr. Geref. Kerk: 11 ds. Van Mulligen
(Amsterdam), 7 drs. Maris (Hilver
sum).
Ned. Prot. Bond (Jul.laan 17): 10.30
mevr. Driessen (Leiden).
Rk Kerk: zat. 19. zo. 9.30 en 11.
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 en 6.30 ds.
Klein Kranenburg.
Geref. Kerk: 9.30 drs. Broer; 6.30 ds.
Buikema (Zwammerdam).
Rk Kerk: Aardam zo. 9 en 12.
kerk Langeraar zat. 19, zo. 9.30 en 11.30
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 kand.
Middelkoop (Dordrecht), 6.30 ds. Ver
meulen.
Geref. Kerk: 9.30 hr. Van Duijn (Noord-
wijk), 6.30 drs. Oegema.
Geref. K. Vrijg.: 9.30 leesdienst. 5 ds.
Heida.
VOORHOUT: Herv. Gem 9 ds. Roth-
Rk Kerk: zat. 19, zo. 9.10.30 en 11.45.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 en 7 ds. v.d. Schoot.
De Ontmoeting (Noordhofland) 9.30 ds.
Lentz (H.A.).
Geref. Kerk: 9.30 ds. De Zwart, 7 ds. v.d.
Schoot (gez. dienst in herv. kerk).
Geref. K. Vrijg.: 9 en 5 ds. Boxman.
Rk Kerk: Laur.kerk zat 19, zo. 11.30.
M. Godskerk zat. 19, zo. 10.
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk
9.30 hr. Burger. 5 ds. Den Hartogh
(Leusden).
Hoeksteen 9.30 hr. Vroegindewey (Mid-
delharnis), 6.30 ds. Roetman.
Bethelk. 9.30 ds. Roetman, 5 kand.
Hoek, Alblasserdam.
Imm.kerk 9.30 en 7 ds. Hulst
Geref. Kerk: Kruisk. 10 ds. De Moor. 5
ds. Verdoorn.
Ontm.kerk 10 ds. v.d. Berg.
Chr. Afgesch. Gemeente 9.30 en 5 ds.
Verloop,
Remonstr. Gem. 10 ds. Laforêt (Rotter
dam).
Rk Kerk: Victork. zat. 19, zo. 9.30.
Ontm.kerk zat. 19, zo. 11.45.
Bruggen.
Van Leu:
schendam).
Dorpscentrum 9.30 ds. v.d. Plas (Berg
ambacht).
Geref. Kerk Zijllaan 10 en 7 ds. v.d.
Meulen.
Zuid (Bloemcamplaan) 10 ds. Jacobi-
van Duyn (Leidschendam)
Ned. Prot Bond (Kerkdam): 10.30 ds.
Werner.
Camping Duinrell 10 mevr. Ridderhof.
Rk Kerk: Will. zat. 19; zo. 9.30,11.
Jozefk. zat. 19; zo. 9.30, 11.
G. Herderk. zat. 17; zo. 9, 11.
WOUBRUGGE; Herv. Gem. 9.30 ds.
Kempenaar (Werkendam); 6.30 ds.
Ouwendijk (Oudshoorn).
Geref. Kerk: 9.30 ds. Aalders, 6.30 ds.
Bol (Vijfhuizen).
Rk Kerk: zat. 19. zo. 10.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 kand.
Van Dis (Leiden).
Geref. Kerk: 9.30 hr. Vermeer; 7 hr.
Schreuder.
Rk Kerk: zat. 19, zo. 9 en 10.45.
ZOETERWOUDE: Herv Gem. 10 ds.
Wolthaus.
Rk Kerk: St. Jan zo. 9.30 en 11.
Chr. Dienaark. zat. 19, zo. 10.
H. Rijndijk zat 19. zo. 9.30, 11.
ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 9.30 ds.
Heijmans (Alphen a.d. Rijn), 6.30 ds.
Voordouw ('s Gravenzande).
Geref. Kerk: 9.30 drs. Buikema; 6.30 drs.
Broer (Ter Aar).
Remonstr. Gem.: geen dienst
