Van tweedpak naar zeilplank
BËSjiij;
Damrak went aan stijgen rente
Economie
Extra
Beursweek
ti
Fiscaal gerommel, de
rechter en de boetes
De gouden greep van voormalig textielconcern Ten Cate
In deze tijd van economische teruggang stijgt het water de onder
nemers soms tot aan de lippen. Dat wordt helder geïllustreerd
door een tweetal uitspraken van de belastingrechter over boeten
("verhogingen") voor ondernemers, die het met de afdrachten
aan Omzetbelasting, Loonbelasting en premie niet zo nauw had
den genomen.
Dat gebeurde niet zozeer om de fiscus om de tuin te leiden, dan
wel omdat hen geen andere keus was gelaten: het geld ontbrak
en het voortbestaan van het bedrijf was in het geding.
Hoe het volgens de regels moet, zal ieder duidelijk zijn: de formu
lieren, waarop de verschuldigde belasting en premie worden
ingevuld, moeten exact aansluiten op een correct gevoerde ad
ministratie. Het betreft hier immers geld, dat van anderen ter
doorsluizing naar de fiscus is verkregen. Zodra men betalings
moeilijkheden vermoedt, zal men in contact moeten treden met
de Ontvanger der Belastingen om met hem tot een redelijke
betalingsregeling te komen.
Zo deden de ondernemers het in de bewuste rechtszaken niet. De
betreffende bv's verzorgden zelf de aangiften Omzetbelasting
resp. Loonbelasting en vulden op de aangifteformulieren onjuis
te - aanzienlijk te lage - bedragen in. De accountant van de eerste
ondernemer constateerde de te geringe afdracht en nam het juis
te bedrag als schuld op de balans op.
Er werd, kennelijk na overleg met de direktie van de bv, geen
aanvullende aangifte gedaan. Drie jaar later verscheen de rijks
accountant en constateerde het verschil eveneens. De inspec
teur legde een navorderingsaanslag op met een verhoging van
Aannemer
Bij de tweede ondernemer was het al niet veel beter. Het betrof
een sterk expanderend aannemingsbedrijf, dat geleid werd door
direkteuren tussen wie het niet altijd boterde.
Er waren administratieve en financiële moeilijkheden en voor het
voortbestaan van de onderneming moest als gevolg van ernstige
verliezen worden gevreesd.
De afdrachten van loonbelasting en premies waren gebaseerd op,
om het maar vriendelijk te zeggen, "te lage schattingen". Maar
de verzamelloonstaten aan het eind van het jaar (daarop worden
per werknemer over een jaar de werkelijke totaal-cijfers ver
meld) toonden weer de werkelijke feiten. De inspecteur verge
leek die jaarcijfers met de te lage afdrachten en legde ook hier
navorderingen op, met 25 verhoging.
Ter toelichting: er bestaat een leidraad aan de hand waarvan valt
vast te stellen, of het vergrijp ernstig en verhoudingsgewijs om
vangrijk is. Daarvan hangt ook de hoogte van de boete af.
Verwijtbaarheid
De eerste ondernemer - die van de Omzetbelasting dus - kreeg van
het Gerechtshof te Amsterdam en later ook van de Hoge Raad
gelijk: de verhoging werd op 25 gesteld.
De kern van het betoog van ons hoogste rechtscollege is, dat bij de
afweging rond de hoogte van de boete óók de financiële positie
op het moment, dat de aanslag wordt opgelegd, in de beoorde
ling moet worden betrokken. Bovendien moet wat betreft de
mate van verwijtbaarheid de (moeilijke) situatie ten tijde van de
aangifte in ogenschouw worden genomen. Een boete treft ie
mand die al in ernstige financiële moeilijkheden verkeert veel
sterker dan een financieel gezond bedrijf.
Om de vreugde maar wat te temperen - en om niemand op ver
keerde gedachten te brengen - meld ik ook de afloop voor het
aannemingsbedrijf. Het Gerechtshof verlaagde de boete van
25 naar 10
Het Hof: "de liquiditeitsproblemen kunnen in het algemeen geen
voldoende verontschuldiging vormen voor een bewust te lage
aangifte, maar kunnen in dit geval wel begrijpelijk maken, dat
bij het ontbreken van exacte gegevens de schattingen te laag
uitvielen. Belanghebbende moest het immers ook tot haar taak
rekenen om de door haar gedreven onderneming in stand te
houden.
Betrokkene heeft in een moeilijke periode min of meer bewust
uitstel van de afdracht van loonbelasting en premie te verkrij
gen, maar heeft toch niet de intentie gehad tot het ontduiken
van de afdrachtverplichting zelve."
De Hoge Raad volgde hier het Hof Amsterdam niet voetstoots, Het
College oordeelde, dat de 25 boete in stand moest blijven in
zoverre de schattingen "als gevolg van de liquiditeitsproble
men" te laag waren. In hoeverre dat hier was gebeurd, moet
aldus de Hoge Raad, nader worden onderzocht door een ander
Gerechtshof, in dit geval het Hof Den Haag.
Op dit moment bestaat dus nog onzekerheid over de afloop.
ZATERDAG 13 AUGUSTUS 1983
Extra
Het begon allemaal in de jaren
zestig, toen de Nederlandse
textielindustrie het moeilijk
kreeg. De speurtocht naar
nieuwe artikelen, nieuwe
markten, leidde Nijverdal-
Ten Cate.naar de produktie
van kunstvezels voor wand-
bekleding, voor weg- en wa
terbouw, voor containers, en
glaskoolweefsels voor dakbe
dekking, isolatie en boten-
bouw. Waarmee de overgang
van kleding naar surfplank
een zekere logica krijgt.
Verkoopdirecteur Wim Witte-
veen van Ten Cate Sports bv:
„We konden hier weven, de
machines stonden er, het kon
allemaal en zo werden de eer
ste stappen gezet naar pro-
dukten als glasdoek. Ik heb
diep respect voor de mensen
die toen die beslissingen heb
ben genomen".
De aanpassingen aan de veran
derende markt hebben suc
ces gehad; sinds 1981 maakt
Nij verdal-Ten Cate weer
winst. Maar zonder sanering
ging het niet. Aan het begin
van de jaren zeventig werk
ten nog bijna 9000 mensen bij
het concern, nu nog maar
ruim 3000. Die inkrimping
ging gepaard met modernise
ring van het machinepark, en
uitdunnen van de spinnerij
en. Vergeleken met de rest
van de Nederlandse textiel al
met al een positief resultaat.
„Nijverdal-Ten Cate bestaat
tenminste nog", reageert een
Twentse vakbondsman.
Vernieuwen
De zeilplank valt onder Ten Ca
te Sports, behorend tot de re
creatiedivisie. Er werken
rond de honderd mensen,
grotendeels afkomstig uit het
oorspronkelijke werkne
mersbestand van Nij verdal-
Ten Cate. Het bedrijf heeft
zijn produkten, in de ruim
tien jaar dat het nu bestaat, in
hoog tempo moeten vernieu
wen, want „wat je dit jaar
brengt, kan volgend jaar al
weer oud zijn", meent Witte-
door
Nel van Bemmel
Het surfen is ontdekt op Ha-
wai; daar beoefende men de
sport in de branding, op een
plank zonder zeil. Witteveen:
„Het probleem was dat je
twee uur uitgeput op je
plankje in zee dreef voordat
je genoeg uitgerust was om
weer terug door de branding
te kunnen gaan. Toen be
dacht men dat je ook een zeil
op zo'n plank kunt maken, en
pas later dat je daardoor ook
op vlak water zoals in Neder
land zou kunnen surfen".
De Amerikanen Hoyle
Schweitzer en Jim Brake, die
onder meer over ruimtevaart
kennis beschikten, brachten
de plank verder tot ontwik
keling, daarin bijgestaan
door de vormgever Saeman,
van huis uit tandtechnicus en
zelf een zeer goed surfer. Ten
Cate verwierf in 1972 de li
centie om de Windsurfer (de
merknaam van Hoyle
Schweitzers plank) te maken,
nadat Ten Cate de plank al
een tijdje importeerde, en
probeerde er in Nederland in
teresse voor te wekken.
Witteveen: „We hebben meteen
een scholensysteem in het le
ven geroepen. Met een paar
dagen les wek je de belang
stelling van de mensen op.
Bovendien: als er met een
nieuwe sport een paar dode
lijke ongelukken gebeuren,
kun je wel inpakken. Inmid
dels zijn die lessen niet meer
zo nodig: een beginnend sur
fer heeft nu altijd wel iemand
in de familie die het kan". De
ALMELO - In de fabriekshal waar vroeger werknemers van
Koninklijke Textielfabrieken Nijverdal-Ten Cate nv ruw
doek weefden, staan nu mallen en ovens voor de produktie
van surfplanken van Ten Cate Sports bv. Ten Cate Sports is
een van de vele jong opgerichte dochters van het concern, dat
vorig jaar van naam veranderde in Koninklijke Nijverdal-
Ten Cate nv.
De gouden greep, waaraan het voortbestaan van Ten Cate niet
in de laatste plaats te danken is, dateert uit 1972. Als eerste in
Westeuropa kwam de vroegere kledingfabriek met de wind-
surfplank. Nu, ruim tien jaar later, heeft het windsurfen de
wereld veroverd en Ten Cate profiteerde ervan.
Neem Italië. Het surfen kwam er langzaam op gang kwam,
maar bepaalt nu ook daar het zomerse strandbeeld. „Het
bleek een kwestie van mentaliteit; een Italiaan wil niet af
gaan voor een strand vol mensen. Daarom zijn er scholen
gestart achterin baaien waar niemand de beginners kan zien.
Daarna willen zij hun kunsten wel voor volle stranden verto
nen".
verkoopbevorderende activi
teiten misten hun uitwerking
niet: wat als een rage begon,
raakte als sport geaccep
teerd. „In de jaren '74 en '75
verdubbelden onze omzet
ten", vertelt. Witteveen met
voldoening.
Maggi-effect
Aan de produktie van surfplan
ken van het merk Windsurfer
begonnen evenwel nadelen
te zitten. Witteveen: „Door
dat een tiental bedrijven bin
nen Europa, en nog enkele
erbuiten na ons licenties ver
wierven voor de produktie
van de Windsurfer, werd het
organisatorisch moeilijk om
het produkt snel te verande
ren. Het moest namelijk over
al precies hetzelfde zijn, want
het is een eenheidsklasse.
Daarnaast herkenden de
mensen „Windsurfer" niet
meer als merknaam maar be
schouwden ze het steeds
meer als soortnaam. Het
maggi-effect of aspirine-ef
fect, zeg maar".
Daarom besloot Ten Cate
Sports een jaar geleden tot
een afsplitsing van de ver
koop van de Windsurfer,
waarvoor een nieuwe maat
schappij werd opgericht:
Windsurfer International Eu
rope in Oldenzaal. Ten Cate
Sports ging zich volledig con
centreren op een eigen merk,
ontwikkeld met hulp met
hulp van vormgever Seaman.
Dat bood de mogelijkheid
nieuwe planken te ontwikke
len, gemaakt van poly-ethy-
leen, en van polyester voor
het wedstrijd-type.
Verfijning
Intussen groeit de markt voor
de surfplank nu niet meer zo
stormachtig als medio jaren
zeventig, bevestigt Witte
veen. De totale vraag steeg in
1981 nog met 40 procent, vo
rig jaar nog tussen de 10 en 15
procent, en dit jaar naar
schatting met 10 procent. Cij
fers over zijn eigen bedrijf
geeft Witteveen niet; wel wil
hij kwijt dat het bedrijf vorig
jaar ten gevolge van de orga
nisatorische aanpassing, die
verlies van twintig banen met
zich meebracht, ongeveer
quitte draaide. Voor '83 ver
wacht hij weer winst.
Per land verandert de markt
snel; waar nog voornamelijk
beginners surfen, is vrijwel
alleen vraag naar eenvoudi
ge, stevige planken. Maar in
een land als Nederland dat,
onmiddelijk gevolgd door
Duitsland en Frankrijk, voor
op loopt met surfen vragen
de mensen snellere, lichtere
planken met verfijning in de
details. Daar wordt de consu
ment steeds kritischer; zelfs
de kleur moet snel aan de
mode worden aangepast.
Om op de Hiswa een compleet
pakket te kunnen aanbieden,
heeft Ten Cate Sports in het
verstreken jaar een nieuw,
waterafstotend type zeildoek
en twee nieuwe planken ont
wikkeld in wat Witteveen
noemt het ,jump-gebeuren"
en het „all-round-fun-gebeu-
Daarvoor vertrok vorig najaar
een expeditie van vijftien re
creatiesurfers en 30 nieuw
ontwikkelde surfplanken
naar het Gardameer, om met
elkaar tot de keuze van de
juiste twee te komen. Onder
ling verschillen zulke te tes
ten planken vaak slechts mi
nimaal in gewichtsverdeling
en rondingen. De precieze
details zoals ze ontstaan door
de snelheid van ronddraaien
en wiebelen van de met poly
ethyleen gevulde mallen, wil.
Witteveen niet kwijt, want
dat zou het de concurrentie te
gemakkelijk maken.
Zwemmen
Zelf probeert hij naar steeds
meer gebieden te exporteren,
waarbij nieuwe markten in
landen als Australië, Japan,
Zuid-Afrika en Noord-Ameri-
ka worden gezocht. Soms is
het moeilijk te ontdekken
waarom het surfen ergens
wel of niet goed op gang
komt. Zo is Zweden een on
danks de kou „ontwikkeld
land", vertelt Witteveen, ter
wijl Ierland tot de beginners
hoort. „Maar daar blijkt 40 tot
50 procent van de bevolking
niet te kunnen zwemmen".
Mallen voor surfplanken hebben bij Ten Cate de kledingmachines verdreven. Eén ding is hetzelfde gebleven: de
fabriek heeft nog steeds te maken met mode-grillen. De surfsport bevindt zich momenteel in het stadium van
"jump"- of "all-round-fun-gebeuren" (zie inzet). (Foto GPD)
door
C. Wagenaar
AMSTERDAM - Voor het eerst
sedert anderhalf jaar werd
deze week in Amerika de
bankrente verhoogd, en wel
met een half procent tot elf
procent. Hoewel Wall Street
hier al geruime tijd rekening
mee had gehouden kwam de
maatregel toch hard aan. De
beursreactie daarop was een
val van 20 punten op de Dow
Jones-index die ook de Am
sterdamse effectenbeurs fors
mee omlaag trok. Maar later
in de week gaven beide beur
zen de indruk te willen leren
leven met een wat hogere
rente.
Psychologisch ligt de huidige
renteontwikkeling voor de
effectenbeurs natuurlijk niet
gunstig. De nu vrijwel een
jaar oude hausse op de aan
delenmarkt in Wall Street
was in hoofdzaak gebaseerd
op de omvangrijke renteda
ling die zich sinds begin 1982
in de Verenigde Staten had
voorgedaan. Toen echter in
de afgelopen voorzomer
bleek dat de geldaanwas uit
de hand ging lopen doken
renteverhogingsgeruchten
op waardoor het met de rust
in Wall Street was gedaan.
Deze week kwam de beurs op
1163 als laagste notering te
gen nog 1242 als hoogste in
de laatste week van juli. Want
ook al trachten Amerikaanse
regeringskringen de gemoe
deren te sussen met het uit
spreken van verwachtingen
van een hernieuwde renteda
ling tegen het jaareinde, alge
meen wordt aangenomen dat
de bankrente mogelijk nog
tot 12 procent zou kunnen
oplopen.
Ofschoon dat nog niet zo dra
matisch is zijn beleggingsad
viseurs toch reeds begonnen
hun cliënten de verkoop van
aandelen in fabrieken voor
duurzame gebruiksgoederen
te adviseren. Ook achter de
bouwconjunctuur die afgelo
pen maanden flink is opge
leefd worden nu vraagtekens
geplaatst. De hoge autover
kopen in de afgelopen paar
maanden zou ook verband
hebben gehouden met angst
voor een hogere rente zodat
in de komende herfst een
sterke reactie van lagere ver
koopcijfers zou kunnen vol
gen.
Kortom, zonder gevaren voor
het economisch herstel is de
huidige rentestijging in de
Verenigde Staten niet. Dit
verschijnsel wordt voorna
melijk in verband gebracht
met de enorme schuldenlast
van de ontwikkelingslanden
en de daar heersende
schreeuwende behoefte aan
dollars alsmede aan de even
eens enorme begrotingste
korten in de Verenigde Sta
ten zelf als gevolg van presi
dent Reagans gigantische be
wapeningsprogramma. Hoe
sterk in de huidige we
reldeconomie het een met het
ander samenhangt blijkt wel
uit de vrijwel niet te stuiten
stijging van de dollarkoers.
Alle rempogingen van ver
schillende andere harde valu
ta-landen ten spijt.
Nadat vorige week de dollar in
zijn opmars even een korte
pauze doormaakte wegens
een gezamenlijk ingrijpen
van een aantal centrale ban
ken en bijvoorbeeld in Am
sterdam tot f 2.97 inzakte,
kwam hij deze week in ons
land al tot rond f 3.06. De ho
gere rente in de Verenigde
Staten, zuigt veel beleggings
kapitaal naar dat land waar
door niet alleen de dollar
wordt opgeblazen maar ook
de rente elders in de wereld.
Ook hier te lande zijn de eerste
officiële tekenen van rentes
tijging inmiddels zichtbaar
werden. De handelsbanken
stelden opnieuw de opslag
rente in en begonnen met een
half procent op de geldende
tarieven te leggen. Rood
staan bij banken begint dus
weer duurder te worden.
Daarentegen besloot de
Westduitse centrale bank
donderdag de rentetarieven
ongewijzigd te houden, het
geen de dollar nieuwe veer
kracht gaf.
voor de effectenbeurzen. Am
sterdam zette de week goed
in maar liet dinsdag in navol
ging van Wall Street het
hoofd hangen. Pas donder
dag konden de opgelopen
verliezen enigermate worden
weggewerkt In tegenstelling
tot de New Yorkse effecten
beurs, waar nu vrijwel alles
op winstgebied bekend is,
moeten hier de belangrijkste
winstcijfers over het tweede
kwartaal nog verwerkt wor
den. In de volgende twee we
ken valt de climax.
Het begon deze week met de
Koninklijk Shell die met de
superverrassing kwam van
bijna 50 procent hogere winst
in het tweede kwartaal. De
koers steeg er bijna tien gul
den op tot een nieuwe histori
sche top van bijna 150 gul
den. KLM boekte het afgelo
pen kwartaal 25 procent meer
winst en bracht hierdoor de
koers vijf gulden omhoog.
Vijf gulden meer werd er ook
betaald voor Gist Brocades
maar de meer lokaal gerichte
fondsen lieten duidelijk een
aarzeling zien. Het gros bleef
onder de slotkoers van de vo
rige week.
Voor Centrale Suikermaat
schappij, Holec en Wolters
Samson bleef er zelfs een ver
lies over van vijf gulden. Ook
Westland-Utrecht kreeg aan
bod te verwerken nu de rente
weer gaat stijgen. Verliezen
traden er voorts op voor aan
delen Nationale Nederlan
den, Elsevier NDU, Wessa-
nen en ACF. Hoogovens
maakte een emotionele week
door maar de koers bleef op
37 gulden hangen.
