c
KLM
geeft
een
milj
oen
aandelen uit
Reisbureau ziet
omzet fors dalen
Utrechtse staalreus
geveld
Werk op scheepswerf vies en riskant
Kort zakelijk
Marktberichten
Bundesbank:
lage rente
komt vóór
lage dollar
Stress door
beeldscherm
Nieuwe groei verwacht
Stork profiteert van
vernieuwing bij Esso
Benzineprijs twee cent hoger
Akkoord rond
inkrimping
bij Vredestein
Beurs Amsterdam
VRIJDAG 12 AUGUSTUS 1983
Aardappelen
Door de slechte vooruitzichten
voor de Nederlandse aardappel
oogst vliegen de prijzen voor vol
gend jaar te leveren bintjes en
andere rassen omhoog. De
steeds groeiende vraag op de ter-
mijnmarkt leidde er gisteren toe,
dat voor het eerst sinds 1976 de
grens van hónderd gulden per
honderd kilo werd doorbroken.
De hoogste notering kwam met 110
gulden voor rekening van bintjes
van vijf centimeter, te leveren in
april 1984. Er werden voor dit ras
1357 contracten afgesloten, uit
zonderlijk veel. De aardappel
oogst heeft dit vooijaar veel te lij
den gehad van overvloedige en
langdurige regel val. Veel boeren
konden pas laat poten, waarna
weer langdurige droogte intrad.
Koninklijk
Borsumij Wehry heeft het recht
verworven tot het voeren van
hnet predikaat 'koninklijke. De
ze onderscheiding is de onderne
ming toegekend ter gelegenheid
van het honderdjarig bestaan. De
naam zal nu worden gewijzigd in
'Koninklijke Borsumij Wehry
nv'. Dat heeft de raad van be
stuur bekendgemaakt. Borsumij
is een handelsonderneming met
activiteiten op vele terreineii.
Duits bier
De bierconsumptie in West-Duits-
land is in de eerste helft van dit
jaar wat teruggelopen, ongeveer
een procent zo volgt uit het pro-
duktiecijfer van 46 miljoen hec
toliter. In juni, maar dat was ook
de minst warme van de afgelo
pen maanden, lag de produktie
met ruim 9 miljoen hectoliter ze
ven procent lager dan in mei.
Voor de Westduitsers is dat een
reden te meer om de import van
buitenlands bier te voorkomen.
Die invoer wordt geblokkeerd
door het 'Reinheitsgebot', maar
de Europese Commissie heeft
onlangs besloten dat daar een
eind aan moet komen. De West-
duitse minister van gezondheid,
Heiner Geissler (CDU), heeft in
middels gezegd dat hij zich vast
beraden zal verzetten tegen de
pogingen het 'Reinheitsgebot
om zeep te brengen. De gezond
heid van de Westduitse bierdrin
kers zou anders in gevaar ko
men. Het oude voorschrift zegt
dat bier alleen mag worden ge
maakt van malt, hop, gist en wa
ter. In het buitenland zou geen
bier worden gebrouwen dat de
toets der kritiek kan doorstaan.
Gründig
Behalve de Westduitse bierbrou
wers staat ook eletronica-fabri-
kant Gründig onder verdenking
van protectionisme. De aandacht
van de Europese Gemeenschap
gaat uit naar het exclusieve dis
tributiesysteem voor video
recorders, dat mogelijk in strijd
is met de EG-regels. Brussel
heeft nog geen maatregelen aan
gekondigd, maar wil zich eerst
nader laten informeren door
Gründig. Op het video-front is al
geruime tijd sprake van hevige
concurrentie tussen Japanse en
Europese producenten.
Delta Lloyd
Voor Delta Lloyd Verzekerings
groep is het eerste halfjaar van
1983 gunstig verlopen. Vergele
ken met dezelfde periode van
1982 steeg de totale omzet met 14
pet tot f 1367 miljoen. De winst
nam met 5,6 pet toe van f 68,2 tot
f 72 miljoen. De kosten stegen
met 4,2 pet tot f 155,5 miljoen, zo
heeft de raad van bestuur be
kendgemaakt. In het levenbe-
drijf nam het premie-inkomen
met 27,7 pet toe tot f 514,8 mil
joen. Het premie-inkomen van
het schadebedrijf steeg met 3,3
pet tot f 467 miljoen.
Groenteveiling Katwijk aan den Rijn.
Van 11 augustus.
Andijvie per kg. 0,67; sperziebonen 1,50;
bospeen II 0,50—1,34; waspeen AI per
kist 9,00-12.20; All 4,10-8,50; BI
11.00-17,50; Bil 8,20-13.60.
Aanvoer; 95 ton.
Sla (natuur) I 0,12; spinazie 0,19; uien
per kg. 0,50-0,51; peterselie (krul)
0.41-0,67; selderij 0,07-0,27; bloem
kool 6 per bak I 1.58-2,16; 8 I
Economie
AMSTERDAM (ANP/DPA) - De
dollar heeft zijn opmars op de
wisselmarkten in West-Europa
donderdag onverdroten voortge
zet met als steuntje in de rug het
besluit van de Westduitse centra
le bank om niets tegen de koers
stijging te ondernemen. De Bun
desbank heeft gistermiddag in
Frankfort meegedeeld de rente
niet te zullen verhogen.
Volgens een woordvoerder is het
bankbestuur tot de conclusie ge
komen dat verhoging van de ren
tetarieven in West-Duitsland,
een maatregel die de dollar als
beleggingsobject mogelijk wat
minder aantrekkelijk zou heb
ben gemaakt, het economische
herstel van de Bondsrepubliek
in de weg zou kunnen staan. De
afvloeiing van kapitaal naar de
Verenigde Staten moet dan maar
op de koop toe worden genomen.
Het is volgens hem bovendien
onzeker dan met een renteverho-
Op de wisselmarkt in Frankfort
steeg de koers van de dollar gis
teren vrolijk verder. Bij de offi
ciële vaststelling van de midden
koers kwam men op 2,7336 mark
uit, meer dan twee pfennig hoger
dan woensdag en ook het hoog
ste peil sinds februari 1974. De
Bundesbank verkocht 54 mil
joen dollar.
In Amsterdam werd de midden
koers van het Amerikaanse geld
donderdagmiddag op 3,0620 gul
den bepaald. Woensdag was dat
3,0330 gulden. Bij de banken in
Nederland krijgt men vandaag
precies drie gulden voor een dol
lar en moet men er 3,12 gulden
voor betalen.
Overigens zijn volgèns directeur A.
Szasz de gevolgen van de door
geschoten dollarkoers onzeker
en werken ze soms tegen elkaar
in. Voor zover de invoer van an
dere landen duurder wordt of
hun rente stijgt kan er sprake
zijn van vertraging van het her
stel. Daar staat tegenover dat de
concurrentiepositie van die lan
den verbetert. Ontwikkelings
landen met hoge schulden in het
buitenland zijn niet gebaat bij
een hogere rente en dollarkoers,
maar kunnen wel (Latijns-Ame-
rika) voordeel hebben van her
stel in de VS.
DEN HAAG (ANP) - Admini
stratief personeel dat voorna
melijk met beeldschermen
moet werken krijgt steeds
meer last van stress. Dat zegt
de internationale arbeidsor
ganisatie ILO naar aanleiding
van een onderzoek door de
Amerikaan Michael Smith.
De invoering van de beeld
schermen heeft volgens het
ILO gezorgd voor erg veel
vervelende en onbevredigen
de banen, die hebben geleid
tot meer stress en geestelijke
vermoeidheid. Een dag ach
ter een scherm kan voor de
werknemer meer dan 30.000
hoofd- en oogbewegingen in
houden. Aanwezigheid van
beeldschermen leidt ook tot
een geringere teamgeest on
der collega's, zo heeft Smith
vastgesteld.
"Vliegprijzen te hoog"
ENSCHEDE (ANP/GPD) - Arke
Reizen bv. na Holland Interna
tional de grootste reisorganisatie
in Nederland, heeft dit jaar het
aantal georganiseerde buiten
landse reizen met vijftien pro
cent zien dalen. Doordat het per
soneelsbestand in de afgelopen
twee jaar met 100 tot 225 is
verminderd, zal dan evenwel niet
tot verlies leiden.
Eigenaar-directeur Ferry Fransen
van Arke Holding maakte giste
ren bekend voor de komende
SCHIPHOL (GPD/ANP) - Om nieuw kapitaal aan te trek
ken gaat de KLM een miljoen nieuwe aandelen uitgeven,
waarvan ongeveer zeventig procent op de Amerikaanse
beurs geplaatst zullen worden. Gelet op de huidige
beurskoers kan dit de KLM ruim 150 miljoen gulden op
leveren.
De Demka-walserij. Hoogovens zal proberen de werknemers van de "koninklijke" elders t
;en plaats te geven.
Met de aandelenuitgifte hoopt de
- luchtvaartonderneming, die voor
64 procent in handen is van de
Nederlandse staat, ook een gro
tere spreiding te bewerkstelligen
van aandelen in de Verenigde
Staten. Die zijn nu in handen van
enkele grote beleggers.
Afgaande op de positieve resulta
ten in het eerste kwartaal van dit
boekjaar (een winst van 40,5 mil
joen gulden) verwacht de KLM
ook voor de komende maanden
een bescheiden groei in het ver
voer van passagiers. Voor het
vervoer van vracht wordt zelfs
op een sterke groei gerekend.
President-directeur S. Orlandini
De Staat der Nederlanden, met 64
procent de grootste aandeelhou
der van de KLM, heeft per 11 au
gustus oud-minister dr. W. Albe-
da van sociale zaken benoemd
tot commissaris bij de KLM. Dit
heeft de per 11 augustus als
voorzitter van de raad van com
missarissen herbenoemde dr.
J.W. de Pous meegedeeld.
Dinsdag was de zittingsperiode
afgelopen van dr. M. Ruppert en
ir. P.C. de Man, die beiden wer
den benoemd door de staat. Dr.
Ruppert was wegens het berei
ken van de leeftijdsgrens niet
herbenoembaar. Hij is ruim 35
jaar commissaris bij de KLM
geweest.
van de KLM merkte dat gisteren
op tijdens de jaarlijkse vergade
ring van aandeelhouders.
Ten opzichte van vorig jaar nam
het vervoer van passagiers met
één procent af, maar steeg het
vrachtvervoer met 13 procent.
Het chartervervoer liep voor de
KLM met 19 procent terug. De
beladingsgraad daarentegen
werd hoger en steeg van 61,7
naar 62,8 procent. In zijn toe
spraak tot de aandeelhouders zei
Orlandini, dat de KLM volgend
jaar de kwaliteit van het aange
boden produkt wil gaan verbete
ren. Zowel in de first, de busi
ness- en de tourclass zal de pas
sagier meer ruimte, meer com
fort en betere maaltijden worden
geboden. Met ingang van dit
boekjaar is volgens Orlandini al
een aantal verbeteringen doorge
voerd dat vooral is gericht op de
zakenreiziger.
De KLM gaat voor dit boekjaar uit
van een vervoersgroei van vier
procent voor de passage en twee
procent voor de vracht. De groei
van de produktie zal tot twee
procent worden beperkt om de
beladingsgraad te kunnen op
voeren. Dit jaar zullen er nieuwe
wekelijkse diensten op Taipeh
en Harare (Zimbabwe) worden
geopend. In Europa zal de fre
quentie op Hamburg worden
verhoogd.
Demka sluit tijdperk af
UTRECHT (ANP) Met de slui
ting van Demka, gisteren defini
tief aangekondigd door Hoogo
vens, komt een einde aan het
oudste en in zijn glorietijd groot
ste staalbedrijf in Utrecht. Op
richter J.M. de Muinck Keizer
verhuisde zijn ijzergieterij in
1915 van het Groningse Martens-
hoek naar Zuilen, een dorp dat
later bij de stad Utrecht werd ge
trokken. De Nederlandse staalfa
brieken De Muinck Keizer wer
den gevestigd aan het Merwe-
dekanaal.
Hoogovens had reeds in 1919 een
meerderheidsbelang in Demka.
Het staalbedrijf maakte een forse
groei door. Het aantal werkne
mers steeg in de jaren zestig tot
2.500. De meeste werknemers
Bij het gouden jubileum van Dem
ka in 1952 werd de fabriek het
koninklijk predikaat aangebo
den. In 1964 verwierf Hoogovens
door omzetting van aandelen een
belang van 99,2 procent in het
bedrijf. Vanaf het begin van de
jaren zeventig liep het aantal
werknemers geleidelijk terug,
onder meer door een fusie met
de grootste staalgieterij in Euro
pa, Sambre et Meuse. Aan die fu
sie kwam in 1978 een einde. De
overcapaciteit op de Europese
staalmarkt en de verslechteren
de positie van het moederbedrijf
hebben uiteindelijk tot de beslis
sing geleid om Demka definitief
te sluiten.
De werkgelegenheid in de Utrecht
se staalindustrie zal daarmee tot
het nulpunt dalen. Eerder moes
ten onder meer Werkspoor en
Hoogovens-dochter Staalmat
hun poorten sluiten.
winterreizen een forse prijsda
ling op vele vliegvakantiebe
stemmingen te hebben doorge
voerd, in sommige gevallen tot
12 procent. Dat was niet alleen
mogelijk door de waardestijging
van de gulden, maar vooral door
de toenemende concurrentie tus
sen de luchtvaartmaatschappij-
Juist bü vliegreizen deed zich met
18 procent de grootste daling
voor in de afgelopen maanden,
zoals ook al tot blijkt (zie elders
op deze pagina) uit de scherpe
daling van chartervervoer door
de KLM, die overigens met NS
en Nedlloyd eigenaresse is van
Holland International. Ook de
busreizen namen af bij Arke,
maar bij de reizen met eigen auto
was sprake van een groei van 4
procent.
Volgens Fransen zijn de prijsaf
spraken tussen onze grote lucht
vaartmaatschappijen (KLM,
Martinair, Transavia) die onder
ling verweven zijn, daarvan een
van de oorzaken. Die verweven
heid heeft geleid tot een voor de
consument „onaanvaardbaar"
prijsniveau, zei Fransen. „Kijk
maar naar de massale buspendel
naar Spanje en de aangekondig
de goedkope nachtvluchten van
Martinair en Transavia".
Arke heeft daarom besloten om de
komende winter behalve met
KLM, Martinair en Transavia
ook met de Spaanse maatschap
pij Aviaco, een dochteronderne
ming van Iberia, te gaan vliegen.
Dertig procent van het totale
aantal reizen zal door Aviaco
worden verzorgd, aldus Fransen.
De Nederlandse maatschappijen
zullen echter altijd meer dan vijf
tig procent van de Arke reizen
blijven verzorgen. Fransen is erg
blij met de plannen voor een
nieuwe maatschappij, Air Hol
land, en gaf na enige aarzeling
zelfs toe daarin desnoods een fi
nancieel belang te willen nemen.
Hij toonde zich voorts optimis
tisch over een toenemende be
langstelling voor het goedkopere
buspendelvervoer naar de win
tersport.
ROTTERDAM (ANP) - De meeste oliemaatschappijen en vrije-pomp-
houders gaan met ingang van vandaag of morgen de benzineprijzen
verder verhogen. De prijsaanpassing is een gevolg van de steeds stij
gende dollarkoers.
De prijs van een liter super benzine gaat met 2 cent omhoog en komt bij
de zelftankstations op gemiddeld 187,8 cent. Normale benzine wordt
2,2 cent duurder en gaat gemiddeld 182 cent per liter kosten. De prijs
van dieselolie gaat met 2,4 cent omhoog en komt op gemiddeld 118,8
cent per liter.
DEN HAAG (ANP) Er mankeert
nogal wat aan de arbeidsomstan
digheden op de werven voor
scheepsonderhoud. Het ziekte
verzuim is dan ook zeer hoog en
arbeidsplaatsverbetering in deze
bedrijfstak is noodzakelijk om
het verlies aan manjaren - twin
tig procent tussen 1978 en 1981 -
te beperken.
tering in het scheepsonderhoud"
van TNO, dat door staatssecreta
ris Kappeyne van de Cappello
van sociale zaken en werkgele
genheid aan de Tweede Kamer is
aangeboden. Het ministerie stu
deert thans op de uitkomsten.
Uit het onderzoek, begeleid door
werkgevers en werknemers, naar
een groot aantal werkzaamheden
in de scheepsonderhoudbedrij-
ven blijkt dat gehanteerde nor
men vaak worden overschreden.
Er komen dikwijls vuil, vocht en
al of niet giftige stoffen vrij. Che
mische ontvettingsmiddelen
kunnen schadelijk zijn voor de
gezondheid en brand- en explo
siegevaar opleveren. Ook blijkt
het gereedschap lang niet altijd
te zijn aangepast aan de mensen
die ermee moeten werken. De
werkzaamheden zelf worden
vaak in een slechte houding uit
gevoerd en bestaan in veel geval
len ook nog uit korte, steeds te
rugkerende handelingen.
TNO beveelt aan om tot arbeids
plaatsverbetering te komen door
moderne gereedschappen, hulp
middelen en machines in te zet
ten, betere persoonlijke bescher
mingsmiddelen te gebruiken en
de dokken zodanig aan te passen
dat de fysieke belasting van de
werknemers wordt verminderd
en de veiligheid wordt verhoogd.
ROTTERDAM (ANP) - Het be
drijf Stork Ketels in Hengelo
gaat voor de uitbreiding en ver
nieuwing van de Esso-raffinade-
rij in Rotterdam-Botlek twee
stoomketels leveren. Met deze
opdracht, die is verstrekt door de
hoofdaannemer van het project
Fluor Nederland, is een bedrag
gemoeid van 21 miljoen. Esso
heeft dit gisteren meegedeeld.
De fabricage en montage van de
ketels moeten in februari 1985
klaar zijn. Zij worden zoveel mo
gelijk in Hengelo gebouwd en op
de bouwplaats in Rotterdam ge
monteerd. Met het ontwerp en de
bouw zijn in totaal 130 manjaren
gemoeid.
Esso gaat de komende jaren de raf
finaderij in Rotterdam-Botlek in
grijpend vernieuwen en uitbrei
den. Het gaat hierbij om de bouw
van een zogenoemde flexicoker,
die zware stookolie kan omzet
ten in hoogwaardige, lichte aard-
olieprodukten. Als het project in
1986 klaar zal zijn, bschikt Esso
in Rotterdam over de modernste
raffinaderij van Europa.
De nieuwe fabriek vereist een in
vestering van in totaal ongeveer
2,5 miljard gulden. De flexicoker
krijgt een capaciteit van 30.000
vaten per dag. Het is de bedoe
ling dat eind dit jaar de eerste
paal de grond ingaat.
ENSCHEDE (ANP) De onderne
mingsraad van Vredestein Ban
den bv in Enschede is gisteren
akkoord gegaan met de reorgani
satieplannen voor de afdeling
banden voor landbouwmachi
nes. Volgens de directie moet on
geveer de helft van het pakket
banden voor landbouwmachines
worden afgestoten.Het gaat daar
bij om banden waarvoor geen
markt meer is en banden van on
rendabele of verouderde maten.
Dat gaat ten koste van 323 ar
beidsplaatsen bü Vredestein,
waar 1600 mensen werken.
Namens de ondernemingsraad
deelde woordvoerder J. Weus-
tink gisteren mee dat de or na
een diepgaand onderzoek van
het directie-rapport tot de con
clusie is gekomen dat de sane
ring noodzakelijk is om het
voortbestaan en daarmee de
werkgelegenheid voor velen op
lange termijn te waarborgen.
AANDELEN binnenland doorlopend
Noteringen van vrij
dag 12 augustus 1983
(tot 12:30 uur)
165.00+ 160.00
203.00 203.00
30900 308.80
246.00 250.00
210.008 210.008
154.00 152.00
1260.00 1260.00
377.00 376 01
205.00 205.00
167.00 165.50
285 00 282 50
106.00 106.00
172.50 172 50
380.00 38000
ibbkondor
tempen beg.
122.50 122.50
140.50 145.00+
173.00 170.00
38 00 38 10
215 50 21550
234.50 230.00
280.00 282 00
102.50 103.00
143.60 145.60
335.00 327.00
7500 00 7400.00
800000 8000 00
59000 590 00
merstraa
nonl-
nutr.vbc
520 00 517.00
218.00 217.50
4100008 4150.00
Bib hyp e
twtebefht
99 50 100.10
91.00 9200
159-00 159 00
220.00 218.00
240.00 248 00
124.20 123.00
210.50 210.50
43.20 X 42.30
gen motors
honeyweil
tax instru 107.40 106 50
wwtingh 42 80 4360
beleggingsinst.
leveraged 160.00 15900
obam* '1I4.70 1115.00
tokyo pac. 106.50 105.60
viking 51.50 50 80
werekJhave 155.50+ 158.00+
OBLIGATIES
staatsleningen
nM2*4 81-91 122.50 122.70
nM1'/S01-92 11090 111 10
nl 11% 82-92 110.90 111.10
H 10'-% 82-9!
106.51
01082-89 104 00
103.50 10400
123.20 123.40
107.00 107.80
10580 10530
ar 510^ 82-87 121.51
10150 101.70
nlbo6V5> 63-98 97.30
fgh 9 78-86
fgh 9 83-92
fgh 7*« 77-85
h 12 80-88 104.55
1 80-88 102.50
100.05
wuh 9^79-07
wuh 9 76-85
*1*8*4 78-87
paraileimarkt
officieel toe^elatei
153 50
285.00
295 00 300 008
bng
bgHV* 82-07 115.10
bg 10*4 82-07 10980
bg 10 80-88 105 20
bg 9% 82-07 102 40
bg 9 83-00 10030 10
indices e.d.
Indices (a.n.p.-c.b.s)
Intam. conc 150.7
102.61
Pandbrieven 9.25
Goud an Zilver
Goud (onbew.) 40.250-40.7
Zilver (onbew.) 1115-1185
buitenlands geld
Amerikaanse doner 2,97
Engelsepond 4.35
Belg franc<i 00) 5,45
Ou4semam(iOO) „110,00 1
Ital lre(10000) 18.25
°o«1ugese esc (100} 2,25
Zwitt Iranc(IOO) 136.00 140.50
Zweedse kroon 100) 36.75 39,75
Noorse kroon (100) 38,75 41.75
Deense kroon 100) 29.75 32.75
Ooit shilling (100) 15.69 16.19
Spaanse peseta» 100) 1.91 2.16
Gnekse drachme (100) 3.20 4.00
VERKLARING DER TEKENS
B -bwdtn c,,
Beursoverzicht
Beurs boos op KLM
dat de fraaie resultaten over de
eerste drie maanden van het per 1
april begonnen boekjaar waren ge
publiceerd) ging verloren.
Uiterst ontevreden zijn de handela
ren over het feit dat de KLM een
statutenwijziging heeft doorge
voerd, waarin het concern de mo
gelijkheid krijgt aandelen uit te ge
ven zonder voorkeursrecht voor de
huidige aandeelhouders.
Op die manier worden de rechten
van de aandeelhouders in aanzien
lijke mate verminderd.
Dit is een uiterst trieste en onjuiste,
zaak. reageerde men. Verder vond
men het niet juist dat KLM in eerste
instantie gunstige resultaten publi
ceerde en dat pas in de loop van
de dag de emissieplannen werden
vrijgegeven.
Kon. Olie moest eveneens terug en
Hoogovens, Philips en Unilever
waren enkele dubbeltjes in reactie.
Met spanning wordt uitgekeken
naar de cijfers van Akzo, die maan
dag gepubliceerd worden
Optimisme heerste bij de bankaan
delen. Amro maakte vandaag een
fraai resultaat over het eerste half
jaar bekend.
De verzekeringsfondsen waren
licht verdeeld en de hypotheek ba rv
nauwelijks prijshou
dend.
De koersen v
wat terug
i de uitgevers liepen
