De trein stond even stil
Maandag twintig jaar geleden
Da's waar ook
ZATERDAG 6 AUGUSTUS 1983
E„r,
De grote Britse treinroof bij het plaatsje Cheddington - nu alweer twintig jaar geleden - mocht
aanvankelijk de indruk van een perfect uitgevoerde misdaad wekken, al gauw bleek dat er
calculatiefouten waren gemaakt. De 1,5 miljoen gulden waarmee elk der treinrovers onmiddellijk na
de nachtelijke actie huns weegs gingen, bleken minder waard te zijn dan ze in de roes van die eerste
augustusdagen hadden verondersteld. Op Ronald Biggs na zitten ze heden ten dage op zwart zaad...
door Nol Lissauer
De plaats van handeling: het viaduct Sears Crossing in het graafschap Buckinghamshire in de morgen van 8 augustus 1963. Vit de posttrein was een bedrag t
ontvreemd, tijdens een actie die slechts 35 minuten duurde.
De laatste aflevering van "Da's waar ook" is geheel gewijd aan de grote
Britse treinroof, die maandag a.s. precies twintig jaar geleden zijn
beslag kreeg. Wat kwam er van de betrokkenen terecht?
In de vroege uren van 8
augustus 1963 dendert een
posttrein door de nacht, op
weg van Glasgow naar
Londen. Om kwart over drie
bij het plaatsje Cheddington
(Bucks) een onverwacht rood
sein. Bonkend en knarsend
staan de wagons stil. De
tweede man op de
diesellocomotief verlaat
volgens voorschrift de cabine
op zoek naar een
diensttelefoon. Hij keert
onverrichterzake terug. De
gemaskerde rovers, gereed
voor de stormloop, hadden aan
alles gedacht. Ze hadden de
telefoondraden doorgesneden,
zoals ze ook het signaal op rood
hadden weten te zetten.
Terug in de cabine worden de
stoker en de machinist gegrepen.
Alles verloopt nu bliksemsnel
volgens het draaiboek. Locomotief
met twee wagons - waarvan in één
de 26 miljoen gulden aan
bankpapier zit - worden vakkundig
losgekoppeld en de bij een
worsteling gewonde machinist, de
58-jarige Jack Mills, wordt
gedwongen om het afgehaakte
treinstel naar een viaduct op 1,5
km afstand te rijden. Daar grijpt
men de buit, na de postwagon te
hebben opengeramd en de
sorteerders te hebben gedwongen
met de neus tegen de vloer te gaan
liggen.
In 35 minuten is het karwei
geklaard en zijn de drie
gereedstaande voertuigen in het
rovershol - een door de bende
gekochte, op 30 km afstand
gelegen boerderij - teruggekeerd
lang voordat de achterin de trein
zittende conducteur alarm kon
maken. Hij moest drie kilometer
lopen voordat hij bij een telefoon
kwam die werkte
De hoofdfiguren ontvingen ieder
de tegenwaarde van 1,5 miljoen
gulden, waarmee ze afzonderlijk
naar verschillende windstreken
verdwenen.
Arrestaties
Na vijf dagen werd de toen reeds
verlaten schuilplaats door een
boerenjongen ontdekt. Alle
achtergebleven rommel was er nog
en tevens vond de politie een
overvloed aan vinger-, handpalm
en voetafdrukken. Want de
zogenaamde vuilnisman, een
huurling die de boel brandschoon
had moeten maken en daarvoor
alvast 400.000 gulden had
gekregen, was 'm gesmeerd. Op die
vijfde dag volgde ook de eerste
arrestatie, namelijk die van Roger
Cordrey die in Bournemouth tegen
de lamp liep, toen hij daar
uitgerekend bij de weduwe van
een politieman een garage voor
zijn vrachtwagen huurde en met
een dikke bundel bankbiljetten
drie maanden huur vooruit
betaalde. Door het grote alarm had
de vrouw onmiddellijk lont
geroken.
Slechts een deel van de bende kon
worden opgerold. Van de 15
mannen die de overval hadden
uitgevoerd, werden er in korte tijd
tien gearresteerd. Een van hen
moest wegens gebrek aan bewijs
worden vrijgelaten. Drie van de
rovers werden nooit gevonden,
zodat in totaal vier man de dans
geheel zijn ontsprongen. Hoewel
twee betrokkenen naar het
buitenland waren verdwenen
(eerst vestigden zij zich in
Mexico-City, daarna in Canada)
werden ze na hun aanvankelijk
onopgemerkte terugkeer in
Engeland tenslotte gepakt.
Dit waren Bruce Reynolds, die het
idee van de overval had geopperd
en die, evenmin als de rest van zijn
gezin, het luxe bestaan in een
vreemd land niet aankon. En
Buster Edwards, die wegens
geldgebrek terugging en die in de
hoop op een korte straf beweerde
dat hij niet aan de raid had
meegedaan en alleen een bijrol had
vervuld. Hij had op vijfjaar
gerekend, maar kreeg twaalf jaar
,Voor Reynolds was het erger: hij
werd tot 25 jaar gevangenisstraf
veroordeeld.
Charlie Wilson werd in Canada
gearresteerd. Hij was een gangster
die voor niets terugdeinsde. Zelfs
zijn vrouw was bang voor hem. Hjj
ging terug naar de cel, waaruit hij
kort na zijn veroordeling tot 30
jaar, door een vermoedelijk Duitse
„commandoploeg" was gélicht.
Biggs
De enige van de veroordeelden die
werkelijk succes had was Ronnie
Biggs, die na zijn opzienbarende
ontsnapping uit het gevang - wat
hem een groot deel van zijn fortuin
kostte - nu al achttien jaar op vrije
voeten is - vier jaar in Australië en
de rest in Brazilië. Daar kan hem
niks gebeuren, omdat hij een zoon
bij zijn vroegere vriendin, de
Braziliaanse nachtclubdanseres
Raimunda de Castro heeft, hetgeen
hem voor uitlevering behoedt.
Twee particuliere pogingen om
hem te kidnappen liepen op niets
uit.
Biggs was eigenlijk een bijfiguur
die niet tot de echte zware jongens
behoorde en zich meestal tot het
kleine werk - diefstal, inbraak.
zakkenrollen - bepaalde. Tussen de
bedrijven door was hij op het
goede pad. Hij had een
aannemersbednji met zeven
knechts en trouwde met een
onderwijzeres, die toen zij hem
met hun twee zoontjes in Australië
was gevolgd, lange tijd een
universiteitsblad redigeerde. Later
kwam een der kinderen bij een
auto-ongeluk om het leven, maar
Biggs keerde toen niet naar
Australië terug.
Biggs en de rest van de bende
sleten een groot deel van hun
jeugd in tuchtscholen. In de oorlog
waren ze als kinderen uit het
gebombardeerde Londen
geëvacueerd. Door het milieu aan
de zelfkant der samenleving,
waaruit ze kwamen, waren ze
spoedig losgeslagen. Later leerden
ze in de „echte" b^jes hun vak te
vervolmaken.
Biggs heeft van het sinistere
gezelschap misschien wel de beste
neus voor publiciteit. Er is een
biografie over hem, gebaseerd op
zijn eigen verhaal.(l) Ook liet hij
zich goed betalen door
sensatiebladen, die zich vooral
voor zijn liefdesaffaires
interesseerden. Een Australisch
tv-team maakte een film over hem,
welke ook in ons land werd
vertoond („De biecht van een
treinrover"). Enige tijd zong hij in
een punkgroepje!.
Gefinancierd
Speciaal aan hem gewijd is het
boek „Slip-Up" (miskleun), dat
met een woordspeling op diens
eigen naam door hoofdinspecteur
Jack Slipper van Scotland Yard is
geschreven. Slipper was de man
die hem in Rio de Janeiro had
opgespoord maar die hem tot zijn
eeuwige verdriet weer moest laten
schieten. Een ander die er een
levenstaak van had gemaakt om
Biggs te grijpen, was wijlen Tom
Butler, hoofd van Scotland Yards
vliegende brigade.
De betrouwbare en fascinerende
gids over de wederwaardigheden
van de treinrovers is zo goed als
zeker het boek(2) van de bekende
Engelse journalist Piers Paul
Read, die ook een beroemd verhaal
schreef over de vliegramp in het
Andesgebergte.
In opdracht van een Londense
uitgever die door een contactman
uit de schemerwereld was
benaderd, is Read in 1976
begonnen met een reeks eindeloze
gesprekken. Zowel individueel als
gezamenlijk, met acht van de
treinrovers, die dankzij de wet van
1967, na ruim tien jaar te hebben
gezeten, voorwaardelijk werden
vrijgelaten. De voorwaarde was,
dat zij een eerlijk beroep zouden
gaan uitoefenen. Zo kon men een
ex-treinrover bezichtigen, die als
bloemenman bij het Londense
Waterloo-station stond. Een andere
kameraad werd rijdend
groenteman.
Ze kwamen er dus nog
betrekkelijk goed af, ondanks de
dertig jaar waartoe de meesten
waren veroordeeld. Daar gaat in
Engeland bij goed gedrag
eenderde af. In feite werd hun
reële straf gehalveerd.
Vooral in het land van Sherlock
Holmes en Agatha Christie gaan
grote misdaad en publiciteit hand
in hand. De Engelse boulevardpers
betaalt schatten voor
opzienbarende onthullingen en
financieren daardoor indirect de
criminaliteit. Ook de
boekenindustrie doet, meestal in
samenwerking met de
zondagsbladen, een flinke duit in
het zakje.
Opgesoupeerd
De vrijgelatenen en de enkelen die
in de cel achterbleven, zaten
praktisch op zwart zaad omdat het
grote geld was opgesoupeerd. Het
ging weg aan al of niet geslaagde
ontsnappings- en vluchtpogingen,
waartoe allerlei lieden moesten
worden omgekocht. Er moest een
fortuin worden betaald om het
geroofde geld het land uit te
krijgen. Veel daarvan werd door
handlangers verduisterd. Vaak
ging er iets met beleggingen fout.
Vrouwen en vriendinnen - de
meesten bleven hen trouw -
moesten tijdens de lange
afwezigheid van de daders worden
onderhouden, evenals een of meer
ouders van deze dertigers.
Kort na de roof werd een deel van
de schat, die in een bos was
verborgen, door een padvinder
gevonden. In de buurt trof de
politie in een caravan eveneens
stapels bankbiljetten aan. Meer
dan vier ton (in guldens
uitgedrukt) werd daarna in een
telefooncel ontdekt, kennelijk
bestemd voor omkoperij.
Daarom wilden ze het verhaal, dat
ze voor de eerste keer als groep
zouden vertellen, zo duur mogelijk
verkopen. Maar dat kon natuurlijk
na al die jaren alleen maar door er
iets nieuws bij te fantaseren. De
toedracht van de overval zelf en de
bjjna wetenschappelijke
voorbereiding ervan was praktisch
al lang uit de doeken gedaan.
Als lokaas voor de uitgever
trachtten de treinrovers te
suggereren, dat er een
meesterbrein achter het plan was
geweest. Iets dat toch al door veler
werd vermoed. Het zou de
beruchte Otto Skorzeny van
Hitiers Waffen SS zijn. De man die
in 1944 op ongelooflijke wijze de
gevangen Mussolini van een bijna
ontoegankelijke bergtop had
bevrijd. De thans overleden
Skorzeny, die in Spanje woonde,
had er bovendien in zijn
autobiografie op gezinspeeld dat
hij ervan werd verdacht achter de
treinroof te hebben gezeten. Hij
ontkende dit of moest het
ontkennen, omdat hij door velen ir
Duitsland nog steeds als een
nationale held wordt beschouwd,
wiens naam door betrokkenheid
bij misdaad mag worden
bezoedeld. Wèl staat vast dat hij
het middelpunt vormde van
„Odessa", de organisatie voor
onderlinge hulp van oud-Waffen
SS'ers met wereldwijde
verbindingen.
Verzonnen
Het verhaal waarmee de
treinrovers leurden, was dat
Skorzeny de raid zou hebben
gefinancieerd en dat hij van de buil
10 miljoen gulden zou hebben
opgeëist. Daarom zou op de
boerderij de Duitser Sigi hebben
rondgelopen om de zaak te
controleren en de som in ontvangsl
te nemen. Maar hij zou slechts met
de helft daarvan zijn afgescheept,
omdat de rest zou worden verstopt
als garantie dat Skorzeny zijn
belofte zou nakomen om een
ontsnappingsroute voor de bende
open te houden.
Dankzij het scepticisme en de
volharding van de speurende
journalist kwam deze tot de
conclusie dat het hele verhaal was
verzonnen en kreeg hij de groep
tenslotte ertoe dit volmondig te
erkennen. Maar het wegvallen van
deze nieuwe invalshoek betekende
wel dat de uitgever zo goed als
zeker minder zou betalen. Biggs
(„Ik ben nu een eerlijk man") was
de eerste die na enige aarzeling,
omdat hij bang was voor wraak
door zijn maten, toegaf dat de door
hen afgesproken connecties met
Skorzeny op een leugen berustte.
Maar dat ze op Skorzeny waren
gekomen vond zijn oorzaak in het
feit, dat deze een zijdelingse rol in
het misdaadepos had gespeeld.
Aan de juistheid hiervan twijfelt
Read niet. Buster Edwards' vrouw
June, die een authentieke brief van
Skorzeny kon tonen, had hem in
Madrid ontmoet in verband met
een geldbelegging door haar man
in Skorzeny's onroerend
goed-firma.
Een ander lid van de "treingang",
de ongure Jim Hussey, had
vroeger in een Duitse cel een
relatie opgebouwd met een
ex-Waffen SS'er, die hem had
aangeboden te helpen als dat eens
nodig mocht zijn. Hier kan ook een
verband hebben gelegen met de
ontsnappingslijn naar het
continent en verder met de
uitgebreide opvang van de
vluchtenden, met inbegrip van
plastische chirurgie. Het staat in
elk geval vast dat bij het uit het
land smokkelen van vier der
bendeleden Duitsers waren
betrokken.
Geen berouw
Hadden de veroordeelden spijt van
hun avontuur, dat voor hen in een
totale anticlimax eindigde? Na de
cel wachtte hun in plaats van een
zorgeloos leventje een door de
justitie gecontroleerd mager
burgermansbestaantje. Maar ze
hebben dan toch het gevoel iets
unieks te hebben gedaan en dat
zonder wapengeweld!
Deze duisterlingen stonden
plotseling in het helle licht van de
schijnwerpers. De boeken over
hen werden over de hele wereld bij
de vleet verkocht. Hun
knipselalbums stapelen zich op.
Een zekere bewondering straalt
naar hen toe. Bovendien hebben ze
geen berouw, omdat ze weer eens
ervoeren dat zij - zo zeggen ze - niet
slechter zijn dan de rest van de
maatschappij.
In alle kringen die zij nodig
hadden om hun plan te volvoeren
troffen zij corrupte lieden aan, die
voor geld tot alles bereid waren:
cipiers, politiebeambten,
makelaars, advocaten, bankiers,
artsen en PTT'ers, die bij het
complot en de afwikkeling ervan
waren betrokken. Na de processen
onderging Scotland Yard notabene
een grote zuivering!.
Vooral het lef en het geluk, dat
Ronnie Biggs tot nu toe heeft
gehad, spreekt tot de verbeelding.
Hij hoopt tenslotte gratie te krijgen
welke hem in staat zal stellen naar
Engeland terug te keren. Want hij
verlangt naar motregen en sterke
thee. „Ik ben genoeg gestraft", zegt
hij.
(1) Colin Mackenzie: The Most Wanted
Man - Ronald Biggs. (Panther Granada
Publishing, Londen, Toronto, Sydney,
New York).
(2) Piers Paul Read: The Train Rob
bers, Their Story (Michael Joseph en
Coronet Books, Hooder and Stough-
ton, Londen).
Ronald Biggsdie in Brazilië ruim vijf jaar onder de naam Michael John Haynes vertoefde, hier met zijn
vriendin Raimunda Nascimento de Castro. Thans laat hij weten weer naar motregen en sterke thee te verlangen.
<Foto ANP)
