c c f Lucebert: Charles Eyck: onsterfelijke meester van de kerkelijke kunst 3 gewaardeerd dichter lONDERDAG 4 AUGUSTUS 1983 Kunst Foto van Charles Byck twintig jaar geleden gemaakt bij gelegen heid van zijn vijfenzestigste ver jaardag. (KnttMMo) ïen van de veelrijdigste Limburgse schilders, Charles Ejrek, Is zoals fiateren 3! geroeid, dood. Zijn fa milie maakte officieel bekend, dat Charles Eyck dinsdag in zijn dorp Schimmert is overleden. HM is 86 Jaar oud geworden. Tijdens rijn le ven was dexc kunstenaar al een le gende. HM bereisde bijna geheel Europa en verwierf internationale roem en bekendheid. Frankrijk, waar hij lange tijd verbleet be noemde hem tetfs tot ereburger, ral van andere enderschei din gen vielen beta ten deel, wals de Prix de Borne en de Grand Prix van de wereldtentoonstelling In Parijs. De nitvaaridieast is vrijdag om 11 unr in dé Sint Jozefkerk in Meers- sen. de kerk, die hij samen met ar chitect Koenen beeft ontworpen. SCHIMMER/F(GPD) - De meester van het Ra- vensbos is dood. En onsterfelijk geworden. Als ooit een kunstenaar uit Limburg al tij dens zijn leven een legendarische faam heeft verworven dan is dat Charles Eyck. De mare van zijn overlijden bevestigt dat weer. Al ge ruime tijd zwak ter been en geabonneerd op een taxi naar het ziekenhuis was hij nog de maitre, de fenomenale kunstenaar, die zelfs van zijn verblijf in „de witte dalen van Anna- dal" een zege van de creativiteit wist te ma ken. Aan dat verblijf hebben wij een schitte rend getekend en met de hand geschreven boek te danken. Charles Eyck wist elke tijd naar zijn hand te zetten en peurde geluk uit omstandigheden waar anderen in pessimisme verarmden. In het gezin, waar hij op 23 maart 1897 in Meerssen werd geboren, was er geen sprake van welstand. Er waren twaalf kinderen met Charles als vijfde. Hem trof het ongeluk van een ziekte, die hem voor zijn leven doof maakte. Hij reageerde erop door met een nieuwe taal te gaan spreken. Hij begon te tekenen en te schilderen. Aangezien hij scherper moest toekijken, omdat hem an ders door zijn gehoorziekte de normale men selijke ontvankelijkheid ontging, kregen die tekeningen spoedig -een eigen karakter. Zo vormde zich zijn kloeke, sterk onvervreem- bare handschrift, dat als het ware de stuwen de stroming in zijn werk werd. Hij had het geluk, dat in Meerssen juist een kleine pleiade van schilders de beemden in trok om er onder leiding van de Antwerpse immigrant Jan van Puyenbroek „en plein air" te schilderen. De pas 15-jarigé Charles Eyck was er bij. Daarvan getuigt een doek, dat hij op zijn 82e levensjaar ergens ontdekte en dat hij kon thuisbrengen als een werk van hem op 16-jarige leeftijd. Hij zou echter geen impressionist in de lijn van Puyenbroek worden, want na hem werd de jonge Eyck in Meerssen ontdekt door professor Willem van Konijnenburg van de Rijksacademie in Amsterdam. Door deze meester kwam hij al vroeg in de ban van het monumentale. De schilderkunst was echter nog ver af. Omwille van den brode ging Charles Eyck in Maastricht als decorateur werken op de Ce- ramique. Het loon was karig en de arbeid Leidse bioscopen LUXOR (121239): "Blue Thunder", da. 14.30. 19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15.16.30,19.00 en 21.15 uur, 12 jr. hard. Hij liep dagelijks van Meerssen naar Maastricht. Toch zette Eyck ook hier weer het leven naar zijn hand. De dichteres Maria Viola haalde het Limburgse talent naar Rot terdam, waar hij op de Academie kwam en waar hij leerde liplezen. In Amsterdam vond hij werk als reclametekenaar. In 1920 ver wierf hij de Koninklijke Subsidie en liet twee jaar later met het winnen van de Prix de Rome zien, dat de verwachting die Maria Viola in hem gesteld had, geen illusie is ge weest. In Meerssen werd hij met de harmo nie als een vedette van het station gehaald. De verplichte reis naar Italië, waar hij zich aan de meesters van de Renaissance bedrinkt, is een machtige leerschool. En dan ontmoet hij Karin Meyer. Een slanke blonde Zweedse schilderes. Ze huwen in Zweden en zullen een lang leven eikaars steun en toeverlaat blijven. De eerste huwelijksjaren zijn even wel een beproeving. Het subsidie raakt op en Charles Eyck is een weliswaar getalen teerd maar onbekend schilder. Van Zweden trekt het gezin, uitgebreid met dochter Bimba, naar Frankrijk, waar Char les Eyck in aanraking komt met de Bulgaar se schilder Jules Pascin. Hij organiseert voor Eyck een tentoonstelling en plotseling is de roem er. Er worden vele werken ver kocht. Eyck krijgt dan ook opdrachten uit Nederland, zoals de eerste kerkopdrachten in Rumpen en Terwinselen. Via Amsterdam belandt het gezin Eyck in Utrecht, waar Charles in contact komt met het tijdschrift De Gemeenschap, aan welk blad hij illustraties levert. De Maastrichtse architect Alfons Boosten bezorgt hem grote kerkopdrachten. In recordtijd beschildert hij de kerk van Beek-Genhout, waarna de kerk van Heksenberg volgt, een van zijn fraaiste scheppingen. Hij wordt de beroemd ste Limburgse schilder, die vooral door de aanpak van de grootse taferelen, waarbij de details niet verdoezeld worden, baanbre kend werk verricht. Dat monumentale komt ook in zijn glasramen tot uitdrukking. De glasramen in de kerken zijn monumentale wandschilderingen en de kruiswegen, die hij talloos en in grote verscheidenheid van technieken heeft uitgevoerd, laten Charles Eyck zien als de gelovige belijder. Hij was als kerkelijk kunstenaar groot in de tijd, die nu wat meewarig wordt beschouwd als die van het Rijke Roomsche Leven. Men zat vast in de zoete santekraam. Daartegen hebben de kunstenaars uit Limburg, met naast Charles Eyck ook Henri Jonas en Joep Ni cholas als grote gangmakers, een actie ge voerd. Zij deden dit door de kracht van hun kunst en door hun overtuiging: de blijde boodschap uit hun werk te laten stralen. Voor Charles Eyck betekende het: van de ene grote opdracht naar de andere trekken als een voortdurende triomftocht. Dat lijkt zijn leven ook te zijn geweest. Hij had zjjn inzinkingen en zijn huiselijke zorgen. Soms werd het ook allemaal te veel en dan dreigde de routine zich van zijn creativiteit meester te maken. Hij had daar een middel tje tegen. Hij begon ineens in een andere ma terie te werken. Ging over op keramiek, op het kappen in steen, op glazuurtegels. Als hij dan weer fris was, vatte hij het grote werk weer aan. Of hij begon aan hele reeksen van schilderijen, waarbij eigenlijk maar een onderwerp nooit goed uit zijn verf is gekomen: het naakt. Hij heeft wel naakten op zijn naam, maar ze vor men geen echte momenten in zijn oeuvre. Het landschap was voor hem het boeiendste aspect. Daarnaast waren het de afbraken, zo als het Grote Gat in Parijs. Zijn bloemstuk ken zijn een roes, een vreugde, een extase. Hij heeft dit volgehouden tot zijn hoge ouder dom. Hij steunde daarbij op zijn geweldig tekentalent. De spontaniteit waarmee hij werkte dreef de lijnen over het papier en de kleuren op het doek. Die spontaniteit uitte zich op een heel frappante wijze bij het be schilderen van de kerk te Juantes la Ville in Noord-Frankrijk. De pastoor vroeg om een kleine schildering in de hal van die arme, mooie „rotkerk". Eyck nam de uitdaging aan en wierp in enkele weken tijds een heel panorama van bijbelse taferelen op de wan den. Hij zag het als zijn dank aan de Schep per, die hem zijn leven lang met zo'n rijk dom aan visies en talent had bedacht. Die kerkschildering wordt algemeen gezien als het belangrijkste werk dat Charles Eyck heeft gemaakt. UTRECHT/BERGEN GPD- De Prijs der Nederlandse Lette rendie deze week is toegekend aan de dichter Lucebert, is niet alleen de hoogste literaire on derscheiding in het Neder- lands-Vlaamse cultuurgebied, het is ook de enige (grote) prijs die geen schrijver tot dusver heeft geweigerd. Hermans weigerde de P C. Hooft- prijs, Jan Wolkers wees de Con- stantijn Huygensprijs af. Al licht dat enige spanning ont stond over de vraag wat Luce bert zou doen. Intussen heeft hij laten weten dat hij de prijs zal aanvaarden, maar hij wilde toch ook wel kwijt dat hij het geldbedrag dat aan de prijs is verbonden, achttienduizend gulden, als eerbetoon van de koninkrijken Nederland en België samen wel een bedroe vend schijntje vindt. Afgezien van de financiële kant mag gezegd worden, dat het de dichter Lucebert in zijn leven (hij wordt volgend jaar zestig) niet aan officiële waardering heeft ontbroken. In 1953 ont ving hij de poëzieprijs van de gemeente Amsterdam, in 1965 de Huygensprijs en in 1967 de P.C. Hooftprijs. De Keizer der Vijftigers, zoals hij al vroeg werd genoemd, is dus rijkelijk met lauweren overdekt. Het lijkt wel of al die jury's en over heden gemeend hebben iets goed te moeten maken, want toen hij in het begin van de ja ren vijftig bij de gemeente Am sterdam aanklopte om steun, omdat hij broodgebrek leed. liet men hem van hogerhand weten dat men een baantje voor hem had bij de... gemeen tereiniging. Het leven van Lucebert - zijn wa re naam is Lubertus Swaans- wijk, hij is Amsterdammer van geboorte - heeft zich op verschil lende niveaus bewogen. Hij be gon als schildermaar heeft in die kwaliteit niet deel genomen aan de korstondige revolutie van Cobra (1948-'51). Wel schreef hij in die tijd enorme hoeveelheden poëzie. Toen hij eens op een literaire bij eenkomst verzen voordroeg, ge kleed in enkele over elkaar aangetrokken truien, merkte A. Roland Holst op: „Ik begrijp niet waarom jonge dichters zich zo warm aankleden, als zij poëzie voordragen". Hij wist niet dat deze dichter, bij gebrek aan een onderkomen, 's nachts in het Vondelpark sliep. Ook in latere jaren hebben de poëzie en de schilderkunst af wisselend zijn leven beheersd, afgezien van een korte periode in de jaren vijftig, toen hij zich met fotografie bezighield. Er bestaat overigens een hechte overeenkomst tussen zijn pictu rale werk en zijn gedichten. Als dichter is Lucebert trouwens steeds zichzelf gebleven. Wie zijn laatse bundel leest „De moerasruiter uit het paradijs", verkeert in dezelfde wereld als in de bundels van dertig jaar geleden. Er is ook niets te mer ken van kwaliteitsverschil. Het werk van nu schittert nog even zeer als dat van toen. Waardoor wordt die fascinatie teweeggebracht? Dat is een bij zonder moeilijk te beantwoor den vraag. Lucebert gaat door voor een duister dichter, ook al heeft hij glasheldere gedichten geschreven die, naar de erva ring uitwijst, een kind van tien jaar kan begrijpen en waarde- Maar er zijn ook heel wat verzen bij die voor een lezer die ge wend is te begrijpen wat hij leest, niet te achterhalen zijn. Soms ook loopt de scheidings lijn tussen begrijpelijk en onbe grijpelijk dwars door het ge dicht. Wie moeite heeft met deze poëzie, kan het beste „De moerasruiter uit het paradijs" kopen, want daar zit een grammofoon plaatje bij waarop de dichter twaalf gedichten voorleest. Er zit in zijn voordracht bezwe rende kwaliteit die de kracht van deze poëzie in niet geringe mate versterkt. Hier is een tove naar aan het werk. LIDO 1 (124130): "Octopussy", da. 14.30. 19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45, 12 jaar. LIDiO 4: "Sophie's Choice", da. 20.15 uur 16 jr., kindermatinee "101 Dal- matièrs" da. 14.30 zo. ook 16.15 uur. STUDIO (133210): "Merry Christmas, mr. Lawrence", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo ook 16.45 uur, 16 jr. REX (125414): "Schot in de roos", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr. Nachtvoorstelling: "Schot inde roos", vr. en za. 23.30 uur, 16 jaar. Bioscopen Alphen (voor reserveringen 01720-20800) EURO 1: "Octopussy", da. 18.30 ent 21.15 uur, zo. 13.15, 16.00, 18.30 en 21.15 uur, 12 jr, kindermatinee "Frank en Frey" dag. 13.45 uur, al. Nachtvoorstelling: "Octopussy", za. 24.00 uur, 16 jaar: EURO 2: "Octopussy", 13.30,18.30 en 21.15 uur, zo 13.30, 16.00, 18.30 en 21.15 uur, 12 jr. Nachtvoorstelling: "Gestroomlijnde poesjes", za. 24.00 uur, 18 jr. EURO 3: "Blue Thunder", da. 13.45, 19.00 en 21.30 uur, zo. 14.00, 16.30, 19.00 en 21.30 uur, 12 jr. Nachtvoorstelling: "Koningin van het liefdesspel", za. 24.00 uur, 16 jr. EURO 4: "Firebird "Tornado", 3a. 13.45, 18.45 en 21.00 uur, zo. 13.45, 16.15. 19.00 en 21.30 uur, 12 jr. Nachtvoorstelling: "Firebird Torna do", za. 24.00 uur, 12 jr. Bioscoop Voorschoten (voor reserveringen 01717-4354) I GREENWAY: "Annie", da. 14.00 uur, al. "Stripes" vr. en za. 19.30 uur, zo. 15.45 en 18.45 uur, (bij slecht weer) ma., di en wo. 15.45 uur. al. "De Lift", do. 20.00 uur, vr. en za. 21.30 uur, zo. 21.00 uur. ma., di. en wo. 20.00 uur, 16 jr. Bioscopen Katwijk (voor reserveringen 01718-74075) CITY 1: "Ten to midnight", do., ma., di. en wo. 14.45 en 20.00 uur, do., ma. en di. ook 22.15 uur, vr., za. en zo. 14.45, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr. CITY 2: "Stripes", do, ma, di, wo. 14.45 en 20.00 uur, vr.,za. zo. 14.45 en 19.00 uur, al. "First Blood", do- ..ma.. di. 22.15 uur. vr., za., zo., 21.15 uur, 16 jr. CITY 3: "Zweedse slipjes in Tirol", tijden zie City 1, 16 jr. CITY 4: "Sheets and tunes nice dreams", do.en zo. 22.15 uur, vr. 19.00 en 21.15 uur. "Vier vuisten van de duivel", za. 19.00 en 21.15 uur, zo. 14.45, 19.00 en 21.15 uur, ma. en di. 20.00 en 22.15 uur. wo. 20.00 uur Kindermatinee: "Frank en Frey", da. (behalve zondag) 14.45 uur. LEIDEN Rijksmuseum voor Volkenkunde - Steenstraat 1. 'Rhoetan, Land van de Vreedzame Draak', t/m 21/8; 'Japan, profiel van een cultuur', tot 1/10; di t/m za van 10-17 uur, zon- en feestdagen van 13-17 uur. Museum Boernaave - Steenstraat la, 'Potten Kijken Pillen Draai en in de oude apotheek', t/m 27/2, di t/m za 10-17 uur; zo 13-17 uür, na 1/10 van 13-16 uur. Hortus Botanicus - Rapenburg 73, (Oranjerie), tentoonstelling 'De Muskusrat' van Rijksmuseum voor Natuurlijke Historie, t/m 25/ 9; ma t/m za 9-16.30 uur, zo 10- 16.30 uur. Rijksmuseum van Oudheden - 'Egypte, bereisd, beroofd, be waard, beschreven'k, t/m 4/9; di t m za 10-17 uur, zo 13-17 uur. Holiday Inn Haagse Schouwweg 10, droogbloemcomposities van Janny van Rooyen, t/m 31/8. Pieterskerk - 'Uit het leven van Louise en Kee....', Leidse vrou wen in de jaren twintig, t/m 9/9; ma t/m vr 13.30-16 uur, za en zo Exposities Rijksmuseum voor Geologie en Mi neralogie - Hooglandse Kerk- gracht 17, 'Energie uit eigen bo dem', t/m 14/8; 'De mens als ja ger', t/m 21/8; ma t/m vr van 10-17 uur, zo 14-17 uur. Het Leidse Beleg - Hooigracht 4a, foto's Frans Rombouts. tot 15/8. Scarabee - Pieterskerkchoorsteeg 24, expositie van Wim Lamboo; een serie van zijn nieuwste "be wogen" foto's onder de titel "Epi centrum van een brainstorm", tot eind aug. dag. 16-01 uur. WARMOND - Galerie de Pomp, Ra chel Roesink exposeert aquarel len, litho's, t/m 31/8, di. 19-21, woe., do., za., zo. 14-16 uur. woe. 10-12 uur. Het Oude Raadhuis - olieverf, li tho's, houtskoolschetsen, aqua rellen en rietpentekeningen van Renzo, tot 26/8, di. 19-21, woe., do., zo. 14-16, za. 11-16 uur. HOOFDDORP Sheraton Schiphol Inn - Kruisweg 595, pentekeningen en sculptures van IJf Blokker en Josine Croin, t/m 15/8. SCHIPHOL Expositie in de Zonneruiter van vrijetijdskunstenaars, t/m 4/9; dag. van 11.30-22 uur. OEGSTGEEST Kunstcentrum Lange Voort - Lange Voortplein 1, Tineke Spaan, beel houwen, Reinier van den Berg, olieverven en zeefdrukken, Rob Claus, kleuretsen en Henriette Syatauw, gebruikskeramiek, t/m 13/8; di t/m vr 13.30-17.30 uur, vr 19-21 uur, za van 12-17 uur. Jacques van Bellen - Lange Voort 11, Mode grafiek van Lidy van Winsen, t/m 6/8; di t/m do 9-18 uur, vr 9-21 uur. za 9-17 uur. LEIDERDORP Leythenrode - Leo Vogelenzang en Gertjan de Zoete exposeren land schapsfotografie, t/m 18/8, dag. Ongevallendienst ziekenhuizen Leiden Ongevallendienst elke dag Acade misch Ziekenhuis behalve van dins dag 13.00 uur tot woensdag 13.00 uur (Diaconessenhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot zaterdag 13.00 uur (Elisa- beth-ziekenhuis). Bezoekuren ziekenhuizen de kinder- en jongerenafdeling: da gelijks van 14.00 uur tot 19.00 uur. de afdeling intesieve zorg: uitslui- Sportmedisch Advies Centrum: Blessurespreekuur: Elisabethzieken- huis Leiderdorp, 's maandags van 19.30-20.30 uur Bezoekuren St. Elisabeth-zieken- huis: dagelijks van 14.00- Ziekenhuizen 14.30.-14.45 18.30-18.45 14,45 en van 18.30-19.30 uur. Klasse afd. dagelijks van 11.15-12.00 uur, van 14.00-14.45 uur en van 18.30-19.30 uur. Kraamafdeling: dagelijks van 11.15- 12.00 uur (alleen voor echtgenoot) en van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30 Kinderafdeling: dagelijks van 15.00- Academisch ziekenhuis Tel. 269111 Voor alle patiënten (behalve kinde ren) zijn de bezoekuren als volgt: Avondbezoekuur afdeling Verlos kunde 18.00-19.00 uur Praematurenafdeling dagelijks van Bezoek aan ernstige patiënten Wanneer voor ernstige patiënten doorlopend bezoek wordt toegestaan kan de hoofdverpleegkundige hier voor speciale kaarten verstrekken. Bezoektijden Kinderkliniek: Dagelyks 15.00-15.45 uur en 18.30- 19.00 uur. Bezoektijden kinderafdelingen: Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30- 19.00 uur. (Alleen voor ouders van kinderen kan er een afwijkende tijd afgesproken worden met de hoofd verpleegkundige). Alphen aan den Rijn Rijnoord: Bezoektijden 's middags 14.30-15.15 uur, 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra bezoek voor de hartbewaking: 's och tends 11.00-11.30 uur. Extra bezoek voor vaders op de kraamafdeling: 's avonds 19.30-20.30 uur. Kinderafde ling 's middags 14.30-15.30 uur, 's middags alleen voor ouders 14.30- IS EEN GROOT" ITAKEN MAN..HLI VERKOOPT n/VAARBEN AAN KEIZER AI-WA-TENS,Ö»N wordt KEIZER Ol-WA-TKu SANG EN <OOPT OOK WEER HET SPHAAJO&fPgL HEEFT WEB VAN Pe RUIT) EK, JE /uoeT N/ET ALLEEN JE EIGEN ZETTEN GODD POPR- DENKEiO, /"AAR OOK OMER- WEGEN WAT JE -TEGENSTAN DER van plan is/ TERRINE VAN goedkopere neustong filets in deze bouillon kwart liter in. Fruit een rafgijn gesnipperd uitje voege; ^ïud cYiieutas 4 augustus 1983. Honderd jaar geleden stond in de krant: - Woensdag-avond werden door den directeur-generaal der Maatschappij tot exploi tatie van Staatsspoorwegen, vergezeld van eenige ambte naren, proeven genomen met eene electrische verlichting, aangebracht op eene locomo tief. Op den rit van Kuilen burg naar Utrecht bleek dat op tweehonderd vijftig a driehonderd meter de weg op tweehonderd vijftig meter kleine gedrukte letters nog duidelijk gelezen worden. De proeven zullen worden voort gezet. Koning Humbert van Italië (Umberto 1,1844-1900, Red.), vergezeld van zijn eersten mi nister en vele andere autori teiten, heeft een bezoek ge bracht aan het door een aard beving getroffen eiland lschia. In Casamicciola, waar het rampzalig over schot der bevolking zich diep getroffen betoonde door de vorstelijke belangstelling, in specteerde de koning te voet het terrein. Hij klom over de puinhoopen van ingestorte huizen, stond telkens stil om naar nieuwe bijzonderheden te vernemen, spoorde her haaldelijk tot spoed aan bij het werk en sprak den solda ten en verderen arbeidenen moed in. In een der gebouwen werd den koning ook een zaal gewezen, waar de pianist Struve uit Wales op het oogen- blik der ramp begonnen was met het spelen van Chopins "Treurmarsch"waarop de Italiaansche graaf Cappella naar buiten ging met het zeg gen: "Muziek van dien aard kan ik niet aanhooren". Dat besluit redde hem het leven. Vijftig jaar geleden: Een kudde van vijftig geiten is tijdens een hevig onweder in het bergterrein van Gabro vo in Bulgarije door den blik sem getroffen en gedood. Geen der dieren heeft het overleefd. De herder wist aan het gevaar te ontkomen. In de nabijheid was een kudde van 120 schapen in een rotskloof ondergebracht ter bescher ming tegen den regen. Plotse ling stortte een groote water vloed omlaag, waardoor alle schapen verdronken. Ook in dit geval wist de herder zich, zij het met groote moeitete redden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1983 | | pagina 17