c
z>
"Vragen
dikwijls
verkeerd
gesteld"
Wereldraad om steun voor
atoompacifisme gevraagd
Scheidende directeur J. W. Solberg van het |\nt6rVi6NN
Centraal Instituut voor Toetsontwikkeling
Zendingsbussenzondag
ANC praat met Duitse kerk
Verdeeldheid
Evangelicals
Executies in Oeganda
DONDERDAG 4 AUGUSTUS 1983
Varia
door
Berrie van Helden
Vijftien jaar lang heeft bij lei
ding gegeven aan een insti
tuut dat duizenden scholieren
menig zweetdruppeltje heeft
gekost. Directeur drs. J. W.
Solberg neemt eind deze
maand afscheid van het Cen
traal Instituut voor Toetsont
wikkeling (Cito) in Arnhem,
dat hij van de grond af heeft
opgebouwd.
,flïet nul man ben ik begonnen
en nu hebben we zes profes
sionele afdelingen voor onder
meer basis-, beroeps- en alge
meen voortgezet en voorbe
reidend wetenschappelijk on
derwijs en voor examens. De
ze afdelingen worden tegen
woordig bemand door 230 me
dewerkers".
Het Cito ontwikkelt in nauwe
samenwerking met leerkrach
ten per jaar enkele honderden
toetsen voor met name basis-
en voortgezet onderwijs.
Tests die volgens drs. Solberg
redelijk goed aanslaan. Te
vens beeft het middelbaar en
hoger beroepsonderwijs bet
Cito verzocht toetsingsmoge
lijkheden te ontwikkelen
voor stages.
„Het onderwijs is zich er in de
afgelopen jaren van bewust
geworden, dat er op bet ter-
rein van beoordelen nog iets
te leren valt. Dat ook op dit
gebied beroepsmatig werken
mogelijk is. Dat stemt mij te
vreden", aldus de scheidende
Cito-directeur.
Drs. J. W. Solberg: 'Toordat }t een toets samenstelt, dien je eerst
vraag wilt hebben".
Niet zelden roepen vragen tijdens en na afloop van
een toets weer nieuwe vragen op. Leerlingen wijten
hun onvoldoende aan de onduidelijke manier van
vragen stellen, omdat ze door lang te moeten na
denken over bepaalde vraagstukken in tijdgebrek
kwamen.
,Onderwijsmedewerkers stellen
vaak de meest prachtige vra
gen op zonder zich om de ant
woorden te bekommeren", al-,
dus directeur drs. J. W. Sol
berg van het Centraal Instituut
voor Toetsontwikkeling (Cito)
te Arnhem. „Maar", zegt hij,
„voordat je een toets samen
stelt, dien je eerst te weten
welk antwoord je op een vraag
wilt hebben. Je moet hem zo-1
danig formuleren dat misver
standen niet mogelijk zijn. Te
vens dien je vooraf te weten
welke criteria je bij de correc
tie aanlegt. Hiervan moet je
ook de scholieren vooraf op de
hoogte brengen. Ten opzichte
van de kinderen is het eerlijk
als ze weten waarop ze later
beoordeeld worden".
Anders formuleren
„Kijk", verklaart hij, „op een
vraag als „wanneer leefde Na
poleon" zijn verschillende ant
woorden mogelijk. Dus moet
je hem anders formuleren. Je
moet duidelijk vragen: Wat "is
de geboortedatum of het ge-
'boortejaar van Napoleon of
van wanneer tot wanneer leef
de hij?".
Maar het Cito is niet alleen als
adviesorgaan voor leerkrach
ten vyftien jaar geleden in het
leven geroepen. De naam van
het instituut is onverbrekelijk
verbonden aan eindexamen-
toetsen voor het voortgezet on
derwijs en aan de term multi
ple choice (meerkeuzevraag).
Voor het voortgezet onderwijs is
het Cito centrale eindexamens
gaan ontwikkelen die alleen
via dezelfde maatstaven wor
den beoordeeld. „Om een ob
jectieve beoordeling van de
prestatie te bevorderen die
door de leerling wordt gele
verd", verklaart drs. Solberg.
„Want in het verleden bleek
dat beoordelingsnormen nogal
eens uiteenliepen. De ene leer
kracht rekende een fout zwaar
aan terwijl volgens een collega
in het andere deel van het land
slechts sprake was van een ver
gissing".
Radicale methode
De objectiviteit heeft het Cito
bevorderd door gebruik te ma
ken van de meerkeuzevragen.
De leerling is niet verplicht zelf
een antwoord te bedenken,
maar kan uit een aantal moge
lijkheden de enig juiste oplos
sing kiezen. „Dat is een zeer ra
dicale methode", zegt drs. Sol
berg. „Maar als je objectief wilt
te weten welk antwoord je op ets
gm».
scoren, moetje multiple choice
gebruiken, want bij de beoor
deling van het individuele
werk komt geen mens te pas.
Alleen wanneer blijkt dat de
normen collectief moeten wor
den bijgesteld, komt een com
missie, bestaande uit leer-
krachten, inspecteurs en een
Cito-vertegenwoordiger, in ac
tie".
Kritiek als zou een multiple-
choiceopdracht een raadspel-
letje zijn, wijst drs. Solberg van
de hand. „Dat is niet waar. Als
je wilt weten of een leerling
een tekst goed heeft begrepen,
is een meerkeuzetoets goed
bruikbaar. Wil je weten of een
scholier de taal goed spreekt,
moet je gebruik maken van
een andere toets". De keuze
van de vraagstelling is volgens
hem afhankelijk van wat men
wil weten.
Een andere toetsingsmogelijk
heid is de methode van de
open vragen. Een methode die
steeds vaker wordt gebruikt.
Maar ook één die nog altijd
geen optimale objectiviteit kan
garanderen. Ondanks de advie-
zen en richtlijnen van het Cito.
Niet gelukkig
Drs. Solberg: „De opgaven wor
den centraal samengesteld en
de correctienormen centraal
bepaald. Maar het corrigeren
van het werk gebeurt uiteinde
lijk door de eigen leraar. Al
beoordeelt een tweede „vreem
de" docent het werk nog wel
een keer".
Met deze situatie is drs. Solberg
niet bijzonder gelukkig. „Als
een docent de pik op een leer
ling heeft, bestaat de kans dat
hij zijn werk zeer kritisch corri
geert. Zo kwam het wel eens
voor, dat iemand die het werk
van zijn vriend overschreef
toch een lager cijfer kreeg dan
degene die de opdracht feite
lijk had gemaakt".
Maar volgens Cito-directeur kan
een leerkracht een leerling via
de huidige methode ook hel
pen. „Er wordt wel eens ge
zegd: een leerkracht en leer
ling staan vijfjaar tegenover el
kaar, maar op het eindexamen
spannen ze samen. Een leraar
weet welk cijfer de scholier
voor zijn schoolonderzoek
heeft behaald. Als hij weet dat
een leerling met één honderd
ste punt méér slaagt, bestaat
de kans dat hij via het eindexa
men zal proberen het maxima
le eruit te halen om de student
zijn diploma te laten behalen.
Dat is een heel menselijke
reactie.
Veel kritiek
Drs. Solberg: „De vraag is na
tuurlijk of je het werk niet be
ter kunt laten beoordelen door
iemand van buitenaf. Over de
ze kwestie zijn wel onderzoe
ken verricht. De beslissing ligt
echter elders. Bij de staatsse
cretaris van onderwijs".
De eindtoets basisonderwijs,
waaraan scholen vrijwillig
kunnen deelnemen, is ook een
bekende activiteit van het Cito.
„Hierop hebben wij in het
verleden veel kritiek gehad,
omdat veel opleidingen de
toets gebruikten als een soort
toelatingsexamen tot het
voortgezet onderwijs. Dat was
niet de bedoeling. Om te bepa
len naar welke school een kind
het beste kan gaan, moet je zo
veel mogelijk gegevens verza
melen. Eén van de instrumen
ten, naast gesprekken met de
ouders en het kind zelf, die je
daarbij kunt gebruiken is de
eindtoets basisonderwijs".
Verder heeft het Cito luistertoet-
sen („voor als je wilt weten of
een leerling de taal verstaat")
ontwikkeld. Het afgelopen jaar
heeft het instituut („een fa
briek van toetsen", aldus drs.
Solberg) tevens tests voor an
derstaligen gemaakt. Een in
staptoets voor o.a. Marokkaan
se, Turkse, Spaanse en Ita
liaanse kinderen om snel te
kunnen bepalen of ze in staat
zijn Nederlands onderwijs te
volgen. Is dit niet het geval,
dan krijgen docenten allerlei
aanwijzingen om de leerlingen
de Nederlandse taal bij te bren
gen.
Koerswijziging
Op het ogenblik is het Cito ook
bezig met een toets voor an
derstalige leerkrachten die een
Nederlandse onderwijsbe
voegdheid willen behalen. Via
de test wordt bekeken of een
adspirant-docent wel of niet
kan worden toegelaten tot de
pedagogische academie waar
de cursussen worden gegeven.
Met deze onderwijsbevoegdheid
krijgen de anderstaligen de
zelfde rechtspositie als hun
Nederlandse collega's. „Dit be
tekent dat ze wellicht ook aan
Nederlandse kinderen les moe
ten geven. Dus moeten ze onze
taal ook beheersen".
Duidelijk is dat het Cito de afge
lopen 15 jaar een lichte koers
wijziging heeft ondergaan.
Vroeger lag het accent op eind-
examentoetsen terwijl het in
stituut zich nu intensief bezig
houdt met tests gedurende het
leerproces.
Drs. Solberg: „Een toets speelt
tegenwoordig een rol in het on
derwijsproces. Je kunt contro
leren of een leerling de les
heeft begrepen. Als blijkt dat
enkele scholieren in een klas
regelmatig een onvoldoende
behalen, kun je hen apart ne
men. Heeft daarentegen vrij
wel niet één leerling de stof be
grepen, dan kun je als leraar
daaruit concluderen dat je de
les niet goed hebt gegeven.
Aan de ene kant kun je dus je
eigen manier van werken con
troleren en aan de andere kant
kun je de leerling gedurende
het schooljaar evalueren".
VANCOUVER (GPD) - Een van de
werkgroepen van de Wereldraad
van Kerken heeft de assemblée
gevraagd om uit te spreken dat
christenen moeten weigeren om
deel te nemen aan een conflict
met massavernietigingswapens.
Vandaag wijdt de assemblee een
voltallige zitting aan de vragen
van vrede en gerechtigheid, en
volgende week wordt een besluit
genomen over de verklaring
waarin de weigering is vervat.
Het ontwerp van de verklaring dat
gisteren gereedkwam, is voorna
melijk een opsomming van wat
de bestuursorganen van de We
reldraad de afgelopen jaren heb
ben uitgesproken. Het element
van een absolute weigering om
als christenen deel te hebben aan
een oorlog met nucleaire of ande
re massavernietigingswapens is
echter nieuw. Het voorstel her
haalt de uitspraak van het Cen
traal Comité van vorig jaar dat de
tijd is gekomen om als kerken
ondubbelzinnig te verklaren dat
de produktie, de plaatsing en het
gebruik van nucleaire wapens
misdaden tegen de mensheid
zijn en veroordeeld moeten wor
den op ethische en theologische
gronden.
De ontwerp-verklaring, die evenals
de Kernwapenbrief van de Ne
derlandse hervormde Kerk be
gint met de belijdenis dat Chris
tus onze vrede is, legt een ver
band tussen de strijd voor vrede
en de worsteling om sociale, eco
nomische en politieke rechtvaar
digheid. „Vrede kan niet op on
rechtvaardige verhoudingen
worden gebouwd", aldus de ont
werp-verklaring die behalve de
wapenwedloop ook honger, ra
cisme, systematisch geweld en
onderdrukking als bedreigingen
voor vrede en recht noemt.
1975 in Nairobi en de hoorzitting
over kernwapens die in 1981 in
Amsterdam plaatsvond. Zo werd
gezegd dat eem kernoorlog on
der geen enkele omstandigheid
te rechtvaardigen is en dat kern
machten moeten afzien van het
eerste gebruik van nucleaire wa
pens. De politiek van afschrik-
king wordt als moreel onaan
vaardbaar van de hand gewezen
en de oproep wordt herhaald om
tot een onmiddellijke stop van
de produktie van kernwapens te
komen.
De ontwerp-verklaring besteedt af
zonderlijk aandacht aan de mil
joenen in onder meer het gebied
van de Stille Oceaan die nu al lij
den onder de gevolgen van kern
wapenproeven, het dumpen van
nucleair afval en conventionele
oorlogen die het gevolg zijn van
de tegenstellingen tussen de
grootmachten. Veiligheid moet
in alle landen en werelddelen ge
baseerd zijn op de belangen van
de volkeren en niet op veelvuldig
misbruikte ideologieën als natio
nale veiligheid, aldus de ont
werp-verklaring.
De kans bestaat overigens dat de
assemblee in zijn uitspraken
over vrede en recht verder zal
gaan dan de verklaring. In een
van de thema-groepen die deze
week twee keer per dag over spe
cifieke onderwerpen praten, is
zoals gemeld een voorstel gelan
ceerd door de delegatie van de
kerken in de DDR. De Oostduit
sers willen een vredesconcilie
van alle kerken en een oproep tot
atoompacifisme die de nadruk
legt op de consequenties daar
van voor de kerken.
In september zal in het Westduitse
Hildesheim een gesprek plaats
hebben tussen een delegatie van
de Evangelische Kerk in Duits
land (EKD) en vertegenwoordi
gers van de Zuidafrikaanse be
vrijdingsbeweging African Na
tional Congres (ANC). De ANC-
delegatie wordt geleid door Oli
ver Tampo, de eerste man van de
in 1912 gestichte verzetsbewe
ging.
VANCOUVER - De zogenaamde
'evangelische christenen' moe
ten meer betrokken raken bij het
werk van de oecumenische be
weging. Dat is de overtuiging
van verscheidene vooraanstaan
de 'evangelicals' die in Vancou
ver de Assemblée van de Wereld
raad van Kerken bijwonen. Vol
gende week wil een aantal van
hen met een brief naar buiten
treden waarin de als 'bijbelge-
trouw' en doorgaans conserva
tief bekend staande evangelische
christenen worden opgeroepen
de oecumene serieus te nemen
De brief heeft onder de evangeli
cals tot grote verdeeldheid ge
leid, zodat er inmiddels een an
dere groep bezig is een tegen
verklaring op te stellen.
Het gesprek tussen de Wereldraad
van Kerken en de evangelicals is
nooit goed op gang gekomen.
Terwijl de wereldraad voorna
melijk gedragen wordt door de
grote protestantse, anglicaanse
en oosters-orthodoxe kerken,
zijn de evangelicals of niet geor
ganiseerd, of verdeeld over el
kaar bestrijdende internationale
organisaties.
De laatste jaren is er onder evange
licals in Noord-Amerika en de
Derde Wereld een linkervleugel
ontstaan, die sterk de nadruk
legt op een verbinding tussen
verkondiging en sociale actie.
Het is deze linkervleugel die zich
bij vergaderingen van de Wereld
raad van Kerken uitstekend
thuisvoelt. De baptist Orlando
Costas uit Puerto Rico zei giste
ren tijdens een pesconferentie
dat geen enkele organisatie het
recht heeft namens 'de' evangeli
cals te spreken. Volgens Costas
is het van groot belang dat de
evangelicals en de oecumenische
beweging nauw met elkaar in
contact staan. Hij zei dat er toe
nemende overeenstemming is op
belangrijke punten zoals de visie
op zending en evangelisatie en
de noodzaak van sociaal engage
ment op basis van het evangeüe.
Zowel Costas als de Amerikaanse
presbyteriaan Waldron Scott
prezen het studie-document over
evangelisatie dat de wereldraad
vorig jaar heeft uitgegeven. Emi-
lio Castro, directeur van de zén-
dingsafdeling van de wereld
raad, klaagde erover dat de pers
aan zulke documenten van de
wereldraad zelden aandacht be
steedt. Ook Castro is van mening
dat evangelicals en wereldraad
meer moeten samenwerken.
„God maakt geen onderscheid
tussen kinderen en kleinkinde
ren in het geloof, we zijn allemaal
kinderen van hem".
Volgens dr. Heinz Held, de EKD-
verantwoordelijke voor buiten
landse betrekkingen, had het
ANC na eerdere informele con
tacten gevraagd om een gesprek
met een representatieve verte
genwoordiging van de Duitse
kerk. Dit betekent geen poütieke
erkenning van de bevrijdingsbe
weging, omdat het volgens Held
niet op de weg van de kerk ligt
daarover uitspraken te doen. Het
gesprek met het ANC past in het
beleid van de EKD om contacten
te onderhouden met alle partijen
in Zuid-Afrika, aldus dr. Held.
De Westduitse theoloog verwacht
dat de ontmoetingen met het
ANC in de Bondsrepubliek wel
enige opschudding zal veroorza
ken. „Steun aan bewegingen die
met geweld het apartheidsregi
me in Zuid-Afrika bestrijden,
heeft in de Bondsrepubliek altijd
grote weerstand ontmoet in bre
de lagen van de evangelische
kerk. In Nederland ligt dat veel
gemakkelijker, omdat uw land
genoten uit de Tweede Wereld
oorlog weten dat er in sommige
situaties geen andere keus is dan
gewapend verzet".
Zoals gemeld heeft de Nederland
se delegatie bij de Assemblée
van de Wereldraad van Kerken
in Vancouver deze week een ge
sprek gehad met een ANC-dele-
gatie. Over de inhoud daarvan
zijn nog geen mededelingen ge
daan.
De tot boven de twee miljoen
gulden gestegen opbrengst van
de zendingsbussen is een onmis
bare bijdrage geworden voor de
inkomsten van de hervormde
raad voor de zending. Dat heeft
de secretaris binnenland van de
ze raad, ds. A. de Haan, bericht
aan de predikanten van de her
vormde kerk in verband met de
zendingsbussenzondag van 14
augustus.
In 1982 hebben de zendingsbussen
in de kerkgebouwen 1.635.985
gulden opgebracht, waarnaast
ook nog eens 552.526 gulden per
giro werd ontvangen.
De begroting van de raad voor de
zending bestaat voor een groot
deel uit vaste posten. Er worden
bijdragen gegeven aan allerlei
vormen van kerkewerk, vooral
op het gebied van opleidingen,
toerusting, onderwijs, medisch
en landbouwwerk. Een zware
post vormen opleiding en uitzen
ding van zendingsarbeiders en
hun gezinnen. Daarnaast neemt
het aandeel in het evangelisatie
werk in Nederland toe.
Als overzeese kerken waar de Ne
derlandse inbreng bijzonder be
langrijk is noemt ds. De Haan de
koptische evengelische kerk in
Egypte en de evangelische kerk
in Lesotho. De zendingsbus be
tekent verder veel voor de sterk
groeiende kerken in Indonesië
en overig Afrika, die voor de gro
te pastorale, organisatorische en
financiële problemen staan. De
buitenlandse kerken bepalen
wie voor een Nederlandse beurs
in aanmerking komt bij het op
leiden van medewerkers. Daar
voor is een bedrag van 770.000
gulden beschikbaar.
Beroepen
Hervormde Kerk: Beroepen te
Rossum (toezegging): W. G.
Schaap Roermond. Bedankt
voor Ederveen (toezegging): F.
van Roest Uddel. Beroepbaar-
stelling: mevr. drs. A. Oosterlee,
Van den Endelaan 107 2182 EV
Hillegom.
Gereformeerde kerken vrijge
maakt: Beroepen te Beverwijk
en te Opende-Surhuisterveen:
drs. E. Heres, kandidaat Bergen-
theim.
KAMPALA (UPI) - Tegen de Oegandese regering strijdende guerrilleros
zouden in het dorp Katungo, 112 km ten noorden van de hoofdstad
Kampala, 35 buspassagiers hebben geëxecuteerd en zeker 20 hebben
verwond. Dit heeft het r.k. blad Munno, één van de betrouwbaarste
dagbladen van het land, gisteren gemeld.
De aanvallers schoten de banden van de bus kapot waardoor de bus wel
moest stoppen. Daarna moesten de passagiers uitstappen en op een rij
gaan staan. Vervolgens werd met automatische wapens het vuur op
hen geopend. Onder de doden bevonden zich vrouwen en kinderen.
Westelijke diplomaten in Kampala konden het bericht nog niet bevesti
gen. De regering heeft geen verklaring over het gebeurde uitgegeven.
Het dorp Katungo ligt in het district Luwero langs de noordelijke hoofd
weg van Gulu. De weg werd vorig jaar vanwege de guerrilla-activiteit
als onveilig beschouwd en het verkeer werd toen omgeleid. Eerder dit
jaar maakte de regering bekend dat de weg na een militair offensief dat
de guerrillastrijders verdreef, voor het verkeer was heropend.
Volgens Munno werden Oegandese legervoertuigen gebmikt voor het
vervoer van de gedode buspassagiers naar een regeringsrouwcentrum
in Kampala. De gewonden werden naar ziekenhuizen in de hoofdstad
overgebracht.
Volgens plaatselijke persberichten zijn in de afgelopen drie weken zeker
45 mensen bij drie afzonderlijke incidenten in Luwero omgekomen.
