Minnestrijd om Wereldhave
Wall Street rem op Amsterdam
Economie
Extra
Bij de bank is de
klant geen koning
De verrassende rol van Bogamij
Dp het moment dat overname
door de pensioenfondsen
PGGM en PVM (van DSM) nog
j slechts een formaliteit leek,
verraste Wereldhave eind vori
ge week vriend en vijand door
onderhandelingen te openen
j met het beleggingsfonds Boga-
au_ miJ-
"Dat initiatiefis van
Bogamij uitgegaan". Bogamij:
e_ "Die uitspraak is geheel voor
rekening van de Wereldhave-
f. directie".
Het lijkt er op dat het initiatief
1 van Bogamij, tot dan toe de
zwijgende derde in de strijd
ie om Wereldhave, wel degelijk
ie- (van Wereldhave?) een steuntje
gt in de rug heeft gehad.
Het plotselinge verschijnen van
Bogamij leidde er in elk geval
d- toe, dat de pensioenfondsen de
grond gedeeltelijk onder de
nt voeten werd weggeslagen. Ge
kt ruchten dat Bogamij slechts
o- zou zijn opgevoerd om de prijs
>ij op te drijven werden door We-
of reldhave van tafel geveegd.
>pDaarop trad de stilte in. Direc-
e- teur Boertien van PGGM
daags daarvóór nog ijselijk ze-
d. ker van zijn zaak - schermt
zich af van de buitenwereld en
laat zijn afdeling persvoorlich-
ting zeggen "dat een eventueel
,r- samengaan (van Wereldhave
ft, met Bogamij, red.) te betreu-
ij. ren valt, omdat de onroerend
goed-portefeuille van Bogamij
aan de kwaliteit van Wereldha-
J ve afbreuk zal doen".
Het leek allemaal gesneden koek. Onroerend goed-beleggingsmaat>
schapppij Wereldhave zou voor 620 miljoen van de hand gaan. Noor
tje van Oostveen (NOS-journaal) had het vorige week al over de
grootste West-Europese onroerend goed-transactie aller tijden. De
pensioenfondsen PGGM en DSM stonden trappelend klaar, met het
geld brandend in de zakken.
Maar Wereldhave bleek een geheime liefde te hebben. Want plots stond
daar collega Alvamij met knipperende wimpers. Klaar om mee te
dingen naar de gunsten van Wereldhave. Zoals de zaken er nu voor
staan lijkt Alvamij de mooiste veren te hebben. Maar officieel heb
ben beide partijen nog evenveel kansen.
Waaruit bestaat de aantrekkingskracht van Wereldhave, die deze over
weldigende belangstelling teweeg heeft gebracht? En welk belang
heeft zij zelf bij een fusie of overname?
De pensioenfondsen en Bogamij maken zich op voor de strijd. Onder
wijl gooit Wereldhave haar neus in de wind en speelt "hard to get".
«Beteuterd
Nu eerst wat feiten: Reeds in het
jaarverslag over 1981 kondigt
3r PGGM (het grootste particulie-
e_ re pensioenfonds in Nederland
;n met een belegd vermogen van
16 miljard gulden) aan haar on-
sr roerend goed-portefeuille te
willen uitbreiden. Pensioen-
el fondsen, van huis uit conserva-
tieve beleggers (in staatslenin
gen e.d.), zien zich o.m. door de
krapte op de geldmarkt ge
noodzaakt hun terrein te ver
leggen en PGGM besluit het
k aandeel onroerend goed-beleg-
c" gingen te verhogen van 15 tot
■n 20 procent.
T- In het najaar van 1982 worden de
e' eerste onderhandelingen met
Wereldhave geopend. Het be-
leggingsfonds met een om-
rt vangrijke onroerend goed-por-
za tefeuille staat dan nog geno-
teerd tegen 95 gulden per aan-
deel op de Amsterdamse effec-
r tenbeurs.
e'_ PGGM staat (ook toen al) beteu-
le terd te kijken als de aandeel-
•jt houders van Wereldhave hem
niet van puur enthousiasme
om de nek vallen. Wereldhave
wil haar huid zo duur mogelijk
verkopen, maar de voorwaar-
den zijn voor PGGM niet ac-
a_ ceptabel. Plan in de ijskast.
e. Het pensioenfonds van DSM,
c_ PVM, heeft eigenlijk ook be
e_ langstelling, maar is in zijn
S£ eentje te klein (belegd vermo
gen ca. 2 miljard gulden) voor
de overname van een dergelij-
ke portefeuille. Voordat de on-
derhandelingen met Wereldha-
ve worden geopend neemt
men "als heren onder elkaar"
eerst poolshoogte bij PGGM.
11 Boertien blijkt nog belangstel-
t° ling hebben. Plan uit de ijs-
kast.
Vooijaar '83. Door de aanhou
dende geruchten rondom We-
reldhave is de koers van de
aandelen inmiddels gestegen
naar 120 gulden, met pieken
van 140 gulden. Het duurt tot
j. begin deze maand, voordat de
j. pensioenfondsen zich uitspre-
)r ken: er wordt een bod gedaan
n van 148,50 per aandeel
Artsen
n Het bestuur van Wereldhave
n staat wederom niet te juichen-
d Een van de grote aandeelhou-
ders van het beleggingsfonds,
het Beroepspensioenfonds
it Artsen, steigert. Het zegt koste
wat het kost Wereldhave als
zelfstandige beursnotering te
willen handhaven, omdat het
fonds daarin een uitstekende
belegging ziet. (Het pensioen-
fonds heeft immers dezelfde
belangen te verdedigen als
k PGGM). Wereldhave houdt
vast aan haar voorwaarden, dat
bij een bod moet worden uitge-
e gaan van de intrinsieke waarde
(taxatiewaarde) van het onroe-
l" rend goed.
Over de bepaling van die waarde
11 blijven de pensioenfondsen en
Wereldhave van mening ver
schillen. Het bod wordt afge
wezen.
PGGM/PVM besluit daarom des
noods buiten het bestuur van
Wereldhave om met een bod te
komen. Maar Wereldhave rea
geert juist op tijd met de mede
deling, dat er weer kan worden
onderhandeld. PGGM/PVM
doen hun bod van 155 gulden
per aandeel.
Dan verschijnt in de gedaante
van Bogamij (belegd vermo
gen ca. 892 miljoen gulden) de
tweede kaper op de kust. Di
recteur G.H. Marsman van Bo
gamij toont zich niet erg
spraakzaam. "Om de zorgvul
dige onderhandelingen niet te
verstoren". Gevraagd naar het
eventuele belang van Bogamij
bij een samengaan met Wereld
have, zegt hij: "Dat kunt u be
ter aan Wereldhave vragen"(..).
Toch blijft het merkwaardig dat
Bogamij (een recente bunde
ling van de beleggingsinstel
lingen BOG en Alvamij, onder
beheer van ABN, Friesch-Gro-
ningsche Hypotheekbank en
Bredero Groep) een dergelijke
stap neemt, terwijl het midden
in de afwikkelingen van de fu
sie verkeert. Wereldhave: "Bo
gamij moet gedacht hebben:
vandaag PGGM, morgen wij".
Wereldhave blijkt zeer gediend
van deze "flirt van Bogamij".
Terwijl het laatste bod van
PGGM/PVM wordt afgewezen
(de biedprijs van 155 gulden
wordt onvoldoende geacht; de
voorwaarden verbonden aan
het bod zijn niet realistisch en
in strijd met de doelstelling
van een grote groep institutio
nele beleggers) is men bij We
reldhave "zeer positief over de
mogelijkheid van een eventu
eel samengaan met Bogamij"
Wereldhave bevindt zich in een
uiterst comfortabele positie.
Terwijl de pensioenfondsen en
Bogamij druk doende zijn het
onroerend goed-concern het
hof te maken stijgt de notering
op de beurs tot 153 gulden per
aandeel en kan Wereldhave
haar poot stijf houden. Direc
teur Regeling: "Hoe meer we
nu nee zeggen, hoe meer ze
gaan bieden".
Aantrekkelijk
Wat maakt Wereldhave zo aan
trekkelijk? De beleggingsin
stelling beschikt over een on
roerend goed-portefeuille, die
van goede kwaliteit is en inter
nationaal gespreid (één van de
sterprojecten is bijvoorbeeld
het gigantische kantoor van de
Citybank in New York). In de
jaren zeventig ontstaan uit de
exploitatiemaatschappij De
Wereldhaven (in 1930 opge
richt in Rotterdam), was We
reldhave de eerste die gebruik
maakte van het toen gloed
nieuwe Besluit Beleggingsin
stellingen. Deze regeling biedt
het voordeel dat (net als bij be
leggingsmaatschappijen in ef
fecten) er geen vennootschaps
belasting hoeft te worden be
taald. Voorwaarde is wel, dat
het gehele exploitatieresultaat
dan als dividend wordt uitge
keerd.
door
Annetoes Timmerije
Het rendement van de aandelen
is dus hoger dan van vergelijk
bare beleggingen. Vandaar dat
beleggen via Wereldhave door
sommigen zo gunstig wordt
bevonden. Vandaar ook, dat
het Beroepspensioenfonds
Artsen Wereldhave op de
beurs wil houden.
Bij een eventuele overname van
PGGM/DSM zou het fonds zijn
notering verliezen. De pen
sioenfondsen menen, dat de
aandeelhouders bij een bod
van 155 gulden per aandeel
(waarvan zij vinden dat het de
eigenlijke waarde van de aan
delen ver overtreft) de aandeel
houders een ruime vergoeding
krijgen voor het verlies van
Wereldhave als zelfstandige
notering.
Schoen
Wereldhave op haar beurt meent
voor haar zelfstandigheid te
moeten vechten, omdat dit de
kurk is waar zij op drijft. Hier
wringt dan ook de schoen. Bij
een samengaan met Bogamij
zou de zelfstandigheid niet in
het gedrang komen. Een na
deel hiervan is weer, dat de
portefeuille van deze beleg-
gingsgroep met nogal wat leeg
stand te kampen heeft en daar
door minder renderend is.
Wijs als zij is, heeft Wereldhave
dan ook de banden met
PGGM/PVM nog niet verbro
ken. Reden hiervoor is, dat de
beleggingsinstelling te weinig
beleggingsmogelijkheden
heeft. Anders gezegd: ze zit
omhoog met haar geld. Moge
lijkheden voor solide beleggin
gen in de onroerend goed-sec-
tor liggen niet voor het opra
pen. Bovendien zijn de pen
sioenfondsen daar altijd als de
kippen bij. En omdat zij bereid
èn in staat zijn behoorlijk wat
veren te laten voor een derge
lijke aankoop, moeten maat
schappijen als Wereldhave
vaak met lede ogen toezien hoe
een project aan hun neus voor
bij gaat.
PGGM-directeur Boertien, nu
wellicht wat witjes, blijft erbij,
dat de vrijage van Wereldhave
met Bogamij een poging is de
prijs op te drijven. De pen
sioenfondsen hebben tot op
heden toe de portefeuille van
Wereldhave veel lof toege
zwaaid. Het zou PGGM zeer
goed uitkomen, die in één keer
te bemachtigen.
Maar het is de pensioenfondsen
niet alleen om het onroerend
goed begonnnen. Wereldhave
heeft de afgelopen jaren grote
bedragen besteed aan haar ma
nagement. En het is ook die
"know-how", die PGGM wil
hebben. "Maar daarvoor moet
worden betaald", zegt Wereld
have. En 155 gulden per aan
deel is kennelijk niet genoeg.
Vermakelijk
Over een bedrag spreekt Wereld
have zich niet uit. Tussen de
regels door blijkt dat ergens
om en nabij de tweehonderd
gulden te liggen. Om zich voor
te bereiden op de laatste (belis-
sende) ronde, heerst er nu rust
op het veld van strijd. De pen
sioenfondsen zyn aan het reke
nen en Bogamij hult zich in ge
heimzinnig stilzwijgen. We
reldhave wacht op advies van
haar aandeelhouders op de in
gelaste vergadering van 16 au
gustus. Naar verluidt zal op z'n
vroegst begin september de
ontknoping volgen van deze
vermakelijke minnestrijd,
waarin het meisje een niet on
belangrijke rol blijkt te spelen.
(PGGM, Pensioenfonds voor de Ge
zondheid, Geestelijke en Maat
schappelijke Belangen, beheert on
der meer de pensioenen voor het
grootste gedeelte van de gezond
heidszorg in Nederland. De taak
van pensioenfondsen - dus ook
van PVM is, het zo verantwoord
mogelijk beleggen van de binnen
komende premiegelden.
Wereldhave en Bogamij zijn beleg
gingsinstellingen. De aandeelhou
ders zijn "indirecte" beleggers
Hun geld wordt gestoken in beleg
gingsobjecten, in dit geval c
rend goed. Bij een eventuele
name of fusie heeft het bestuur al
tijd de goedkeuring van de aandeel
houders nodig.)
Eigenlijk is het toch maar een
wonderlijke toestand: vrijwel
elke branche die zichzelf res
pecteert kent tegenwoordig
een geschillen- of klachten
commissie, waar de consu
ment die zich onheus behan
deld voelt terecht kan. Uitge
rekend de banken, die toch
minstens half Nederland als
vaste klant hebben, kennen
zo'n commissie niet. Dat
moet dus veranderen, zegt de
consumentenbond, want dit
jaar alleen al verwacht de
bond volgens directeur Wes
tendorp zo'n duizend klach
ten over het bankwezen te
moeten behandelen.
door
Kees Cornelisse
Ruim een maand geleden
stuurde de bond de Neder
landse bankiersvereniging
een brief over met een uitno
diging voor een eerste ge
sprek. Deze week kwam het
negatieve antwoord. De Ne
derlandse banken voelen
niets voor overleg over een
geschillenregeling. „Een bits,
kort briefje, volkomen onbe
grijpelijk", zegt een woord
voerder van de Consumen
tenorganisatie.
Het antwoord kwam van het
College van Overleg der Ge
zamenlijke Banken, dat on
der voorzitterschap staat van
dr. A. Batenburg, voorzitter
van de raad van bestuur van
de ABN. Onlangs nog had
drs. R. Overmeer, secretaris
van de Nederlandse Bankiers
Vereniging (waarin de han
delsbanken zijn gebundeld)
verklaard „best tot een ge
sprek bereid te zijn". Bij de
NBV kan men altijd met
klachten terecht als de eigen
bank geen oplossing biedt,
werd daaraan toegevoegd.
Dergelijke signalen had ook de
Consumentenbond opgevan
gen, zodat men verwachtte
binnen afzienbare tijd een ge
sprek te kunnen gaan voeren
om de zaken op een rij te zet
ten. De „botte afwijzing" ver
rast de bond uitermate. „Dit
is onbegrijpelijk in deze tijd
en zelfs onbehoorlijk als je
netjes voor een gesprek
wordt uitgenodigd", aldus de
woordvoerder, „maar het
past wel in het beeld dat we
de laatste tijd van de banken
hebban gekregen".
Waren er in 1980 nog maar 166
klachten over handelingen
van banken, dit jaar verwacht
de CB er zeker duizend te
krijgen. „Er zijn zeer schrij
nende gevallen bij, dat mer
ken we dagelijks in de klach-
tenpost. Kwesties als het zon
der meer eenzijdig verlagen
van kredietlimieten, waar
door mensen zwaar worden
gedupeerd. Daaruit kun je
merken dat het ook de ban
ken slechter gaat. Toen er
nog groei was kregen we wei
nig klachten".
In de brief van het college van
j overleg wordt onder andere
gezegd dat er al klachtenre
gelingen bestaan voor verze
keringen, effecten en reizen
waar de klanten terecht kun
nen. De banken zullen, zo
wordt gesteld, wel bekijken
of de voorlichting aan de con
sument kan worden verbe
terd. „Zeker", zegt de Consu
mentenbond, er zijn voor die
kwesties klachtenmogelijk
heden, maar dan gaat het niet
om de eigen produkten van
de banken, wel om bemidde
ling.
Bij de Consumentenbond
vraagt men zich af of de ban
ken nu werkelijk niet begrij
pen dat de klachten zich te
gen de eigen diensten rich
ten. Zoals de zogenoemde al
gemene voorwaarden, die bij
zonder eenzijdig zijn, op
grond waarvan een bank bij
voorbeeld zonder meer geld
van de rekeningen kan af
schrijven als zij meent daar
op recht te hebben. Dit is een
belangrijk punt waarover het
klachten regent.
„De banken zouden zich moe
ten realiseren dat ze met
klanten te maken hebben",
aldus de CB. Ze kunnen wat
dit betreft een voorbeeld ne
men aan grote bedrijven als
Philips en Vroom en Drees-
mann. Daar heeft men spe
ciale klachtenafdelingen, die
de klagers antwoord geven,
zich inleven in het consu
mentengedrag en proberen
iets voor de mensen te doen.
Over zulke bedrijven krijgen
wij dan ook nauwelijks
klachten".
De Consumentenbond consta
teert dat de banken zich in
deze recessieperiode harder
gaan opstellen. Waarom de
bankiersvereniging zich posi
tief opstelt tegenover de
wens van de bond en het col
lege van overleg niet. kan
men niet verklaren. Wel
wordt erop gewezen dat de
bankiersvereniging maar een
van de partijen is die in het
college van overleg is verte
genwoordigd.
De Consumentenbond laat het
er inmiddels niet bij zitten.
Hij zal een antwoord aan de
banken geven met vraag om
nadere uitleg. Ook wordt er
over gedacht om de kwestie
van de bankvoorwaarden via
het ministerie van economi
sche zaken (de minister moet
de banktarieven goedkeuren)
aan te pakken. Wellicht zal
ook de commissie consumen
tenaangelegenheden van de
Sociaal-Economische Raad
daarvoor worden ingescha
keld.
„Het is niet zo dat wij zitten te
springen om nog weer een
geschillencommissie", aldus
de Consumentenbond.
„Want die commissies kosten
ons ook veel geld, al wordt er
overheidssubsidie op ver
strekt. „Maar als er in een
branche als deze vroeger nau
welijks klachten waren en nu
zoveel dan is er iets mis en
dan moet dat worden aange
pakt. Wij zijn dus nog lang
niet klaar mei de banken, dit
onderwerp krijgt nu zeker
een hoge prioriteit".
De Amsterdamse effecten
beurs is nog altijd actiever
dan ooit. Ook deze week ble
ven de omzetten op hoog ni
veau en wat belangrijker is,
de hausse-stemming zette
zich onverminderd voort.
Ditmaal gesteund door een
eveneens zeer vaste stem
ming op alle andere grote in
ternationale beurzen als
Frankfurt, Londen, Tokio en
Zürich. Op onze beurs kwa
men daarbij alle acht index-
groepen op nieuwe jaartop-
pen en voor de meeste zelfs
op nieuwe historische ni
veaus terecht. Vooral woens
dag was een dag van triom
fen, nadat dinsdag het alge
meen gemiddelde de top van
7 juli al had overtroffen. Na
drie dagen handel sloot de in
dex voor de vijf internatio
nals woensdag ruim vijf pun
ten hoger en kwam de index
voor het algemeen beursge-
middelde toen vier punten
boven het slot van de vorige
week uit.
Het merkwaardige van de hui
dige beurs-hausse in Amster
dam is de in hoofdzaak sterk
internationaal georiënteerde
belangstelling voor onzé
hoofdfondsen. Het blijkt
steeds weer buitenlandse
vraag te zijn die op onze
beurs de noteringen verder
omhoog jaagt en dat terwijl
zowel binnen- als buitenland
se economische instanties
eerder pessimistische dan
optmistische geluiden laten
horen over onze toekomst.
Maar er zijn ook prettige be
richten, want zo zullen naar
alle waarschijnlijkheid de na-
tionele investeringen dit jaar
weer kunnen stijgen tot rond
acht procent tegen zelfs enig
interen vorig jaar. Daaruit
blijkt enig optimisme bij ons
bedrijfsleven voor het jaar '84
en daarna.
Maar bij buitenlandse beleg
gers worden de langere ter
mijnperspectieven voor ons
land duidelijk hoger geschat
dan in wetenschappelijke
kring verantwoord wordt
geacht. Het daar heersende
rotsvaste vertrouwen en opti
misme lijkt onverwoestbaar.
Maar, zoals opgemerkt, ook
andere Westeuropese beur
zen maakten dezen week
hausse-gevolgen mee. Ook
daar worden nu dagelijks
nieuwe historische koersni-
veaus aan de lopende band
geproduceerd.
Dit laatste hangt weer samen
met het versnelde economi
sche herstel dat zich thans in
de Verenigde Staten voor
doet. Aangenomen wordt dat
hiervan ook Europa een
staartje zal meekrijgen en dat
ook ons werelddeel in toene
mende mate economische
verbeteringen en conjunctu
reel herstel zal laten zien.
De hausse op de effectenbeur
zen zou naar alle waarschijn
lijkheid nog grotere vormen
hebben aangenomen als Wall
Street niet voortdurend af
remt. Ook deze week deed
zich in Amsterdam later in de
week enige afkoeling voor
omdat de Newyorkse effec
tenbeurs het onverwacht liet
afweten. Aanvankelijk was
daar de opmars voortgezet,
maar woensdag werd met
een reactie van 13 punten het
slotniveau van de vorige
week weer opgezocht. Don
derdag viel Wall Street nog
eens 14 punten naar beneden.
De onzekerheid bij de Ameri
kaanse beleggers wordt gro
tendeels gevoed door het nog
altijd aanwezige wantrouwen
tegen de rente-politiek, on
danks meer duidelijkheid
over het komende financiële
beleid.
Maar de aanhoudende toename
van de geldhoeveelheid blijft
een probleem waarover ook
topman Volcker van de FED,
de gezamenlijke Amerikaan
se centrale banken, zich
enigszins ongerust begint te
maken, zo liet hij zich deze
week ontvallen. Daarbij van
gen hoge bomen veel wind.
In navolging van vele Ameri-,
kaanse ondernemingen zul
len volgende maand ook vele
Nederlandse topbedrijven
melding maken van de ont
wikkeling in het tweede
kwartaal en de eerste helft
van 1983. Een aantal heeft
reeds een gunstig beeld ge
schetst door een voorlopige
indruk van het bereikte weer
te geven. Aandelen VNU en
Heineken wisten zich eerder
deze maand hierdoor fors in
koers te verhogen. Deze
week liet de KNP een derge
lijk bericht los, waaruit bleek
dat de ontwikkeling veel be
ter is geweest dan aanvanke
lijk werd verwacht. Iets der
gelijks doet het altijd goed in
de hausse.
Aandelen KNP konden er rond
vijf gulden door verbeteren.
Maar ook zonder directe be-
drijfsberichten ging het gros
van de aandelenmarkt op
nieuw vooruit. Vooral de uit
gevers konden er weer over
meepraten. Elsevier-NDU,
die zich een paar weken wat
rustig heeft gehouden, kwam
nu rond f20,- vooruit. VNU
tikte de f 100,- even aan na
vorige week op even f 90,- te
zijn gesloten. Kluwer kwam
f 5,- hoger, De Telegraaf f 15,-.
Een tegemoetkomende hou
ding van Brussel in de toege
wezen staalproduktie leverde
Hoogovens rond f8,- koers
winst op tot bijna f 40,-. De
andere internationals waren
drie tot vijf gulden beter. Na
enig aarzelen begon ook de
obligatiemarkt aan te trek
ken. De financiële instellin
gen verhoogden de afgifte-
prijzen van hun waardepa
pieren, hetgeen wijst op eni
ge neiging tot verdere rente
daling.
Directeur van PGGM, mr. B. Boertien, met op de achtergrond het Haagse kantoor van Wereldhave. (foto gpi
