-c
Er zal hoe dan ook bloed
in de bergen vloeien
Druzen wantrouwen regering Libanon
ATERDAG 30 JULI 1983
■tere'
Extra
Tot de diverse groeperingen die een nadrukkelijke rol spelen in de uitzichtsloze, voortdurende
strijd in Libanon behoren de Druzen, een socialistisch georiënteerde gemeenschap die in een
vrijwel permanent gevecht op leven en dood is gewikkeld met de christelijke Falangisten. Als
straks de Israëliërs zich terugtrekken en het in recordtempo uit de grond gestampte Libanese
leger het gezag moet zien te handhaven dan is de kans op een hernieuwde burgeroorlog
levensgroot aanwezig. Bij kenners van de Libanese situatie heerst weinig optimisme.
)e muren van de vierkante ka-
mer zijn fel glanzend, don
kerblauw geschilderd. Op
vallend fel en modern in een
huis dat gebouwd werd rond
het begin van de 14e eeuw,
waar de meeste vloeren van
marmer zijn en schitterend
bewerkte, zware houten bal
ken de hoge plafonds onder
steunen. En toch is het niet
de nieuwe, glanzende
voc verflaag, die opvalt. Er heerst
170een atmosfeer in de kamer
die bij het betreden van de
kleine zaal tot zwijgen maant,
als in een kerk of kleine mid
deleeuwse kapel. Er is geen
altaar of kruis of ander reli
gieus beeld, slechts een hele
serie foto's, de meesten door
de jaren bruin, gekreukeld.
Waar uit de gezichten, uit de ogen
van de vaak op typisch 19e eeuw-
se wijze potsierlijk geposeerde
55v dames en heren schittert natuur-
lijk gezag. Het is de kamer van de
familie Jumblatt, een van de
twee grote adellijke families van
de Druzen-gemeenschap in Liba-
v' non. De foto's geven de geschie-
denis van de familie weer en de
eeuwige strijd waarin de Druzen,
een geheimzinnige islamitische
minderheidssecte, gewikkeld
C zijn.
meest imposante en ook het
grootste portret is aan Kamal
Jumblatt gewijd - een man die
Ou de familietraditie hoog hield en
i zich ontwikkelde tot een van de
j weinige indrukwekkende politi-
ci van Libanon tijdens de donke-
1 re jaren van de burgeroorlog in
1975. Hij overleefde de burger-
i oorlog maar werd in maart 1977
n vermoord. En ook dat is bij de
9 8 familie Jumblatt een vaste tra
ditie geworden: in 1926 over-
kwam de vader van Kamal, Fuad
H Jumblatt,een gelijk lot en ook
yj zijn grootvader werd vroegtijdig
m terechtgesteld door de Turken.
zoals de kleine, vierkante ka-
IS mer het hart vormt van het impo-
santé huis, zo vormt ook dit huis
het geestelijke centrum van de
Druzen-gemeenschap in Liba-
Inon. Zeker in deze woelige da
gen, waarin de Druzen van de
Shouf- en Aley-bergen gewik
keld zijn in een bloeddorstige, ui
terst wrede uitputtingsoorlog
met de Falangisten, de militie
van de maronitische christenen
van Libanon.
)e weduwe van Kamal Jumblatt
een kosmopolitische dame die
eerder de indruk geeft Frans te
zijn dan aan het hoofd te staan
van een familie die door de eeu-
i wen heen de trotse en onver-
zoenlijke Druzen geleid heeft,
komt mij afhalen bij de zwaarbe
waakte poort van het gigantische
huis in Moukhtara.
a, Moukhtara is inderdaad voor
de Druzen een symbool", vertelt
zij, mij rondleidend door het bas-
g'l tion dat uit drie verschillende de
len blijkt te bestaan. „Het was
een vreemde ervaring vorige zo-
I mer toen de Israëliërs hier aan
kwamen om te zien hoe ook de
Israëlische Druzen (de enige
niet-joden die tot het Israëlische
leger worden toegelaten) dit huis
Jrvereren".
/trijd
Ve belanden in de blauwe kamer
met de portretten van de Jum-
Iblatti's. „Uit de portretten kun je
I de geschiedenis van de Druzen
I destilleren. Geen gewone ge-
J schiedenis, maar een voortdu
rende strijd. Een strijd om het
II land te behouden, of de macht, of
gewoon het leven". Zij wijst naar
de verschillende portretten en
vertelt de bijbehorende verhalen
I over de voorvaders van Kamal
i en van haar zoon Walid, die de
I macht als leider van de Jum-
I blatti-Druzen over heeft geno-
men na de dood van zijn vader.
'Indanks de met veel humor om-
I ringde verhalen, over de ijdele
II gezichten uit het verre verleden,
y valt een zekere onrust waar te ne-
I men bij de weduwe van de aris-
VI tocraat die de Libanese Socialis
tische Partij (PSP) oprichtte en
gedurende zijn hele leven steeds
hamerde op de noodzaak om van
het confessionele politieke sys-
l teem in Libanon af te stappen.
Een man die voorzag wat komen
zou, maar het niet kon tegenhou-
I den.
Alles waar Kamal voor vreesde
lijkt nu werkelijkheid te worden.
1 Libanon is verdeeld - de Syriërs
I hebben het Noorden en Oosten,
de Israëliërs het Zuiden en de
1 christenen nu de macht in Bei-
Iroet. Het moreel van de mensen
Walid Jumblatt ontsnapte ooit aan een aanslag. Zijn vader werd in 1977 vermoord. Walid zet de familietraditie voort. Hij leidt nu de Jumblatt-Druzen.
door Aernout van Lynden
hier is hoog, zij vertrouwen erop
dat zij hun bergen, hun aarde
kunnen verdedigen. Maar de
prijs zal, vrees ik, hoog zijn".
De sfeer in Moukhtara is deson
danks rustig. Een klein, schitte
rend dorp, koel in de hoge ber
gen en omringd door velden en
bossen. De militieleden van de
PSP houden zich op de achter
grond, niemand in uniform en
het kalashnikov-geweer verbor
gen achter de toonbank.
In de andere dorpen en kleine ste
den van de Shouf- en Aley-ber-
gen is dat niet het geval. Zelfs op
die dagen dat er niet gevochten
wordt heerst er een voortduren
de spanning.
Want de bergen zijn niet slechts
het traditionele bezit van de Dru
zen. Al honderden jaren wonen
hier christenen en de dorpen van
de twee strijdende gemeen
schappen liggen verspreid tus
sen elkaar.
En wie op de nauwe, kronkelende
wegen de bergen inrijdt vanaf de
kust of vanuit Beiroet wordt
steeds aangehouden öf door de
Falangisten öf door de Druzen.
Het is een gevaarlijke en weinig
plezierige ervaring - alle militie
leden bekijken wantrouwend de
papieren en de Libanese chauf
feur wordt altijd naar zijn reli
gieuze afkomst gevraagd.
Op deze wijze zijn tientallen chris
tenen bij wegversperringen van
de Druzen en tientallen Druzen
bij de wegversperring van de
christenen uit hun auto's ge
sleurd en vermoord.
Tussen de dorpen treft men de Is
raëliërs aan, die de bergen in juni
vorig jaar veroverden, maar nu
aanstalten maken zich terug te
trekken naar minder moeilijk te
verdedigen posities ten zuiden
van de Shouf-bergen, ter hoogte
van de rivier Awali.
Duistere rol
De Israëliërs hebben sinds hun
komst naar de Shouf een duiste
re rol gespeeld. Afgezien van en
kele incidenten heerste er vrede
in de Shouf gedurende de lange
jaren oorlog in Beiroet. De ber
gen stonden onder controle van
de PSP en van het Syrische le
ger, en alhoewel veel christenen
uit hun dorpen gevlucht zijn
naar Beiroet is het slechts een
maal tot een grootscheeps bloed
bad tussen Christenen en Dru
zen gekomen. Dat was na de
moordaanslag op Kamal Joum-
blatt - 91 christenen werden toen
afgemaakt.
Maar de komst van de Israëliërs
heeft dat alles veranderd. Met
hun toestemming trokken de
christelijke Falangisten, de tradi
tionele bondgenoten van de Is
raëliërs, het gebied in, zoge
naamd om de christendorpen te
verdedigen. Met zeven jaar ver
traging barstte toen de burger
oorlog irt de Shouf uit.
Een burgeroorlog waarbij niemand
baat heeft gehad, behalve de Is
raëliërs. Beide parti jen ontvin
gen wapens en van tijd tot tijd
steun en informatie van de be
hendige Israëliërs die op deze
wijze de nieuwe regering in Bei
roet onder druk konden zetten
tijdens de onderhandelingen
over een terugtrekkingsakkoord.
Het akkoord is getekend en de Is
raëliërs hebben aangekondigd
binnen de komende drie maan
den te vertrekken. En wat dan?
Officieel luidt het scenario dat het
Libanese leger en dus de Libane
se regering de posities van de Is
raëliërs zal overnemen, dat het
gezag terug zal keren naar de Li
banese regering. "De vierde en
achtste brigade van het leger -
zo'n 4500 man - staan klaar om de
bergen in te trekken. De vierde
brigade is een brigade van hoofd
zakelijk Druzen en moslims, de
achtste hoofdzakelijk van chris
tenen. Daar hebben we erg op ge
let", vertelt kolonel Thomas Fin-
tel van het Amerikaanse leger, de
man die verantwoordelijk is voor
de Amerikaanse steun bij de we
deropbouw van het Libanese le
ger. Dat leger is tijdens de bur
geroorlog uiteengevallen waarbij
de meerderheid zich aan de fa-
langistische zijde meldde.
"De vierde brigade zal de posities
rond Aley en de andere Druzen-
dorpen innemen, de achtste die
van de christenen. Op 10 augus
tus, zal ook de derde brigade ge
reed zijn. In totaal 6500 man, on
dersteund door tanks, gepantser
de voertuigen, helikopters en
zelfs een kleine, maar uiterst pro
fessionele luchtmacht. Ik weet
dat wii het leger heel snel heb
De Libanese hoofdstad Beiroet zwaar onder vuur.
ben moeten opbouwen en oplei
den, maar het enthousiasme is
enorm en ik ben ervan overtuigd
dat het leger nu in staat is welke
militie dan ook te verslaan."
Optimistische woorden van de
man die opvallend zorgvuldig te
werk is gegaan sinds zijn komst
naar Libanon. Niemand had ver
wacht dat het leger zo snel gere
organiseerd zou worden, dat zo
veel jongeren (ruim 2000 vrijwil
ligers per maand) zich voor de
dienst zouden aanmelden. Maar
de vraag blijft, of het leger de
taak aan zal kunnen, zeker in
dien de Druzen zich verzetten.
"Wij staan niet absoluut negatief
tegenover het leger. Maar wij ei
sen wel, dat eerst een algehele
politieke regeling tussen ons, de
Falangisten en de regering ge
troffen wordt, waarbij alle mili
ties al hun wapens moeten inle
veren", verklaart Akram She-
haib, de leider van de PSP in
Aley, de grootste stad in handen
van de Druzen.
Grimmig
De sfeer in de stad die het de afge
lopen twaalf maanden zwaar te
verduren heeft gehad is grim
mig. Stapels zandzakken staan
voor de ramen van de winkels
die de lange artilleriebeschietin
gen hebben overleefd. Overal
zijn gewapende en vaak op
vreemdsoortige wijze geünifor
meerde militieleden te zien, en
de zuidelijke christelijke wijk
van de stad is een spookwijk van
zwartgeblakerde en vervallen
huizen geworden.In februari
werden de Falangisten na groot
scheepse gevechten gedwongen
de stad te verlaten.
"Kijk", zegt Shehaib, "wij hebben
gezien wat zich in Beiroet heeft
afgespeeld: eerst vertrokken de
Palestijnen, toen trokken de Is
raëliërs door West-Beiroet en
daarna het Libanese leger. De
PSP en de andere moslim- of
linkse milities verloren al hun
wapens. Maar in Oost-Beiroet
niets. De Falangisten hebben al
les mogen behouden, hun kazer
nes, hun artillerie, alles. Als we
dat hier toelaten, dan gaan we er
aan, dan is de Libanese democra
tie voor eens en altijd verloren,
en hebben de christenen hun
doel bereikt: een christenstaat
met Gemayel als president. Dat
weigeren wij toe te staan. Dus de
regering heeft een keuze - een ak
koord waarbij zowel de PSP als
de Falangisten hun wapens ver
liezen of een oorlog in de Shouf,
een oorlog die dit nieuwe leger
nooit kan winnen".
Tijdens een wandeltocht door de
stad wijst Shehaib naar de heu
vels en de bergen rond de stad.
"Kijk eens goed, dit is het ideale
gebied voor ons, voor guerrilla
strijders. En vergeet niet dat wij
elk pad, elke rots, elke boom
kennen. Dit is ons gebied en de
soldaten die hier naar toe moeten
komen? In vrachtauto's en met
tanks die op deze steile wegen
een gemakkelijk doel vormen.
Dat weet het leger heus wel. Ze
zullen geen risico's nemen, maar
eerst een akkoord bereiken".
Daar ziet het echter op dit ogen
blik niet naar uit.
"Goed werk"
En slechts een kilometer van Aley
zitten andere Libanezen, net zo
overtuigd dat het leger met hun
steun wèl de vrede kan herstel
len. Soek El-Gharb ligt letterlijk
om de hoek bij Aley. Een van.de
belangrijkste dorpen voor de
christenen, omdat 'hievandaan
rechtstreeks de aanvoerweg naar
Beiroet leidt.
Francois Ma'arrawi is hier com
mandant. In opvallende tegen
stelling tot zijn druzische tegen
hanger ziet hij er op en top mili
tair uit. Korte haren, zoals dat
hoort, een keurig gestreken uni
form van Israëlische makely en
een bureau waar alles op zijn
plaats staat. "Wij verwachten dat
het leger zal komen en goed
werk zal verrichten. Wy zijn be
reid hen te steunen maar dat
hangt af van de orders die ik uit
Beiroet ontvang. In principe zul
len wij gewoon afwachten en
niets doen. Maar als wij gevraagd
worden het leger bij te staan, zijn
wij bereid dat te doen. Het leger
komt naar de Shouf om een ein
de te maken aan de anarchie en
om de wegen en de scholen te
heropenen. Wij hebben hetzelfde
doel".
Maar is dat niet juist wat de Druzen
vrezen? Een leger ondersteund
door de christelijke Falangisten?
"Als het leger hier de situatie on
der controle heeft, is er geen re
den voor ons om hier te blijven,
onze wapens zullen wij terug
trekken naar die plaatsen waar
Libanon geconfronteerd wordt
met Syrië. Het enige dat wij ei
sen is dat ook de Druzen niet de
Shouf mogen behouden".
De officiële woordvoerder van de
Falangisten Fadi Hayek, is ervan
overtuigd dat het leger met of
zonder akkoord de Shouf in zal
trekken. Als de Israëliërs zich te
rugtrekken. "Er komt een tijd
dat het leger zich moet bewijzen,
dat het daadwerkelijk bestaat en
functioneert. Die tijd, lijkt mij, is
nu gekomen. Het belangrijkste is
dat er een duidelijk politiek be
sluit genomen wordt. Dat de offi
cieren duidelijke orders krijgen
en dat op hun beurt die orders
ogenblikkelijk uitgevoerd wor
den. De minste aarzeling zal ge
vaarlijk zijn. Het risico is groot,
maar ik geloof niet dat de rege
ring een keus heeft".
Signaal
Het risico is inderdaad groot. Liba
non, het kleine deel dat op het
ogenblik onder controle valt van
de regering, is nog steeds een
land van geweld en onzekerheid.
Dat bleek, toen onlangs zes uur
lang zwaar gevochten werd tus
sen gewapende leden van de sji'i-
tische gemeenschap en het leger
in het centrum van Beiroet. Die
dag triomfeerde het leger, maar
de gevechten waren wel een sig
naal dat vele groepen in dit ver
deelde land het leger en de rege
ring wantrouwen. Zeker de Dru
zen. En de Shouf is West-Beiroet
niet.
In de Shouf hebben de leiders van
de Druzen zware wapens ter be
schikking. En ook hun volk dat
heel goed weet dat het met de
rug tegen de muur staat. Bergen
vormen het traditionele bolwerk,
maar als dat bolwerk verloren
gaat? Het vooruitzicht is weinig
rooskleurig. Zoals een Franstali
ge Libanese waarnemer laatst
opmerkte: "Alle hoop van sep
tember is nu verdwenen. Hoe
dan ook zal er bloed in de bergen
vloeien. En als het leger uiteen
valt, met de moslims aan de ene
en de christenen aan de andere
kant, dan kun je Libanon wel
voorgoed vergeten".
