D
'De vraag is: wie valt eruit?'
Situatie Ravenhorst
is vrijwel onleefbaar
C
Kunstenaars vrezen gevolgen van bezuinigingen op BKR
n"Het verdriet van de Merenwijk
QpONDERDAG 28 JULI 1983
Leiden
-lEIDEN - Een spijkerbroek voor zijn zoon of een pot verf
voor zichzelf. Enkele malen per jaar staat beeldend kun
stenaar Pieter Geraedts uit Leiden voor deze keus. Geen
probleem van leven of dood. Dat zou anders kunnen wor
den als zijn vrouw, ook beeldend kunstenaar, ten gevolge
"van de bezuinigingsplannen van staatssecretaris De
Graaf uit de Beeldende Kunstenaars Regeling (BKR) zou
worden gezet. Dit zou betekenen dat het gezin Geraedts
moet terugvallen op de bijstandsregeling. Er blijft dan
beslist geen geld meer over voor de huur van een atelier
ie of materiaal om een kunstwerk te scheppen. In figuurlijk
!uzin is zoiets de dood voor een kunstenaar.
./ir hel standpunt huldigt dat een kunstenaar moet lijden om tot grote
prestaties te komen, zal bet eens zijn met de plannen van de regering.
Ongeveer 2400 kunstenaars in Nederland die gebruik maken van de
BKR zullen voor 1986 deze regeling moeten verlaten. De uitgaven
van de BKR dalen daardoor van 130 miljoen naar 30 miljoen per jaar.
rVZou er op deze manier een bloeiend kunstleven ontstaan?
1 de regio Leiden maken veertig
kunstenaars (26 in Leiden en 14
daarbuiten) gebruik van de
BKR. Elke drie maanden wor
den de artistieke prestaties van
2 deze veertig mensen beoordeeld
j.door een breed samengestelde
.j commissie van deskundigen,
waarin vertegenwoordigers van
ilc het rijk en de gemeente alsmede
een aantal kunstenaars zitting
hebben. Worden deze kunstwer-
ken goed bevonden dan vindt
•e aankoop plaats,
'^e toelatingseisen zijn niet gering:
men moet tenminste een oplei-
c ding aan een academie hebben
voltooid en twee jaar - in de nieu
we regeling zal dit drie jaar wor
den - zonder enige vorm van sub
sidie in leven zijn gebleven,
Daarnaast wordt er gekeken naar
er de kwaliteit. (Zomaar een paal in
de grond slaan en daar een bord-
je met het opschrift 'kunst' voor-
zetten - een voorbeeld dat leken
nog weieens willen hanteren om
•ej de BKR-regeling in een ongun
stig daglicht te zetten - zal beslist
niet worden gehonoreerd).
Sen rapport van het Tilburgse in
stituut voor sociaal-wetenschap-
pelijk onderzoek dat enkele
maanden geleden is verschenen,
wees al op het feit dat slechts een
paar procent van de kunstenaars
31 van de "vrije markt" kan be-
staan. Dat rapport waarschuwde
ook tegen een te drastische in-
krimping van de regeling. "Blijk-
baar heeft de staatssecretaris dat
niet al te serieus genomen", zegt
m Pieter Geraedts, die ook deel uit
maakt van de Beroeps vereni
ging Beeldende Kunstenaars
(BBK) in Leiden, met een licht
ironische ondertoon in zijn stem.
Weggevaagd
'Hoewel er van de kant van de
Leidse BBK nog geen echt ver
zet is aangetekend, merk je toch
dat er onder- kunstenaars een
strijd gaande is. De vraag is: 'wie
valt eruit? Het is overigens een
bezuiniging van niks. Ik ver
wacht dat er uiteindelijk niet
meer dan tien miljoen in de
schatkist zal belanden. De kun
stenaars die afvallen komen in
de bijstand. En het verschil tus
sen bijstand en BKR is niet zo
groot; maar het is wel genoeg om
je het werken onmogelijk te ma
ken. Op deze manier wordt er
een beroepsgroep weggevaagd".
De BKR-kunstenaar krijgt naast
een minimuminkomen, verkre
gen door het inleveren van
kunstwerken, gemiddeld twintig
door
Saskia Stoelinga
procent van dat bedrag voor het
aanschaffen van materiaal. Ook
wordt een deel van de huur van
het atelier vergoed. Geraedts zit
in een eenvoudige witte ruimte
aan de Koppenhinksteeg, en be
taalt voor dit sobere vertrek zes
honderd gulden per maand.
Het gezin Geraedts heeft jaarlijks
ongeveer 35.000 gulden aan in
komsten. Aan beroepskosten
wordt gemiddeld vijftienduizend
gulden uitgegeven. Daarnaast
zijn er nog de persoonlijke ver
plichtingen zoals ziektekosten,
verzekeringen, huur en buiten
gewone lasten.
Geraedts is het eens met de type
ring "geen vetpot". Toch heeft
hij geen behoefte aan een klaag
zang. "Je moet natuurlijk niet al
leen naar de materiële kant kij
ken. Er zijn onverstelbaar veel
voordelen aan dit leven verbon
den. Ik heb geen baas, kan mijn
eigen werktijd regelen en heb
het produkt in eigen hand. Nie
mand kan daar wat tegen doen.
Ik zou het veel mensen gunnen
zo betrokken te zijn bij hun
werk".
Stimulans
Kees Buurman, schilder en grafi
cus in Leiden, maakt sinds een
jaar of vier geen gebruik meer
van de BKR-regeling. Hij kan le
ven van de verkoop van zijn
werk en van het salaris dat hij
ontvangt voor drie dagen lesge
ven aan de Academie voor Beel
dende Kunst in Kampen. Zeer
beslist zegt hij de BKR altijd een
hele goede regeling te hebben
gevonden. "Het was voor mij een
stimulans. Mijn artistieke en
maatschappelijke ambities wer
den er door aangewakkerd".
Wel maakt Buurman een kantteke
ning. "Zo'n regeling kan alleen
blijven bestaan als er goed wordt
geselecteerd. In het verleden is
dat in een aantal plaatsen - Am
sterdam, Groningen, Dordrecht,
Haarlem - misgegaan". Volgens
hem stelden de plaatselijke com
missies te lage eisen. "Er werd
meer een sociaal dan een artis
tiek beleid gevoerd".
Ook is Buurman de mening toege
daan dat niet alle kunstenaars af
komstig van de academie de
BKR in moeten. "Zo'n diploma
is beslist geen bewijs voor goed
Het schilderij "Vader en kind"
van Kees Buurman. Gemaakt in
1966in het kader van de BKR.
Sinds een jaar of vier hoeft de Leid
se kunstenaar niet meer van deze
regeling gebruik te maken: hij kan
Zichzelf bedruipen. (Foto Holvast)
kunstenaarsschap. Ze zullen zich
eerst op een of andere manier
moeten bewijzen". Dat houdt hij
ook zijn studenten voor.
Staatssecretaris De Graaf stelt te
genover de bezuinigingen een
bedrag van twintig miljoen in het
vooruitzicht voor jonge kunste
naars. Buurman hoopt dat van
dit plan inderdaad wat terecht
komt. "Voorlopig heb ik alleen
dat bedrag gehoord als een soort
zoethoudertje. Echt beleid is er
niet uitgestippeld".
De directeur van museum de La
kenhal, M. Wurfbain, tevens
waarnemend voorzitter van de
beoordelingscommissie is hele
maal niet te spreken over de
nieuwe bezuinigingen. Hij krijgt
ook niet de indruk dat de gelden
voor de BKR-kunstenaars in Lei
den op verkeerde wijze zouden
worden aangewend. "Natuurlijk
zijn er wel eens vergissingen ge
weest, maar bij welke regeling
gebeurt dat niet? Volgens mij
moet de rijksconsulent die ook
in deze commissie zit, dit kun
nen beamen".
Negen ton
Wurfbain noemt het onverant
woord om de huidige BKR-rege
ling zomaar op de helling te zet
ten. "De bezuinigingswoede treft
niet alleen de kunstenaars maar
ook andere instellingen zoals de
arthoteken of uitleenwinkels".
De Leidse arthoteek aan de Lam-
mermarkt is grotendeels aange
wezen op het aanbod van de
BKR-kunstenaars en heeft
steeds meer werk nodig om aan
de vraag te kunnen voldoen.
Vorig jaar zijn er door Leidse kun
stenaar 700 kunstwerken aange
boden en 370 door de BKR-com-
missie aangekocht. Bij de verde
ling vielen er 240 kunstwerken
aan Leiden toe. £)e rest nam het
rijk. Met de aankoop was een be
drag van 748.000 gulden ge
moeid. Daarboven werd nog
eens 150.000 gulden aan mate
riaalkosten uitgekeerd.
Je kunt stellen dat voor die ander
halve ton, want dat is het bedrag
dat boven de gebruikelijke uitke
ring komt, de gemeenschap een
aanzienlijk aantal kunstwerken
terugkrijgt.
Wurfbain: "Inderdaad. De Laken
hal heeft deze kunstwerken in
beheer. Er hangen zeshonderd in
gemeentelijke panden. De kunst
uitleen heeft ongeveer zo'n zelf
de hoeveelheid in huis. Daar
naast liggen er ook nog eens zes
honderd opgeslagen in de kel
ders van ons museum. Dat zijn
veelal kunstwerken die de tand
des tijds niet hebben kunnen
doorstaan. Ook zijn er bij die te
fragiel zijn om telkens van plaats
te veranderen".
Selectie
"Het selecteren van kunstwerken
is een hele moeilijke zaak", zegt
Geraedt. "Wat de een als mooi
bestempelt, vindt de ander niet
om aan te zien. Je krijgt dan
gauw opmerkingen als: wat een
rotzooi maken die kunstenaars!
En dat is niet alleen bij de BKR-
kunstenaars het geval, maar ook
bij de zogenaamde 'topkunste-
naars'".
Guus Kuijer schreef in zijn boek
'Het geminachte kind' het vol
gende: 'Een meneer bekijkt een
schilderij van Karei Appel. Hij
ziet er verpletterd uit. Zijn ogen.
zoeken rusteloos het doek af.
Dan draait hij zich om en zegt:
"Dat kan mijn zesjarige dochter
tje ook. Smeerboel".
Van zo'n man had Appel dus nooit
van de BKR-regeling gebruik
mogen maken. Toch is dat ge
beurd. In 1949 kocht de overheid
in het kader van de Sociale Bij
stand voor beeldende kunste
naars het doek 'Vragende kinde
ren' van Appel aan voor driehon
derd gulden.
Geraedts is bang dat straks, als er
zoveel kunstenaars de BKR moe
ten verlaten, alleen de zogeheten
functionele kunst overblijft en
kwaliteit niet herkend wordt.
Wurfbain weet nu al dat hij zich
zal gaan verzetten tegen zulke se
lectiecriteria. "Ik zou op dit mo
ment ook niet weten welke kun
stenaars afkomstig uit de regio
Leiden eruit zouden moeten
worden gegooid".
De directeur van de Lakenhal kan
zich verschrikkelijk ergeren aan
de houding van de minister en de
staatsscretaris. Zij doen net of er
een soort wildgroei is ontstaan.
"Inderdaad, de regeling is in
1956 opgezet voor een beperkt
aantal mensen. Dat aantal is in
de loop der jaren astronomisch
gegroeid. Niet zomaar. Er is
steeds meer druk op de BKR-re
geling komen te staan omdat
kunstenaars die les gaven wer
den ontslagen; er kwamen steeds
meer mensen die de academie
verlieten en het aantal (geschei
den) vrouwen dat voor zichzelf
moest zorgen nam toe. Wat ge
beurt er nu? Van onderaf ver
dringt men zich om erin te ko
men, terwijl er van bovenaf
alles aan gedaan wordt om dat te
verhinderen. Ik voorspel: de ge
volgen zullen chaotisch zjjn".
Lijden
In de brief van sociale zaken stelt
men dat een kunstenaar in 1984,
'85, '86 repectievelijk vier, zes en
acht mille per jaar moet verdie
nen om eventueel aanspraak te
kunnen maken op de BKR. Uit
kunstenaarskringen gaan er al
stemmen op dat juist het ver
plicht stellen van een bepaalde
verdienste ertoe kan leiden dat
iemand rommel gaat maken om
aan het beoogde bedrag te ko-
Geraedts: "Dat zou kunnen bete
kenen dat iemand die kitsch ver
koopt - hij denkt dan aan die zi-
geuneijongetjes met traan - in de
regeling zou kunnen blijven en
een kunstenaar met kwaliteit uit
de boot zou kunnen vallen".
Kwaliteit verloochent zich toch
niet? Hij aarzelt even. "Het is al
lemaal heel tegenstrijdig. We
kunnen toch niet allemaal de top
halen? Is het dan juist dat de
mensen die gemiddelde kwali
teit produceren niet meer van de
regeling gebruik kunnen ma
ken? Ik denk dat de kloof tussen
samenleving en kunstenaars dan
nog groter zal gaan worden".
En wat het lijden betreft, daar
heeft Nobelprijswinnaar en
schrijver Gabriel Garcia Mar-
quez al mee afgerekend. Hij zegt
in een gesprek met de journalist
Plinio Mendoza: "Ik geloof niet
in de romantische mythe dat een
schrijver honger moet lijden en
het beroerd moet hebben om te
kunnen produceren. Je schrijft
beter als je goed hebt gegeten en
een elektrische typemachine be-
Een touwsculptuur getiteld Zes kubieke meter" van beeldend kunste-
taar Pieter Geraedts. Dit kunstwerk is in 1980 aangekocht door het mu-
eum "De Lakenhal".
t-
k LEIDEN - Bijlmermeerachtige toe-
standen in de Leidse Ravenhorst
e (Merenwijk) hebben er toe geleid
dat veertig dure flats onverhuur-
baar zijn geworden. Een grote
concentratie buitenlandse gezin-
nen, leegstand en hasjdealers die
in kraakpanden zijn getrokken
hebben de situatie in de Raven-
e horst bijna onleefbaar gemaakt.
,rDe toestanden rond de Raven-
horstflats bezorgen de gemeente
en de Leidse Woningstichting al
geruime tijd hoofdbrekens. Van
der Valk, directeur van de direc
tie woonruimteverdeling van de
gemeente, noemt de flats "het
verdriet van de Merenwijk".
"De problemen in de Ravenhorst
doen zich al enkele jaren voor",
aldus Van der Valk. "Er is onge
looflijk veel vernield en sommi
ge flats zijn illegaal verhuurd.
Het is ongehoord wat er allemaal
is gebeurd".
Het lukt de directie woonruimte
verdeling van de gemeente toch
al nauwelijks om de vier- en vfjf-
kamerflats en maisonettes in de
Merenwijk (Arendshorst, Sper
werhorst, Condorhorst enz.) te
verhuren omdat de huren van de
flats veel hoger zijn dan van een
nieuwe eengezinswoning elders
in de stad of in de Stevenshofjes-
polder. De gemeente zoekt
thans, per advertentie, gegadig
den voor de Merenwijkflats. Het
is niet ongewoon dat een echt
paar of twee samenwonenden,
zonder kinderen, een vier- of vijf-
kamerflat krijgen toegewezen.
De flats in de Ravenhorst raakt
men echter aan de straatstenen
niet kwijt door het grote aantal
buitenlanders dat er woont. On
geveer de helft van het aantal
flats is gekraakt of staat al gerui
me tijd leeg. In de overige flats
wonen voornamelijk Surinaam-
Wethouder Tesselaar: tegenstan
der van spreidingsbeleid
se gezinnen. Sommige van de
grotere woningen worden door
wel tien of twaalf mensen be
woond. Nog maar één van de
veertig flats wordt legaal door
een Nederlands gezin bewoond.
Geen opzet
Van der Valk zegt dat het geen op
zet is van huisvesting om buiten
landse gezinnen in één woon
blok te huisvesten. "Als er veer
tig gegadigden zijn voor een flat
en je krijgt een situatie dat de
Nederlandse gezinnen het afwij
zen en de buitenlandse gezinnen
de flat wel nemen dan kun je
moeilijk zeggen dat dit een be
leidslijn is van de directie woon
ruimteverdeling. Je zou eerder
kunnen zeggen dat de Neder
landse gezinnen een beleidslijn
aangeven doordat ze niet meer in
bepaalde flats willen wonen".
Volgens Van der Valk is door de
afwijzing van de Ravenhorstflats
door Nederlandse gezinnen een
stagnatie ontstaan in de verhuur.
De optredende leegstand heeft er
toe geleid dat een aantal wonin
gen is gekraakt. Daardoor heb
ben de randverschijnselen de
overhand gekregen. Dat is een
ontwikkeling die zich moeilijk
laat doorbreken", aldus Van der
Valk.
Surinaamse bewoners van de Ra
venhorst menen dat de gemeente
en de woningstichting schuld
hebben aan de getto-achtige toe
standen in de wijk. Volgens één
van de Surinaamse bewoners
van de Ravenhorst willen de ge
zinnen graag elders gehuisvest
worden. "De toestand in de flats
is onhoudbaar geworden sinds
een aantal woningen leegstaat.
"Alle Nederlandse gezinnen zijn
weggetrokken. Dat is niet goed.
Er wonen teveel buitenlandse
gezinnen bij elkaar, Surinamers,
maar ook een enkel Turks en An-
tiliaans gezin. Veel mensen zijn
werkloos en dan onstaan er al
gauw spanningen".
Een Surinaamse bewoner van de
Ravenhorst, die niet met name
genoemd wil worden, meent dat
de situatie onhoudbaar is gewor
den sinds een aantal flats is ge
kraakt en enkele hasjdealers en
de flats zijn getrokken. De Leid
se politie deed de afgelopen
maanden een aantal keren een
inval in een flat aan de Raven
horst.
Volgens de gemeente zijn zo'n vijf
tien woningen gekraakt. De Suri
naamse bewoner van de Ravens-
horst meent dat twintig van de
veertig (lats zijn gekraakt ofwel
leegstaan.
Zo ziet een leegstaande flat aan de Ravenhorst er van binnen uit. De woning heeft na tien jaar een kleine
renovatiebeurt nodig.
Spreiding
Wethouder Tesselaar van volks
huisvesting laat desgevraagd we
ten absoluut tegenstander te zijn
van een door de gemeente te voe
ren spreidingsbeleid ten aanzien
van buitenlandse gezinnen.
Overwogen is om de sterk ver
waarloosde flats aan de Raven
horst een kleine renovatiebeurt
te geven. De LWS heeft uitgere
kend dat meer dan één miljoen
gulden nodig is om de flats en de
woonomgeving op te knappen.
Het alternatief voor de dure op
knapbeurt is om de flatwoningen
van de hand te doen. De Stich
ting Studentenhuisvesting is
aangeboden het beheeer over de
veertig flats over te nemen voor
de huisvesting van studenten en
werkende jongeren. Studenten
huisvesting onderzoekt thans of
het voor haar aantrekkelijk is om
het beheer van de flats over te
nemen en ze te verhuren aan stu
denten en werkende jongeren.
Er zouden zo'n 120 tot 150 jonge
ren in de flats kunnen wonen.
Als Studentenhuisvesting op het
aanbod van de gemeente ingaat
zullen de de huidige bewoners
van de Ravenhorst andere woon
ruimte aangeboden krijgen. De
gemeente zal de bewoners daar
over zo spoedig mogelijk inlich
ten.
Swingavond
In het Leids Vrijetijdscentrum
Breestraat 66, is vrijdag weer
een swingavond. De zaal gaat
om negen uur open.
Rommelmarkt
Op het complex aan de Vrouwen-
weg houdt turnvereniging
Cronsesteyn zaterdag van tien
tot vijf uur een rommel- en eve
nementenmarkt. De opbrengst
is bedoeld voor de aanschaf
van speeltuinattributen.
Plein festijn
Het vierde Leids Plein Festijn
wordt zaterdag op het Stad
huisplein afgesloten met een
optreden van Cirque du Trot
toir uit België. Muzikale
cloions, acrobaten en gooche
laars treden op om één. twee.
drie en vier uur.
Reünie
J.E. Claproth heeft plannen om
voor leerlingen van de voorma
lige Thorbecke mulo uit de ja
ren 1963-1970 een reünie te or
ganiseren in de laatste week
van september. Belangstellen
den kunnen zich aanmelden op
het adres Atjehstraat 7, 2315
CM Leiden.
Fietsdriedaagse
De Leidse toerclub ZLC organi
seert van 9 tot en met 12 augus
tus een avond-fietsdriedaagse.
Deelnemers moeten per avond
dertig kilometer afleggen; ze
kunnen van dinsdag tot en met
donderdag één avond over
slaan, om die op vrijdag in te
halen. De start is 's avonds tus
sen half zeven en half acht bij
het clubgebouw van ZLC aan
de Smaragdlaan. Deelnemers
kunnen zich daar inschrijven.
Voor meer inlichtingen: C.
Scheffer, tel. 143844.
Vrij spel voor
insluipers
door warmte
LEIDEN - Met het v
de laatste dagen hebben inslui
pers goede zaken kunnen doen.
Openstaande ramen, balkon- en
achterdeuren hebben het inbre
kers een stuk gemakkelijker ge
maakt.
In de nacht van dinsdag op woens
dag werd uit een woning aan de
Johan Wagenaarlaan (Zuid-west)
een portemonnee met honderd
gulden, een aantal geirobetaal-
kaarten en een giropas gestolen.
In dezelfde nacht verdwenen uit
een woning aan de Marislaan
(Groenoord) twee foto-camera's
en enkele lenzen.
Uit een woning aan het Rapenburg
werden gisterochtend twintig gi
robetaalkaarten en een porte
monnee met een paar tientjes ge
stolen.
In het Sylvius-labo atorium aan de
Wassenaarseweg werd uit een
kamer een polstasje gestolen
waarin onder andere een rijbe
wijs, vijftig gulden en een giro-
pas zaten.
In het nabijgelegen Gorlaeus-labo-
ratorium werden uit een jasje dat
op een kamer hing zeven girobe
taalkaarten en een portemonnee
met wat kleingeld gestolen.
Politie betrapt
tegeldieven op
Gooimeerlaan
LEIDEN - Op de Gooimeerlaan
werden twee Leidenaars gister
avond rond kwart voor zeven op
heterdaad betrapt bij het stelen
van trottoirtegels.
De mannen, 29 en 39 jaar oud, wa
ren juist bezig om de tegels in
een personenwagen te laden
toen een politiewagen passeerde.
Het tweetal moest de tegels weer
op hun plaats terugleggen en
werd vervolgens op de bon ge
slingerd.
