Met STER geen volle zalen
Sowjet-Unie
in sfeer van
anti-zionisme
Simonis
Simonis (2)
Simonis (3)
Simonis (4)
DONDERDAG 21 JULI 1983
PAGINA 17
3e bezoekersaantallen van de
theaters dalen gestaag en de be
schikbare subsidiegelden wor
den steeds minder. Begrijpelijk
dus dat de Vereniging van
Schouwburg- en Concertge
bouwdirecties (VSCD) samen
werking met het bedrijfsleven
heeft gezocht om een één mil
joen gulden kostende STER-tv-
campagne te kunnen bekostigen.
In het najaar komen zo'n 50 com
mercials op de buis waarin be
kende acteurs u adviseren om
een gezellig avondje naar het
theater te gaan. Aan het slot
wordt dé naam vermeld van de
sponsor: „Deze spot is mogelijk
gemaakt door bedrijf X".
door
Eric van der Velden
De angst, dat de commercie zoveel
invloed kan krijgen dat het de
autonomie van de kunst kan aan
tasten, is voor het eerst in de ge
schiedenis van het gesubsidieer
de theater overwonnen. En het
altijd zwaarwegende gevoelsma
tige aspect - „Koning Lear eet
ook Campina.-ijs" - is ook voor
een groot deel opzij gezet. Dit
alles om toe te treden tot het rijk
van Loekie de Leeuw. Daar moet
wel een flinke emotionele drem
pel voor zijn genomen. Wat maar
één ding kan betekenen: het
kunstbedrijf voelt zich in zijn be
staan bedreigd.
Deze angst, die de angst voor de
commercie doet verbleken, is te
recht. Het gevaar komt namelijk
van twee fronten tegelijk: van de
overheid èn van de consument,
waarbij de laatste groep het
grootste gevaar vormt. Voor be
zuinigingen is namelijk geen be
ter argument te bedenken dan
een dalend aantal bezoekers.
„Bij ons heeft de indruk postge
vat dat de daling van structurele
aard is. Omdat een kleine gToep
profiteert van een verhoudings
gewijs hoog subsidiebedrag, lijkt
ons deze bezuinigingsoperatie
Sinds 30 maart is in de Sowjet-
Unie een anti-zionistisch comité
actief, dat erop is gericht een
eind te maken aan de emigratie
van joden uit de Sowjet-Unie.
Het comité wordt geleid door
een aantal prominente anti-zio
nistische joden. Voorzitter is ge
neraal David Abramovitsj Dra-
gunsky, die door de autoriteiten
twaalf jaar geleden al werd inge
zet om de toen nog jonge emigra
tiebeweging in diskrediet te
brengen. Op 6 juni j.l. verklaarde
het Comité, dat de emigratie van
joden uit de Sowjet Unie defini
tief zou stoppen, aangezien er
bijna niemand meer is die wil
vertrekken. Berichten in het
Westen, dat er nog steeds hon
derdduizenden joden wachten
op een uitreisvisum werden door
het comité toegeschreven aan
zionistische demagogie.
door
Ineke Brasz
De anti-zionistische campagne is
in de Sowjet-Unie op een nieuw
hoogtepunt gekomen, wat zeer
bedreigend overkomt voor de in
de Sowjet-Unie wonende joden.
Half juni werd bekend, dat alle
overheidsgebouwen, fabrieken,
scholen en kantoren een waar
schuwing moeten ophangen te
gen de "zionistische vijand van
binnenuit". In de waarschuwing
wordt iedereen opgeroepen "ver
dachte activiteiten" te rapporte
ren aan de KGB (inlichtingen
dienst van de Sowjet-Unie).
Al deze ontwikkelingen vormen
geen plotselinge ommekeer in de
Sowjet-politiek ten aanzien van
de joodse bevolking. Het lijkt
eerder een poging om de emigra
tiebeweging nu de definitieve ge
nadeklap te geven, nadat al vanaf
de eerste maanden van 1980 de
emigratie sterk is teruggedron
gen. Bovendien is de KGB er de
laatste twee jaar in geslaagd de in
de tweede helft van de jaren ze
ventig opgebloeide joodse stu
diegroepen en klassen modern
Hebreeuws bijna volledig uit te
schakelen. De belangrijkste or
ganisatoren zijn in werkkampen
en gevangenissen verdwenen.
Jiddisj
In de Sowjet Unie wonen ongeveer
2 miljoen joden. De laatste in
1979 gehouden volkstelling
kwam uit op een aantal van
1.801.876. Na de Russische revo
lutie in 1917 zijn de joden erkend
als aparte en gelijkwaardige na
tionaliteit met dezelfde rechten
als andere Sowjet-volken. Die
nationaliteit staat vermeld als
het minst pijnlijke", zo heet het
dan in ambtelijke taal.
Niet voor niets zijn de theaters en
gezelschappen zo voorzichtig
met bezoekcijfers. Ze gaan
achteruit, maar hoeveel precies,
daar kom je niet achter. De lei
ding van het Holland Festival,
die in het verleden de kleinste
stijging in bezoekcijfers altijd
breeduit mat, had dit jaar zoge
naamd nog geen cijfers voorhan
den. De reden laat zich raden: de
opkomst was diep bedroevend
en dat zegje niet graag hardop in
een tijd waar de rekenaars op de
loer liggen.
Offensief
Een offensief tegen de dalende be
zoekcijfers is het verstandigste
wat het kunstbedrijf kan doen.
Maar men kan zich afvragen, of
de gekozen Ster-weg de beste is.
De opzet is zodanig, dat de ad
vertentiecampagne in het voor
deel gaat werken van de gezel
schappen en theaters die dat het
minst nodig hebben en in het na
deel gaat uitvallen voor de
werkelijk bedreigde sector van
het kunstbedrijf.
Een offensief, tegen wat dan ook, is
het meest doeltreffend als het
zich richt op de zwakste plek.
Met een aan zekerheid grenzen
de waarschijnlijkheid ligt die bij
het gesubsidieerde toneel. Bal
let- en operavoorstellingen lopen
momenteel zeer goed en ook de
vrije produkties draaien uitste
kend. Deze vorm van amuse
ment is namelijk afgesteld op
een zo breed mogelijke publiek
sgroep.
Niets op tegen natuurlijk, maar als
er alleen bestaansrecht voor dit
soort voorstellingen zou zijn, dan
wordt de meest fundamentele
functie van kunst terzijde ge
schoven: het vooruitlopen op
stromingen en ontwikkelingen,
het bewerkstelligen van de
„schok van het nieuwe".
Maar de STER-spots gaan reclame
maken voor theater in het alge
meen. En hoe wordt daarbij
"Evrei" in het binnenlandse pas
poort. Officieel is het jiddisj de
erkende taal van de joden in de
Sowjet-Unie. Omdat het echter
nergens wordt onderwezen en de
joodse scholen systematisch zijn
gesloten in de Stalinistische pe
riode, speelt het jiddisj vrijwel
geen rol meer. In 1926 gaf nog
70% van de joden het jiddisj op
als moedertaal. Hoewel ook van
daag de dag nog één op de vijf
joden jiddisj kan spreken of ver
staan, is bijna niemand meer in
staat het te lezen of te schrijven.
Bij de laatste volkstelling bleek
dan ook het Russisch de belang
rijkste taal voor joden te zijn ge
worden (97,03%). Over het alge
meen kan worden gesteld dat de
joden in de Sowjet Unie zeer
geassimileerd zijn. Voor sommi
gen kwam dat overéén met hun
eigen wensen, maar veel anderen
werden gedwongen.
Vrije emigratie
Hoewel de Sowjet-Unie enkele in
ternationale verdragen onderte
kende waarin het recht op vrije
emigratie werd gewaarborgd, be
staat er vanuit de Sowjet-Unie in
feite geen vrije emigratie. De
communistische staatsvorm
wordt als dermate ideaal voorge
steld, dat personen die willen
emigreren uitsluitend verraders
aan de ideologie en de Sowjet-
Unie idealen kunnen zijn.
Wel bestaat er in de Sowjet-Unie
begrip voor mensen die op basis
van "repatriëring" of "familie
hereniging" willen emigreren.
Daarbij wordt ervan uitgegaan,
dat de Tweede Wereldoorlog veel
mensen van hun vaderland of fa
milie heeft gescheiden. Op basis
van deze principes hebben grote
aantallen Polen, Grieken, Span
jaarden, Duitsers en Armeniërs
het land kunnen verlaten.
De emigratiebeweging van Joodse
Sowjetburgers is dan ook geen
uitzondering en kwam zelfs vrij
laat tot stand. Pas in 1966 liet pre
mier Kosygin weten, dat voor jo
den de mogelijkheid zou bestaan
naar familie in Israël te "repatrië
ren". Daarbij verwachtten de
Sowjetleiders dat het slechts om
enkele honderden personen zou
gaan.
Aan het eind van de jaren zestig
groeide het bewustzijn onder de
joden echter sterk. De zich uit
breidende "anti-zionistische"
campagne in de Sowjet-Unie, het
mislukken van het streven naar
democratische veranderingen
binnen de Sowjet Unie zelf en de
populariteit van de staat Israël
na de juni-oorlog van 1967 waren
de voornaamste oorzaken van de
waarschijnlijk geredeneerd?
„Laten we een bekend gezicht
nemen, Ton van Duinhoven of
zo, die kennen de mensen ten
minste. En dan laten we hem iets
grappigs zeggen, zoals bij die Ja-
min-spots, dat vinden de mensen
vast leuk". Het gevolg is dan ech
ter wel, dat het publiek voor de
„bekende gezichten en de grap
pige voorstellingen" toeneemt,
de vrije produkties dus. Vermoe
delijk ten koste van het gesubsi
dieerde toneel.
Paard van Troje?
Een ander gevaar van de STER-
spots is waarschijnlijk nog gro
ter. In hoeverre haalt de kunst
wereld met het bedrijfsleven een
paard van Troje in huis? Natuur
lijk, de tijd datje een vies gezicht
moest trekken bij het woord
commercie is - gelukkig - voor
bij. Ook geld van het bedrijfsle
ven stinkt niet, alleen loop je het
gevaar dat er van overheidsziide
De Haagsche Comedie speelde af
gelopen seizoen "De gelaarsde
kat": met reclame meer bezoekers?
(foto GPD)
opleving van het joods bewust
zijn. Toen duizenden joden een
uitreisvisum aanvroegen pro
beerden de autoriteiten daaraan
snel een einde te maken, maar
het effect was averechts. Joden
in de Sowjet Unie boden hard
nekkig verzet en slaagden erin
de wereldopinie wakker te
schudden. Na deze geforceerde
doorbraak kwam de emigratie op
gang.
In de afgelopen 15 jaar konden
260.000 Russische joden op basis
van "repatriëring" en "familie
hereniging" de Sowjet-Unie ver
laten. Terwijl op het ogenblik bij
na geen visa meer worden ver
strekt zijn bij het joods Agent
schap in Jeruzalem de namen be
kend van 382.000 joden, die de
Sowjet-Unie willen verlaten.
Handelsakkoord
De inzinking in het aantal verstrek
te uitreisvisa halverwege de ja
ren zeventig wordt over het alge
meen toegeschreven aan het mis
lukken van een handelsakkoord
tussen de Sowjet-Unie en de Ver
enigde Staten waaraan de VS de
emigratie van de Russische jo
den hadden gekoppeld. Tegen
het eind van de jaren zeventig
nam de emigratie sterk toe en be
reikte een hoogtepunt in 1979.
De sterke daling vanaf 1980
wordt gewoonlijk aan twee facto
ren geweten. In de eerste plaats
verslechterden de Oost-West ver
houdingen drastisch na de Rus
sische inval in Afghanistan, de
Poolse kwestie en het aan de
macht komen in de Verenigde
Staten van president Ronald
Reagan.
Meningen op deze
pagina zijn voor
rekening van de
auteurs
wat al te gretig op dit initiatief
ingesprongen wordt. Mogelijk
een reden om subsidies af te bou
wen. En het bedrijfsleven zal na
tuurlijk die voorstellingen spon
soren waarvan je mag veronder
stellen dat ze een groot publiek
bereiken. De investering is im
mers dan het meest verant
woord. Maar dat zijn nou juist de
produkties, die toch al niets te
klagen hadden. Vervlakking en
nivellering slaan toe.
Het kunstbedrijf is bezig met
symptoombestrijding. Over de
oorzaak van de slechtere bezoek
cijfers hoor je nets. Is de kwali
teit van het gesubsidieerde to
neel misschien achteruit gerold?
Dat valt wel mee. Van gezel
schappen als Globe, Publiek-
stheater, RO-theater en Haagse
Comedie heb ik afgelopen sei
zoen prachtige voorstellingen ge
zien. Maar er is wel iets anders
aan de hand: de gezelschappen
voelen de geest van deze tijd niet
altijd even goed meer aan, of ze
missen het repertoire om vol
doende aansluiting te vinden bij
het moderne publiek.
De mensen zijn een beetje moe van
het prachtige, maar loodzware,
Duitse toneel van mensen als
Thomas Bernard, Botho Strauss
of de klassieke schrijvers. Het is
dus tijd om te „vernieuwen",
exact de reden waarom de gezel
schappen gesubsidieerd worden.
Hoe? Die vraag is voor de toneel
makers. Een bevredigend ant
woord zal elke STER-spot over
bodig maken. Voor voorstellin
gen die nauwelijks appelleren
aan de smaak van het publiek
kun je nog zoveel reclame ma
ken, maar komen doet het niet.
Het afgelopen Holland Festival
was hiervoor een bewijs. Voor
tonnen is er reclame gemaakt, de
kranten hebben bol gestaan van
de redactionele stukken, maar de
zalen bleven nagenoeg leeg.
(De auteur is kunstredacteur van
het Brabants Nieuwsblad)
In de tweede plaats wordt de da
ling van de emigratie toegeschre
ven aan een verschijnsel dat
"neshira" wordt genoemd. Daar
mee wordt bedoeld, dat steeds
meer joden na hun aankomst in
Wenen besloten hun visum voor
Israël niet te gebruiken maar
door te reizen naar de Verenigde
Staten, Canada en Australië. In
1971 haakte slechts 0.4% van het
totale aantal emigranten in We
nen af. In 1976 en 1977 lag dat
percentage al aanzienlijk hoger
op 50%. In 1979 en 1980 kwam
het op 66% te liggen en in 1981 op
81.4%.
De kern van de emigratiebeweging
waarschuwde al snel dat deze
ontwikkeling weliswaar op basis
van de rechten van de mens was
te rechtvaardigen, maar dat het
de emigratiebeweging uiteinde
lijk ernstige schade kon toebren
gen omdat voorbij werd gegaan
aan de door de Sowjet-Unie ge
stelde principes van "repatrië
ring" en "familiehereniging". Als
joden op deze manier het recht
op vrije emigratie hadden ver
worven, zou dat vroeg of laat on
rust gaan veroorzaken onder de
andere nationaliteiten van de
Sowjet-Unie. De Sowjet-Unie
heeft het verschijnsel eerst gene
geerd, maar toen de Oost-West
verhoudingen verslechterden,
werd het steeds gebruikt als re
den om de emigratie te vermin
deren. Overigens liep ook de
emigratie van andere bevol
kingsgroepen in gelijke mate te
rug.
Antisemitisch
De anti-zionistische campagne in
de Sowjet-Unie is de laatste jaren
toegenomen en vertoont duide
lijk antisemitische trekken. Aan
vallen op het jodendom gaan
hand in hand met aanvallen op
Israël. Door de campagne uit
drukkelijk anti-zionistisch te
noemen weet de Sowjet-Unie
zich gesteund door een groot
deel van de in de Verenigde Na
ties vertegenwoordigde staten,
die immers in 1975 een resolutie
aannamen waarin zionisme werd
gelijkgesteld aan racisme.
Om te voorkomen dat de lezers van
deze krant ten onrechte de in
druk krijgen, dat het artikel van
pater C. van Vliet (pagina "Me
ningen" van vorige week) de me
ning vertolkt van alle Nederland
se katholieken, wil ik gaarne als
priester van de Rooms-Katholie-
ke Kerk verklaren, dat ik, en ve
len met mij, oprecht verheugd
zijn met de benoeming van mgr.
dr. A.J. Simonis. Het is absurd
deze benoeming te duiden als
Amerikaans imperialisme. In de
pers wordt in negatieve zin ab
normaal veel aandacht aan Israël
besteed. Zelfs de oorlog in Af
ghanistan komt blijkens een
personderzoek van joodse acti
visten ver na de aandacht voor
het zionisme. Op ieder artikel
over Afghanistan zijn er acht te
gen Israël gerichte artikelen. Bo
vendien wordt het zionisme
overal voor verantwoordelijk ge
steld. Het zionistische complot,
dat streeft naar wereldheer
schappij moet met alle macht
worden bestreden.
Een andere karakteristiek van het
Sowjet anti-zionisme is de voort
durende vergelijking met het na
zisme. De Tweede Wereldoorlog
speelt in het dagelijks leven van
de Sowjet-burgers en in hun her
innering nog een zeer grote rol.
Er zijn meer dan 20 miljoen in
woners van de Sowjet-Unie om
gekomen en er is nog steeds een
groot aantal, nu inmiddels be
jaarde, oorlogsinvaliden. In de
herinnering van de Sowjet-bur
gers zyn de nazi's hun ergste vij
anden. De voortdurende vergelij
king in artikelen en cartoons van
zionisten (lees: joden) met nazi's
vindt in de Sowjet-Unie dan ook
een vruchtbare voedingsbodem.
Een voor de joden zeer goed merk
bare vorm van overheids-antise-
mitisme bestaat uit het weren
van joden uit bepaalde beroepen
en uit de 1968 aangenomen be
slissing om joden op grote schaal
te gaan weren op universiteiten
en andere instellingen voor ho
ger onderwijs. Tussen 1968 en
1970/1971 daalde het absolute
aantal joodse studenten aan
Sowjet-universiteiten voor het
eerst van 111.900 naar 105.800. In
1972/1973 zakte het verder naar
88.500 en in 1976/1977 kwam het
op 66.900 te liggen. Dat is een da
ling van 40% in acht jaar. Ook het
aantal academische aanstellin
gen van afgestudeerden daalde
tussen 1970 en 1975 met 40%. Het
afnemen van de mogelijkheden
om te studeren moet voor veel
mensen een belangrijke stimu
lans vormen bij hun wens de
Sowjet-Unie te verlaten.
kerkpolitiek. Zij is alleen een ui
ting van de vaderlijke bezorgd
heid van onze Heilige Vader voor
de kerk van Nederland, waarin
zoveel authentiek geloof verdwe-
Past ons Nederlandse katholieken
niet veeleer een ernstig gewe
tensonderzoek? Intussen, mgr.
Simonis, veel sterkte toege
wenst.
A.M.E.Th. Vreeburg pr.
(ook een leider
van een basisgemeente)
Stëenschuur 19
Leiden
Op de pagina 'Meningen" (in deze
krant van vorige week) steekt C.
van Vliet (zelf priester) zijn me
ning niet onder stoelen of ban
ken, op een manier die van wei
nig naastenliefde getuigt.
Mgr. Simonis is een goed katho
liek, een persoon die nooit in het
openbaar een kwaad woord zegt
over mensen, hen respecteert,
naar hen kan luisteren en open
staat voor dialoog. Hij aanvaardt
wat van hem wordt verwant, als
priester ten opzichte van de
kerk. Hij is zich bewust van zijn
verantwoordelijkheid.
De schrijver kritiseert mgr. Si
monis en diens benoeming, wat
getuigt van weinig respect en be
reidheid tot samenwerking aan
een eenwording van de kerk. In
de krant staat ook niet hoe C. van
Vliet voorgaat in de geloofsbe-
diening of iets over de kritiek op
zijn preek. De ene priester is de
andere niet.
Onder de ongewenste gevolgen die
de schrijver aan de benoeming
van Simonis verbindt, noemt hij
het afhaken van volwassen kerk
gangers; er zijn er al zoveel (om
zijn woorden te gebruiken) afge
haakt. Wat is daarvan de reden?
Met dit soort artikelen, waarbij
priesters collega's in het open
baar kritiseren, zijn de gelovi
gen niet gebaat. Wij moeten allen
meewerken mgr. Simonis te aan
vaarden, hem respecteren. De
gelovigen zitten niet op deze arti
kelen van C. van Vliet, die men
sen kwetsen, te wachten.
A. v.d. Wissel
Rijnsburgerweg 140a
Rijnsburg
Na de benoeming van bisschop Si
monis tot opvolger van kardinaal
Willebrands, reageerde mevrouw
M. Klompé op de veelvuldig
geuite teleurstelling: "We moe
ten oppassen de kerk niet te eng
te zien. We moeten niet afhaken
omdat we in de Nederlandse si
tuatie geen bron van inspiratie
vinden. Er zijn buiten die kleine
omheining nog zoveel pluspun
ten en plusfiguren te ontdek
ken..."
Toch zitten we met een heel con
creet feit: de vacature op het bis
dom Rotterdam, en de procedure
voor de opvolging. Bij alle apa
thie is het misschien toch goed
erop te attenderen, dat het zg. ka
pittel (d.w.z. een zevental pries
ters, onder wie een aantal basis
pastores, die echte "voeling"
hebben met de kerk-aan-de-ba-
sis) het recht heeft om een voor
dracht te doen van drie kandida
ten. Deze lijst gaat er advies naar
de bisschoppenvergadering en
de nuntius in Den Haag.
Zou het een goed idee zijn om die
bisschoppenvergadering met
een lawine van persoonlijke brie
ven te vragen de voordracht van
het Rotterdams kapittel serieus
te nemen? En dan met als voor
naamste argument, dat de accep
tatie van de nieuwe bisschop,
zijn herkenbaarheid voor de
mensen in het bisdom, de enige
garantie is voor een inspirerende
dialoog tussen bisdomleiding en
plaatselijke kerkgemeenschap
pen.
Vóór alles zie ik hierin een blijk
van niet-afhaken; van het benut
ten van de organieke wegen die
nog openstaan. Geen handen in
de schoot, met de wijsheid van
stuurlui-aan-de-wal. Maar boven
dien: een mijns inziens onweer
legbaar argument vanuit de op
rechte betrokkenheid bij de op
dracht van de kerk.
Voor wie op deze suggestie willen
ingaan, is hier het adres van het
secretariaat van de Bisschoppen
conferentie: Biltstraat 121, 3507
LA Utrecht.
Wie zich teleurgesteld voelt in een
verkregen antwoord en zijn ei
gen vraag daarin niet herkent,
moet zich niet mokkend terzijde
stellen, maar trachten zijn vraag
nogmaals duidelijker te formule
ren. En wie zich door deze keus
in zijn eigen gelijk bevestigd
voelt, zal zich toch ook niet te ge
makkelijk mogen neerleggen bij
de teleurstelling van zóvelen.
De samenstelling van het Rotter
dams kapittel wettigt de ver
wachting, dat zij een nieuwe bis
schop als "bruggenbouwer"
zien, niet alleen tussen Rome en
Rotterdam, maar vooral ook tus
sen de gelovigen van het bisdom
onderling. Daarom durf ik hun
voordracht ongezien - want deze
blijft geheim - bij u ter adhesie
aan te bevelen.
J. Schlatmann
deken van Leiden
Hoge Rijndijk 16
Zoeterwoude-Rijndijk
Naar aanleiding van het artikel van
pater C. van Vliet, in deze krant
van 14 juli, even uw attentie.
In zijn negatieve benaderingswijze
omtrent de aanstelling van mgr.
Simonis als aartsbisschop van
Nederland, wordt het onder
meer duidelijk, dat de nieuwe
aartsbisschop, voordat hij ook
maar enige kans heeft gehad om
zich als zodanig te ontplooien,
kan rekenen op fel Verzet vanuit
de basis.
Ik vind dat - buiten de goede be
doelingen en gedachten die er
ook in deze beweging leven - af
keurenswaardig. En zeker fnui
kend voor de R.K. Kerk ten aan
zien van haar functioneren in ons
land, in het bijzonder in de Leid-
se regio.
Als hoogwaardigheidsbekleders in
onze kerk niet meer worden
geaccepteerd door "progressie-
ve"pastores, omdat laatstge
noemde groep een andere visie
op het "kerk zijn" heeft, is dat
een slechte zaak.
Het lijkt me dan ook zinvol, dat on
der anderen pater Van Vliet zich
in alle eerlijkheid afvraagt of hij -
en de basis - zich wel zo oncolle
giaal mag opstellen. Deze vraag
is zeker gerechtvaardigd als je
dan nog lid bent van een deke
naal team.
Worden hier geen grenzen overtre
den in verband met het priester
zijn, als hij zegt toch door te
gaan? Tenslotte is het toch altijd
nog zo, in onze R.K. Kerk, dat we
niet moeten doen wat mensen
willen (lees: basisgroepen) maar
voor alle activiteiten moet de
kerk - onvervalst en onverkort -
Gods woord en gebod bij de (al
le) mensen brengen. Dat is haar
taak. In het verleden, heden en in
de toekomst.
Met polariseren bereiken we niets!
J.H.M. Biesjot
Ericalaan 22
Leiderdorp
Israël en het zionisme zijn de auteur is partime-medewer-
grootste vijanden van de Sowjet- ker van het Centrum voor Infor-
Unie geworden in plaats van het matie en Documentatie Israël)
vHet plaatsen van brieven van lezers betekent niet dat de
redactie de daarin weergegeven mening onderschrijft.
Brieven kunnen van redactiewege worden ingekort.
Een demonstratie van joodse studenten in New York, tegen de heimelijke internering van joden in de Sowjet-
Unie. (Archieffoto API
