c
3
Rietveld-huis is nog altijd modern
c
3
c
D
D
Verleden herleeft voor mevrouw Schroder, maar...
dcVli
WOENSDAG 20 JULI 1983
Kunst
De deuren van het Rietveld-
Schröder-huis zijn nu nog geslo
ten voor belangstellenden. In de
toemkomst wordt dat anders.
Het huis wordt een museum. De
gemeente Utrecht krijgt de wo
ning in erfpacht van de Stich
ting Rioetveld-Schröder-huis.
En wanneer de 93-jarige bewoon
ster mevrouw Tr. Schröder-
Schrader het huis zal hebben
verlaten, gaat het Centraal Mu
seum het beheren. Het zal nog
wel even duren voor het zover
is, want mevrouw Schroder ge
niet nog elke dag van het huyis
dat ze al zo'n 60 jaar bewoont.
UTRECHT (GPD) Ze kijkt naar
buiten. Naar de snelweg waar
achter het nieuwe geluidscherm
auto's voorbij denderen. Haar
ogen zien ze echter niet meer en
zij heeft ze zo bewust niet willen
horen dat haar gehoor er op is
achteruit gegaan. Voor haar is
het huis zo volmaakt dat die el
lendige weg eigenlijk niet be
staat.
Het Huis. Haar Huis.
Een kleine gebogen vrouw. Het
grijze haar in een knotje op het
achterhoofd. Sinds een ongeluk
kige val van de onderste traptree
moeilijk lopend, wat doof en
soms vergeetachtig. Maar dan
ook al 93: mevrouw Truus Schrö
der-Schrader. De bewoonster
van een van 's werelds beroemd
ste huizen. En dat al bijna 60 jaar.
Bekend bij zelfs hen die niets van
architectuur weten: Het Riet-
veld-Schröder-huis. Vergeet
vooral dat Schroder niet. „Ze
willen mij er graag afschuiven.
Het Rietveld-huis heet het dan.
Maar daar heb ik me altijd tegen
verzet. Hij heeft het samen met
mij gemaakt".
Dat was 1923-'24. Het wekte veel
beroering. Een huis als een blok
kendoos, opgetrokken uit staal
en beton, grote witte en grijze
vlekken, horizontale en verticale
balken in zwart, rood, geel en
blauw. Dat kon niet.
Nu, meer dan een halve eeuw en
ontelbare blokkendozen later is
het huis nog altijd modern. „Ik
hield niet van de stijl die opgang
deed in de tijd dat dit huis is ge
bouwd, ik was heel modern en
misschien wel een beetje een
Mevrouw Truus Schröder-Schrader achter Rietveld's roodblauwe stoel.
Langs het plafond de rails waarover de wanden (de witte links en de
zwarte rechts van haar) kunnen worden verschoven.
(Foto GPD)
baanbreker. Maar het ging van
zelf,, ik kon niet anders".
De liefde voor de architectuur
kreeg zij van huis-uit mee. Als
vader met haar en haar zusje
wandelde, vertelde hij hen van
alles over de huizen die ze pas
seerden. En als papa van een be
paalde woning wat meer wilde
weten, belde hij gewoon aan.
Stiefmoeder was ook dol op hui
zen. „Elk huis dat te koop stond
moest ze zien. Enthousiast was
ze zelden, maar als ze het was ju
belde ze het uit".
Haar moeder overleed toen zij drie
was. Haar vader hertrouwde een
paar jaar later. Voorzichtig: „Nu
ik zo oud ben, waardeer ik mijn
stiefmoeder eigenlijk pas. Ik heb
geen gelukkige jeugd gehad, ze
was een beetje koud, koel, be
heerst, een typisch calvinistisch
figuur. Ik dacht dat ze razend zou
zijn om dit huis, maar ze zei er 'ja'
tegen, het sprak haar aan".
Architect had ze graag willen wor
den, maar het kwam er niet van.
Ze kreeg kennis aan de elf jaar
oudere Utrechtse advocaat
Schroder. Bij hun verloving
kreeg hij een nieuw bureau, ge
maakt door meubelmaker Jo
hannes Cornelis Rietveld uit
Utrecht.
Zijn zoon Gerrit Thomas leverde
het af. „Het was een oerdegelijk
stuk werk, maar ik vond het niet
mooi, niet interessant. En Gerrit
Rietveld vond het ook niet zo
mooi, zoiets merk je direct aan
elkaar". Het eerste contact was
gelegd.
Haar blik verdwijnt weer in de
richting van de autoweg. „Ik kijk
niet meer zo naar de toekomst,
het verleden komt weer boven.
De dingen die net zijn gebeurd
vergeet je, maar van vroeger
komt er weer vreselijk veel te
rug. Dat is erg mooi, heel pret
tig".
Het echtpaar Schröder-Schrader
ging in de Biltstraat wonen. „Een
heerlijk huis, maar de maten en
verhoudingen klopten naar mijn
gevoel niet". Ze vond de kamers
te hoog en kon er maar niet aan
wennen. Besloten werd dat er
een kamer aan haar wensen zou
worden aangepast. Maar welke
architect moest dat doen?
door
Peter van der Maat
Na lang zoeken kwam haar man te
recht bij Gerrit Rietveld die zich
inmiddels van meubelmaker had
opgewerkt tot binnenhuisarchi
tect met een geheel eigen stijl.
„Hij maakte een geweldige, vre
selijk mooie kamer. Niet in de
stijl van De Stijl (de groep avant-
gardistische kunstenaars rond
het tijdschrift De Stijl, waarbij
hij zich iets later zou aansluiten)
maar heel apart".
De kamer wekte verontwaardi
ging. „De mensen noemden mij
communistisch, ze bespeurden
bij mij geen streven naar beter.
Die kamer was realiteit en geen
schijn en daar werd erg op afge
geven".
Haar man hield van antiek, zij niet,
„we hadden een verschillende
smaak". De kamer was er geko
men, maar verder was het een
periode „waarin ik mezelf moest
wegcijferen". Toen haar man na
elf huwelijksjaren overleed wil
de ze weg uit het huis. „Opeens
was ik veel vrijer, ik wilde goed
koop gaan wonen en veel tijd
hebben voor mijn zoon en twee
dochters".
Ze dacht: „Ik zal die Rietveld eens
vragen of hij geen huis voor me
weet waar we wat van kunnen
maken, dat we kunnen moderni
seren, op de maat brengen. Geen
hoge kamers, meer horizontaal
dan verticaal".
Het glazen trappenhuis vormt een geheel met het glazen torentje op het
dak. Door deze constructie is de lichtval op elk moment van de dag anders.
Op de voorgrond één van de door Rietveld ontworpen stoelen.
(Foto GPD)
Maar Rietveld wist geen geschikte
woning en stelde voor zelf wat te
laten bouwen. „Dat wilde ik niet,
ik was van plan nog zes jaar in
Utrecht te blijven en dan in ver
band met de scholen van mijn
kinderen naar Amsterdam te
gaan. Het leek me niets om voor
zo'n korte tijd iets te bouwen".
Een geschikt huis diende zich ech
ter niet aan. Rietveld kwam an
dermaal met het voorstel iets te
ontwerpen en met het argument
dat het na zes jaar wel weer kon
worden verkocht kreeg hij haar
mee. (Over een verhuizing naar
de hoofdstad is daarna nooit
meer gesproken).
Toen was het punt: waar? „Op een
weekeinde zijn we onafhankelijk
van elkaar gaan zoeken en kwa
men bij hetzelfde stukje grond
terecht. Aan de Prins Hendrik
laan-Laan van Minsweerd, aan
de rand van de stad Utrecht. Het
was hier zo onbeschrijflijk mooi.
De rand van de Hollandse water
linie, allemaal weilanden, een
eindeloos uitzicht".
Een schitterend punt was het en
dat er een kleine weg tussen de
weilanden en het huis zou ko
men, stoorde Rietveld en haar
niet. „Maar iets wat zo mooi is
kan niet blijven bestaan". In de
weilanden kwamen huizen en de
weg groeide uit tot de druk bere
den rijksweg „De hele situatie
werd bedorven".
Rietveld - hij overleed op 26 juni
1964 als een beroemd architect -
heeft de aanleg van die bulder-
baan nog net meegemaakt. „Hij
vond dat het huis moest worden
afgebroken. 'Het moet tegen de
grond, het kan zo niet', zei hij.
Maar ik wilde niet weg". De ge
meente stelde voor om het er
gens anders neer te zetten, daar
voelden ze geen van beiden voor.
„Het huis heeft hier bij de situa
tie gepast en je kan het niet zo
maar ergens anders plaatsen".
In het huis is de constant wisselen
de lichtval het belangrijkste. El
ke dag verwondert zij zich er
weer over en geniet ze er weer
van. Ze leeft op de verdieping -
„dat had ik altijd gedaan en wil
de ik blijven doen omdat je zo
heerlijk vrij bent" - waar niet al
leen Licht binnenkomt door de
gewone ramen maar ook door
een glazen torentje op het dak.
De verdieping bestaat uit een grote
ruimte waarin door middel van
schuifwanden snel verschillende
kamers kunnen ontstaan. „Riet
veld had er het liefst één grote
ruimte van gemaakt, maar dat
wilde ik niet. Ik moest hier met
mijn drie kinderen leven. Om het
ruimtelijke effect toch niet verlo
ren te laten gaan heeft hij toen
verschuifbare muren ontworpen.
En door die wanden is de lichtval
ook steeds weer anders".
In de woning spelen de kleuren
zwart, wit, grijs, rood, geel en
blauw de hoofdrol. De meeste
meubelstukken zijn ook van
Rietveld's hand, zoals de zeer be
roemde rood-blauwe stoel. Op de
begane grond is een klein stu
deerkamertje en een grote kamer
die door een huurster wordt be
woond. „Die kamer was bedoeld
om ooit te worden omgebouwd
tot garage, maar dat is er nooit
van gekomen. Hij is bijna altijd
verhuurd geweest".
De rijksweg is al verschillende ke
ren ter sprake geweest. Ze ziet
hem niet en hoort hem niet, ver
telde ze. Maar nu opeens: „Mis
schien heeft Rietveld toch gelijk
gehad en had het huis toen de
weg kwam toch moeten worden
afgebroken. Vroeger stond ik 's
nachts nog wel eens op om de
nacht te zien. Dat hoeft niet
meer, het kan niet meer door al
die lampen. De droom is voor-
bij".
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Blue thunder", da.
14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15,
16.30,19.00 en 21.15 uur, 12 jr.
LIDO 1 (124130): "Octopussy", da.
14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. ook
16.45, 12 jaar.
LIDO 2: "Vier vuisten van de duivel",
da. 14.30,19.00 en 21.15 uur, zo. ook
16.45 uur. 12 jr.
LIDO 3: "De lift", da. 19.00 en 21.15
uur, do. vr. ma. en di. ook 14.30 uur,
12 jr.
Fam. voorstelling: "Als je begrijpt
wat ik bedoel",za., zo. en wo. 14.30
uur, zo. ook 16.45 uur.
LIDO 4: "Sophie's Choice", da. 20.15
uur, za. en zo. ook 14.00 uur, 16 jr.
STUDIO (133210): "Merry Christmas
REX (125414): "Het lustobject", da.
14.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Oriental Blue",
vr. en za. 23.30 uur, 18 jaar.
Bioscopen
Bioscopen Alphen
(voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1: "Octopussy", da. 13.30,18.30
en 21.15 uur, zo. 13.15, 16.00, 18.30
en 21.15 uur, 12 jr.
Nachtvoorstelling: "Octopussy", za.
24.00 uur, 16 jaar.
EURO 2: "Octopussy", do„ vr., ma. en
di. 13.30,18.30 en 21.15 uur, woe. en
za. 18.30 en 21.15 uur, 12 jr.
Kindermatinee: "Herbie is de pi
sang", za., zo. en woe. 13.45 uur.
Nachtvoorstelling: "Carla, ik kom",
za. 24.00 uur, 18 jr,
EURO 3: "Blue Thunder", da. 13.45,
19.00 en 21.30 uur, zo. 14.00, 16.30,
19.00 en 21.30 uur, 12 jr, za. ook
24.00 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Carla, ik kom",
za. 24.00 uur, 18 jr.
EURO 4: "Hot bubblegum in het le
ger", da. 13.45, 19.00 en 21.00 uur,
zo. 13.45, 16.15, 18.45 en 21.00 uur,
16 jr.
Nachtvoorstelling: "Eén manier per
keer", za. 24.00 uur, 16 jr.
i. 18.45 i
tm. woe. 20.00 uur, al.
"Pirate movie", vr. en za. 19.30 uur,
za. en zo. 15.45 uur, ma. en di. 14.00
Bioscopen Katwijk
(voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "De Lift", do., ma., di. en
woe. 14.45 en 20.00 uur, do., ma., di.
en woe. ook 22.15 uur, vr., za. en zo.
14.45, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
CITY 2: "Fame", zelfde tijden als City
1, al.
CITY 3: "Kom met je waldhoorn tus
sen mijn Alpen", zelfde tijden, 16 jr.
CITY 4: "Liefde zonder schaamte",
do. 20.00 en 22.15 uur, vr. 19.00 en
21.15 uur, 18 jr.
CITY 4: "Porky's pikante pretpark",
za. 19.00 en 21.15 uur, zo. 14.45,
19.00 en 21.15 uur, ma.en di 20.00 en
22.15 uur, wo. 20.00 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Pinocchio", da. (be
halve zondag) 14.45 uur.
LEIDEN
Holiday Inn - Haagse Schouwweg
10, foto's van Godfried Sippel,
t Q
Exposities
Rijksmuseum voor Volkenkunde -
Steenstraat 1, 'Bhoetan, Land van
de Vreedzame Draak', t/m 21/8;
'Japan, profiel van een cultuur',
tot 1/10; di t/m za van 10-17 uur,
zon- en feestdagen van 13-17 uur.
Museum Boerhaave - Steenstraat
la, 'Potten Kijken Pillen Draai
en in de oude apotheek', t/m 27/2,
Hortus Botanicus - Rapenburg 73,
(Oranjerie), tentoonstelling 'De
Muskusrat' van Rijksmuseum
voor Natuurlijke Historie, t/m 25/
9; ma t/m za 9-16.30 uur, zo 10-
16.30 uur.
Rijksmuseum van Oudheden -
'Egypte, bereisd, beroofd, be
waard, beschreven'k, t/m 4/9; di V
m za 10-17 uur, zo 13-17 uur.
Pieterskerk - 'Uit het leven van
Louise en Kee....', Leidse vrou
wen in de jaren twintig, t/m 9/9;
Rijksmuseum voor Geologie en Mi
neralogie - Hooglandse Kerk-
gracht 17, 'Energie uit eigen bo
dem', t/m 14/8; 'De mens als ja
ger', t/m 21/8; ma t/m vr van 10-17
uur. zo 14-17 uur.
Stelling - Lange Mare 65, Ben Over-
devest, schilderijen, tot 30/7; di t
m za van 12-17 uur.
ZOETERWOUDE
Art Galery J.V.C. - Energieweg 41,
mevr. Kistemaker met portret,
olieverf en aquarel; tot 1/8, ma t/m
vr van 9-17 uur.
HOOFDDORP
Sheraton Schiphol Inn - Kruisweg
595, pentekeningen en sculptures
van IJf Blokker en Josipe Croin,
SCHIPHOL
Expositie in de Zonneruiter van
vrijetijdskunstenaars, t/m 4/9;
dag. van 11.30-22 uur
OEGSTGEEST
Kunstcentrum Lange Voort - Lange
Voortplein 1, Tineke Spaan, beel-
houwen, Reinier van den Berg,
olieverven en zeefdrukken, Rob
Claus, kleuretsen en Henriette
Syatauw, gebruikskeramiek, t/m
Jacques van Bellen - Lange Voort
11, Mode grafiek van Lidy van
Winsen, t/m 6/8; di t/m do 9-18
uur, vr 9-21 uur, za 9-17 uur.
LEIDERDORP
Gemeentehuis - Statendaalder 1,
Karnerellen van Peter Prins, t/m
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Acade
misch Ziekenhuis behalve van dins
dag 13.00 uur tot woensdag 13.00 uur
(Diaconessenhuis) en van vrijdag
13.00 uur tot zaterdag 13.00 uur (Elisa-
beth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis Elke dag van
16.00 tot 17.00 uur en van 18.30 tot
19.30 uur.
- de kinder- en jongerenafdeling: da
gelijks van 14.00 uur tot 19.00 uur.
- de afdeling intesieve zorg: uitslui-
Sportmedisch Advies Centrum:
Blessurespreekuur: Elisabethzieken-
huis Leiderdorp, 's maandags van
19.30-20.30 uur.
Bezoekuren St. Elisabeth-zieken-
huis:
Volwassenen: dagelijks van 14.00-
Ziekenhuizen
14.30.-1445
18.30-18.45
14.45 en van 18.30-19.30 uur. Klasse
afd. dagelijks van 11.15-12.00 uur, van
14.00-14.45 uur en van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot) en
van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30
Kinderafdeling: dagelijks van 15.00-
18.30 uur.
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur
Intensieve verpleging: dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 Uur.
Academisch ziekenhuis
Tel. 269111
Voor alle patiënten (behalve kinde
ren) zijn de bezoekuren als volgt:
Avondbezoekuur afdeling Verlos
kunde 18.00-19.00 uur.
Praematurenafdeling dagelijks van
Bezoek aan ernstige patiënten
Wanneer voor ernstige patiënten
doorlopend bezoek wordt toegestaan
kan de hoofdverpleegkundige hier
voor speciale kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-
19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdelingen:
Elke dag: 14.15-15 00 uur en 18.30-
19.00 uur. (Alleen voor ouders van
kinderen kan er een afwijkende tijd
afgesproken worden met de hoofd
verpleegkundige).
Alphen aan den Rijn
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur, 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra
bezoek voor de hartbewaking: 's och
tends 11.00-11.30 uur. Extra bezoek
voor vaders op de kraamafdeling: 's
avonds 19.30-20.30 uur. Kinderafde
ling 's middags 14.30-15.30 uur, 's
middags alleen voor ouders 14.30-
18.30 uur.
kisch gerecht, dat heel
Het bestaat
rv,h:
en papnka. Snipper eeri
grote, groene paprika zo
fijn mogelijk. Verwijder
halfom), boven laag
:ueel de knoflook,
Laat het mengsel onder
deksel 20 minuten si
deren. Breek er dan v
eieren over en blyf r.
ren tot de eieren net L
stold zyn Rode paprika
kan ook, of een mengsel
van groen en rood. Geef
er brood en boter bu
LU i
leuius
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Volgens de "Avenir de la Dor-
dogne" verspreiden talrijke
wolven in dat gedeelte van
Frankrijk algemeene ontstelte
nis. Zoo werd de geestelijke van
Saint-Louis op klaarlichten
dag door eene wolvin aange
vallen. Dank zij zijn stevigen li
chaamsbouw wist hij het dier
met stokslagen op een afstand
te houden. Erg gehavend en met
gescheurde kleederen kwam hij
in zijne gemeente aan. Dezelf
den dag werd een aannemer op
denzelfden weg door een wolf
aangevallen, die hem tegen de
borst opsprong. Gelukkig had
hij eenflinken knuppel bij zich,
zoodat ook hij het dier op de
vlucht kon drijven. Minder ge
lukkig kwamen er twee jongere
ingezetenen af, een meisje van
zeventien en haar broeder van
veertien jaar. Beiden zijn aan
de bekomen wonden overleden.
wetten het duel maar de wetge
ver heeft vergeten de zweep als
verboden wapen te vermelden.
Twee pachters van Guildford
hebben nu, om een geschil te be
slechten, voorzien van zweepen
met lange slagen, een duel ge
houden, dat drie volle uren
duurde en dat afschuwelijk,
bloedig en wreed was. Beiden
verkeeren in een vreeselijken
toestand. Zij hebben elkaar af
grijselijke wonden toegebracht,
maar noch hunne getuigen,
noch zij zeiven, als zij tenminste
herstellen, zullen veroordeeld
worden.
Vijftig jaar geleden.
- Volgens een bericht uit Za
greb zijn in zekere deelen van
Bosnië verscheidene gevallen
van melaatschheid voorgeko
men. Daar men de aangetasten
te laat heeft afgezonderd,
breidt de ziekte zich nog uit. Al
leen in Bosnië zijn vierhonderd
gevallen geconstateerd. Van de
patiënten konden er slechts en
kelen in een speciale afdeeling
van het ziekenhuis te Serajewo
worden opgenomen.
