c
"Polen wordt nu
een dictatuur"
EG legt verband tussen
hulp en mensenrechten
Staalcrisis België blijft
VN bezorgd
over Nederlands
Unifil-standpunt
Bonn haalt oud plan uit de kast
Walesa over maatregelen:
Kissinger
aan hoofd
commissie
M.-Amerika
Telefoonlijn
Vaticaan met
ontvoerders
Om impasse Genève te doorbreken
Leden Greenpeace opgepakt
Gemayel sprak
met Hoessein
Buitenland
DINSDAG 19 JULI 1983
BRUSSEL (GPD) De Belgische
staal- en begrotingsproblemen
hebben de spanningen in poli
tiek Brussel flink opgevoerd. Het
kabinet-Martens is er na een
weekend lang vergaderen onder
soms tropische temperaturen (in
een van de vergaderzalen begaf
de koeling het) niet in geslaagd
overeenstemming te bereiken
over de aanpak van de staalcri-
sis. Centrale vraag is hoe de mil
jardenhulp voor de Waalse staal-
gigant Cockerill Sambre precies
geflnancieerd moet worden. De
keus is ofwel door de Walen al
leen, zoals de Belgische minister
van financiën De Clerck eist met
alle Vlamingen aan zijn zijde, of
nationaal, zoals de Walen wen-
De ministers kwamen er niet uit.
Maandagochtend hebben zij
daarom een poging gedaan het
brandende probleem op de lange
termijn te schuiven. Een delega
tie van maar liefst vijf ministers
onder leiding van premier Mar
tens bracht daartoe een bezoek
aan de Europese commissie. Zij
wilden toestemming van de com
missie om Cockerill Sambre
voorlopig steun te geven zonder
nu al gedwongen te zijn duidelij
ke plannen voor de inkrimping
van dit noodlijdende concern op
tafel te leggen.
De Belgische politici vrezen name
lijk dat de meer dan 8000 staalar-
beiders die volgens de laatste in
krimpingsplannen op straat ko
men te staan, hun lot niet rustig
zullen aanvaarden en voor een
hete zomer en herfst kunnen zor
gen. De Europese commissie
ging echter niet akkoord met uit
stel. Zoals bij alle andere Euro
pese landen eist de commissie op
korte termijn plannen voor de
herstructerering van de staalon-
dernemingen alvorens toestem
ming tot verdere steun te geven.
De commissie heeft de pijn voor de
Belgische regering wel wat ver
zacht door België financiële
steun toe te zeggen voor werkge
legenheidsplannen in Wallonië.
De Belgische regering zal twee
miljard gulden geleend geld ge
bruiken om 12.000 banen in Wal
lonië te scheppen. De commissie
zal vijf procent van de rente van
deze leningen op zich nemen.
WARSCHAU (Reuter) Lech Walesa, de leider van het verboden vakverbond Solidari
teit, heeft de Poolse autoriteiten er gisteren van beschuldigd dat zij met het invoeren
van nieuwe beperkende maatregelen een dictatuur vestigen in Polen. Volgens Walesa
zijn de nieuwe maatregelen erger dan de staat van beleg, die naar wordt verwacht
vrijdag zal worden opgeheven.
De nieuwe wetten, die woensdag
en donderdag door het Poolse
parlement (de Sejm) moeten
worden goedgekeurd, zullen veel
van de vrijheden afschaffen die
de bevolking de afgelopen jaren
had verkregen, de wetten zullen
de greep van de regering op de
samenleving versterken, aldus
parlementaire bronnen.
Walesa voegde eraan toe dat de
nieuwe wetten „een diepere
kloof veroorzaken tussen de re
gering en de geregeerden". Hij
verklaarde weinig te weten over
een mogelijke amnestie voor
overtreders van de staat van be
leg, ofschoon deze zaak hem naar
eigen zeggen het meest aan het
hart gaat.
In parlementaire kringen is verno
men dat op 40 personen na alle
450 gedetineerden zullen worden
vrijgelaten. Onder diegenen die
van de amnestie worden uitge
zonderd, zouden zich enige voor
aanstaande dissidenten en be
langrijke Solidariteit-mensen be
vinden.
De afkondiging van de nieuwe
wettelijke bepalingen en de am
nestie zal naar verwachting voor
afgaan aan de bekendmaking tij
dens de parlementszitting dat de
staat van beleg vrijdag zal wor
den opgeheven op Polens natio
nale feestdag. De staat van beleg
werd door de Poolse militairen
ingesteld op 13 december 1981.
De militaire controle is sindsdien
wel geleidelijk aan verzacht.
Straffen
Er wordt nauwelijks aan getwijfeld
dat de Sejm haar goedkeuring
zal geven aan het pakket wetten
dat afgelopen vrijdag werd be
handeld in een gemeenschappe
lijke zitting van drie parlemen
taire commissies. De wetgeving
voorziet in zwaardere straffen
voor tegen de staat gerichte acti
viteit en drie jaar gevangenis
voor het lidmaatschap van een il
legale organisatie.
Een bestaan
de wet tegen het weigeren van
een baan wordt verscherpt. Be
staande bepalingen die ervoor
moeten zorgen dat werknemers
op sleutelposities niet van baan
veranderen worden verlengd tot
eind 1985, aldus parlementaire
bronnen.
Walesa keerde dit weekeinde terug
naar Gdansk na een vakantie van
twee weken. Hij had geen verlof
gekregen voor die vakantie. Wa
lesa verklaarde later dat de direc
tie van de werf hem tot eind juli
vakantie heeft gegeven.
Veüig?
Frankrijk is voor buitenlandse
toeristen niet onveiliger dan
andere Europese landen. Dit
heeft het Franse ministerie
van buitenlandse handel en
toerisme meegedeeld in een
reactie op berichten in de Ne
derlandse pers dat in Zuid-
Frankrijk een aantal toeris
ten is beroofd. Ze waren
overvallen door met bijlen,
messen en knuppels bewa
pende misdadigers die vaak
opereren in bendes. Sinds be
gin juli werden in het
zuidelijke departement Gard
in de omgeving van de stad
Nimes 11 toeristen beroofd.
Het Franse ministerie zegt deze
incidenten te betreuren.
Maar tegelijkerktijd beklem
toont zij dat de veiligheids
omstandigheden in Frankrijk
voor toeristen op zijn minst
gelijk zijn aan die in de ande
re Europese landen. Het mi
nisterie wijst er op dat dit
jaar, net als in voorgaande ja
ren, de aanwezigheid van de
politie in de toeristische ge
bieden is versterkt.
Tot leven
Een 13-jarige Belgische jongen,
die vorige week donderdag in
Zwitserland in een gletsjers
pleet was gevallen en daar na
ruim twee uur schijndood
werd uitgehaald, is door
Zwitserse artsen in Bern
weer tot leven gewekt. De li
chaamstemperatuur van de
jongen was gedaald tot 17,5
graden en zijn hart heeft ruim
drie uur stilgestaan. Aan een
hart-longmachine werden de
lichaamsfuncties weer op
gang gebracht. Vrijdag kwam
de jongen, Christoph Netels,
bij bewustzijn en gisteren
kon hij van de intensive care
worden overgebracht naar
een gewone afdeling in het
ziekenhuis.
Henry Kissinger.
WASHINGTON (Reuter/AFP) -
President Ronald Reagan heeft
gisteren de oprichting aangekon
digd van een nieuwe commissie,
die de Amerikaanse regering
moet adviseren over het beleid in
Midden-Amerika. In de commis
sie, die zal worden geleid door
ex-minister van buitenlandse za
ken Henry Kissinger, hebben zo
wel Republikeinen als Democra
ten zitting.
In de loop van dit jaar zal de com
missie de president de eerste
aanbevelingen doen. Volgens
Reagan moet in de tussentijd
echter niet worden toegestaan
dat "het totalitaire communisme
wint" doordat de Amerikanen
"in gebreke blijven". De presi
dent voegde daaraan toe dat "wij
niet kunnen slagen tenzij het
Congres de noodzakelijke mid
delen goedkeurt". Hij doelde
hiermee op de 110 miljoen dollar
(ongeveer 320 miljoen gulden),
die hij wil uitgeven aan extra mi
litaire hulp voor El Salvador, en
de 80 miljoen dollar (circa 230
miljoen gulden) voor geheime
operaties van anti-Sandinisti-
sche rebellen in Nicaragua. Rea-
gans Midden-Amerikabeleid on
dervindt tegenstand in het Con
gres, waarvan veel leden vrezen
dat de Verenigde Staten in een
Vietnam-achtige oorlog worden
gesleurd.
ADVERTENCE
ROME (Reuter/AFP) - Het Va
ticaan heeft gisteren een eis
van de ontvoerders van het
15-jarige meisje Emanuela
Orlandi ingewilligd en een
rechtstreekse telefoonverbin
ding met kardinaal Agostina
Casaroli toegezegd. De ont
voerders hadden eerder te
verstaan gegeven dat ze al
leen met Casaroli, na de paus
de hoogste functionaris van
het Vaticaan, wilden praten
over de vrijlating van Ema
nuela.
Emanuela, de dochter van een
bode bij het Vaticaan, is
sinds 22 juni in hun handen.
In ruil voor haar vrijlating
moet de Turk Ali Agca wor
den vrijgelaten. Deze zit in
Italië een levenslange gevan
genisstraf uit wegens zijn
moordaanslag op de paus van
mei 1981. Als hij morgen niet
vrijkomt zal Emanuela wor
den gedood.
Bij het Italiaanse persbureau
Ansa kwam vlak na het com
muniqué een anoniem tele
foontje binnen dat via de tele
foon alleen zal worden ge
sproken over de maaier
waarop Agca Italië zal verla
ten, aldus de opbeller die vol
gens de politie een Italiaans
accent had. Een Ansa-journa-
list vond zondag ria een ano
niem telefoontje een bandje
met opnamen van naar men
aanneemt een om hulp sme
kende Emanuela. Daarin
werd opnieuw gedreigd met
haar dood als Agca niet zou
worden vrijgelaten.
Slot van "Madrid"
pas in september
MADRID (DPA) - De vervolgcon
ferentie over de veiligheid en sa
menwerking in Europa, die al
sinds 1980 in Madrid wordt ge
houden, wordt waarschijnlijk
pas begin september afgesloten
met een slotzitting waarop de mi
nisters van buitenlandse zaken
van de 35 deelnemende landen
aanwezig zijn. Dit is gisteren ver
nomen uit de kring van waarne
mers bij de vergadering in de
Spaanse hoofdstad, waaraan alle
Europese landen (behalve Alba
nië en Canada) en de Verenigde
Staten meedoen.
Malta heeft ook gisteren overeen
stemming over een slotdocu
ment tegengehouden. Tijdens
een plenaire zitting hield de lei
der van de Maltezer delegatie,
Evarist Saliva, vast aan zijn voor
stellen voor veiligheid in het ge
bied van de Middellandse Zee.
Het hoofd van de Amerikaanse
delegatie bij de CVSE, Max
Kampeiman, verklaarde dat de
Verenigde Staten - net als ande
re landen - de voorstellen van de
regering in La Valetta zullen blij
ven afwijzen.
Lech Walesa keerde gisteren, na twee weken vakantie, terug op de Le-
nin-scheepswerf in Gdansk. Daar kreeg hij nog tot eind van deze maand
toestemming om zijn verlof voort te zetten.
NEW YORK (GPD) VN-le-
den toonden zich uiterst be
zorgd gisteren over de Neder
landse aankondiging om zich
over drie maanden uit het
Unifil terug te trekken tenzij
de situatie in Zuid-Libanon
veranderd. Gisteren hield de
Veiligheidsraad haar drie
maandelijkse vergadering
over verlenging van het man
daat van de Unifil-troepen in
Zuid-Libanon dat vandaag
zou aflopen. De Nederlandse
permanente vertegenwoordi
ger bij de VN, ambassadeur
Max van der Stoel, deelde het
Nederlandse standpunt mee
in een toespraak voor de Vei
ligheidsraad.
door
Maarten Huygen
De Veiligheidsraad koos uitein
delijk voor een driemaande
lijkse verlenging van het
mandaat en wel met 13 stem
men voor en met twee <oftt-
houdingen van Polen en de
Sowjet-Unie. Nederland staat
voorlopig alleen in haar
standpunt dat het Unifil-dé-
tachement geen zin heeft als
de situatie in het Midden-
Oosten niet verandert. Geen
van de andere deelnemers
aan het Unifil-leger in Zuid-
Libanon heeft al een besluit
genomen over de toekomsti
ge deelname aan het Unifil.
De meeste andere leden zijn
ook geen lid van de Veilig
heidsraad.
Met name de westerse VN-le-
den toonden zich heel be
zorgd over de Nederlandse
houding. Nederland heeft
een belangrijk aandeel in het
Unifil en de angst bestaat dat
eventuele Nederlandse terug
trekking een kettingreactie
zou veroorzaken. Met name
Noorwegen en Ierland zou
den dan ook kunnen uittre
den. De ontwikkelingslanden
die aan het Unifil deelnemen
staan onder zware financiële
druk. De Sowjet-Unie betaalt
namelijk haar aandeel aan
het Unifil niet.
De Libanese minister van bui
tenlandse zaken Salem be
dankte het Unifil-leger en be
nadrukte nogmaals het be
lang van de troepen voor de
bescherming van de burgers
in Zuid-Libanon. Salem deed
nogmaals een beroep op Is
raël en Syrië om zich terug te
trekken. Daarbij maakte hij
geen melding van het ak
koord tussen Libanon en Is
raël.
Amerika, Frankrijk en Enge
land zegden tijdens het debat
krachtige steun toe aan het
Unifil. De Sowjet-Unie viel
het akkoord tussen Israël en
Libanon aan. Volgens de
Sowjet-vertegenwoordiger
werd Israël beloond voor
haar inval in Zuid-Libanon
door dit akkoord. Volgens
hem was het een „capitulatie.
Maar bij de stemming ont
hield de Sowjet-Unie zich zo
als gebruikelijk. Het land wil
niet als spelbreker be
schouwd worden door van
het veto-recht gebruik te ma
ken.
Nederland is tot nu toe het eer
ste Unifil-lid dat om politieke
redenen wil opzeggen. Nepal
en Nigeria zijn eerder uit Uni
fil getreden maar die laden
gaven technische redenen op
voor hun vertrek. Zij hadden
de troepen elders nodig. Over
drie maanden komt Neder
land voor die keuze te staan
als het als lid van de Veilig
heidsraad voor het Unifil
moet stemmen. Ook als het
zelf de troepen terugtrekt.
BONN (DPA/Reuter) - De West-
duitse regering probeert bewe
ging te krijgen in de vastgelopen
onderhandelingen over beper
king van de middellange-af-
standsraketten in Genève. Ze
denkt daarbij aan het compro
misakkoord dat de Amerikaanse
en de Russische onderhande
laars in de zomer van 1982 be
reikten tijdens de inmiddels be
roemd geworden wandeling in
de bossen van Genève. Minister
van buitenlandse zaken Hans-
Dietrich Genscher sprak zich
zondag voor het eerst in het
openbaar uit als voorstander van
dit akkoord.
Het plan komt erop neer dat de
Verenigde Staten en de Sowjet-
Unie hun nucleair arsenaal in
Europa beperken tot respectie
velijk 75 kruisraketten en 75 SS-
20-raketten.
Geen Pershings
Een en ander zou betekenen dat de
VS afzien van de plaatsing van
de Pershing-2-raketten, waar
voor de Russen gezien hun rei
kwijdte zeer beducht zijn. Als
"tegenprestatie" zou Moskou
niet meer eisen dat de Franse en
Britse raketten in Genève wor
den opgeteld bij de te plaatsen
Amerikaanse wapens. Indertijd
kon het plan in de ogen van Mos
kou noch Washington genade
vinden.
Regeringswoordvoerder Boenisch
klonk evenwel optimistisch, om
dat er naar zijn zeggen in de
standpunten wellicht iets veran
derd is. Enerzijds heeft de Russi
sche leiding bekend dat ze "in ze
kere mate tot flexibiliteit gene
gen is". En aan de andere kant
heeft de Amerikaanse delegatie
leider, Paul Nitze, genoeg onder
handelingsruimte, zo zei de
woordvoerder.
Boenisch stelde echter nadrukke
lijk dat voor de Amerikanen de
plaatsing van de Pershing-2-ra-
ketten op dit moment niet ter
discussie staat. Op dit punt viel
hij'min of meer minister Gen-'
scher af, die gezien zyn pleidooi
voor het compromisakkoord er
kennelijk geen bezwaar tegen
heeft dat er geen Pershings in de
Bondsrepubliek zullen worden
geplaatst.
Ook ambtenaren van Genschers
ministerie zeiden dat Genscher
nu ineens voorstander van het
niet-plaatsen van Pershing-2-ra-
ketten was. Zijn verklaring was
volgens hen meer bedoeld als
een oproep tot Moskou, niet lan
ger te eisen dat de FYanse en
Britse wapens worden meege
teld. Als een terechtwijzing van
Genscher zei Boenisch dat aan
de besprekingen over het com
promisakkoord in Moskou niet
al te veel publiciteit is gegeven.
Verwarring
Genschers verklaring stichtte dus
kennelijk verwarring in Bonn.
Maar ook Westerse diplomaten
in Bonn uitten zich totaal verrast
omdat Moskou noch Washington
nog oren leek te hebben naar het
plan. De VS willen niet afzien
van de plaatsing van de Pers-
hings terwijl de Russen de voor
gestelde vermindering van hun
kernarsenaal niet leken te willen
overwegen.
De ontwapeningsdeskundige van
de sociaaldemocratische SPD,
Egon Bahr, zei gisteren, na een
bezoek aan Moskou dat de Russi
sche leiding geïnteresseerd is in
een oplossing voor de onderhan
delingen in Genève. Maar een ak
koord is naar zijn zeggen van de
baan zolang geen rekening wordt
gehouden met de Britse en Fran-
se raketsystemen.
Demonstranten houden in Brighton, waar de jaarvergadering van de
Internationale Walvisvaart Commissie wordt gehouden, een pleidooi voor
deze bedreigde diersoort.
(Foto AP)
LONDEN (GPD) - Terwijl gisteren in de Britse badplaats Brighton de
jaarvergadering van de Internationale Walvisvaart Commissie (IWC) is
begonnen, zijn zes medewerkers van Greenpeace die een onderzoek
deden naar de Russische praktijken op het gebied van walvisvaart, in
Siberië opgepakt.
De medewerkers van Greenpeace werden gearresteerd, toen zij bij het
plaatsje Loren, dat aan de Beringzee ligt en dat een walvis-verwerkend
centrum is, aan land wilden gaan. Zij waren daartoe van hun schip
Rainbow Warrior overgestapt op een kleiner bootje.
Volgens een woordvoerder van Greenpeace in Brighton hebben mede
werkers van de organisatie, die aan boord van de Rainbow Warrior
waren gebleven, doorgegeven dat vanuit Loren op beschermde soorten
walvissen wordt gejaagd. Het schip van Greenpeace is tot dusver onge
moeid gelaten, aldus de woordvoerder gisteravond.
NICE (Reuter) - De Libanese pre
sident Amin Gemayel heeft gis
teren in Nice een gesprek gehad
met koning Hoessein van Jorda
nië. Vandaag begint Gemayel
een officieel bezoek aan de Ver
enigde Staten. Het was Ge-
mayels eerste onderhoud met
Hoessein sinds hij in september
vorig jaar president van Libanon
werd.
Na afloop van het gesprek zei Ge
mayel dat het "nuttig is om het
beleid met vrienden te coördine
ren". Jordanië heeft zich her
haaldelijk uitgesproken voor te
rugtrekking van alle buitenland
se troepen uit Libanon.
Waarnemers menen dat koning
Hoessein mogelijk behulpzaam
kan zijn bij een toenadering tus
sen Gemayel en de Druzenleider
Walid Joumblatt, die zich verzet
tegen het akkoord over troepen-
terugtrekking dat Israël en Liba
non hebben gesloten. Hij ver
langt ook een politiek akkoord
van zijn groepering met de Liba
nese regering, alvorens de Liba
nese regeringstroepen stellingen
innemen die de Israëliërs ontrui
men. Hoessein, die op goede voet
staat met Joumblatt, zou er voor
kunnen zorgen dat Gemayel en
Joumblatt weer met elkaar in ge
sprek komen.
Een héél kilo in één pak
BRUSSEL - De Europese ge
meenschap wil een band gaan
leggen tussen de ontwikkelings
hulp en de mensenrechtensitua
tie in de ontvangende landen. De
Europese ministers van buiten
landse zaken zijn het er gisteren
in Brussel over eens geworden
dat de ontwikkelingshulp bevro
ren moet kunnen worden in ge
val van voortdurende schending
van de meest fundamentele men
senrechten. Directe hulp aan de
noodlijdende bevolking in zo'n
land zou daarbij echter moeten
kunnen doorgaan.
Minister Van der Broek (buiten
landse zaken) noemde de verkla
ring waarin de ministers van bui
tenlandse zaken dit hebben vast
gelegd „een stap vooruit". Hij gaf
echter toe dat het in concrete ge
vallen nog moeilijk zal blijken te
zijn om de Europese lidstaten
over stopzetting van de hulp op
één lijn te krijgen.
De Europese gemeenschap wil nu
gaan proberen een algemene ver
klaring over de relatie tussen
ontwikkelingshulp en mensen
rechten opgenomen te krijgen in
de inleiding op de nieuwe Lome
conventie. De conventie regelt
de ontwikkelingshulp tussen de
Europese gemeenschap en 63
ontwikkelingslanden in Afrika,
Azië en het Caribisch gebied. De
conventie loopt in 1985 af en in
oktober van dit jaar zullen de on
derhandelingen over vernieu
wing starten. Bekend is dat de
Lome-landen zelf weinig voor
een directe verwijzing naar de
mensenrechten voelen omdat zij
dit beschouwen als westerse be-
moeinis met hun interne aange
legenheden.
door
Ferry Mingelen
Minister Van den Broek had in de
nieuwe Lome-conventie behalve
een algemene verwijzing ook
duidelijk de mogelijkheid opge
nomen willen zien van stopzet
ting van de hulp. Dit echter von
den de andere Europese lidsta
ten te ver gaan gezien ook de
weerstand van de ontwikkelings
landen zelf. Vandaar dat deze
meer scherpe verklaring over de
mensenrechten nu uitsluitend is
opgenomen in de uitspraak van
de Europese ministers zelf. Die
uitspraak wordt niet meer aan de
Lome-landen voorgelegd.
Deze aanpak kan volgens deskun
digen in Brussel wel de vraag
doen rijzen of er in voorkomend
geval werkelijk een juridische
basis voor de Europese gemeen
schap is af te wijken van de ver
plichtingen die in de Lome-con
ventie zijn vastgelegd. De hulp
kan namelijk niet zomaar ge
stopt worden. In de huidige Lo
me-conventie staat niets over
mensenrechten en dat heeft al
eerder tot problemen geleid. Zo
wilden de Europese partners van
Nederland, anders dan Den
Haag, de hulp aan Suriname niet
opschorten na de moordpartij in
Paramaribo omdat dit in strijd
zou zijn met de Lome-conventie.
De Europese gemeenschap heeft
indertijd wel de hulp aan Oegan
da gestopt toen dictator Idi Amin
daar huis hield, maar dat moest
onder valse voordwendsels. De
officiële reden toen was niet de
schending van de mensenrech
ten op grote schaal, maar het feit
dat de hulpprogramma's gezien
de chaos in het land niet meer
goed konden worden uitgevoerd.
