LEIDSCH
DAGBLAD
Explosie kazerne
nog een raadsel
KLM: jaarwinst
van 42 miljoen
Lagere grens voor
subsidie koophuis
Controle op cao-busbedrijven
Zes militairen omgekomen in t Harde
Iedereen moet
bijdragen aan
hulp advocaat
Bejaarde ex-
landwachter
aangehouden
Celstraf voor lidmaatschap Solidariteit
Rechter moet
ex-vriend uit
huis houden
POLEN
DINSDAG 19 JULI 1983
Directeur: G. Koopman
Hoofdredacteur: drs. J. W. E. Metselaar
Adj. hoofdredacteur: R, 0. Paauw
OPGERICHT 1 MAART 1860
No. 37141
HET GROOTSTE DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Voor tel.nrs. zie colofon
T ienduizenden
voor vier
dagen op stap
NIJMEGEN - Ruim 22.000 en
thousiaste wandelaars zijn
vanochtend vroeg op stap
gegaan in de 67ste editie van
de Nijmeegse Vierdaagse.
Wandelaars met een shirt
"Is het hier oorlog?" zijn al
bijna net zo traditioneel als
de Vierdaagse zelf.
Door werkgevers en vakbonden gezamenlijk
UTRECHT (ANP) - In het najaar
gaan werkgevers en vakbonden
gezamenlijk de naleving van de
cao door touringcarbedrijven
controleren, met name de bepa
lingen over rijtijden. De onge
veer 300 touringcarbedrijven
met ongeveer 5000 werknemers
moeten een vragenlijst invullen,
waaruit blijkt of ze volgens het
cao-boekje werken of niet. Wei
geren de ondernemers de lijst in
te vullen, dan wordt de loontech-
nische dienst ingeschakeld. Des
noods kunnen de bedrijven voor
de rechter worden gedaagd. De
verwachting is dat de meeste on
dernemers het echter niet zo ver
zullen laten komen, gezien de
mogelijk negatieve publiciteit.
Volgens Loek Grein van de Ver-
voersbond FNV is overtreding
van de cao bij touringcarbedrij
ven schering en inslag. Nu een
run op de reisbus is ontstaan,
vooral naar Spanje, worden de
misstanden alleen maar groter,
aldus Grein. Volgens de bonds
man wagen zich veel beunhazen
op de Spanje-markt in de hoop
een graantje mee te pikken.
Grotere bedrijven houden zich
over het algemeen wel aan de rij
tijd-bepalingen en rijden volgens
voorschrift met twee chauffeurs,
die elkaar kunnen afwisselen. Bij
kleinere bedrijven komt het vol
gens Grein geregeld voor dat een
chauffeur in zijn eentje de bus in
een keer naar Spanje moet rijden
en 20 uur of langer achter het
stuur zit.
'T HARDE (GPD) - De Koninklijke Marechechaussee, ex
perts van de landmacht en de Explosieven Opruimings
Dienst zijn een diepgaand onderzoek begonnen naar de
omstandigheden waaronder gistermiddag een mijn
ontplofte in een leslokaal van het artillerie-schietkamp
't Harde. Daarbij kwamen zes militairen, één beroeps
en vijf dienstplichtigen, om het leven.
De slachtoffers zijn de wachtmeester (beroepsmilitair) J. de Bakker uit
Elburg en de dienstplichtigen S. Adolf se (19) uit Laren (N-H), J.
Zuidema (18) uit Ferwerd, A. van Korven (20) uit Diessen (N-B), J.
Kluwen (20) uit Bussum en B. Fickers (22) uit Zierikzee.
Tien gewonden werden opgenomen in een ziekenhuis in Zwolle. Twee van
hen verkeerden vanochtend nog in levensgevaar.
Collega's van de zes bij een explosie in 't Harde omgekomen militairen ruimen binnen en buiten het leslokaal
de rommel op, terwijl deuren en ramen provisorisch worden gedicht.
DEN HAAG (ANP) - De subsidie-
grenzen voor koopwoningen
gaan per 1 januari omlaag. Een
premie-A woning mag straks
niet meer kosten dan 142.000,-
in de Randstad en 132.000,- in
de rest van Nederland. Dat bete
kent een verlaging van 10.000
gulden voor elke groep. Een pre
mie-B woning mag niet meer
kosten dan respektievelijk
172.000,- en ƒ162.000,-, wat
een verlaging betekent van
15.000 gulden.
Staatssecretaris Brokx (volkshuis
vesting) heeft hiertoe besloten
om de bouwkosten van nieuwe
woningen zoveel mogelijk te be
perken. Nieuwe woningen mo
gen wel duurder zijn dan de eer
dergenoemde bedragen, maar
dan verstrekt het rijk geen pre
mie aan de bewoners.
Zonnige perioden
Droog met zonnige perioden, mini
mumtemperatuur ongeveer 14 gra
den, middagtemperatnur van 19 gra
den op de Waddeneilanden tot 23
graden in het binnenland. Zwakke
tot matige noordelijke wind.
Morgen is het droog met zonnige perio
den. Een hogedrukgebied nabij de ei
landengroep de Azoren breidt zijn in
vloed over Engeland en de Noordzee
naar onze omgeving uit. De tvind
waait uit het noorden en voert lucht
aan, de temperatuur kan dan tot 23
graden oplopen.
Aan zee blijft het enkele graden koeler,
de temperatuur is aan zee ongeveer 19
graden. Vannacht daalt de tempera
tuur tot ongeveer 13 graden.
De staatssecretaris heeft verder la
ten weten dat de huurprijs van
nieuwe of ingrijpend verbouwde
woningen voor alleenstaanden
en tweepersoons huishoudens in
saneringswijken iets omlaag zal
gaan, met terugwerkende kracht
tot 1 juli. Afhankelijk van de
stichtingskosten komt de begin-
huur dan maandelijks 2,60 tot
57,50 lager uit. Brokx wil hier
mee de bouw van dit soort woon
eenheden bevorderen in het ka
der van de stadsvernieuwing.
DEN HAAG (ANP)- De eigen bij
drage van 50 gulden voor het ver
lenen van rechtshulp zal gelden
voor iedereen die een advocaat
wil inschakelen. Alleen in be
paalde schrijnende gevallen kan
een beroep op de algemene bij
standswet worden gedaan. Dit
schrijft minister Korthals Altes
(justitie) in de Memorie van Ant
woord aan de Tweede Kamer
over het wetsontwerp over de
rechtshulp.
LEEUWARDEN (GPD) In
het Gelderse Ede is gisteren
de 81-jarige oud-landwachter
Pieter K. aangehouden. K.,
die in de oorlogsjaren in Har-
lingen woonde, werd in mei
1949 wegens oorlogsmisda
den door het bijzonder ge
rechtshof in Leeuwarden ver
oordeeld tot een gevangenis
straf van acht jaar en levens
lange ontzetting uit het actief
en passief kiesrecht.
Pieter K. is in 1946 zijn gevan
genschap ontvlucht en ver
bleef sindsdien in Duitsland
en Frankrijk. Hij woonde pas
enkele maanden onder een
valse naam bij familie in Ede.
Daar is hij gisteren op last
van de Leeuwarder hoofdof
ficier van justitie opgepakt.
K. is door het bijzonder ge
rechtshof veroordeeld, om
dat hij in het najaar van 44 in
Friesland behulpzaam was
bij een arrestatie en bij het
opsporen van verborgen ra
diotoestellen en motorrijtui
gen. Ook heeft hij bij een
huiszoeking in Dokkum uit
een woning goederen gesto
len.
Het onderzoek in het Veluwse
schietkamp richt zich vooral op
de vraag hoe het mogelijk is ge
weest dat een geladen mijn (een
zg. mortiermijn), die uitsluitend
op de schietbaan mag worden
gebruikt, het leslokaal is binnen
gekomen. "Tijdens de lessen
mag uitsluitend gebruik worden
gemaakt van exercitiemijnen,
die niet zijn geladen", verklaarde
gisteravond majoor G. Struijker,
hoofd van de legervoorlichtings-
dienst. Volgens hem zijn een
scherpe mijn en een oefenmijn
duidelijk van elkaar te onder
scheiden. Hij sloot sabotage ove
rigens uit.
Op het moment van de explosie be
vonden zich vijftien dienstplich
tigen en een beroepsinstructeur
in het gebouw op het schiet
kamp. De dienstplichtigen wa
ren drie weken geleden met hun
zes-maandelijkse opleiding in 't
Harde begonnen.
Door de explosie werden alle ra
men van het lokaal, dat diep in
de bossen ligt, vernield. Het pla
fond verdween en de wanden
van het lokaal raakten flink be
schadigd.
Op het schietkamp heerste gister
avond grote verslagenheid. Om
streeks elf uur 's avonds - de ont
ploffing deed zich voor om onge
veer half vijf - waren de oprui
mingswerkzaamheden nog in
volle gang. Generaal-m^joor W. J.
Poot, commandant van de Ko
ninklijke Landmacht in Amers
foort, waaronder het schietkamp
valt, was, net als minister De
Ruiter (defensie) op de plaats
van het ongeluk. Minister De
Ruiter bracht gisteravond laat
nog een bezoek aan de gewon
den in het Zwolse ziekenhuis.
Bezuinigingen
Bestuurslid A. Visser van de Alge
mene Christelijke Organisatie
van Militairen heeft de bewinds
man intussen gevraagd het on
derzoek in deze zaak uit te strek
ken tot de gehele landmacht. Hij
zegt sterke aanwijzingen te heb
ben dat op 't Harde en op andere
legerplaatsen scherpe mortieren
worden gebruikt bij een gebrek
aan oefenmateriaal. De Leger-
voorlichtingsdienst ontkende
vanochtend echter dat de bezui
nigingen de landmacht zouden
dwingen met "scherp" te oefe
nen. "Oefenmateriaal is aanzien
lijk goedkoper dan het scherpe",
verklaarde een woordvoerder.
Vandaag werd voor de gehele land
macht een verbod afgekondigd
om de mortiermijn, zoals die in 't
Harde, te gebruiken. Het verbod
geldt zowel voor scherpe als voor
oefenmijnen en zal duren tot het
onderzoek in 't Harde is beëin
digd.
Onderzoek naar
„smeergeld" ABP
PAGINA 7
Voorwaarden EG aan
hulp Derde Wereld
Winnen wint weer
in Alpe d'Huez
Vreemde lotgevallen
van een apotheker
OPENLUCHTBAD KATWIJK WEER OPEN
Ondanks de brand in het zwembad in de nacht van zaterdag op zondag j.l.
kan het buitenbad weer in gebruik genomen worden.
Dit is mogelijk omdat zowel de buiten accommodatie als de machinekamer
gespaard is gebleven.
IEDEREEN KAN DUS VANAF DINSDAG 19 JUU WEER ELKE DAG OP
DE GEBRUIKELIJKE TIJDEN IN HET OPEN LUCHTBAD ZWEMMEN.
Nadere mededelingen volgen in de pers over de voorzieningen voor de
vaste gebruikers van het overdekte gedeelte dat helaas door de brand
volledig is verwoest.
DE RAAD VAN BEHEER N V. SPORTFONDSENBAD KATWIJK
AMSTELVEEN (GPD) - De KLM
heeft een winst gemaakt van 42
miljoen gulden over het boekjaar
maart 1982 tot en met maart 1983,
maar volgens de luchtvaartmaat
schappij is het nog onduidelijk
of in de naaste toekomst het we-
reldluchtverkeer zich gunstig zal
ontwikkelen. Daarom blijft de
KLM voorlopig uitgaan van een
beperkte groei van het vervoer
en in samenhang daarmee een
beperkte uitbreiding van de pro-
duktie.
In de luchtvaart is duidelijk sprake
van overcapaciteit, als gevolg
van eerdere verwachtingen dat
het luchtvervoer zou toenemen
en het aanhouden van verouder
de vliegtuigen. De felle concur
rentie heeft bij de KLM geleid tot
maatregelen om de service te
verbeteren en de tarieven zo mo
gelijk te verlagen. Daardoor kwa
men de opbrengsten onder druk
te staan.
Wat de uitgaven betreft zijn de kos
ten sterk gestegen, in het bijzon
der de heffingen van de overhe
den en de prijzen van materialen.
Ook vormde de brandstof een
belangrijke kostenpost: in het af
gelopen boekjaar 24 procent van
de totaalkosten van de KLM. De
inkomsten uit vervoer van passa-
20 juli
Zon op 5.44, onder 21.49 ut
18.17, onder 02.09 uur.
Hoogwater in Katwijk om
uur; laagwater om 8.25 e
Tot dusver hoefden mensen met
een laag inkomen niets te beta
len. Bezwaren tegen het invoe
ren van de eigen bijdrage wijst
de minister van de hand.Hij wijst
er op dat de kosten van de over
heid in de gefinancierde rechts
hulp onbeheersbaar en onbetaal
baar dreigen te worden. In 7 jaar
tijd zijn deze verdrievoudigd.
Deze snelle groei gaat nog steeds
door, aldus de minister.
WARSCHAU (DPAyAFP) - Met de
opheffing van de staat van be
leg in Polen gaat een serie maat
regelen gepaard die ervoor moe
ten zorgen dat de situatie van
vóór 1981 niet terugkeert. Deze
nieuwe wetten bepalen onder
meer dat iemand, die lid wordt
van een buiten de wet gestelde
organisatie, zoals de voormali
ge vrije vakbond Solidariteit,
straf kan krijgen. Ook personen
die aan protestacties tegen het
wettige gezag meedoen, hangt
gevangenisstraf boven het
hoofd.
e wetten leggen het zwij
gen op aan wettige oppositione
le acties in Polen, en sluiten het
opbloeien van Solidariteit uit.
maximaal drie jaar gevangenis- De militaire raad voor nationale
redding, die Polen regeert sinds
het uitroepen van de staat van
beleg in december 1981, heeft
gisteren over opheffing van de
staat van beleg gesproken. De
raad, waarin 21 officieren zitten
en die wordt geleid door gene
raal Jaruzelski, nam kennis van
een serie oproepen om tot "nor
malisering van het sociale en
politieke leven in het land te ko
men" (zie ook pagina 6).
giers, vracht en post stegen met 6
procent.
In het komende boekjaar zal het
aanbod van zitplaatsen en vluch
ten naar het Midden-Oosten en
Zuidoost-Azië sterk toenemen
door de komst van de Airbus A-
310 en een Boeing-747 met ver
lengd bovendek. De KLM kan de
Airbus nog niet in gebruik ne
men vanwege een salarisconflict
met de piloten. Niettemin ver
wacht de luchtvaartmaatschap
pij de Airbus in de winter in te
kunnen zetten.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG/LEIDEN - Een Leid-
se vrouw vindt dat de rechter
haar ex-vriend moet verbieden
nog in de buurt van haar woning
te komen. In een kort geding bij
de Haagse rechtbank stelde ze
vanochtend de eis dat de man el
ke keer vijfhonderd gulden boe
te moet betalen als hij zich in de
nabijheid van haar woning aan
het Anna van Burenhof begeeft.
De ex-vriend, een 23-jarige Leide-
naar, woont sinds vorig jaar bij
haar in. Maar omdat ze herhaal
delijk door hem zou zijn mishan
deld, waarbij ze onder meer een
blauw oog en gekneusde ribben
opliep, wil ze dat hij vertrekt. Dit
weigert de man, hoewel de wo
ning niet op zijn naam staat. Hij
zou er geregeld inbreken, terwijl
er elders in Leiden voor hem on
derdak zou zijn.
Rechtbankpresident mr. J. de
Groot doet over een week uit
spraak.
Vrijdag 22 juli viert Polen
zijn nationale feest-
dag. Deze dag in juli
herinnert aan het oorlogsjaar 1944
toen in het door de Russen bezette
Lublin een Comité der Nationale
Bevrijding werd gevormd. Na de
herverdeling van Europa in grote
machtsblokken kreeg de Poolse
Volksrepubliek op 22 juli 1952 een
nieuwe grondwet.
Komende vrijdag, als er dus het een
en ander te vieren valt, zou de staat
van beleg, waaronder het Poolse
volk sinds 13 december 1981 ge
bukt gaat, weer worden opgehe
ven. Dat valt althans op te maken
uit de geregisseerde berichtgeving
vanuit Polen.
Morgen en overmorgen buigt het
Poolse parlement zich nog over de
details van een serie wettelijke
maatregelen die moeten leiden tot
een normalisering van de toestand
in het land, tot 'het te boven komen
van de sociale en economische cri
sis'. Ook wordt bericht dat er am
nestie zal worden verleend aan
mensen die nu nog vastzitten
krachtens de staat van beleg.
Is er enige reden om ons samen met
het Poolse volk te verheugen over
de normalisatie van het sociale en
politieke leven' in Polen zoals die
op handen is?
De verdorvenheid van een politiek
systeem is dikwijls goed af te lezen
uit de schijnheilige manier waarop
de machthebbers goochelen met
begrippen die velen dierbaar zijn.
Vrede en vrijheid, democratie en
grondrechten, we hebben niet tot
het jaar 1984 van Orwell hoeven
wachten om te zien hoe deze be
grippen worden misbruikt, willens
en wetens. Het is een raadsel hoe
menigeen zich desalniettemin ge
regeld een rad voor ogen laat
draaien.
Een elfjarig Amerikaans meisje op
reis door de Sowjet-Unie en ver
wend door cynische politici is vol
doende om te zorgen voor de nodi
ge emotionele en intellectuele ver
warring.
Een nadere blik op de maatregelen
die in Polen worden getroffen na de
staat van beleg, maakt duidelijk
hoe de vlag er straks bij hangt.
Kneveling van het recht om vak
bonden op te richten, een militari
sering van de politie ter verzekering
van de openbare 'orde', zwaardere
straffen voor misdrijven tegen de
staat.
Generaal Jaruzelski zal ongetwijfeld
in diepe ernst en met een beroep
op de Poolse vaderlandsliefde al
deze maatregelen verdedigen, de
eerste de beste elektricien op een
scheepswerf in Gdansk zegt ge
woon waar het op staat. Lech Wa
lesa, de vrome katholiek die op de
knieën gaat voor paus Johannes
Paulus, én het symbool van de ver
boden vakbeweging Solidariteit,
geeft de voorkeur aan de oude
staat van beleg boven de maatre
gelen die nu worden voorbereid.
Dit is het opleggen van een dictatuur
en ik denk dat de samenleving niet
zal toegeven aan die dictatuur en
zal proberen eronder uit te komen,
aldus Walesa.
De lijdensweg van het Poolse volk is
nog lang niet ten einde, en er is bit
ter weinig reden om de nationale
feestdag te vieren.
Ed Hoomik verzuchtte in het gedicht
'Pogrom': 'Het is maar tien uur spo
ren naar Berlijn'. Ook Polen heeft
ervaren wat het betekent, buurland
te zijn van het Duitse Reich, zoals
het na de bevrijding aan de weet is
gekomen wat het is om buurland te
zijn van de Sowjet-Unie.
Hoeveel uur sporen is het eigenlijk
van hier naar Warschau?