Wonderlijke
lotgevallen
van een apotheker
Hotel Rossija staat bezijden van
het Rode Plein in het hartje
Moskou. Het dichtstbijzijnde me
trostation, Nogina, bevindt zich op
een afstand van vijf minuten lo
pen. Als je de metro uitkomt, moet
je eerst een zeer lange ondergrond
se gang doorlopen. Ik herinner mij
die gang nog goed. Toneelspelers
zeggen vaak dat het lopen op het
toneel, terwijl je weet dat je wordt
gadegeslagen, een van de moeilijk
ste onderdelen van het acteurschap
is. Ik wist (we spreken nu van au
gustus 1980) dat ik door minstens
één KGBer van een jaar of dertig
werd gevolgd. In de metro had ik
hem, door enkele simpele manoeu
vres, met zekerheid „gespot. Maar
het leek me nuttig om hem niet te
laten merken dat ik wist dat ik ge
volgd werd (die zondagochtend
had ik samen met Alexander Mun-
ninghoff Jelena Bonner ofte wel
mevrouw Sacharov bezocht), en
daarom keek ik, in die honderd me
ters lange gang van metrostation
Nogina niet één keer, ook niet quasi
toevallig of even stilhoudend om zo
genaamd mijn veter vast te maken,
achterom. Ik liep gewoon door
maar merkte toen dat het heel
moeilijk is om „gewoon, op de non
chalante manier van iemand die
zojuist uit de metro is gestapt en nu
op weg is naar zijn hotel, door te
stappen. Als je weet dat ondertus
sen iemand naar je loopt te kijken,
word je je namelijk bewust van al
je lichaamsdelen: je benen, je ar
men (zwaai ik daar nou te veel mee
of te weinig?), je nek, je rug...
In diezelfde ondergrondse door
gang hebben Inger Elzinga (21
jaar, ze studeert geschiedenis) en
Eric Brassem (24 jaar, hij is portier
en studeerde tot voor anderhalf
jaar geschiedenis) een honderdtal
witte plastic draagtassen uitge
deeld aan de voorbijlopende Mos-
kovieten. „Het was duifjes voeren
op de Dam, we waren ze binnen en
kele minuten allemaal kwijt, zegt
Eric. Dat verbaast me niks. Plastic
tasjes zijn in de Sowjet-Unie een
even gewild en schaars artikel als
nylon kousen in het Nederland van
vlak na de oorlog. In het warenhuis
GUM stond tijdens de Olympische
Spelen van 1980 een tientallen me
ters lange rij voor een stalletje
waar ze plastic tasjes met O.S.-op-
druk verkochten voor een rijks
daalder per stuk. Het was dan ook
een wijze en praktische raad van
Sergej Batovrin, een van de oprich
ters van de onafhankelijke vredes
groep in Moskou (hij werd een week
of zes geleden met vrouw en kind de
Sowjet-Unie uitgezet), om bij wijze
van protestdemonstratie niet ge
woon pamfletten uit te delen in
Moskou, maar plastic tasjes met
daarop een sticker geplakt met een
foto van Oleg Radzinsky, en daar
onder de tekst: „Oleg Radzinsky.
Who next?.
Duizend van die plastic tasjes had
den ze, een beetje handig verpakt
in een koffer met ook nog buttons en
vredesoproepen van het IKV als af
leidingsmanoeuvre (en als dekking
een aanbevelingsbrief van Mient
Jan Faber), mee de grens over ge
nomen, negenhonderd daarvan
hebben ze, in pakketjes van 7 a 10
stuks s nachts tussen 12 en 1 uur
verspreid in het verlaten park bij
de Lomonosov Universiteit, maar
de laatste honderd wilden ze open
lijk uitdelen, om te voorkomen dat
de leden van de Moskouse vredes
groep ervan beschuldigd zouden
worden de tasjes te hebben ver
spreid. Deze „Grupa Doverija, de
„Groep van Vertrouwen, die voor
een betere verstandhouding tussen
de Sowjet-Unie en de Verenigde
Staten pleit, stelt zich heel behoed
zaam en Gandhiaans op. Ze wil
noch ageren, noch protesteren, ze
wil alleen maar ijveren voor de
vrede. De leden ervan hadden de
draagtasjes wel openlijk willen
helpen uitdelen als de tekst erop
niet zo „provocerend was geweest.
„Oleg Radzinsky. Wie volgt? sugge
reert immers iets van onvrede met
diens arrestatie op 26 oktober van
het vorig jaar, en dat past niet in
de „andere wang-strategie van de
Moskouse vredesgroep. Als Rad-
zinskys voorstel gedaan vóór zijn
arrestatie), om op 1 januari om
15.00 uur Greenwich-tijd een inter
nationale vredesdemonstratie van
tien minuten stilte, gebed en alge-
mene meditatie over de vrede te
houden als oproep op de plastic tas
jes was geplaatst, hadden ze die
tasjes graag helpen verspreiden,
maar „Oleg Radzinsky. Who next?
vonden ze toch wat al te oorlogs-
zuchtig...
,Je reinste flower power, zegt Eric
Brassem. „Die mensen zijn abso
luut niet gewend om acties te voe
ren, zoals wij. Ik vertel hem hoe
Andrej en Gjoezel Amalrik in de
zomer van 1968, voor de Britse am-
bassade in Moskou demonstreerden
tegen de Engelse regering-Wilson.
Andrej droeg een bord met de Rus
sische tekst, zijn mouw Gjoezel met
j de Engelse tekst: „Gowon doodt
kinderen. Wilson, help Gewon niet.
i Zon particuliere demonstratie was
I hoogst ongebruikelijk in Moskou,
men liet ze ook begaan omdat het
tegen de Britten was, maar de iro
nie van de demonstratie was, dat
i Gowon van Nigeria in zijn meedo-
j genloze strijd tegen Biafra even
zeer gesteund werd door de Sowjet-
j Russische regering als door Wilson.
j Het was dus een indirecte demon
stratie tegen de USSR!
Iets dergelijks heeft ook de Grupa
Doverije gedaan, vertellen Eric en
Inger nu. Ze heeft gedemonstreerd
tegen de onderdrukking van de
vredesbeweging in Turkije Dat
mocht...
Het was een kleine advertentie in een krant, zoals dage
lijks kan voor komen. In gortdroog proza werd het fail
lissement van Blomberg bv te Rijswijk gemeld. Een
zestigtal personeelsleden kreeg ontslag. Niets bijzon
ders in deze tijd. Maar is bet bedrijf wel bet zoveelste
slachtoffer van de economische recessie?
De werkelijkheid is ontbutsender. Blomberg, een ver
pakkingsbedrijf voor geneesmiddelen, ging kapot, on
danks een uitstekende basis en in principe goede kan
sen. Centraal in de neergang van Blomberg staat de een
van Den Haags grootste apothekers met ook nog eens
een deeltijd baan bij de rijksoverheid, de 40-jarige drs.
J. Pezie.
Een recent onderzoek wees uit dat bijna 80 procent van
de faillissementen niets met de recessie van doen beeft,
maar bet gevolg is van slecht management. Dit is bet
verbaal van zo'n faillissement. Over een ambtenaar-in-
zaken met grootse plannhn, die over bet 'onderne
mingsklimaat' niets bad te klagen maar nu op de rand
van de afgrond staat.
Boven: Het voormalige fa
briekje van Blomberg BV in
Rijswijk.
Het personeel van Blom
berg heeft inmiddels het
gelag betaald. Twee jaar
geleden hadden ze nog
het idee bij een gezond
bedrijf met een degelijke
reputatie te werken. De
basis daarvoor werd ge
legd door de onderne
mende Haagse apothe
ker dr. J. Blomberg, net
na de Tweede Wereld
oorlog.
Blomberg ging in licentie verdo
vingsmiddelen produceren
voor het Zweedse farmaceuti
sche bedrijf Astra. In 1960 ging
Astra zelf produceren. De pro-
duktieafdeling van Blomberg
werd losgemaakt van de apo
theek en onderdeel van het
snel uitdijende Zweedse be
drijf.
Twee jaar geleden besloot de
concernleiding van de multi-
national in Zweden de fabrica-
ge-afdeling in Nederland te
sluiten. De produktie moest
worden overgeheveld naar de
nieuwe fabriek in Zweden die
een overcapaciteit had.
Medio 1981 kwam Astra in con
tact met drs. J. Pezie, die in
1977 de apotheek Blomberg al
had gekocht en sindsdien ex
ploiteerde onder de naam Hof
stad Apotheek. Pezie was be
reid de werkgelegenheid van
alle personeelsleden van de fa-
brikage-afdeling met een nieu
we bv te redden.
Pezie zag voor het bedrijf grote
mogelijkheden. Met het ver
pakken van geneesmiddelen
was geld te verdienen en de
produktie-afdeling zou behal
ve humane middelen ook dier
geneeskundige middelen moe
ten gaan fabriceren.
De interesse van Pezie kwam
Astra goed uit. Een eventuele
verkoop zou de Zweden een
miljoenen verslindende af
vloeiingsoperatie besparen.
Bovendien kon als gevolg van
een overdracht een grote boek
winst worden gerealiseerd.
Daarom was Astra bereid Pezie
een zeer hoge startpremie te
verschaffen (een bijdrage in de
algemene kosten). Bovendien
kreeg hij een driejarig contract
voor het verpakken van ge
neesmiddelen voor Astra. Ie
dereen was het er over eens:
een gouden overeenkomst.
Uitputting
Handelsonderneming Den
Heyer bv, eigendom van Pezie,
kocht de fabricage-afdeling
van Astra-Blomberg voor 4,5
miljoen gulden. Twee miljoen
kwam van van verzekerings
maatschappij De Centrale
waarvoor een hypotheek werd
gegeven op het gebouw in Rijs
wijk.
Het resterende bedrag, geba
seerd op de inventaris, zou vol
gens de koopovereenkomst in
maandelijkse termijnen in
1982 worden voldaan. Al bij de
overdracht op 31 december
1981 bleek Pezie niet aan zijn
betalingsverplichting te kun
nen voldoen, maar dat vormde
kennelijk geen beletsel.
Op 1 januari 1982 begon het dra
ma voor het personeel van
Blomberg. Al snel kwamen de
financiële problemen aan het
licht. Er kwam geen geld bin
nen omdat er geen werk was
dat rendement opleverde.
Pezie zelf bleek geen cent te be
zitten. De banken wilden nau
welijks krediet geven, omdat
de belangrijkste zekerheid, het
gebouw, in handen van De
Centrale was. De tijden waren
voorbij om op basis van voor
uitzichten geld te geven.
Met de startpremie van Astra be
taalde Pezie zijn koopsom af.
Daarmee begon de uitputting
van het bedrijfje. Geld voor in
vesteringen was er niet. De ge
plande veterinaire lijn kwam
nauwelijks op gang bij gebrek
aan geschoold personeel. Met
moeite konden de salarissen
worden opgebracht. Blomberg
kon desondanks blijven draai
en mede dankzij de investe
ringspremie van het rijk.
Intussen kreeg Blomberg echter
te kampen met andere Pezie-
bedrijven. Debiteuren betaal
den hun rekening minus de
schuld die andere bv's van Pe
zie bij hen hadden. Ook lever
de Blomberg goederen aan Pe-
zie's handelsonderneming Den
Heyer, waarvoor niet werd be
taald. Op deze manier werd
volgens de curatoren bijna
600.000 gulden aan Blomberg
onttrokken.
Half februari van dit jaar zat de
zaak muurvast. Er werd uitstel
van betaling aangevraagd.
Zelfs op dat moment wilde Pe
zie nog doen voorkomen alsof
het allemaal meeviel en er
slechts sprake was van een tij
delijke crisis. Tot dan toe was
het personeel niet op de hoogte
van de wanhopige financiële
situatie.
Twee weken later, op 2 maart
1983, werd het faillissement
van Blomberg bv uitgespro
ken. Totale schuld: ruim 3 mil
joen gulden. Het personeel
stond verbouwereerd op
straat. Daarbij waren mensen
die 34 jaar voor Blomberg had
den gewerkt.
Jan Pezie, zoon van een textielfa
brikant in Hengelo, legde met
de handel in geneesmiddelen
de belangrijkste basis voor zijn
avonturen. Met behulp van
EG-bepalingen bouwde hij een
lucratieve handel op. Verder
won hij uit capsules van gepa
tenteerde geneesmiddelen de
grondstof terug. Dat bracht
goud op.
Deze handel heeft eenmaal ge
leid tot een niet afgerond kort
geding tegen Pezie. Ook is er
justitieel onderzoek geweest
naar overtredingen van de an-
ti-bioticawet, maar die zaak
werd geseponeerd.
Bij het ministerie van justitie is
Pezie meer om andere redenen
bekend. In opdracht van de
Rijksgeneeskundige Dienst
dient hij de minister van justi
tie twaalf uur per week als far
maceutisch adviseur voor het
gevangeniswezen. Hij moet
toezicht houden op het ver
strekken van geneesmiddelen.
Op het departement heeft hij een
eigen bureau (waar hij zelden
gebruik van maakt). Voor zijn
adviezen ontvangt hij maande
lijks ongeveer 3000 gulden.
Zijn status als hoge ambtenaar
versterkte zijn positie tegen
over de banken.
Zijn belangrijkste inkomsten
haalde Pezie uit zijn twee apo
theken in Den Haag, die opere
ren onder de naam Apotheek
Den Heyer en Hofstad Apo
theek. Bij Apotheek Den
Heyer staat Pezie op de loon
lijst voor 150.000 gulden per
jaar.
De uitstekend lopende apotheek
Den Heyer in Scheveningen
was de kurk waarop Pezie's
koninkrijkje dreef. Pezie haal
de deze apotheek volledig leeg.
De bedrijfsvereniging en de
belastingen legden eind vorig
jaar beslag op de apotheek. In
mei was dat handelsonderne
ming Dgi Heyer ook al overko
men. De totale schuld van apo
theek Den Heyer, die aan de
groothandel meegerekend, be
draagt nu twee miljoen gulden.
De Hofstad Apotheek en de
handelsonderneming staan
voor 1,4 miljoen in het krijt.
Pezie had bij apotheek Den
Heyer een prive-rekening met
een huidig negatief saldo van
enkele tonnen. Van deze reke
ning onderhield hij zijn Ja
guar-cabriolet - zijn andere
Jaguar stond op naam van de
zaak - en betaalde hij de rente
en aflossing van zijn woning.
Dit pand aan de duurste laan in
Wassenaar met 14 kamers en
veel schilderijen en tapijten,
kostte ruim één miljoen gul
den.
De Rijksaccountantsdienst sig
naleerde deze en andere via de
kas verkregen en eveneens
verzwegen inkomsten onlangs
tijdens een routine-onderzoek.
Pezie kreeg een extra belas
tingaanslag van 475.000 gul
den. Hij kon niet betalen, zodat
op al zijn prive-bezittingen ook
beslag werd gelegd.
Onroerend goed
Pezie stortte zich aan het eind
van de jaren zeventig, ook in
het onroerend goed. Terwijl de
rente vrij hoog stond en de hui
zen duur waren, ontstond bij
de apotheker het idee om de
binnenstad van Den Haag te
verrijken met een concertge
bouw of een ander groot pro
ject. Hij kocht diverse afbraak
panden. In Scheveningen
kocht hij panden om apotheek
Den Heyer te verbouwen en uit
te breiden.
In totaal sloot hij in de periode
'79-'82 voor ruim 7 miljoen gul
den aan leningen met hypothe
ken af. Daarin is niet begrepen
de 2 miljoen van Blomberg,
maar wel apotheek Den Heyer
(het pand van de Hofstad Apo
theek is niet zijn eigendom) en
zijn woning in Wassenaar. De
panden brengen bij elkaar drie
ton per jaar op.
Er zijn 7 verschillende hypo
theeknemers, waarbij de naam
van de NMB er uit springt. De
ze bank stelde voor de onroe-
rend-goeda ctiviteiten bijna
vijf miljoen gulden beschik
baar. Daarnaast had Pezie een
krediet bij deze bank van bijna
twee miljoen gulden, waarvan
400.000 gulden werd afgelost
Pezie leek zelf de gevolgen van
alle leningen niet te beseffen.
De NMB ook niet Pezie had
veel goodwill dankzij zijn
maatschappelijke status als
apotheker en had kennelijk
vrienden op de juiste plaats.
Eind 1981 verbood de NMB Pe
zie grote investeringen te doen.
Hij trok zich daar niets van
aan, net zo min als van de ad
viezen van zijn accountant en
zijn naaste medewerkers. Hij
zette gewoon zijn handteke
ning onder het koopcontract
met Astra voor de fabricage-af
deling.
De NMB heeft daar waarschijn
lijk geen weet van gehad. De
apotheker betaalde de oprich
ting van Blomberg met 2 ton
die het ziekenfonds als voor
schot aan apotheek Den Heyer
bij de NMB had gestort Hij
haalde het geld er af onder het
mom dat hij groothandel Inter-
pharm moest betalen.
Met het geld ging hij naar een an
dere bank en stortte het als ei
gen kapitaal van Blomberg.
Nog dezelfde dag, er heeft niet
veel tijd tussen gezeten, haalde
hij dit geld, wat in feite een ze
kerheid was voor crediteuren,
weer bij de bank op en bracht
dat inderdaad naar Inter-
pharm.
Nog in juni van dit jaar kreeg Pe-
zie van huisbankier NMB nog
een bedrag van 50.000 gulden
waardoor hij de openbare ver
koping van zijn eigendommen
weer enige tijd kon uitstellen.
Weet de bank van het beslag
op zijn privebezit? De NMB
geeft geen commentaar.
Puinhoop
Nog een ander zakelijk avontuur
van Pezie dat speelde zich af
rondom Alfasan bv, een fa
briek voor veterinaire midde
len te Woerden. In november
1980 verkreeg Pezie met een
bedrag van 850.000 gulden 80
procent van de aandelen. Het
was een puinhoop, ofschoon
het potentieel een goed bedrijf
was.
Pezie liet de zaak door een des
kundige reorganiseren. Niet
lang daarna, m juli 1981, begon
Pezie geld uit Alfasan weg te
trekken. In totaal haalde hij
750.000 gulden uit het bedrijf,
voordat de Amro-bank Pezie
onder druk zette om zijn aan
delen te verkopen. In de loop
van vorige zomer nam het per
soneel Alfasan over. Het draait
nu met winst.
Pezie had het plan om de goedin-
gerichte veterinaire productie
lijn van Alfasan over te bren
gen naar Blomberg, waar nog
helemaal niets was. Dat zou
ten koste gaan van de 25 werk
nemers in Woerden.
Pezie behandelde zijn werkne
mers soms zoals het geld van
de rekening-courant die hij
tussen de verschillende bv's
had. Zo had Pezie de gewoon
te, teneinde de kosten te druk
ken, onderhoudspersoneel dan
bij de ene en dan weer bij de
andere bv onder te brengen,
zonder rekening te houden
met de veranderende rechtspo
sitie van deze mensen.
Nadat een eenvoudige veterinai
re lijn bij Blomberg was opge
zet, verliep de productie zo
slecht dat orders niet konden
worden nagekomen. De verte
genwoordiger van handelson
derneming Den Heyer in
Duitsland sleepte voor miljoe
nen guldens aan orders bin
nen, die niet werden uitge
voerd.
Geloof
De ondergang van Pezie's rijk is
nu nabij. Het is alleen nog de
vraag hoelang de faillissemen
ten van de apotheken en de
handelsonderneming nog op
zich laten wachten.
Geen van de betrokkenen ge
looft dat Pezie een oplichter is.
Men vindt hem wel onbe
kwaam, naief en een dromer,
maar beslist geen kwaad mens.
De Industriebond FNV heeft
zich steeds terughoudend op
gesteld. De publicteit is niet
gezocht om het gedrag van Pe
zie aan de kaak te stellen.
Duidt dit op medeverantwoor
delijkheid? Districtbestuurder
De Jong: „Het overnemen van
de grote organisatie en de zwa
re top van Blomberg was een
fout van Pezie. Maar hij dacht
dat de kassa wel zou gaan rin
kelen. De mensen geloofden
hem. Hadden wij dan moeten
zeggen dat de boel afgeslankt
moest worden? Tot op de laat
ste dag dachten ze dat hij het
zou redden. Daarom wilden ze
geen actie".
Pezie wenst zijn rol in de Blom
berg-zaak niet toe te lichten
Hij zegt er een streep onder te
hebben gezet Wel wil hij kwijt
dat er sprake was van een ge
forceerd faillissement en
scheldt vervolgens op de cura
toren die nu, met instemming
vem de vakbond, in zee gaan
met de kapitaalkrachtige Ha
genaar Stevers, ook al een han
delaar in onroerend goed. Deze
wil Blomberg onder een ande
re naam met 25 mensen voort
zetten.
En het commentaar van het
nisterie van binnenlandse «i-
ken, waaronder de rijksgenees
kundige dienst valt? (Pezie is
immers naast alles ook hoge
ambtenaar in deeltijddienst.)
„Deze publicatie is aanleiding
tot een gesprek met Pezie"
