Vrijheid Polen meer aan banden c Turkije vindt Fransen veel te lankmoedig Twintig doden bij helikopterongeluk Afstraffing voor Strauss El Salvador: 2500 burgers in eerste helft '83 gedood Door nieuwe wet Controle in Nicaragua verscherpt Jordanië ontkent voorstel Russische dissident overlijdt in de cel Ten zuiden van Engeland Het Armeense probleem Respijt voor Brazilië MANAGUA (Reuter) - De rege ring van Nicaragua heeft giste ren strengere veiligheidsmaatre gelen dan ooit afgekondigd uit vrees voor acties van opstande lingen morgen, op de vierde ver jaardag van de overwinning op dictator Somoza. Functionarissen hebben verklaard dat het leger en veiligheidstroe pen in het hele land in staat van alarm zijn. In de hoofdstad Ma nagua kondigde de politie aan dat parkeren vanaf vandaag ver boden is op alle belangrijke we gen naar het centrum, kennelijk om aanslagen met autobommen te voorkomen. Militairen begon nen dit weekeinde met het be trekken van posten bij het hotel waar buitenlandse gasten wor den verwacht. Alleen officiële en SAN SALVADOR (AFP/UPI) - In het eerste halfjaar van 1983 zijn in El Salvador 2.257 burgers gedood door het leger of door para-militaire doodseskaders, zo is gisteren meegedeeld in een preek in de kathedraal van San Salvador. In dezelfde periode verloren 43 burgers het leven door toedoen van guerillastrijders. Bovendien sneuvelden 755 man van het regeringsleger in gevechten met de guerrilleros, aldus pater Delga- do in zijn preek. De bekendmaking van de statistieken die de kerk heeft bijgehouden komt kort voordat president Reagan zijn halfjaarlijkse rapportage over El Salvador moet uitbrengen aan het Congres. Daarin zal hij vermoede lijk constateren dat er verbetering optreedt in de situatie van de men senrechten. Volgens pater Delgado is het aantal doden onder burgers waarvoor leger en doodseskaders verantwoordelijk worden geacht, het afgelopen jaar verminderd, vergeleken met 1982. Daarentegen is er een opgaande lijn in het aantal verdwijningen en ontvoeringen. Hulpdiensten van de kerk noteerden in de afgelopen week 25 verdwijningen en 17 politieke moor den, terwiil bii militaire operaties nog eens 70 doden vielen. WARSCHAU (Reuter) - Een nieuwe wet die het Poolse parlement deze week gaat behan delen, maakt een eind aan veel vrijheden die in Polen zijn geïntroduceerd voor het van kracht worden van de staat van beleg. Dat is gisteren vernomen uit bronnen van het parlement. Buitenland MAANDAG 18 JULI 1983 diplomatieke voertuigen worden toegelaten. De strenge veilig heidsmaatregelen komen na de dreiging van de opstandelingen, die vanuit Honduras opereren, dat tot actie zal worden overge gaan bij de viering van de vierde veijaardag van de revolutie. Volgens diplomaten zijn eerder de ze maand militaire versterkingen gestuurd naar het grensgebied. "We zullen dit jaar wat eenvoudi ger en soberder feest vieren, zo wel hier op de ambassade als in Managua. We moeten ook de do den herdenken die in de strijd te gen de Contras zijn gevallen". De Nicaraguaanse zaakgelastigde in Den Haag, Norman Miranda is niet bang dat de opstandelingen uiteindelijk de macht overne men. Miranda verheelt echter niet dat Nicaragua behoorlijke schade ondervindt van de acties van de opstandelingen. "De in vallen zorgen voor een zekere on gerustheid in delen van het land die door het geweld worden ge troffen. Bovendien bedraagt de schade aan de produktie al zo'n 560 miljoen dollar". De nieuwe wetgeving wordt offi cieel bestempeld als "speciale re gelingen gedurende de periode van het te boven komen van de sociale en economische crisis". Vorige week vrijdag hechtten drie parlementaire commissies er tijdens een gezamenlijke ver gadering hun goedkeuring aan. Bijzonderheden over de wet wer den niet bekendgemaakt, kenne lijk om kritiek van buiten te voorkomen. Aanstaande donder dag zal het parlement zich moe ten uitspreken, waarna president Jablonski bekend zal maken dat de staat van beleg vrijdag wordt opgeheven, aldus parlementaire bronnen. Straffen Volgens de wet staat er drie jaar ge vangenisstraf op het lidmaat schap van verboden organisa ties, zoals de vrije vakbond Soli dariteit of studenten- en kunste naarsorganisaties, die werden verboden toen op 13 december 1981 de staat van beleg in Polen van kracht werd. Ook zullen er zwaardere straffen staan op acti viteit tegen de staat, aldus ge noemde bronnen. Volgens Wes terse diplomaten versterkt de nieuwe wet de indruk dat er geen werkelijke liberalisatie komt in Polen na de opheffing van de staat van beleg en dat de pre mier, generaal Jaruzelski, de greep van zijn regering op het land versterkt. Volgens parlementaire bronnen zal donderdag amnestie worden aangekondigd voor alle 450 per sonen die zijn geïnterneerd krachtens de staat van beleg, op veertig personen na. Onder dege nen die niet vrijkomen zijn zeven gevangen leiders van Solidari teit, vijf van de dissidente bewe- Tunnel dicht De 17 kilometer lange tunnel door de St. Gotthard is zater dagavond laat "om techni sche redenen" voor alle ver keer gesloten. Zaterdagmiddag was het ook al gedurende twee uur gebeurd, eveneens om "technische re denen", die later een (loze) bomdreiging bleken te zijn geweest. Het verkeer in de tunnel is om trent deze tijd intensief door vakantie en weekeinde. Gokje Gokkers die nog geld over hou den, kunnen zich voortaan per helikopter op en neer la ten pendelen tussen de speel-* zaaloorden San Remo in Ita lië en het prinsdom Monaco. De snelvluchten van zes minu ten kosten 80 gulden en ze zijn zaterdag begonnen. Oost-West Ruim 5.000 tegenstanders van kernwapens hebben zaterdag een menselijke keten ge vormd tussen de gebouwen in Londen van de Ameri kaanse en Sowjetrussische ambassade. Leiders van de campagne voor nucleaire ontwapening (CND) boden op de twee am bassades protestbrieven te gen de bewapeningswedloop aan. Titanic Het research-schip Robert D. Conrad is zaterdag aan zijn derde en laatste poging be gonnen om het wrak te vin den van de Titanic, het Britse passagiersschip dat op zijn eerste reis op 14 april 1912 op 400 mijl ten zuidoosten van New Foundland door een ijs schots werd opengereten en zonk. Meer dan 1.500 opva renden kwamen om het le- Aan boord van de Robert D. Conrad is een bemanning van 44 koppen en het schip is uitgerust met hypermoderne opsporingsapparatuur. ging KOR en vier van de nationa listische organisatie KPN. Dwangarbeid Er zal verder een eind worden ge maakt aan massaprocessen, ar restaties door militairen en con trole van het leger op fabrieken. Een van 1982 daterende wet op het niet aanvaarden van werk zal worden verscherpt. Zij die een baan weigeren zullen automa tisch dwangarbeid opgelegd krij gen bij arbeidseenheden van de staat. Sommige maatregelen zijn tijdelijk, waaronder beperkingen op het recht van baan te verande ren, kennelijk bedoeld om arbei ders in belangrijke industrieën op hun post te houden. Ook zelf bestuur van arbeiders, dat da teert van 1981 en werd voortge zet onder de staat van beleg, zal worden beperkt, indien het in gaat "tegen de wet of het alge meen belang". Een clausule in een vorig jaar oktober aanvaarde wet, die zegt dat na 31 december 1984 meer dan één vakbond mag functioneren in een bedrijf, zal worden geschrapt. Dit lijkt een eind te maken aan de hoon van AMMAN (AFP/UPI) - De Jor daanse minister van informatie heeft gisteren ontkend dat ko ning Hoessein van Jordanië aan Israël heeft voorgesteld zich aan te sluiten bij vredesbesprekin gen voor het Midden-Oosten. Hiermee reageerde de Jordaanse bewindsman op verklaringen van de Israëlische regerings woordvoerder Dan Meridor, die melding maakte van een derge lijk voorstel. Abu Odeh noemde de berichten over dit voorstel "absurd" en ontkende ze ten stel ligste. Dan Meridor zei dat de Israëlische ministerraad het voorstel van Hoessein gisteren had bestu deerd. Volgens de Israëlische ra dio was het aan premier Begin overgebracht door twee Ameri kanen, Hubert Humphrey, zoon van de overleden Democratische senator, en Marc Segal, voorma lig adviseur voor joodse aangele genheden van president Jimmy Carter. Israëlische militairen hebben gis teren twee Libanezen doodge schoten die met hoge snelheid langs een Israëlische wegver sperring in het Shouf-gebergte ten oosten van Beiroet wilden rij den. Bij de schietpartij werden zeven Israëliërs gewond, van wie twee ernstig. Het is de tweede aanval op Israëlische militairen in Libanon deze maand. In het Shouf-gebergte zijn gisteren weer gevechten uitgebroken tus sen christelijke strijdgroepen en Druzen. Daarmee is een einde gekomen aan een staakt-het-vu- ren dat het zeventien uur heeft uitgehouden. De christelijke strijdgroepen ga ven de Druzen er de schuld van met het schieten te zijn begon nen. Na de provocatie door de Druzen beantwoordden de christelijke strijders het vuur, zo verklaarden functionarissen van de rechtse christenen. Druzische woordvoerders waren niet be reikbaar voor commentaar. sommige leiders van Solidariteit dat binnen het nieuwe systeem het functioneren weer mogelijk wordt. In de donderdag te behandelen wet is verder een regeling opge nomen volgens welke de minis ter van onderwijs rectores van universiteiten die zijn gekozen door studenten, mag ontslaan. Rectores krijgen het recht hun veto uit te spreken over studen tenorganisaties. MOSKOU (Reuter/AFP) - Vik tor Tomasjinski, de eerste man die de Russische gehei me politie (KGB) voor de rechter daagde, is afgelopen maandag in de gevangenis overleden aan longontste king. Zijn vrouw had vrijdag bericht gekregen dat Tomas jinski was overleden, zo heb ben vrienden van de dissi dent zaterdag gezegd. De 37-jarige Tomasjinski werd in december 1981 gearres teerd toen hij in een recht bank in Moskou verscheen om van de KGB een schade vergoeding te eisen van 13.400 roebel. Hij verklaarde dat de KGB zich niet had ge houden aan de belofte hem naar de Verenigde Staten te laten emigreren. Hij eiste schadevergoeding voor het inkomen dat hij anders in de Verenigde Staten zou hebben verdiend. De Russische dissident Joeri Orlov is sinds 10 juli in hon gerstaking. Dit heeft zijn echtgenote, Irina Orlov, za terdag gezegd tegen westerse verslaggevers. De 58-jarige Joeri Orlov is een van de oprichters van de "Helsinki-groep", die nagaat of Moskou zich houdt aan de akkoorden van Helsinki over de rechten van de mens. In 1978 werd hij wegens anti- Sowjet-activiteit veroordeeld tot zeven jaar werkkamp, ge volgd door vijf jaar binnen landse verbanning. De laatste twee leden van de Pinkstergemeente die bijna vijf jaar in de Amerikaanse ambassade in Moskou heb ben gewoond, hebben van de Russische autoriteiten toe stemming gekregen de Sow- jet-Unie te verlaten. Dit heeft een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken gisteren meegedeeld. Behalve de twee leden van de familie Sjmichalov die vijf jaar in de Amerikaanse am bassade hebben doorge bracht om een' uitreisvisum te verwerven, zullen ook 13 andere familieleden vandaag de Sowjet-Unie mogen verla ten. Overlevenden van het helicopterongeluk worden aan wal gebracht bij St. Marys op de Scilly-eilanden. Van de 26 inzittenden zijn er zes geredde overigen zijn omgekomen. (Foto anp/upi) LONDEN - Twintig Britten zijn za terdag om het leven gekomen, toen de helikopter waarin ze za ten in dichte mist tussen Penzan ce, in het uiterste zuidwesten van Engeland, en de Scilly-eilanden, neerstortte. Zes mensen, onder wie twee kinderen, overleefden de ramp. Door nog onduidelijke oorzaken stortte het toestel drie kilometer van de heliport van St. Mary, het belangrijkste eiland van de Scil- ly-archipel, neer. Het zonk bin nen enkele minuten naar de ter plaatse 60 meter onder het water oppervlak gelegen bodem. door Henk Dam Het ongeluk, de ergste helikopter- ramp in de Britse geschiedenis, gebeurde zaterdagavond toen een Sikorsky-helikopter van Bri tish Airways, die 20 minuten eer der van de heliport in Penzance was opgestegen, nog maar enke le kilometers van de eindbestem ming, het eiland St. Mary, verwij derd was. Het was een extra-vlucht die was ingelast om passagiers die als ge volg van de dichte mist met eer dere vluchten niet vervoerd kon den worden, alsnog naar de Scil ly-eilanden te brengen. Deze ei landen, ten zuid-westen van Land's End, vormen in de zomer maanden een geliefde vakantie bestemming voor vele Britten. De piloot, de tweede piloot, twee oudere dames, een jongen van 12 en een meisje van 14 slaagden er in uit de helikopter te komen, en naar boven te zwemmen. Een derde bemanningslid en 19 pas sagiers, onder wie twee families van elk vijf gezinsleden, kwamen om het leven. De overlevenden werden binnen 25 minuten in veiligheid ge bracht door ijlings toegesnelde reddingsboten. De meesten van hen lagen gisteravond nog in het ziekenhuis om van de schok by .te komen. Het is niet de eerste keer dat met een Sikorsky-helikopter een on geluk is gebeurd. De afgelopen tien jaar zijn bij ongelukken met deze helikopter, die intensief wordt gebruikt bij het verkeer tussen het Britse vasteland en booreilanden in de Noordzee, vijf mensen omgekomen en raakten zes mensen gewond. Een uitgebreid onderzoek is in middels gestart naar de oorzaak van de ramp. Een voorlopige theorie houdt het erop, dat de he likopter beschadigd is geraakt bij een botsing met een zwerm vogels. Bij de plaats waar de Si- korski neerkwam, zijn gisteren tenminste tientallen dode vogels aangetroffen. De betrekkingen tussen Frank rijk en Turkije gaan door een diep dal na de door de Ar meense Asala veroorzaakte explosie op het vliegveld Or- ly waarbij zes doden en tien tallen gevonden vielen. Frankrijk heeft niet alleen het record aan Armeense aanslagen tegen Turkse di plomaten en instellingen, Pa rijs gaat er tot grote Turkse woede vanuit dat er zoiets als een „Armeens probleem" be staat. Dit bleek tijdens de regering van Giscard d'Estaing, het treedt ook aan de dag tijdens Mitterrand. „Geen enkel pro bleem kan met dit soort ge weld worden opgelost", zei deze laatste zaterdag terwijl hij de gewonden bezocht, maar zo'n misschien goed be doelde opmerking gooit olie op het vuur van de Turkse verontwaardiging, die ook tot uiting kwam bij rellen bij een Frans cultureel centrum in Ankara, waar overigens ultra rechtse elementen leken te overheersen. De Turkse pers van rechts tot links is er zeker van dat het bestaan van een aanzienlijke Armeense minderheid - ruim een half miljoen - in Frank rijk de Franse lankmoedig heid jegens het Armeense terrorisme in de hand werkt. Speciaal de ministers van binnenlandse zaken en van defensie zouden overdreven rekening houden met de aan zienlijke contingenten Ar meense kiezers in hun kies districten en in de steden waarvan ze burgemeester zijn. door Frans van Hasselt Maar het kwaadst zijn de Tur ken over het feit dat na elke nieuwe Armeense aanslag de Franse (staats)media zich uit putten, uit de doeken te doen wat er in 1915 en voorgaande jaren met de Armeense min derheid in Turkije is gebeurd en daarmee precies gehoor geven aan wat de terroristen nastreven: publiciteit. Het Armeense standpunt dat er alleen al in 1915 anderhalf miljoen Armenen omkwa men wordt daarbij klakke loos gevolgd, aldus de Turkse klacht, waaraan men de laat ste tijd toevoegde dat dit cij fer alleen al daarom niet juist kan zijn omdat er in dat jaar niet meer dan 1,3 mihoen Ar menen in heel Turkije woon den. Naarmate er meer Turken door Armeense moordenaarshand vallen, komt er ook verande ring in de Turkse opstelling. Tientallen jaren lang, tot diep in de jaren zeventig, heeft de Turkse pers en ook de Turkse diplomatie een bijna absolute stilte bewaard over Armeen se beschuldigingen. Hoog stens was er van tijd tot tijd in een Turkse krant wel eens een verzuchting te lezen, dat de Turkse republiek toch niet aansprakelijk kon worden gesteld voor wat voorafgaan de regimes - het sultanaat en het jong Turkse Drieman schap - hadden bedreven, evenmin als men het tegen woordige Duitsland kan ver wijten wat Hitler met de jo den heeft gedaan. Dit hield een indirecte erken ning in dat het optreden te gen de Armenen verre van klakkeloos was geweest, al ging men niet zover als bij voorbeeld de Westduitsers, de zaak in schoolboeken en andere middelen van com municatie openhartig te be handelen (iets wat de tegen woordige Armeense organi saties van de Turken eisen). De Turkse woede over de voortgaande aanslagen wordt echter de laatste maanden zo groot dat het „taboe" op de Armeense kwestie wordt op geheven, waarbij de histori sche schuldvraag nu juist in het nadeel van de Armenen uitvalt. „Waarmee we nu worden ge confronteerd is het resultaat van onze eigen stilte sinds de Ottomaanse periode", zegt Kamuran Gurun, een Turks topdiplomaat, voormalig se cretaris-generaal van de - voormalige - Centraal Aziati sche Verdragsorganisatie en van het Turkse ministerie van buitenlandse zaken, die een Engelstalig boek schrijft onder de titel „Het Armeense dossier". Daarin zal uit de doeken worden gedaan dat het aantal slachtoffers van roofovervallen bij de depor tatie van 1915 die de Turkse Armenen door de Dar el Zor- woestijn naar Syrië moest voeren, hooguit 300.000 was, een cijfer dat men tegen de achtergrond zal moeten zien van de twee miljoen Turkse doden van de Eerste Wereld oorlog. En dat het de Arme nen waren die met moorden zijn begonnen, in samenwer king met de mede-christelij ke Russische invallers in het oosten, hetgeen de deportatie „strategisch" noodzakelijk maakte. Een en ander gaat samen met eerherstel voor Talat Pasja, een van de leden van het jong Turkse Driemanschap, die de deportatie afkondigde maar gezorgd zou hebben dat deze „zo zachtzinnig mogelijk" verliep. Dat eerherstel voor de politicus, die in 1922 in Duitsland reeds door een Ar meen werd vermoord, teken de zich trouwens al enige tijd in biografieën in de Turkse pers af alsmede in jaarlijks groter wordende ceremo nieën bij zijn graf in Istan- boel. Turkse, ambassades krijgen op dracht alle verhalen over de anderhalf miljoen tegen de spreken en ook buitenlandse schoolboekjes na te pluizen op dit soort passages. Zowel van Armeense als van Turkse intellectuelen (prof. Mumtaz Soysal in de Milliyet) zijn overigens stemmen opge gaan om door een gemengd Turks-Armeense commissie in de diverse archieven, in clusief de Turkse, te laten na gaan wat er nu precies in 1915 plaatsvond. Maar elke nieu we Armeense moordaanslag doet de kansen op uitvoering van dit ook door de Unesco gesteunde plan afnemen. BAZEL (Reuter) - De Bank voor Internationale Betalingen (BIB) in Ba zel heeft Brazilië informeel nog wat uitstel verleend voor de terugbeta ling van het overbruggingskrediet van 400 miljoen dollar dat eind mei al was vervallen. Dat heeft te maken met het besluit van het Internatio nale Monetaire Fonds (IMF) om de kredietverlening aan Brazilië voort te zetten. Een woordvoerder van de BIB zei dat het eigenlijk niet om uitstel van betaling gaat. Besloten is alleen dat wat langer op de Braziliaanse beta ling zal worden gewacht en dat intussen niet van de centrale banken die zich voor het krediet aan Brazilië garant hebben gesteld zal worden verlangd dat ze die verplichting nakomen. De BIB heeft al tweemaal uitstel verleend, de eerste keer tot eind juni, de tweede keer tot 15 juli. In Brazilia had men aangenomen dat de bank wel bereid zou zijn nog een keer formeel uitstel te verlenen in afwach ting van de uitslag van de onderhandelingen met het IMF. BONN - De gedelegeerden op het CSU-partijcongres in München hebben hun chef Franz Josef Strauss een afstraffing gegeven. Met slechts 662 van 859 geldige stemmen werd dit weekeinde de Beierse minister-president voor de twaalfde keer tot CSU-voor- zitter herkozen. Dat komt neer op 77 procent, het slechtste re sultaat in de lange carrière van Strauss. Twee jaar geleden stem den nog bijna 97 procent van de afgevaardigden voor hem. Ook de Strauss-vertrouweling en leider van de staatskanselarij in Beieren, Edmund Stoiber, moest een bittere pil slikken. Met maar 49,9 procent werd hij tot secreta ris van de CSU gekozen. Voor Beierse verhoudingen is dat wel haast een „klap in het gezicht" van Stoiber. In tegenstelling tot Strauss kregen drie van zijn plaatsvervangers wel het volle vertrouwen van het congres. Vooral minister van binnenlandse zaken, Friedrich Zimmermann, boekte vergele ken met twee jaar geleden een uitstekend resultaat. Hij kreeg 764 ja-stemmen. Na het echec voor de „grote voor zitter", die sinds 1961 de CSU als „ongekroonde koning" leidt, werd het congres beëindigd. Er waren niet meer genoeg gedele geerden aanwezig om besluiten te nemen. Daarop, besloot Strauss zijn gebruikelijke slotre de niet te houden. Nog op zater dagavond vertrok hij met vrouw en zoon via Tsjechoslowakije naar Polen en de DDR. Of de Beierse minister-president lei dende politici uit Polen en de DDR zal ontmoeten, is onzeker. In Bonn is enige tijd het gerucht in de wereld geholpen dat Strauss de Oostduitse staats- en partijleider Erich Honecker zou spreken. door Hans Amesz In München is duidelijk geworden dat de CSU niet meer als „één man" achter Strauss staat. Dat komt vooral omdat hy volgens vele partygnoten een dubieuze rol heeft gespeeld bij het verle nen van een krediet van een mil jard mark door een Westduits bankconsortium aan de DDR. Het wordt Strauss kwalijk geno men dat hy als een soort geeste lijke vader van dit krediet is op getreden. De CSU-voorzitter is .er niet in ge slaagd het hele congres duidelijk te maken waarom dit krediet een „verstandige zaak" is. Dat bleek al toen hy op sarcastische en iro nische manier in de Muenchener Salvator-bierkelder zijn kritische partijgnoten probeerde to over tuigen van zijn gelijk. Hy citeere- de een kalenderspreuk: „Lieve god, help mij toch mijn grote mond te houden tenminste zo lang, tot ik weet waarover ik praat..." En: „Sinds ik (bij een bierfeest, red.) tot koning van Beieren gekroond ben, is Beie ren een verlichte monarchie, maar geen democratische repu bliek. Maar voordat zoiets in alle regionen van Beieren bekend is, tot in het Beierse woud...". Strauss kon zijn zin niet afmaken. Een woedend fluitconcert volg de. Anders zo trouwe Strauss- aanahgers voelden zich beledigd. „Wij laten ons hier toch niet voor idioten uitmaken", aldus een ge delegeerde uit Niederbayern. Bondskanselier Helmut Kohl zei in zyn gasttoespraak dat Strauss natuurlijk niet alleen had gehan deld bij de krediet-verlening aan de DDR, waarvoor de bondsre gering borg staat. „Wie op hem scheldt, moet dat ook op mij doen, en omgekeerd", aldus Kohl. De kanselier raadde de ge delegeerden aan nog „geduld" te hebben.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1983 | | pagina 6