Hazes moet VARA redden
vd|»
C
Met de ouwe (televisie)hap op stap
TV-rubriek
Als het totaalplan wordt aanvaard
'Geen krokettenomroep waar cultuur uit de muur komt'
Kan het niet
wat minder
in deze dure tijd
VGCN-extra's:
da
ZATERDAG 9 JULI 1983
Radio - tv - kunst
Niels Holgersson, Tarzan, heer
ser van de jungle, Boeing
Boeing (wat erg eigenlijk hè?),
Dr. Snuggles, Het Orlando
Kwartet speelt Mendelssohn,
Glen Gould speelt Bach,
Countdown 'Nieuwe Stijl',
Stiefbeen en Zoon, Wat geen
oog heeft gezien, Smokkelaar,
Johnnie, De Waltons, De Afri
kaanse olifant, Pippi Lang
kous, Reis in het verleden-
De ouwe hap van deze week. We
gingen weer eens op herhaling.
Het staat me trouwens bij dat
we de film 'Twelve angry men'
ook al eens op het scherm heb
ben gezien, dus die moeten we
er misschien nog bij optellen.
Alleen van het journaal en de
Tour de France-reportages
kunnen we vandaagdedag nog
zeker zijn dat het geen herha
lingen zijn, hoewel het mis
schien zaak is toch goed op te
letten dat ons niet iets over
Beiroet van een jaar geleden in
de maag wordt gesplitst, want
zelfs het informatieprogramma
uit de regio, 'Van gewest tot ge
west', had de afgelopen week
twee onderdelen die we al eer
der hadden mogen zien: 'Rui-
goord, dorp verdwijnt onder
het zand' en 'Sieraden op
Zeeuwse klederdrachten'. Al
dus het programmablad.
Het is met die herhalingen op de
televisie zo'n beetje hetzelfde
als met de voorraad films in de
videotheken. Ik zou verrukt
zijn van al die herhalingen, als
ik vorige week mijn eerste tele
visietoestel had gekocht, en
daarvoor nooit gekeken had.
Want het zijn'in negen van de
tien gevallen (het tiende geval
was 'Boeing Boeing') toch de
beste tot betere programma's
die herhaald worden, en wie
zou niet graag al die mooie pro
gramma's die hij gemist heeft
alsnog willen bekijken? Ik zou
er mijn buitenlandse zomer
vakantie graag voor opofferen,
niet dan? Maar als je, zoals ik
en de rest van de bevolking,
een regelmatige, om niet te
zeggen hartstochtelijke kijker
bent, dan zijn het juist die bete
re tot beste programma's die je
in het verleden gezien hebt.
Eenzelfde soort ervaring heb ik
met de videotheken. Ik zie
daar tot mijn genoegen dat ze
ook heel goeie films in voor
raad hebben, het soort films
waar ik naar toe zou gaan als ze
in de bioscoop in première gin
gen, maar tegelijkertijd moet
ik constateren dat ik juist die
films ook al allemaal in de bio
scoop gezien heb. Ik benijd op
zo'n moment de zestienjarigen
die al die prachtige films van
vijf, tien, vijftien jaar geleden
nog niet gezien kunnen heb
ben en dat nu allemaal via de
videotheek kunnen inhalen!
Nu ik het er toch over heb: het
valt me de laatste tijd op dat er
herhaaldelijk films op de tv
vertoond worden die ook bij de
videotheken te huur zijn, zoals
deze week 'Strawdogs', bin
nenkort 'Moord op de Nijl, vo
rige week 'Morgan, a suitable
case for treatment'. Soms, in
mijn stoutste dromen, verdenk
ik de omroepen ervan dat ze bij
de Hilversumse videotheek
voor een tientje zo'n band voor
drie dagen huren, die fluitend
uitzenden, en daarna weer keu
rig terugbezorgen: de goed
koopste uitzending van de
eeuw! Maar zo werken die din
gen ongetwijfeld niet...
Er is trouwens niet uitsluitend
van herhalingen sprake. De
VARA, die door de jaren heen
altijd al de zendgemachtigde is
geweest met het beste aanbod
uit het Engelse televisiedrama,
komt in Theater Thuis met zes
nieuwe Engelse tv-spelen,
waarvan rustig voorspeld kan
worden dat ze alle zes de moei
te meer dan waard zullen zijn.
Iets anders geaard is de serie
van vier programma's waarin
de VPRO het thema 'angst'
aansnijdt: eerst een documen
taire, gevolgd door de film. En
die films behoren tot de mo
derne classics: 'Strawdogs',
'Repulsion', 'Strangers on a
train'...
En dan is er ook nog de nieuwe
Amerikaanse serie 'Hill Street
Blues', een politieserie die qua
aanpak anders (en vooral be
ter) is dan de doorsnee-politie
serie. Het schijnt de meest be
kroonde tv-serie van de laatste
door
Nico Scheepmaker
jaren te zijn, wat voor de Ame
rikanen pleit, want het is door
zijn kaleidoscopische opzet
geen serie die even makkelijk
te volgen is als 'De commissa
ris', 'Derrick' of'Columbo'. Het
is een Feydeau-achtig komen
en gaan op het politiebureau,
het is een samenklontering van
plotjes, waarbij het wel dege
lijk zaaik is de vorige afleverin
gen *<£ok te kennen om bepaal
de verhoudingen te kunnen
doorzien. 'Hill Street Blues' is,
net als 'Dallas', een doorlopen
de serie, en niet, net als 'Lou
Grant', een serie met welis
waar dezelfde personen met
hun eigen eigenaardigheden,
maar ook met afgeronde plots
per aflevering. Regisseur Ro
bert Butler heeft in het verle
den al eens een Emmy Award
gekregen voor The Blue
Knight', dat was in 1974, en
sindsdien blijkt hij het vak niet
verleerd te zijn. Een goeie
greep dus van de NCRV, trou
wens ook een omroep die altijd
zeer op zijn qui vive is als het
om buitenlandse series van ho
ge kwaliteit gaat.
André v.d. Heuvel: 'Ik word voor deze functie goed betaald.
±(Foto GPD)
HILVERSUM (GPD) - „Eindelijk
gebeurt er weer eens wat bij de
VARA. Als je een fotokopietje
moet maken, ben je drie kwartier
onderweg. Overal even praten
over het Totaalplan". De pers-
voorlichtster van de VARA ziet
de ontwikkelingen binnen de
nog altijd socialistische omroep
wel zitten. Na een periode van
spannende rust, ratelen de ton
gen van het VARA-personeel
weer als slangèn zo snel. „Gezel
lig toch".
Het Totaalplan is een 99 pagina's
tellende nota, die de omroep een
ander gezichtgeeft. Men gokt.
niet meer op een socialistische
groep, maar op de 'gewone mens'
tussen de 25 en 55 met een laag
inkomen en niet al te intelligent.
Volgens het bestuur groeit de
omroep met deze omschakeling
binnen vijf jaar van 500.000 naar
800.000 leden. En dat moet ook,
want „we willen koste wat het
kost A-omroep blijven". Ook als
het je je ideologie kost? Piet van
de Ende, directeur VARA-radio,
verwoordt het als volgt: „Als je
kwalitatieve programma's maakt
met slechte kijk- of luistercijfers,
programma's die dus het effect
missen, dan heb je wel een be
staansreden, maar geen be
staansrecht. De VARA wil zijn
bestaansrecht, dus moeten de
programma's veranderen". Het
gaat dus niet meer om de kwali
teit, maar om de kwantiteit?
„Nee dat niet, maar de mensen
moeten het wel mooi vinden".
Discussie
"Ik zou niet graag behoren bij de
mensen, die het mooi moeten
vinden. Want als je bij die groep
behoort, heb je het niet echt ge
maakt". Marcel van Dam was
woensdagmiddag tijdens de op
namen van het radio-programma
'Het zout in de pap' weer op zijn
vertrouwde manier bezig. Hij zat
een discussie voor over de vraag:
„Hoe moet de socialistische VA
RA zijn culturele taak waarma
ken".
Aan de discussie, die voor een ge
deelte over het Totaalplan ging,
werkten mee: Han Lammers
(landdrost Flevopolder), Jos van
Kemenade (Tweede Kamerlid
PvdA), Piet van de Ende (direc
teur VARA-radio), Albert van
den Heuvel (VARA-voorzitter),
Joop Doorman (mediadeskundi
ge), Jan Kas^ies (directeur voor
het Instituut van theateronder
zoek), Jan Rogier (auteur) en me
vrouw Verweij-Jonker (oud-VA-
RA gediende).
Van Dam bouwde de discussie op
de manier van het televisie-pro
gramma 'Achterkant van het ge
lijk' op. Hij begon over kitsch,
vroeg vervolgens naar kwaliteit
en pakte ten slotte allen op hun
gedane uitspraken. Van Dam:
„Als ik het Totaalplan lees dan
stijgt daar een geur uit op van dat
wordt een verandering op een
wijze waarmee we makkelijker
kunnen concurreren met omioe-
pen als de TROS, Veronica enzo
voort en wij zullen ons daarbij
moeten aanpassen".
Van den Heuvel antwoordde op
lastige vragen als deze, dat het
Totaalplan verkeerd begrepen
werd: „U moet ook niet vergeten
dat het in drie maanden geschre
ven is en dat het slechts een con
cept is". Van Kemenade had het
allemaal wel goed begrepen. Hij
verklaarde, dat hij voor 100 pro
cent achter het plan stond: „Je
moet als omroep rekening hou
den met de smaak van het volk
en daarin kan je altijd nog een
boodschap verwerken".
Rogier was het met deze stelling
niet eens: „Toen Het Vrije Volk
landelijk verdween, heeft André
Kloos gezegd: er moet een boule
vardblad van links komen, er
moet een links blad blijven voor
de massa. Maar dat kan helemaal
niet. Als de VARA een linkse
omroep wil blijven, maar wel
voor de massa, dan zullen ze hun
grenzen moeten verleggen".
Lammers voegde hieraan toe,
dat je als omroep nooit kwaliteit
moet inleveren: „Dan maar ka
pot of een B-omroep".
Mevrouw Verweij-Jonker tenslotte
vond de discussie helemaal niet
nieuw: „Ten tijde van de eerste
radio-uitzending, werd er bij de
VARA al gepraat op welk pu
bliek we ons moesten richten".
Van Dam beëindigde de discus
sie met de opmerking: „Wij allen
dragen de VARA een goed hart
toe, maar dat zal niet het geval
blijven als het een krokettenom
roep wordt, waar de cultuur uit
de muur komt".
Binnen de VARA broeit ook iets.
René Kepper, voorzitter van de
ondernemingsraad, vertelde dat
hij al vele kritische geluiden had
gehoord. 'Roodgloeiend', het
personeelsblad van de VARA,
staat deze week bol met dergelij
ke geluiden. Medewerkster Vlas-
ta van Pelt: „Reageren op het
plan? Wat aardig, we mogen rea
geren. We mochten ook reageren
in de personeelsvergadering en
wat dan nog? Verandert het
plan? Wordt er een nieuw plan
geschreven? Van den Heuvel is
daar niet toe bereid. Terug in ons
hok, het bestuur doet toch niets
HILVERSUM (GPD) - Het VA-
RA-hoofdkwartier aan de Heu
vellaan in Hilversum is een
groot, log en grijs gebouw. De
portier, gekleed in een stoffig
VARA-uniform, houdt je al van
verre in de gaten. Op de balie
waarachter hij zit, staat een rode
roos in een vaas. De hal wordt af
en toe gevuld met voorbijlopen
de medewerkers, ernstig kijkend
op weg naar een volgende verga
dering. De aan de muur hangen
de geluidskasten kunnen 'De In
ternationale' dromen.
Als het aan de huidige voorzitter
van de VARA, ds. Albert van den
Heuvel, ligt, verandert dit beeld;
en wel zo snel mogelijk. Het VA-
RA-bestuur, waarvan hij voorzit
ter is, kwam vorige week met een
Totaalplan. Als dit Totaalplan er
door komt, zal het beeld van de
'socialistische omroep' er onge
veer als volgt uit gaan zien: Het
grijze gebouw krijgt een vrolijk
kleurtje. De portier wordt inge
ruild voor een snelle meid, die je
al van verre toelacht. De dure ro
de roos moet plaatsmaken voor
een goedkope witte anjer, omdat
die bloem het altijd doet. De VA-
RA-medewerkers moeten zo
hard werken, dat er geen tijd
voor vergaderen en ernstige ge
zichten is en de geluidskasten
gaan vanaf nu staan naar Hazes'
'Amor, Amor, Amor'. Waarom
die totale verandering?
Eind vorig jaar bleek de VARA-be-
groting een tekort te vertonen
van enkele tonnen. De vereni
gingsraad nam daarmee geen ge
noegen en droeg het bestuur op
in mei dit jaar met een sluitende
met de opmerkingen die ge
maakt zijn. Als iemand iets zei
over het plan, reageerde het be
stuur met: dat heb je niet goed
begrepen dat lees je verkeerd
Van de inspraak daar geloof
ik niets van. Laten we het er
maar niet over hebben hoe be
stuur en directie omgaan met
'het personeel'. Om in termen
van onze voorzitter te spreken:
God behoede ons voor de VARA
die hij voor ogen heeft. Dat
wordt dan André Hazes leest
Carmiggelt".
Buitengewoon mens
Bob Kaindl, medewerker van de
VARA-gids, schreef ten slotte in
'Roodgloeiend': „Laat ik nou al-
begroting te komen. In januari
kondigden zich nog enkele te
genvallers aan en het VARA-be-
stuur rekende voor dat het tekort
was opgelopen tot ruim een mil
joen. Om dit tekort weg te
werken werden voor dit jaar
reeds ingrijpende bezuinigingen
doorgevoerd en om een tekort in
1984 te voorkomen werden in
maart reorganisaties voorge
steld, die een verlies van 19 ar
beidsplaatsen met zich mee
brachten, voor een deel door ge
dwongen ontslag.
De bonden en de ondernemings
raad van de VARA accepteerden
de plannen niet. Zij eisten van
het VARA-bestuur een totaal
plan voor de toekomst, waarte
gen de reorganisaties afgezet
konden worden. Besloten werd
dat dit plan er binnen drie maan
den zou zijn en dat er zolang
geen beslissing over de reorgani
satie zou vallen. De onderne
mingsraad zat ondertussen ook
niet stil en kwam in mei met een
rapport waarin de VARA-finan-
ciën rooskleuriger werden afge
beeld. Op grond daarvan eisten
de bonden en de ondernemings
raad intrekking van de plannen
voor de gedwongen ontslagen.
Na een eerste weigering van het
bestuur kwam het later toch aan
die eisen tegemoet. Op korte ter
mijn zijn daarom geen acties te
verwachten, maar als het aan het
bestuur ligt, gebeurt er op de lan
gere termijn iets ingrijpends:
„Wat dacht u er van om het werk
nemersbestand van de VARA te
rug te laten lopen van 420 tot 260
tijd gedacht hebben dat Albert
van den Heuvel ook maar een
'gewoon mens' was. Maar nee, nu
moet ik uit een interview met
hem in 'De Tijd' vernemen dat
hij niet zal kijken naar André Ha-
zes. Nota bene het eerste en eni
ge kwaliteitsprogramma dat de
VARA te bieden heeft als vinger
wijzing voor wat de gewone
mensen in de mistige kwalitatie
ve totaaltoekomst boven het
hoofd hangt. André Hazes is
geen spekkie voor zijn bekkie.
Daar blijft hij niet voor thuis, hij
behoort dan ook niet tot die doel
groep waarop de VARA mikt,
zegt hij. zo blijkt hij dus toch een
buitengewoon mens. Geen won
der dat hij het antwoord schuldig
blijft, als hem gevraagd wordt
Herinnering
„Bij ongewijzigd beleid zal het
geen vijf jaar duren voor de VA
RA B-omroep is en geen tien jaar
voor ze een melancholieke herin
nering is geworden". Dat is de
conclusie van het VARA-bestuur
in het Totaalplan voor deze om
roep, een rapport waarin wordt
gesteld, dat de doelgroep weer
op de eerste plaats komt. „De
VARA heeft veel te lang het pro
bleem veronachtzaamd dat zij
vervreemdde van haar achter
ban. Een groot deel van de doel
groep liep in de afgelopen jaren
naar publieksomroepen als de
TROS en kreeg van de VARA
door
Fred van Garderen
een trap na in plaats van dat er
een poging werd ondernomen
om hen terug te winnen. In de
tussentijd werd er onder invloed
van democratieseringsprocessen
alleen maar vergaderd en ging
dat ten koste van het program
mabeleid, de werksfeer en de
doelgroep", aldus het rapport.
Die doelgroep omschrijft de VA-
RA-leiding als 'de gewone man',
tussen de 25 en de 55, met lagere
school en bijvoorbeeld een lage
re vervolgopleiding die een inko
men verdient dat onder de zie
kenfondsgrens ligt. Aan die doel
groep worden in de toekomst
programma's getoetst, door mid
del van panels, uit de leden sa
men te stellen, die een waarde
ring van het gebodene zullen le-
die kreet 'kwaliteitsprogramma's
voor gewone mensen' te concre
tiseren. Hoe kan hij als buitenge
woon mens dat nou ook weten?"
Tijdens de eerder genoemde dis
cussie confronteert Marcel van
Dam de VARA-voorzitter met
deze uitspraak in 'De Tijd'.
„Ach", antwoordt Van den Heu
vel, „een incidenteel geval. Je
moet mij niet op één uitspraak
proberen te vangen".
Na de discussie aan Van den Heu
vel de vraag of hij zich niet-be-
grepen of aangevallen voelt.
Glimlachend zegt hij: „Van Ke
menade begrijpt mij toch?"
Maar de rest dan? Van den Heu
vel: „Ach, ik word voor deze
functie goed betaald en moet
dus wel wat kunnen hebben".
veren. Kortom de kijker wordt
koning.
„Wanneer programma's niet aan de
prestatienorm voldoen en dus
onvoldoende aandacht en waar
dering krijgen van de doelgroep,
moeten zij veranderen of ver
dwijnen. De betrokken program
mamakers kunnen zich laten
om- of bijscholen of moeten de
consequenties trekken". Krasse
taal van voorzitter Van den Heu
vel. Een stelling die nogal wat
consequenties voor de omroep
zelf inhoudt. Op zo'n manier is
het werknemersbestand van 420
naar 260 terugbrengen niet zo
moeilijk meer. Maar wie lopen
weg? De programmamakers, die
achter hun produkt staan en over
het algemeen kwaliteit afleveren.
Watje overhoudt, is de program
mamaker die alles maakt wat
hem opgedragen wordt. De man,
die alleen maar voor zijn geld aan
het werk is. En deze programma
makers moeten zorgen voor kwa
liteit.
De VARA maakt programma's
voor haar belanghebbenden en
die programma's moeten beho
ren tot het beste dat er is. Dat be
tekent voor de radio dat het ac
cent komt te liggen op de infor
matieve taken, terwijl bij mu
ziekprogramma's de culturele en
verstrooiende taak „hand in
hand" dienen te gaan.
De televisie moet de nadruk leggen
op de amuserende functie. Daar
toe zal een „scala van op ont
spanning gerichte programma's
worden ontwikkeld, variërend
van puur amusement via drama
en serie naar talkshows en ande
re praatprogramma's. Daarnaast
zal er „een beperkt aantal snelge-
maakte en spraakmakende infor
matieve programma's" worden
gemaakt.
In de praktijk betekent dat, dat
Sonja, Fame en Willem Ruis de
smaakmakers blijven, dat Achter
het Nieuws blijft omdat dat nu
eenmaal moet (elke omroep
moet een actualiteitenrubriek in
zijn programmapakket hebben -
red.) en dat De Onderste Steen
en Kijk Haar verdwijnen of „be
perkt" op het scherm zullen ver
schijnen.
Een vierde smaakmaker is inmid
dels gecontracteerd om de ont
stane gaten op te vullen: André
Hazes, aangetrokken als een pu
bliekstrekker. Maurice Koop
man, directeur VARA-televisie,
zei vorige week tegen Vrij Neder
land: „De vraag is niet of André
Hazes kan bij de VARA. De
vraag is of mensen die vinden
dat Hazes niet kan bij de VARA,
kunnen bij de VARA".
ADVERTENTIE
Minder mensen
Hoe de VARA-programma's er in
de toekomst ook uit gaan zien,
vaststaat dat zij door veel minder
mensen zullen worden gemaakt.
De VARA heeft op het ogenblik
420 medewerkers in vaste dienst
en zit daarmee ruim boven de
norm die door de overheid aan
omroepen wordt opgelegd. Dit
betekent, dat geld waarmee pro
gramma's gefinancierd moeten
worden, nu opgaat aan loonkos
ten. Daarom wil het bestuur tus
sen nu en 1988 terug naar een
personeelsbestand van 260 a 270
man. Voorzitter Van den Heuvel
zei vorige week in De Tijd hier
over: „De gedachte dat er bij ons
mensen uit moeten is voor velen
onverdraaglijk, maar de gedach
te dat we nu te veel mensen in
dienst hebben op kosten van de
gemeenschap is in hun hoofden
nog niet opgekomen".
Om de inkrimping te bereiken, bij
voorkeur zonder gedwongen
ontslagen, zal onder meer een af
deling 'nieuw werk' opgericht
worden. De bedoeling daarvan is
mensen, voor wie binnen de VA
RA geen of te weinig werk meer
is, met steun vanuit deze omroep
aan nieuw werk te helpen. Daar
bij wordt gedacht aan het opzet
ten van kleine organisaties, clie
in eerste instantie met financiële
steun van de VARA, maar later
op eigen kracht gaan opereren
op de free-lancemarkt.
Wat vinden de bonden en de on-
dernemersraad daar nou van?
Frans Gottmer, woordvoerder
van de dienstenbonden FNV:
„Er wacht de VARA een lange
toekomst van vervelende situa
ties. De prestatiecontrole zal
enorm worden opgeschroefd en
iedereen komt in aanmerking
om af te vloeien. De sociale druk
binnen de onderneming zal daar
door stijgen".
Over het geschetste beleid van het
VARA-bestuur om medewerkers
met steun af te laten vloeien naar
de free-lancemarkt, zegt zijn col
lega Hans Verploeg van de Ne
derlandse Vereniging voor Jour
nalisten (NVJ): „Daar zullen zij
moeten concurreren met een toe
nemend aantal collega's. Dat zal
zeker niet kunnen voor de ruim
honderd mensen die bij de VA
RA op den duur moeten vertrek
ken. Ik verwacht dan ook dat de
VARA toch tot gewongen ontsla
gen over zal moeten gaan wan
neer zij die norm van 260 werk
nemers wil halen".
Wel met de premie van uw ziektekostenverzekering,
niet met de risicodekking, vindt de VGCN, met bijna
300.000 verzekerden één van de grootste ziektekosten
verzekeraars van Nederland De VGCN maakt geen
winst en dat ziet u aan de premies:
alternatieve geneeswijzen meeverzekerd
werelddekking op kostprijsbasis
gratis service EUROCROSS-alarmcentrale o.a. bij
verblijf in het buitenland.
VGCN: lagere premies,hogere dekking ziektekosten
ir geneesmiddelen
Marcel van Dam: 'geen cultuur uit de
Utrecht, V.G.C.N.,
Biltstraat 196.
030 - 71 56 34
I Waar bent u nu verzekerd?
I Gezin: Man- jaar. Vrouw:
■i
i
Bon voor lagere ziektekostenpremie I
I
I
I
jaar Aantal kinderen
