s
Schoolverlaters:
hoop doet leven
Examen achter de rug, wat nu?
Elton John
is jarig op
25 maart
ZATERDAG 9 JULI 1983
PAGINA 15
Examens achter de rug, diploma
op zak en een lange vakantie voor
de boeg. En dan? Het naar
schatting 260.000-koppige leger
jongeren onder de 23 jaar dat dit
jaar de school verlaat, staat voor
de keuze: doorleren of proberen
een plaatsje op de arbeidsmarkt
te veroveren. Met het
ontmoedigende getal van 793.300
geregistreerde werklozen, onder
wie 85.260 schoolverlaters
(cijfers: eind mei) zal dat laatste
waarschijnlijk niet meevallen.
De kans voor schoolverlaters om
op korte termijn aan de slag te
komen wordt, zo staat te lezen in
de Schoolverlatersbrief 1983 van
het ministerie van sociale zaken
en werkgelegenheid, naar
verwachting alleen maar kleiner.
Van de 116.904 schoolverlaters
onder de 23 jaar die in februari
van dit jaar als werkzoekende
stonden geregistreerd, waren er
28.330 al een jaar of langer
ingeschreven.
Slechts 13 procent van de
schoolverlaters die 0 tot 3
"Stom hoor, om nu al van
school te gaan. Wat kun je nou
helemaal? Alleen maar achter
een kassa zitten". Sandra
Slingerland (18) heeft met goed
gevolg het eindexamen HAVO
achter de rug. Werk zoeken is
er voor haar nog niet bij,
doorleren is het devies.
Zij gaat in september naar
MBO-school de Noorderwiek in -
Leiden, in de hoop daar het vak
van modeontwerpster onder de
knie te krijgen. Met het diploma
kan zij eventueel naar de
kunstacademie en de opleiding
biedt de mogelijkheid om het
middenstandsdiploma te halen,
waardoor zij eventueel een eigen
ateliertje zou kunnen opzetten.
Handvaardigheidlerares,
schoonheidsspecialiste en kapster
zijn drie beroepen die Sandra's
interesse hadden, maar die
uiteindelijk toch moesten wijken
voor het modevak. Over haar
kansen op een baan zegt ze: "Ik
geloof niet dat ik er direct werk in
zal vinden, maar ik kan altijd nog
voor mezelf beginnen. Ik ben niet
zo pessimistisch wat de toekomst
betreft".
Spijtbriefjes
Anita Booy (18) heeft
atheneum-examen gedaan en weet
dat een baan vinden tegenwoordig
niet meer zo gemakkelijk is als
vroeger. Daarom is ze in december
al begonnen met solliciteren - tot
nu toe zonder resultaat. Zo'n 23 'tot
onze spijt'-briefjes kreeg ze als
antwoord in de bus. Twee keer
kwam ze iets verder en mocht ze
komen voor een gesprek. Over het
gesprek bij een boekhandel waar
ze op een administratieve functie
had gesolliciteerd zegt ze: "Het
leek allemaal wel goed te zitten.
Maar uiteindelijk kreeg een ander
maanden als werkzoekende stond
ingeschreven vond in 1982 een
baan. In 1981 was dat nog 32
procent, waaruit blijkt dat de
kans voor schoolverlaters om op
korte termijn werk te vinden
sterk is afgenomen. Eenzelfde
ontwikkeling is te zien bij de
schoolverlaters die 0 tot 6
maanden stonden ingeschreven:
53 procent van hen was in 1982
nog werkloos tegen 45 procent in
1981.
Deze cijfers laten zien dat het de
meeste schoolverlaters niet lukt
om binnen redelijke korte tijd
aan een baan te komen. De
prognoses over de toekomstige
situatie op de arbeidsmarkt zijn
ook al niet bepaald bemoedigend.
Door de overgrote vraag naar
werk en het nog steeds afnemende
aanbod zal naar verwachting
over luttele jaren het magische
getal van een miljoen werklozen
worden overschreden. Velen
vragen zich somber af of de jeugd
nog wel langer de toekomst heeft.
meisje de baan omdat ze dichterbij
woonde dan ik. Daar baalde ik dus
wel van".
Anita wil het liefst een baan in de
administratieve of
boekhoudkundige sfeer. Naast het
feit dat dit soort werk haar het
meeste trekt, kwam bij een test op
school naar voren dat haar
kwaliteiten daar ook liggen. De
aversie tegen school heeft haar er
eigenlijk van weerhouden om in
die richting verder te leren. "Ik heb
nog aan de HEAO gedacht, maar
dat duurt me allemaal te lang. Ik
heb al zes jaar achter elkaar op
school gezeten en ik heb er echt
geen zin meer in. Het gaat me
alleen wel een beetje te lang duren,
dat thuis zitten. Ik hoop dat ik
gauw een baantje vind. Verder blijf
ik er erg vrolijk onder, ik ben ervan
overtuigd dat ik eens aan de slag
kom".
"Dat regeringsbeleid, dat is toch
zottigheid. Ze doen niks om
jongeren aan werk te helpen".
John Bakker (18) is een van de vele
jongeren die dit jaar eindexamen
HAVO hebben gedaan. Ook hij
heeft een afkeer van school en wil
liever gaan werken. "Als ik de
HAVO in vijfjaar had gedaan in
plaats van in zeven, had ik
misschien nog wel atheneum
willen doen", zegt hij. "Maar nu
moet ik er echt niet meer aan
denken".
Sportzaak
Maar werken zit er voorlopig nog
niet in, want John moet zeer
binnenkort in dienst. "Dat lijkt me
wel leuk, je schijnt daar een hoop
vrienden te maken. Bovendien ben
ik gedeeltelijk afgekeurd en krijg
ik een administratieve opleiding,
daar heb je tenminste nog wat aan.
Nu hoef ik gelukkig niet over die
hei te rollen". Als de dienst erop zit
wil hij, sportfanaat als hij is, graag
in een sportzaak werken. "Het
Met in het achterhoofd de
gedachte dat er straks misschien
helemaal geen werk meer zal zijn,
gaan jongeren na bijvoorbeeld
het MAVO, HAVO, Atheneum, de
LTS of de LHNO direct op zoek
naar werk. Of zij proberen de
minder vette jaren te
overbruggen door juist zo lang
mogelijk op school te blijven.
Het optekenen van de mening van
een aantal jongeren dat dit jaar
de middelbare school verlaat,
geeft - hoewel het niet
representatief is - een aardig
beeld van de schoolverlater 1983.
Het geeft weer hoe zij hun kans op
een baan inschatten, hun
toekomst tegemoetzien en welke
overweging er ten grondslag ligt
aan de keuze tussen doorleren of
werk zoeken. Enkele
gezamenlijke noemers: ze wonen
allen in Leiden,hun leeftijd ligt
tussen de 16 en 19 jaar en ze
hebben, ondanks de griezelig hoge
werkloosheidscijfers, erg
positieve
toekomstverwachtingen.
liefst was ik wel naar de CIOS
gegaan, maar ik heb geen biologie
en wiskunde gedaan. En dat heb je
daar wel nodig. Bovendien heb ik
een chronische knieblessure, dus
ik zou er niet naar toe
kunnen".
Over het huidige systeem van het
vakkenpakket is hij niet erg te
spreken. "Je moet op je veertiende
of vijftiende al je pakket kiezen,
maar dan moetje ook wel al weten
watje wilt gaan doen. En daar heb
je op die leeftijd toch nog geen
besef van. Wat mij betreft mag het
oude systeem weer worden
ingevoerd, waarbij je in alle
vakken examen moet doen".
Zijn voorkeur gaat zoals gezegd uit
naar werk in een sportzaak, maar
een baantje in een platenzaak of
boetiek wil hij ook wel aanpakken.
Werk in een supermarkt zou hij
daarentegen pertinent weigeren.
"Daar heb ik geen zeven jaar voor
op school gegezeten", vindt hij.
Hij zegt dat zijn houding ten
aanzien van werklozen de laatste
tijd danig is veranderd. "Toen ik
nog op school zat, dacht ik: al die
luie mensen, ze willen gewoon niet
werken. Maar nu ik er zelf mee te
maken heb, zie ik dat dat toch wel
anders ligt. Er zijn er wel die niet
willen en die mogen ze wat mij
betreft ook een lagere uitkering
geven, maar voor de meesten is er
gewoon geen werk. Ik vind dat de
regering wel eens wat meer zou
mogen doen om jongeren aan de
slag te krijgen. Daar zou ik
eventueel nog wel voor gaan
demonstreren".
Werk zoeken
Tegen de uitdrukkelijke wil van
haar ouders heeft Annemarie van
de Meeberg (16) besloten na haar
MAVO-examen de schooldeuren
voorgoed achter zich dicht te
gooien en werk te gaan zoeken. "Ik
heb echt geen zin meer om door te
leren", zegt ze. "Eerst was ik van
Annette Cossee (19): werkloosheid
demotiverend.
plan om naar de HAVO te gaan,
maar daar was ik niet goed genoeg
voor". Drie keer heeft Annemarie
gesolliciteerd en drie keer werd ze
niet aangenomen. Haar voorkeur
gaat uit naar administratief werk of
een baan in een winkel, maar ze
zegt voor zo ver haar capaciteiten
dat toelaten op elk baantje te
zullen solliciteren. "Als je goed
zoekt, is er heus wel werk", denkt
ze. "Verder ben ik van plan om een
cursus steno en typen te gaan
volgen om de mogelijkheden wat
uit te breiden". Vervelen doet ze
zich in elk geval nog niet en om die
drie afwijzingen kan ze zich ook
niet erg druk maken. "Ik kom op
den duur echt wel aan de slag". Ze
krijgt er spijt van, dreigt haar
moeder. Annemarie stelt nuchter
vast dat ze dat dan zelf maar moet
ondervinden.
Annette Cossee (19) heeft haar
atheneum-diploma op zak en is
van plan de sprong naar de
toneelwereld te maken.
Aanvankelijk zou ze dit jaar al
meedoen aan een selectiecursus
voor de toneelschool, maar kwam
daar door de drukke examentijd
niet aan toe. "En eigenlijk ben ik er
ook nog niet helemaal klaar voor",
zegt ze. Ze heeft nu dus een jaar de
tijd om zich erop voor te bereiden.
AJs de financiële kant ook rond is,
gaat zij dit jaar ter overbrugging
naar de Vrije Hoge School in
Driebergen. "Het is een soort
algemeen vormend
onderwijsjaar", legt ze uit. "Er
wordt veel aandacht besteed aan
creatieve en maatschappijvakken,
meningsvorming en beroepskeuze.
Wat dat betreft heb ik op de
middelbare school echt het een en
ander gemist. Daar is alles zo
prestatiegericht en toegespitst op
cijfertjes".
Demotiverend
Het besef van de grote
Anita Booy (18): thuis zitten gaat
lang duren.
Alfons Groenendijk (19): eerst
maar beroepsvoetballer.
werkeloosheid onder jongeren
heeft de laatste jaren op het
atheneum erg demotiverend
gewerkt, vindt ze. "Soms dacht ik:
waar doe ik het voor? Er is toch
geen werk. Maar aan de andere
kant hoef ik me eigenlijk ook niet
te haasten. Dat atheneum-diploma
heb ik gewoon alvast".
Mocht de financiële kant om wat
voor reden dan ook niet
rondkomen, dan zal Annette op
een baantje uitgaan. "Ik moet er
niet aan denken om de hele dag
thuis te zitten", zegt ze. "Ik zou elk
baantje aanpakken dat me werd
geboden. Ik hoop althans dat ik
niet te kieskeurig zal zijn. Werk in
een slachthuis is eigenlijk het
enige dat ik pertinent zou
weigeren".
Annette is fel voorstandster van
een andere waardering van het
begrip arbeid. "Het zou niet zo
ontzettend belangrijk moeten zijn.
Ook vrijwilligerswerk zou meer
gewaardeerd moeten worden, vind
ik. Wat maakt het nou uit of je
ervoor betaald krijgt of niet?".
Zij ziet nog het meeste heil in
deeltijdarbeid als oplossing voor
de werkloosheid. "Het
beschikbare werk moet eerlijker
verdeeld worden. En de regering
zou met meer banenplannen
moeten komen voor
schoolverlaters".
Het bedje van Alfons Groenendijk
(19) lijkt voorlopig wel gespreid:
met een bal weet hij kennelijk zo
goed raad dat hij een contract
aangeboden heeft gekregen bij de
voetbalclub F.C. Den Haag en is
daarmee in elk geval tot volgend
jaar juli onder de pannen.
Bovendien kan deze club hem
waarschijnlijk nog aan een
deeltijdbaan helpen. "Als
jeugdleider bijvoorbeeld", zegt hij.
"Ik heb daar wel wat
kruiwagentjes, die heb je denk ik
ook wel nodig als je aan de slag
wilt komen".
L
.X/ I
v 1
John Bakker (18): graag in een
sportzaak.
Janet Koper 16): de meesten
willen kapster worden.
Toch ziet hij er wel het nut van in
om na de HAVO verder te leren.
"Ik zou graag profvoetballer willen
worden. Maar èls dat gebeurt is het
ook niet voor altijd. De
journalistiek zie ik wel zitten. Maar
voorlopig moet ik me nog verder
waarmaken in de voetballerij. Ik
heb een jaarcontract, misschien is
het volgend jaar wel afgelopen.
Maar dat zie ik dan wel weer.
Zorgen over de toekomst heb ik
niet".
Leerlingenplaats
Janet Koper (16) heeft haar
LHNO-diploma binnen en gaat nu
naar Academie De Laan in Den
Haag voor een MBO-opleiding
Civiele Dienst. Ze weet zelf nog
niet zo goed uit te leggen wat dit
precies inhoudt. "Veel mensen
zullen wel denken: wat een trut dat
ze niet eens weet wat voor
opleiding ze gaat doen, maar het is
moeilijk te omschrijven".
Dan maar het info-boekje erbij
gepakt. Dat meldt, vrij vertaald,
dat de school opleidt tot hoofd van
de huishoudelijke diensten van
bijvoorbeeld ziekenhuizen en
hotels. "Ik ben de enige van mijn
klas die hier naartoe gaat", zegt ze.
"De meesten willen kapster
worden. Ik denk dat die meer
gegokt hebben dan dat ze er echt
over hebben nagedacht".
Volgens Janet biedt haar
toekomstige opleiding aan De
Laan veel mogelijkheden. "Ik zie
regelmatig advertenties in de krant
waarvan ik denk dat ik dat werk
met zo'n opleiding zou kunnen
doen".
Peter Deegenaars (18) was tijdens
ons gesprek nog bezig met zijn
eindexamen LTS. Voor het
theoretische gedeelte van het
timmervak, de richting die hij op
school heeft gekozen, is hij
geslaagd, maar hij moet nog een
praktisch examen afleggen. "Ik
Annemarie van de Meeberg (16).
wie zoekt vindt werk.
Peter Deegenaars (18): kiezen
voor technische opleiding.
(Foto's Holvast)
twijfel eraan of ik het wel zal
halen", zegt hij. "Ik ben niet zo
goed". Mocht hij toch slagen, dan
denkt hij dat er misschien een
leerlingplaats voor hem is in de
bouwwereld.
Zo'n leerlingplaats houdt in dat de
leerlingen in bedrijven van de
sector waarvoor zij gekozen
hebben (grafische technieken,
bouw, metselen, metaalbewerken,
autotechniek) al vóór hun
eindexamen een kijkje nemen en
zich oriënteren. Op advies van de
school kunnen zij na hun examen
dan eventueel voor vast worden
aangenomen. Ook het
arbeidsbureau bemiddelt in dit
systeem. "Je zit in deze tijd echt
niet slecht met een technische
opleiding", is de vaste overtuiging
van schooldecaan C. Jansen. "Er is
nog erg veel vraag naar deze
mensen".
Toekomstplannen
Studeren en werken, nog nooit zijn
deze eigenlijk vanzelfsprekende
zaken zo'n probleem geweest als
thans het geval is. Tien jaar
geleden konden de meeste
jongeren die van school kwamen
min of meer gaan studeren wat ze
wilden. Daar is onder invloed van
de toenemende werkloosheid en
de invoering van studentenstops
een eind aan gekomen. Werk
vinden is daardoor voor de
schoolverlaters van nu nog eens
extra moeilijk geworden: zij
hikken tegen de grootste
na-oorlogse werkloosheid aan.
Desondanks maken de op deze
pagina geïnterviewde jongeren
niet de indruk wanhopig en
depressief hun toekomst tegemoet
te zien. Ze willen lekker vakantie
houden en dan rustig aan de gang
met solliciteren of studeren. Een
nog steeds groeiend leger van
thans bijna 800.000 werklozen kan
hen er niet van weerhouden mooie
toekomstplannen te maken.
Zomaar even een schoolagenda ko
pen is er vandaag de dag niet meer
bij. Was er vroeger slechts één
toonaangevende agenda, tegen
woordig zijn dat er wel tien. Er is
een ware cultus rond het 'huis-
werkboekje' aan het ontstaan.
Nog maar een enkeling is geïn-
tresseerd in een eenvoudig kaftje
met daarin witte gelinieerde blad
zijden. De hedendaagse huiswerk-
boekjes zijn kleurrijk en hebben
bij aankoop het gewicht van min
stens één schoolboek.
Popsterren, filmsterren, mooie vrouwen
en mannen, motoren, foto's van gelief
den - ze worden rustig over het huis
werk heengeplakt. De uitgevers sprin
gen daar gretig op in. Fraaie kleuren
foto's, geinige tekeningen, leuke mop
jes larderen de weken.
Zelfs de erkende boekhandelaar die
meestal de neus optrekt voor deze
handel, heeft toch zo'n zestien ver
schillende exemplaren op de toon
bank voor het grijpen liggen. De prij
zen variëren van vier tot acht gulden.
De 'Onwijze Schoolagenda' wü strip-
kunde als een nieuw vak op school in
troduceren. De koper van dit exem
plaar kan maar het beste van het vrou
welijk geslacht zijn, als je tenminste
afgaat op de informatieve bladzijden
waarop melding wordt gedaan van de
meidentelefoon, vrouwengroepen,
werkgroepen vrouwen en S.M., pedo
filie en transsexualiteit.
Yvonne Jongbloed en Leontien van
Rosse, leerlingen uit drie havo, be
schouwen zich als voorlopers van de
striptrend. Vorig jaar lieten zij hun oog
al vallen op 'Snoopy'. Dit infantiele
doch speelse hondje dat in de met
blauw uitgevoerde agenda van het ko
mend schooljaar goed tot zijn recht
komt, markeert ook vele t-shirts, tas
sen, schriften en felicitatiekaarten.
Een ware rage waarvoor, zoals de jon
gens uit de derde klas havo enigszins
schamper opmerken, met name de
meisjes "plat gaan".
Voorts proberen ook andere stripfiguren
zoals Asterix, Jan Jans en de kinderen
Garfield en Eppo per agenda in de
nogal wat denkwerk moeten hebben
gevergd. "Heb je hier al eens aan ge
dacht, maak 's morgens vroeg je huis
werk. Het lukt yeel beter en je kunt 's
avonds lekker wat anders doen". Uit
ervaring: trap er niet in.
De andersdenkenden. Voor deze groep
is er de 'Te Agenda', waarschijnlijk af
geleid van de enigzins stoffige jaren
zeventig kreet 'te gek'.
De redactie van de 'Te Agenda' waar
schuwt vooraf. Alleen kopen als je een
eigen mening hebt. Al is die ook van
een ander. Op 'verantwoord' papier
staat het bol van de actiegroepen. Van
de Eerste Nederlandse Fietsers Bond
tot Lekker Dier. De informatieve afde
ling gaat van verslavende medicijnen
tot adressen voor abortus. Daarnaast
geeft de zogeheten 'Natte Pagina' on
deraan elke schoolweek ook nog de
nodige tips.
Tot slot de agenda zonder naam - simpel
weg agenda. De kartonachtige kaft
met daarin een aantal lesroosters, cij
ferlijsten en 52 weken. Ze bestaan. In
de eindexamenklassen weten de leer
lingen zoiets weer te waarderen. Bij
een aantal in vijf atheneum is zelfs de
lerarenagenda in trek, voornamelijk
om de ruimte voor de ctffers en het
huiswerk, want dat was in de voor
gaande jaren met die andere agenda's
toch knudde geweest, beamen ze nu
zelf. Maar allemaal, ze zijn in de vjjfde
klas gekomen, met of zonder degelijk
huiswerkboekje.
Eén naam
Zo blijkt maar weer: aan de uitvoering
van een schoolagenda moet niet al te
veel waarde worden gehecht. En dat
begrijp je pas echt goed als je aan het
einde van het jaar op agenda-inspectie
gaat. De één heeft er een geheim dag
boek van gemaakt, de ander heeft de
popsterren bedolven onder plukken
haar van aardige klasgenoten. De der
de heeft er een kunstwerk van ge
maakt door het geheel te omkleden
met spijkerstof. Er zyn er zelfs bij die
alleen nog een bundeltje bladzijden in
de hand houden. Een enkeling heeft
een agenda waarin op elke bladzijde
dezelfde naam staat. En misschien is
dat wel het mooist.
gunst te vallen bij de scholieren. Ik
weet niet of een stripverhaaltje als
"Meester uw gulp staat open" (Ant
woord: "Ben je niet wat te oud voor
die flauwe grapjes") nu zo de lachspie
ren van de jongeren in beweging zet.
De tekening die erbij hoort valt wat
mij betreft ook niet in de prijzen. Joop
Wiggers BV, die twee van dit soort
stripagenda's uitbrengt, duikt wellicht
in het gat in de markt.
Surf
Navraag leert dat de jongemannen in de
drie havo-klas een lichte voorkeur
schijnen te hebben voor de sport. En
ook op dit gebied is er heel wat te
koop. De 'Surf/Schoolagenda' valt op
door het onhandelbare langwerpige
formaat, dat waarschijnlyk nog niet
eens past in een schooltas ter grootte
van een vioolkoffer. Op de woelige wa
teren van de voorzijde past net één in
actie zijnde surfer. Zelfs het lesrooster
is ondergeschikt gemaakt aan het
plankzeilen. De eerste bladzijde is hier
bedoeld voor de 'eigen inbreng': een
surffoto van jezelf.
Ook de weekeinden staan in het teken
van deze sport. Deze huiswerk- of her
senloze dagen zijn benut om de fana
tieke beoefenaar op de hoogte te bren
gen van de surfwedstrijden en dat blij
ken er nog heel wat te zijn. Alsof het
voortdurend vakantie is. Zeer frustre
rend. Daarvan getuigt het strip-surf-
mannetje dat elke pagina opsiert. "Be
ter surfgek dan doodnormaal", is zijn
devies. Het debiteren van 'bon mots' is
niet bepaald de sterkste kant van deze
watersporters.
De 'Nieuwe Agenda' heeft een andere
trekker: een tennisspecial - liefst zes
tien pagina's - met speciale instructies
van vedetten als Connors, McEnroe,
Lendl en de dame Lloyd-Evert. Na het
lezen hiervan lijkt het allemaal zo een
voudig. Ik kan mij voorstellen dat dit
boekwerkje onder de aardrijkskunde
les wordt doorgenomen, juist als En
geland ter sprake komt. Immers, ie
dereen die een beetje belangstelling
heeft voor het tennissen ziet bij dit
land toch onmiddellijk het centre-
court van Wimbledon voor zich.
De warenhuizen koketteren met de Adi-
das-Super-Sport-Agenda. Voor de af
wisseling is de voorkant van deze
agenda er in twee uitvoeringen. De in
houd blijft hetzelfde. Alle groten zijn
erin opgenomen. Bij het aanschouwen
van deze atletische fotogenieke figu
ren verbleekt elk lichaam dat zich nog
in de puberteit bevindt.
Pop
Tijdschriften als Hitkrant en Popfoto
maken reclame voor hun popsterren.
De agenda's die voor de herkenbaar
heid ook onder die naam te verkrijgen
zijn, laten niet veel anders zien. 'Doe
Maar' op de voorkant, Hennie Vrien-
ten in close-up op een binnenpagina.
Het is allemaal zo voor de hand lig
gend: de hits van '82, top 100-singles
en de verjaardagen van de popsterren
(Elton John 25 maart).
Om nog een beetje te doen voorkomen
dat we hier met een agenda te doen
hebben en niet met een kleinere uit
voering van het tijdschrift, heeft de
redactie enkele tips opgenomen die
door
Saskia Stoelinga
(Foto Holvast)
