Ons werk is broodnodig"
Stadsvernieuwing
in Leiden tussen
hoop en vrees
een ware pioniersgeest
m«ii
"Er heerst in Stevenshof
-C
Bezuinigingen bedreigen bureaus voor school- en beroepskeuze
B en W: geen gevaar
voor kwaliteit drink
water in Merenwijk
VRIJDAG 24 JUNI 1983
Leiden
door
Miep Hoenson
LEIDEN - Een man van middelbare leeftijd komt na twin
tig jaar tot de verbijsterende ontdekking dat hij destijds
het verkeerde vak heeft gekozen. Een jongen van zeven
tien ervaart dat hij op school het verkeerde vakkenpakket
heeft gekozen: het beroep dat hij wil uitoefenen is met zo'n
pakket onbereikbaar.
Een jongen van zeventien of een
man van vijftig: beiden kunnerf
ze aan de bel trekken bij een ad
viesbureau voor school- en be
roepskeuze, zoals dat bijvoor
beeld in Leiden al dertig jaar
bestaat. Maar het kind dat op
school slecht meekomt, het
meisje dat van studierichting
wil veranderen en de werkloze
kleuteronderwijzeres kunnen
zich na bemoeienis van de ad
viesbureaus een stuk opgeluch-
ter voelen.
Vaak komen ze (te) laat, maar beter
laat dan nooit. Want een verkeer
de beroepskeuze kan een men
senleven aardig vergallen. Ie
mand die zich in zijn werk onge
lukkig voelt is dat vaak ook bui
ten werktjjd.
ke volksgezondheid wordt juist
in deze crisistijd drastisch ge
kort. Terwijl ons werk broodno
dig is en de eigen bijdragen van
de cliënten het plafond al heb
ben bereikt".
De tarieven schommelen ruwweg
tussen de 45 en 450 gulden, af
hankelijk van het soort onder
zoek en gebaseerd op het bruto
inkomen van de cliënt. Zou de
steun van de overheid wegval
len, dan moeten de bureaus hun
cliënten een slordige achthon
derd gulden in rekening bren
gen.
Meer werk
De bureaus voor beroepskeuze in
Nederland hebben hun handen
meer dan vol. De behoefte aan
oriëntatie en advies over de keu
ze van een opleiding of een be
roep neemt in deze tijd van hoge
werkloosheid alleen maar toe.
De bezuinigingsgolf heeft dit we
reldje evenwel ook overspoeld.
Ondanks meer werkaanbod heb
ben de bureaus de afgelopen
twee jaar zo'n 17 procent van hun
subsidie moeten inleveren. Het
ministerie van sociale zaken wil
dat er de komende tijd nog eens
drie miljoen (twaalf procent)
wordt bezuinigd. Niet zozeer in
materiële, als wel in personele
zin komen de bureaus nu tekort.
De ombuiging heeft tot dusver
ongeveer honderd medewerkers
brodeloos gemaakt. De erkende
particuliere bureaus, gebundeld
in de Nederlandse Vereniging
Beroepskeuzewerk, moeten con
stateren dat hun cliënten in de
kou komen te staan. Andere in
stanties zijn niet in staat het
werk van deze bureaus over te
nemen, aldus 4e Vereniging, die
heftig heeft geprotesteerd tegen
de gang van zaken.
Directeur B. van Gelderen van het
Christelijke Adviesbureau voor
School- en Beroepskeuze in Rot
terdam (met een vestigingspunt
in Leiden) is het hartgrondig met
dat protest eens. Van Gelderen:
"De hele sector van de geestelij-
Te laat
De ervaring leert dat de financiën
voor de meeste mensen nu nog
net geen beletsel vormen om een
beroep op het bureau te doen.
Let wel: èls ze eenmaal op het
bureau zijn aangekomen. Want
velen belanden er wel erg laat, zo
meldt de medewerkster van het
bureau in Leiden, adjunct-direc
trice mevrouw N.M. Shamier-
Habermehl. "Die mensen had
den een nare tijd kunnen voorko
men. Allerlei omwegen waren
triest genoeg niet nodig ge
weest".
Zijn ze eenmaal over de drempel,
dan zijn er binnen het bureau
een aantal mogelijkheden. Varië
rend van antwoorden op vragen
over te volgen opleidingen tot
een psychologisch onderzoek.
Het bureau kan bijvoorbeeld
aanvullende cursussen regelen
voor jongeren, die achteraf mer
ken een verkeerd of een te be
perkt vakkenpakket te hebben
gekozen.
Een uitgebreide zitting - anderhal
ve dag! - is pure noodzaak, wil
de adviseur er achter komen wel
ke beroepsmogelijkheden voor
de betrokken klant passend zou
den kunnen zijn, of waarom deze
al twintig jaar met tegenzin een
bepaald beroep uitoefent. Me
vrouw Shamier: "En dat laatste
komt helaas maar al te vaak voor.
Tja, hoe kan het gebeuren dat ie
mand twintig jaar ergens zit vast-
Mevrouw Shamier-Habermehl: "Hoe ouder je wordt, hoe beroerder je je
voelt als het met het werk niet goed zit". (Foto Holvast)
geroest? Vaak is zo iemand er
gens ingerold en heeft hij een
plekje veroverd, kon niet gemak
kelijk meer opstoppen en daar zit
'ie dan. Hoe ouder je wordt, hoe
beroerder je je voelt als het met
het werk niet goed zit. Samen
moet je gaan zoeken naar moge
lijkheden waar zo iemand beter
kan functioneren. Voor zulke
mensen is de arbeidsmarkt altijd
moeilijker, niet alleen in een tijd
als deze".
Test
Op bureaus voor beroepskeuze
heeft men niet de opperste wijs
heid in pacht. Er wordt geen
garantiebewijs verstrekt, want
de conclusies van een onderzoek
zijn nog geen verzekering voor
honderd procent succes bij stu
die, opleiding of de uitoefening
van een beroep.
Beide woordvoerders weten dat de
cliënt het lang niet altijd eens is
met het advies dat het bureau
geeft. "Onze visie kan uitnodigen
tot een discussie, tot een afwe
ging van factoren". Het bureau
probeert de betrokkene zijn of
haar eigen weg te laten vinden.
De klant is en blijft koning.
Eén van de werkmethodes van het
bureau is een psychologische
test. Van oudsher hangt er een
LEIDEN - De hoofdleidster van de
kleuterschool 'De Wigwaï#, Ma
rian Zandbergen, is niet zoals
met vele kleuteijuffen in den lan
de gebeurd, gepasseerd voor het
hoofdschap aan een basisschool.
Met ingang van het nieuwe
schooljaar heeft zij de leiding
van de openbare Stevenshof-ba-
i sisschool die totdat het schoolge
bouw in deze nieuwe wijk klaar
is, tijdelijk wordt gehuisvest in
de Antoniusschool aan de Bos-
huizerlaan.
Een geval van positieve discrimi
natie? "Ach, dat zeggen ze nu na
tuurlijk weer". Ze laat het bij dat
ene zinnetje. "Het heeft geen zin
om hier hele betogen over te
houden".
Om er geen misverstanden over te
laten bestaan: Marian Zandber
gen heeft gewoon gesolliciteerd
en is door de gemeente Leiden
goed bevonden om hoofd te wor
den van een school die - zowel
letterlijk als figuurlijk - van de
grond af aan moet worden opge
bouwd. Zeven jaar geleden is zij
begonnen met de studie Pedago
giek. Beide diploma's (MO-A en
B) zijn thans in haar bezit.
De eerste 25 pioniers, kleuters en
leerlingen in de leeftijd van vier
tot tien jaar staan al ingeschre
ven voor het openbaar onderwijs
in de Stevenshof. Samen met
haar collega René Bakker, nu
nog onderwijzer op de Lucas van
Leijdenschool, hoopt zij deze
kinderen en hun 'ouders enthou
siast te kunnen maken voor het
opzetten van een nieuwe school?
Pioniersgeest
"We hebben eigenlijk niets", zegt
ze rustig. "Maar plannen zijn er
genoeg. En op een kennisma
kingsavond van de eerste bewo
ners heb ik al gezien dat er meer
mensen zijn die er schik in heb
ben iets op te bouwen. Er heerst
een ware pioniersgeest".
De leerlingen die de eerste tijd met
een bus van hun nieuwe woon
huis naar de school in Leiden-
Zuidwest gaan, zal het aan niets
ontbreken. Juffrouw Zandber
gen en meester Bakker hebben
al besloten dat één van hen elke
morgen mee zal gaan met de bus.
"Op deze manier kunnen we con
tact onderhouden met de oüders
die 's morgens bij de bus staan
en voor de leerlingen is het dan*
allemaal niet zo vreemd".
Vooralsnog zijn er geen plannen
een bepaalde onderwijsrichting
(Jena, Montessori) aan te han
gen. Zandbergen: "Nee, ik denk
dat wij de richting uitgaan van
een gewone basisschool, waar
veel wordt gewerkt met thema's
en projecten. En ook willen we
het voor beide partijen belang
rijkste motief: 'plezier in school'
niet uit het oog verliezen".
Voorts zal er worden gewerkt
met een continu-rooster. Dat be
tekent dat er op school wordt
overgebleven en de lessen om
kwart voor drie ophouden.
Evenals in andere wijken in Lei
den, zal er ook in de Stevenshof-
polder een verzuild onderwijs
systeem komen. In de tijdelijke
huisvesting aan de Boshuizer-
laan zullen tevens het protes
tants-christelijk en katholiek on
derwijs worden ondergebracht.
Het pc-bestuur heeft nog geen
hoofd benoemd. Voor de katho
lieke school is enkele dagen gele
den H.H.C. Albersen aangewe
zen, nu nog hoofd van de voor
het nieuwe schooljaar opgehe
ven Antoniusschool.
Zandbergen: "Over samenwerking
is nog niet echt gesproken. Na
tuurlijk moeten we daar naar
streven. Immers, de kinderen
gaan allemaal met dezelfde bus
mee. Die is 'ontzuild'. En ook op
de nieuwe school in de Stevens
hof zitten we eigenlijk in één ge
bouw, dat via een eenvoudig
wandensysteem wordt verdeeld.
Met drie scholen zo dicht bij el
kaar ligt samenwerking eigenlijk
voor de hand. Ik hoop dat het er
ook van komt".
waas van geheimzinnigheid en
huiver rond dit fenomeen. Vol
gens Van Gelderen is dat volko
men ten onrechte. Maar boven
dien: het bureau kan er niet om
heen, wil het erachter komen hoe
creatief, taalvaardig, technisch
en intelligent de cliënt is. Van
Gelderen daarover: "We moeten
toch wel? De cliënt heeft niets
aan mijn eigen observaties en
meningen alleen. Ook een psy
choloog, een onderzoeker of ad
viseur is maar een mens. Er zijn
gewoon methodes voor om ie
mand te beoordelen. En zo'n test
is een bruikbare methode. Het
intelligentie-onderzoek moet je
verrichten, anders kun je niet ad
viseren. En dan gaat het niet lou
ter om te kijken hoe intelligent
iemand is, maar hoe je met die
intelligentie in een bepaald be
roep kunt functioneren".
Echt huiverig voor de dingen die
achter de muren van de Heem
raadssingel (Rotterdam) of de
Steenschuur (Leiden) plaatsvin
den zyn volwassenen maar al te
vaak. Kinderen daarentegen
staan veel onbevangener tegen
over de gesprekken en tests. Het
'wat gaan ze met me doen?' blijkt
al gauw niet zo ter zake omdat
het bureau openheid propageert
en de cliënt de noodzakelijke
conclusies en gegevens te horen
krijgt. Van Gelderen houdt er
niet van dat alleen psychologen
zich over deze uitslagen zouden
buigen. Iemand die een beroep
doet op een bureau voor be
roepskeuze moet inzicht in zijn
mogelijkheden én beperkingen
krijgen.
De mogelijkheden, genoemd in de
advisering, moeten los worden
gezien van de gigantische wer-
loosheid van nu, zo oordeelt me
vrouw Shamier. "Mensen vragen
me vaak in welk beroep nog
brood zit voor hun kind. Op dat
soort vragen kan ik echt niet in
gaan. Je kunt er eenvoudig geen
peil op trekken. Ik ben geen
waarzegster, ik kan niet voor
spellen welke beroepen over
pakweg tien jaar gewild zijn of
perspectief bieden".
Het beroep van beroepskeuze-ad
viseur in elk geval niet, indien
bezuinigen het sleutelwoord
blijft voor de beroepskeuze-in
stellingen in ons land. De twee
woordvoerders hebben uiteraard
zo hun twijfels over de gevolgen
van die bezuinigingen. Over
stelpt met aanvragen als ze nu al
worden, vrezen ze in de toe
komst niet meer aan die
vraag te kunnen voldoen.
LEIDEN - De kwaliteit van het
drinkwater in de omgeving van
het wijkpark op de voormalige
vuilstort in de Merenwijk is niet
in gevaar. Ook kan met vrij grote
zekerheid gesteld worden dat er
geen gevaar voor de volksge
zondheid is. Dat antwoorden B
en W pp vragen van de CDA-frac-
tie. Het CDA stelde de vragen
naar aanleiding van het provin
ciaal bodemonderzoek.
Het college is niet van plan om nog
deze zomer nader onderzoek te
laten verrichten naar de vervui
ling van de vuilstort. B en W wij
zen erop dat dit een zaak voor de
provincie is. Het college wijst
ook het verzoek van het CDA
van de hand om voorlichting aan
de omwonenden te geven. Een
voorlichtingscampagne zou zelfs
averechts kunnen werken en de
In omgeving vervuild wijkpark
Meer Leids nieuws
op pagina 17
bezorgheid van de wijkbewoners
kunnen vergroten.
In de beantwoording van de vra
gen klinkt gewoontegetrouw de
nodige spot en verwijten door
aan het adres van de grootste op
positiepartij. B en W wijzen er
fijntjes op dat het een CDA-gede-
puteerde is. die verantwoordelijk
is voor het provinciaal milieube
leid. "Wij zien dan ook geen re
den de betreffende CD A-gedepu
teerde laksheid te verwijten", in
sinueert het college.
en W wijzen ook op een artikel in
het Leidsch Dagblad van 25 april
over het werkbezoek van het
CDA aan de Merenwijk, waarin
de stortplaats als gifbelt werd
aangeduid. "Ondanks de zuivere
intenties van het CDA zelf, zoals
deze blijken uit de tekst van de
gestelde vragen, heeft men niet
kunnen voorkomen dat de stort
plaats in de publicatie werd aan
geduid als gifbelt. Hieruit blijkt
duidelijk, dat voorlichtingsacti
viteiten, die niet in verhouding
staan tot de omvang van het pro
bleem, de nadelige psycho-socia-
le effecten kunnen oproepen,
waartegen in ander verband de
CDA-fractie juist gewaarschuwd
heeft". De benaming gifbelt
werd gebezigd door CDA-raads-
lid Karstens.
Het college verwijt het CDA ook
dat de CDA-ers die van de com
missie voor ruimtelijke ordening
deel uitmaken, op het moment
van het werkbezoek al geruime
tijd de beschikking hadden over
de schriftelijke vragen van raads
lid Hoekema (D'66) over dezelfde
materie en informatie van de di
rectie milieu naar aanleiding van
de vragen.
Auto gestolen
LEIDEN - Vanaf het parkeerter
rein van een autogarage aan de
Vijf Meilaan is gistermiddag een
gloednieuwe witte Ford Escort
gestolen. De politie zoekt in vér-
band met deze diefstal naar een
ongeveer 30-jarige man met
zwart haar. Deze niet zo lange
man droeg een zonnebril, rood
Feyenoordpetje en een geruit
colbertje. Het kenteken van de
auto luidt JX-48-KH.
LEIDEN - In het kader van de 'roze
front-manifestatie' die morgen in
Leiden wordt gehouden, organi
seert de afdeling Leiden van de
NVSH een zogenaamd integra-
tiefeest. Dit feest zal vanaf 22.00
uur worden gevierd in het
NVSH-pand aan het Rapenburg
48 met medewerking van de be
kende Leidse discjockey Nico
Bill.
LEIDEN - Goed nieuws van het
stadsvemieuwingsfront.
Staatsecretaris Brokx van
volkshuisvesting maakte deze
week bekend dat in de periode
tot 1987 ruim vier miljard gul
den zal worden gereserveerd
voor de verbetering van de ou
de stadswijken. Dat is bijna an
derhalf miljard meer dan tot en
met dit jaar het geval was.
Een goede zaak voor de Leidse
binnenstodsbuurten, of is dat
te vroeg gejuicht? De laatste ja
ren is onnoemelijk veel opge
knapt in de oude wijken maar
er moet nog heel wat verspij
kerd worden voordat de ver
paupering geheel zal zijn weg
gepoetst. De verbetering van
de oude stadswijken kan al
leen doorgaan als het rijk daar
voor voldoende financiële mid
delen beschikbaar stelt. Extra
geld voor de stadsvernieuwing
zou een geschenk uit de hemel
zijn juist nu de bodem van het
geldpotje, waaruit tot dusver
kon worden geput, in zicht
komt.
Een nadere beschouwing van de
plannen van de staatsecretaris
leert echter dat de beloofde
verdubbeling van de financiële
inspanning op geen stukken
na wordt gehaald en dat de
continuïteit van de stadsver
nieuwing in Leiden geenszins
is gewaarborgd. De vier grote
steden en de Vereniging van
Nederlandse Gemeenten
(VNG) hebben al teleurgesteld
gereageerd op de plannen van
de staatssecretaris. Volgens de
vier heeft de aangekondigde
verhoging van het budget wei
nig om het lijf.
De Leidse wethouder Waal van
stadsvernieuwing spreekt over
"optisch bedrog" waar het gaat
om de aangekondigde verho
ging van de uitgaven voor de
stadsvernieuwing. Subsidiere
gelingen die tot dusver bij an
dere departementen waren on
dergebracht zijn overgeheveld
naar de stadsvernieuwing zo
dat van een werkelijke verho
ging van het budget nauwe
lijks sprake is. Positief is wel
dat alle regelingen nu eens op
een rij zijn gezet. Vooralsnog is
echter onduidelijk wat de nieu
we gang van zaken voor deze
stad gaat betekenen. Zeker is
dat Leiden er financieel niet
beter van zal worden en dat, er
gens na 1985, het moeizaam op
gang gekomen- proces van
stadsvernieuwing in het ge
drang zal komen.
Haantje de voorste
Sinds 1974 is de verbetering van
de oude wijken in de Leidse
binnenstad stelselmatig aange
pakt. Kademuren, rioleringen
en bruggen zijn vernieuwd, tol
van monumenten gerestau
reerd, oude woningen worden
gerenoveerd of maken plaats
voor nieuwbouw maar ook on
derwijsvoorzieningen en so
ciaal-culturele activiteiten in
de oude wijken zijn en worden
verbeterd.
De afgelopen jaren heeft Leiden,
samen met dertien andere ge
meenten waar de stodsvernieu-
wingsproblematiek het grootst
wordt geacht, geprofiteerd van
de Beschikking Geldelijke
Steun Stadsvernieuwing, de
zogenaamde Interim Saldo-Re
geling (ISR). Feitelijk was er
sprake van een graaisysteem:
wie het eerst komt, wie het
eerst maalt. En Leiden was
meer dan eens haantje de voor
ste. Per jaar rolden drie verbe
teringsplannen van de stod-
huispers, terwijl het andere
steden ternauwernood lukte
één verbeteringsplan per jaar
te produceren.
Veel van de miljoenen die over
bleven, door het moeizaam op
gang komen van activiteiten in
andere gemeenten, vloeiden de
afgelopen jaren naar de ge
meente Leiden toe. Vanaf 1977
tot en met 1983 heeft Leiden
niet minder dan een kleine
honderd miljoen gulden opge
streken voor de stadsvernieu
wing. Een eenvoudig reken
sommetje leert dus dat deze
gemeente sinds 1977 een klei
ne zestien miljoen gulden per
jaar heeft uitgegeven aan
werkzaamheden in de binnen
stad.
door
Jan Rijsdam
Waal: Extra geld optisch be-
drog.(Foto Wiro Dykman,
Leiden heeft er dus in belangrij
ke mate van geprofiteerd dat
andere steden te weinig deden.
In de meerjarenraming gaat de
minister er van uit dat de ande
re steden niet achter mogen
blijven met hun stodsvernieu-
wingsactiviteiten en de schade
moeten inhalen. Een nadeel
van dit eerlijk delen is dat voor
Leiden weinig overschiet de
komende jaren. Tot met 1986
resteert nog een bedrag van
veertien miljoen gulden zodat
onherroepelijke sprake zal zijn
van een neergang. Vooral
Noordvest en de Verversbuurt
dreigen daarvan de dupe te
worden omdat deze wijken
geen goedgekeurd verbete
ringsplan hebben. In het Leid
se stodsbouwhuis wordt in dit
verband al gesproken van Ber-
lijnse toestonden, een denk
beeldige muur die door de stad
zal lopen met aan de ene kant
wijken waar "alles" kan en aan
de andere kant wijken waar
"niets" kan.
Teruggang
Volgens het nieuwe meerjaren
plan stadsvernieuwing krijgen
vanaf 1 januari honderd ge
meenten grote bedragen geld
uitgekeerd voor de stadsver
nieuwing dat zij vrij mogen be
steden aan de verbetering van
wijken, woningen en andere
zaken die van belang zijn voor
de stadsvernieuwing. Volgens
de verdeelsleutel van de staats
secretaris krijgt Leiden vanaf
dat moment jaarlijks 2,8 mil
joen gulden te besteden. Dit
betekent dus opnieuw een for
se teruggang.
Zeker is dat Leiden het huidige
niveau van stodsvernieuwings-
activiteiten niet zal kunnen
handhaven. Tenzij het de ge
meenten niet wordt toegestaan
aan fondsvorming te doen. Dat
wil zeggen dat de jaarlijks uit
te keren bedragen moeten wor
den opgemaakt. Zoniet dan
vloeit het geld, aan het eind
van het jaar, terug in de grote
pot en vindt er weer een her
verdeling plaats. In dat geval
zou Leiden daarvan zeker pro
fiteren.
Te verwachten valt dat de nieu
we regeling inderdaad zo
wordt dat jaarlijks een herver
deling plaats zal vinden. De
huidige regeling voor steun
aan bedrijven in stadsvernieu
wingsgebieden en de regeling
voor woonhuismonumenten
werken ook zodanig. Reden
voor de gemeente Leiden om
nog niet bij de pakken neer te
zitten.
Vryheid
Belangrijk voordeel van het
meeijarenplan stadsvernieu
wing is dat de rijksoverheid
zich niet langer.tot in details
zal bemoeien met de plaatselij
ke uitvoeringsplannen. Brokx
had al eerder besloten de ge
meente Leiden meer zeggen
schap te geven over het nieuw-
bouwbeleid. De voorgenomen
decentralisatie van het stads
vernieuwingsbeleid zal ge
meenteambtenaren nog meer
tijd besparen nu rijksambtena
ren niet meer van elke uit te ge
ven cent voor de wijkverbe-
tring overtuigd hoeven te wor
den. De vrijheid om het eigen
beleid te mogen bepalen biedt
ook de mogelijkheid om
Noordvest en de Verversbuurt
mee te laten profiteren van de
stadsvernieuwingsgelden.
Het accent in de stadsvernieu
wing zal de komende jaren na
drukkelijker komen te liggen
op de verbetering van particu
liere woningen. De subsidiere
geling is aantrekkelijker ge
maakt en biedt mogelijkheden
voor de verbetering van meer
huizen. Per slot van rekening
bestaat bijna de gehele binnen
stad uit particuliere woningen.
Verwacht wordt dat de renova
tie van woningwetwoningen in
Leiden de komende jaren op
het huidige peil gehandhaafd
kan blijven. Maar ook aan die
verwachting zitten nog tal van
haken en ogen.
Het zal de komende jaren een
grote opgave worden voor het
gemeentebestuur om via aller
lei (slinkse) wegen meer geld
naar Leiden te sluizen om de
stadsvernieuwing op een rede
lijk peil te handhaven. Voor de
oude stadswijken ziet de toe
komst er vooralsnog onzeker
uit. De stadsvernieuwing in
Leiden zal zich de komende ja
ren afspelen tussen hoop en
vrees.
v Marian Zandbergen: "We willen het motief'plezier in school' niet uit het
OOg verliezen". (Foto Holvast)
Hoofdleidster kleuterschool krijgt straks leiding nieuwe basisschool
