Medicijnman bewijst
nog altijd zijn nut
c
1
Vragen in staten
over Inloophuis
Provincie: cafés
aan Hogewoerd
mogen
blijven
Nigeriaanse promoveert I Reportage
op "tovenaarskruiden"
Optreden
K&G wordt
ontsnapte
gevangene
noodlottig
Lezing mgr.
Simonis
over missie
Kan provincie steun geven?
VRIJDAG 24 JUNI 1983
Varia
J-
Wie werden er in die jaren zoal ge
boren? Om te beginnen de compo
nist Rachmaninov (1873), de schrij
vers Chesterton, Somerset Maug
ham, Gertrude Stein en Robert
Frost, de componist Schönberg, de
staatslieden Winston Churchill en
Chaim Weizmann, de Amerikaanse
president Hoover, en de uitvinder
Marconi (1874). de arts Albert
Schweitzer, de componist Ravel, de
schrijvers Rilke en Edgar Wallace
(1875), Paus Pius XII, de cellist Pa
blo Casals, de staatsman Adenauer
(1876), Hitlers financier Schacht,
bunkerbouwer Maginot (1877), de
theoloog Martin Buber, de schrijver
Upton Sinclair (1878), de geleerde
Einstein, trotskist Trotski en de Sta
linist Stalin (1879).
Verder GEBEURDE er nog het een
en ander. In 1873 voerden wij de
Atjeh-oorlog, de Duitsers trokken
zich terug uit Frankrijk, de steden
Pest en Boeda werden verenigd om
samen de hoofdstad van Hongarije
te gaan vormen, het Vlaams werd
toegelaten tot de gerechtshoven in
Vlaanderen, Duitsland adopteerde
de Mark als geldeenheid, de eerste
Remington schrijfmachine kwam
uit de fabriek, Tolstoi begon aan
„Anna Karenina", Cézanne schil
derde „De strohoed", Jules Veme
schreef „Reis om de wereld in 80
dagen", Joseph F. Glidden vond het
prikkeldraad uit, Rimsky-Korsa-
kov componeerde de opera „Iwan
de Verschrikkelijke", Van der
Waals publiceerde zijn proefschrift
over de continuïteit van de gas- en
vloeistoftoestand, en in Engeland
werd niet alleen de 10-urige werk
dag ingevoerd, maar werd ook de
minimumleeftijd waarop kinderen
in de fabriek mochten werken opge
schroefd tot 9 jaar!
In 1874 schreef mevrouw Bosboom-
ToussaintMajoor Frans", schreef
de Wet van Houten voor dat fa
briekswerk voor kinderen beneden
de 12 jaar verboden was, ontdekte
Billroth de streptococcen, volgde
Disraeli in Engeland Gladstone op
als premier, werd in New York de
Maatschappij ter Voorkoming van
Wreedheid jegens Kinderen opge
richt, schilderde Claude Monet
„L'Impression soleil levant" (dat
de impressionisten hun naam be
zorgde), componeerde Moussorgski
„De Schilderijententoonstelling"
en de opera „Boris Godoenov",
Strauss „Die Fledermaus", Saint-
Saèns de „Danse Macabre", Smeta-
na ,Mijn Vaderland", Verdi zijn
„Requiem" en Wagner zijn „Götter-
dammerung". En Wingfield vond
het tennis uit.
In 1875 werd in Nederland de gou
den standaard ingevoerd, de eerste
rolschaatsbaan werd in Amerika
opgericht, alsmede de Theosophical
Society door Helena Blavatsky. In
Olympia werd het beeld ,JIermes"
van Praxiteles opgegraven, Bizet
componeerde de opera „Carmen",
Tsjaikowski zijn le pianoconcert,
Mark Twain schreef „De avondtu-
ren van Tom Sawyer", Matthew
Webb zwom als eerste het Kanaal
over, Bosnië en Herzegowina (die
niet wilden achterblijven) kwamen
in opstand tegen de Turk, en Mul-
tatuli schreef het toneelstuk „Vor
stenschool".
In 1876 nam Bell patent op de tele
foon, vond Edison de fonograaf uit,
componeerde Wagner de opera
„Siegfried" en Grieg de „Peer Gynt
Suite", legde Lombroso met zijn
boek „De Misdadiger" de grond
slag voor de criminologie, werd in
de Verenigde Staten de National
Baseball League opgericht, begon
Schliemann aan zijn opgravingen
in Mycone, en werd het Noord
zeekanaal geopend.
In 1877 vond de Zweed Carl de La-
val de roomafscheider uit, compo
neerde Brahms zijn 2e symfonie,
bouwde Cuyper het Rijksmuseum,
voltooide Multatuli zijn „Ideeën",
en werden in Wimbledon de eerste
tenniskampioenschappen gehou
den.
In 1878 vonden David Hughes en
Mannlicher respectievelijk de mi
crofoon en het repeteergeweer uit,
werd in Londen de eerste elektri
sche straatverlichting ontstoken,
componeerde Tsjaikowski „Het
Zwanenmeer", werd iodoform voor
het eerst als antisepticum gebruikt,
en werd in Engeland de Rode Vlag
Wet van kracht, volgens welke au
tomobielen niet harder dan 4 mijl
per uur mochten rijden en vooraf
gegaan moesten worden door een
lopende man met een rode vlag.
Voorts werd de Anti Revolutionai
re Partij opgericht, en schreef Hec
tor Malot „Alleen op de Wereld".
Mevrouw Ribbens-Verstallen uit
Maastricht was in 1878 5 jaar oud.
Gisteren werd zij 110 jaar 4 maan
den en 21 dagen, waardoor zij de
oudste Nederlander aller tijden
werd. Zij maakte 4 Nederlandse
vorsten mee, 11 pausen, 17 gouver
neurs-generaal in Nederlands-In-
dië, 23 Amerikaanse presidenten,
en 768 Italiaanse minister-presi
denten, maar dat laatste getal is
een schatting mijnerzijds. Toen zij
geboren werd telde Nederland nog
geen 4 miljoen inwoners. Dat zij
zou blijven leven was een kans van
4 op de 5, want de zuigelingensterf
te in Nederland was bij haar ge
boorte nog 21,1 op de 100 geboorten.
Alle hiervoor opgesomde gebeurte
nissen hadden plaats toen zij al
leefde. Alleen de geboorte van de
befaamde zanger Sjaljapin heeft
zij niet meegemaakt; hij wel die
van haar! Hij werd geboren op 1
februari 1873, één dag voordat het
meisje Verstallen werd geboren.
door
Miep Hoenson
Drie jaar geleden arriveerde de Nigeriaanse Felicia
Ohiri (39) op Schiphol met in haar koffer een zak
bladeren en stukjes hout. Gisteren promoveerde
ze dankzij die opmerkelijke bagage aan de Rijks
universiteit Leiden tot doctor in de wiskunde en
natuurwetenschappen.
In de afgelopen jaren heeft ze in ons land weinig an
ders gedaan dan die stukjes hout en de bladeren
minutieus onderzoeken op biologisch werkzame
stoffen. Felicia Ohiri wilde door het uitspitsen van
stoffen achter de geheimen komen van de medi
cijnmannen, die in haar land nog altijd als dorpsart
sen in hoog aanzien staan.
Al eeuwenlang gebruikt een aanzienlijk deel van de bevolking in
haar land de "tovenaarskruiden" (bladeren, takken en andere
voortbrengsels van de natuur) als geneesmiddelen. En Nigeria
staat daarin niet alleen. De Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO) heeft nog onlangs verklaard dat zo'n zeventig procent
van de wereldbevolking afhankelijk is van deze traditionele me
dicijnen.
Kan dat dan ineens kwaad? Op zichzelf niet. Zo automatisch als
wij naar een aspirientje grijpen als we ergens pijn hebben, zo
vanzelfsprekend gebruiken bewoners van Derde Wereld-landen
daarvoor hun natuurprodukten. Alleen: in veel gevallen is niet
bekend welke uitwerking die zogenaamde medicinale planten
precies hebben op het menselijk lichaam. Met andere woorden:
is het middel soms niet erger dan de kwaal? Kunnen de bewo
ners van Derde Wereldlanden jarenlang ongestraft bepaalde na
tuurprodukten gebruiken zonder daarvan schadelijke bijwer
kingen te ondervinden?
Op die vragen probeerde Felicia Ohiri met haar onderzoek in het
Leidse Gorlaeuslaboratorium de antwoorden te vinden. En met
haar vele landgenoten, die, verspreid over verschillende Wester
se landen, de werkzaamheid van weer andere stoffen uitpluizen.
ook in de toekomst gebruikt
blijven worden in de gezond
heidszorg. Niet elke pil die de
westerse mens kent hoeft te
worden doorgegeven. Maar
een volledige afhankelijk
heid van planten en kruiden
kan niet goed zijn. Een wes
terse 'uitvinding' als antibio
tica bijvoorbeeld is ook in
Derde Wereldlanden onont
beerlijk.
Mengeling
Felicia Ohiri temidden van haar planten en poeders. De Nigeriaanse promoveerde gisteren
een onderzoek naar de geneeskrachtige werking van planten. Op de voorgrond stukjes hout,
extracten in Nigeria worden gebruikt als pijlgiften.
Felicia's bijdrage zal met die
van haar landgenoten wor
den gebundeld in een hand
boek. Een soort medische en
cyclopedie, die voor alle la
gen van de Nigeriaanse be
volking gemakkelijk in het
gebruik dient te zijn. In dit
handboek komen de voor
schriften te staan voor de be
reiding van de traditionele
middelen en de vereisten
waaraan zij moeten voldoen.
Zo kan worden voorkomen
dat veel mensen onnodig
overlijden aan een overdosis,
aan onhygiënische bereiding
of aan een verkeerde medi
cijnkeuze.
Felicia Ohiri - ze spreekt na
die drie jaar heel behoorlijk
Nederlands is dolblij dat
zo'n handboek er zit aan te
komen. "Iedere Nigeriaan
weet wel iets over de werking
van planten. Maar niet alles
blijft hangen. We hebben
tienduizenden soorten plan
ten in onze flora en elke soort
heeft weer een speciaal ge
bruik. Veel planten worden
verkeerd gebruikt en dan is
de bijwerking soms nog erger
dan de hoofdwerking. En de
kennis die eeuwenlang van
vader op zoon werd doorge
geven verdwijnt langzaam.
Een ziekte als malaria komt
in ons land nog zoveel voor
dat iedereen wel weet welke
medicijnen daarvoor moeten
worden gebruikt. Maar voor
vele andere ziekten weet al
leen de medicijnman de juis
te middelen te vinden".
Niet veel wijzer
De meeste Nigerianen prefere
ren een consult bij hun ver
trouwde medicijnman boven
een ziekenhuisbezoek. De
ziekenhuizen zijn volgens Fe
licia Ohiri erg duur, de men
sen moeten er te lang wach
ten voordat ze worden gehol
pen. Ook in die gewoonte
schuilt volgens haar een ge
vaar. Het vak medicijnman
sterft in haar land uit. Kinde
ren gaan naar school en pie
keren er niet over zich die uit
gebreide kennis van de na
tuur eigen te maken. De won
derdokters zelf tonen zich
ook niet al te happig om hun
geheimen uit de doeken te
doen. Dat ervaarde de Nige
riaanse toen ze een paar jaar
geleden een tocht ondernam
langs tientallen medicijn
mannen. Ze wilde er door in
terviews achterkomen of er
overeenkomsten bestonden
tussen hun plantenkeuze.
Veel wijzer werd ze niet. "Ze
schermen hun praktijk af
met begrippen als toverij en
offeren aan de goden", zo ver
duidelijkt haar co-promotor,
wetenschappelijk medewer
ker Rob Verpoorte.
Toch staan beiden niet al te
huiverig tegenover de ingre
diënten die door medicijn
mannen worden eebruikt.
Rob Verpoorte: "Ongetwij
feld bevatten sommige door
hen gebruikte planten biolo
gisch werkzame stoffen". Dat
blijkt volgens Felicia Ohiri
ook uit de opmerkelijke re
sultaten die medicijnmannen
boeken, daar waar de moder
ne geneeskunst heeft gefaald.
Daarom ook weer haar on
derzoek. Het kaf moet van
het koren worden geschei
den.
Beiden zijn de mening toege-
daan dat de meeste van die
traditionele geneesmiddelen
Rob Verpoorte: "Maar dan nog
kan het helemaal misgaan.
Als zo'n anti-bioticakuur niet
wordt afgemaakt is het mid
del echt erger dan de kwaal.
Dan maar liever een traditio
neel middel gebruikt".
Het tweetal wil het liefst toe
naar een mengeling van tra
ditionele middelen en wes
terse medicijnen, waarmee in
Aziatische landen wordt ge
werkt. Met het grote verschil
dat in een land als China eeu
wenlang alle gebruiken op
schrift zijn gesteld. Zo'n in
ventarisatie ontbreekt in de
Derde Wereldlanden. Daar-1
mee is dan nu een begin ge
maakt. Voordat alle stoffen
zijn uitgesplitst zijn we wel
weer jaren verder. Zo kon Fe
licia Ohiri in ruim drie jaar
'slechts' vijf plantensoorten
onderzoeken. Het lijkt een
druppel op een gloeiende
plaat. Toch ziet de Nigeriaan
se het allerminst op die ma
nier. Ze is blij dat ze in Ne
derland terecht kon, "want
dergelijk onderzoek kan ik in
Nigeria, en waarschijnlijk
ook in andere landen van de
Derde Wereld niet verrich
ten. De benodigde appara
tuur ontbreekt er en er zijn
geen goede bibliotheken".
Wel kon ze een stevige basis
leggen voor verdere research
in Nigeria met de hier opge
dane methoden en technie
ken. Er bestaat, kortom, een
levendige uitwisseling tussen
Nigeria en Leiden. De heden
daagse techniek stelt de on
derzoekers in staat om het
uitgesplitste materiaal in
poedervorm heen en weer te
sturen. Rob Verpoorte wil in
de toekomst in Nigeria ook
verschillende cursussen gaan
geven in de technieken, die
hier worden gebruikt voor
het ontrafelen van stoffen.
Volgende maand keert Felicia
Ohiri terug naar haar vader
land. Ditmaal niet met zak
ken hout en bladeren, maar
nu dus met bussen poeder.
Dat is ook wat makkelijker
meenemen.
LEIDEN Een 36-jarige Leide-
naar, die tien dagen geleden ont
snapte uit het politiebureau van
Wassenaar, is gisteravond weer
aangehouden in zijn woning.
Zijn belangstelling voor het mu
ziekgezelschap K&G, dat gister
avond een rondgang door zijn
straat hield, werd de voortvluch
tige Leidenaar noodlottig. Ter
wijl hij uit het zolderraam leunde
om de drumband te aanschou
wen, werd hij gesignaleerd door
een agent.
Inmiddels verblijft de man weer in
het Wassenaarse politiebureau,
waar hij tien dagen geleden te
recht kwam na een winkeldief
stal. Hij wist toen uit het 'passan
tenverblijf te ontsnappen door
een plaat onder het raam te ver
wijderen. Hfj gebruikte een as
bak om een aantal latjes los te
tikken.
LEIDEN - De Rotterdamse bis
schop Simonis houdt vanavond
in de Romanuszaal een lezing
over de missie. Hij doet dat op
uitnodiging van de R.K. Jonge
rengroep Leiden, die een actie
voert waarvan de opbrengst be
stemd is voor missieprojêcten
zoals de post van Pater Nabben
in Kameroen.
Voorafgaande aan de lezing zal in
de St. Lodewijkskerk een heilige
mis opgedragen met mgr. Simo
nis als hoofdcelebrant. Na de le
zing van de bisschop in de Ro
manuszaal zullen een bingo en
een veiling worden gehouden
waarvan de opbrengst bestemd
is voor de missieprojecten.
LEIDEN Een verandering om even bij stil te staan. Slavenburg's bank in Leiden bestaat niet meer, althans de
naam is uit het straatbeeld verdwenen. De letters "Credit Lyonnais bank" werden gisteren aangebracht aan het
gebouw op de hoek van de Breestraat en het Kort Rapenburg. De Fransen hebben de meerderheid van de
aandelen verworven en dat onder meer rechtvaardigt de naamswijziging. Verder is er aan het gebouw niet veel
veranderd. De ruiten bijvoorbeeld zien er van buiten nog net zo zwart uit als vroeger.
(Foto Holvi
LEIDEN - Hoe denkt de provincie
het Inloophuis voor psychiatri
sche patiënten te steunen? Die
vraag stellen twee leden van Pro
vinciale Staten (CPN/PSP/PPR)
aan het dagelijks bestuur van de
provincie, Gedeputeerde Staten.
De twee, H. Pasman en J.P.R.M.
Steegh, verwijzen daarbij naar
uitlatingen van wethouder
Schoute. De laatste liet twee we
ken geleden doorschemeren dat
de kans groot is dat het Inloop
huis geld zou krijgen van provin
cie of rijk. "De hogere overheden
hebben potjes voor dit soort din
gen en daar zit ook best wat
ruimte in", aldus de wethouder.
De twee provinciale statenleden
willen nu weten of er inderdaad
zo'n potje bestaat bij de provin
cie Zuid-Holland. En als dat niet
bestaat wat vóór andere moge
lijkheden heeft het Inloophuis
dan voor subsidie, zo vragen
Steegh en Pasman zich af. Ver
der willen de twee weten hoe ver
het contact tussen gemeente en
provincie over deze zaak gevor
derd is.
Het Inloophuis is een idee van (ex-
)psychiatrische patiënten die
mensen uit psychiatrische in
richtingen willen opvangen en
begeleiden. In de Leidse ge
meenteraad wordt over het alge
meen zeer positief over dit initia
tief geoordeeld.
ADVERTENTIE
De Vaderlandse Fietsvakantie.
Dat is vroeg uit de veren en de
hunebedden doen.
Het doel van onze Vaderlandse Fietsvakantie is Drente.
We gaan ergens in een hotelletje zitten en huren onze fietsen ter
plaatse. Dan rijden we elke dag ergens anders heen. In Borger
bezoeken we hetHunebed-tnuseum.BijHavelte zienwe,aan het
Studentenpad een schaapskooi. We ontdekken een dorp dat
Darp heet. 'n Heuse herder met hond en kudde komen we tegen
in de buurt van Ruinen. We bewonderen de Goudschat in het
Provinciaal Museum in Assen.
htAalden zien wez.g. hallehuis-hoeven.BijGeeswandelen
we door natuurreservaat De Hoge Stoep. Het geheel gerestau
reerde dorpje Orvelte is alleen toegankelijk voor voetgangers
en fietsers. Ruimte voor de fiets.'Dat zie je veel in Drente.
Als het meezit, kunnen we in Diever, in het bos ei
van Shakespeare zien opvoeren.
De fietsenvakman,
de boekhandel, de VW's,
de ANWB en stichting:
fiets! Postbus 7120,
1007JC Amsterdam,
tel. 020-446993,
hebben prima
suggesties en boekjes voor allerlei Vaderlandse Fietsvakanties.
Vakantie op de fiets. Dan doe en zie je nog eens iets.
i toneelstuk
LEIDEN - Gedeputeerde Staten
van Zuid-Holland hebben, be
houdens enkele onderdelen
waartegen bezwaren zijn inge
diend, goedkeuring verleend aan
het bestemmingsplan "Hoge
woerd en omgeving".
Het provinciebestuur is onder
meer tegemoet gekomen aan het
bezwaar van een caféeigenaar
aan de Hogewoerd dat het plan
te veel beperkingen oplegt aan
de Hogewoerdpanden tussen het
Gangetje en de Sint Jorissteeg,
met name wat betreft de horeca-
vestigingen. Van de gemeente
mogen er in dit deel van de Ho
gewoerd geen cafés gevestigd
zijn maar uitsluitend restaurants,
koffieshops en lunchrooms. De
provincie meent dat, gezien het
aantal cafés dat al aan de Hoge
woerd is gevestigd, de overlast
voor de buurt gering is en de
twee gevestigde cafés moeten
worden toegestaan.
Gedeputeerde Staten zijn niet aan
alle bezwaren tegemoet geko
men die tegen het bestemmings
plan waren ingediend. Een loods
die een aannemersbedrijf zonder
vergunning in een tuin, achter
het bedrijf aan de Hogewoerd,
heeft gebouwd moet verdwijnen.
GS zijn voorts van mening dat
binnenterreinen in de wijk zo
veel mogelijk tuin moeten blij-
regracht en een uitbreiding van
kantoren aan de Plantage acht
het provinciebestuur, net zoals
de gemeente, ongewenst. De ge
meente zal b(j de eerstvolgende
planherziemng wel rekening
moeten houden met de bouw
plannen van een zaak in radio- en
tv-apparatuur aan de Hoge
woerd.
Gedeputeerde Staten vinden het
onaanvaardbaar dat in het plan
wordt uitgemaakt wat voor soort
woningen in de wijk mogen wor
den gebouwd. Het geschikt ma
ken voor kamerbewoning van
een pand aan de Utrechtse Veer
acht de provincie, in tegenstel
ling tot de gemeente, wel toelaat
baar.
