,We spreken massa
wat moeilijk aan'
Bisschoppen bezorgd om euthanasie
Spaanse r.k. kerk
boos op
regering
WOENSDAG 22 JUNI 1983
Ik rook dus niet, ik heb ook nog
nooit gerookt, zelfs geen halve siga
ret (laat staan een stickie, of wat er
op dat gebied nog meer betaat),
maar ik zeg het de dichter na die
een sonnet besloot met de regels:
God geve dat ik eens, aü oude
man,
de weg naar de verslaving vinden
kan)"
Want je leeft maar één keer - aan
dat idee blijf ik voorlopig nog
maar even vasthouden - en het is
dan eigenlijk idioot dat je in dat
ene schamele leven niet alles uit
probeert wat er te beleven valt: pa
rachutespringen, in een hangmat
liggen, aan groepsseks meedoen,
LSD slikken, een pand kraken,
windsurfen, dronken worden, een
karatefilm meenemen uit de video
theek, ballonvaren, hasj roken, hasj
smokkelen, naar Wenen gaan, een
thuiswedstrijd van FC Groningen
bezoeken, enzovoort, enzovoort (ik
beperk me nu maar even tot de din
gen, die ik persoonlijk nog nooit
heb gedaan, u mag natuurlijk
naar eigen inzicht schrappen en
toevoegen.
Het zal u zijn opgevallen, dat ik
verzuimd heb 'een moord plegen'
aan mijn lijstje toe te voegen. Dat
betekent niet dat ik dat al eens ge
daan heb, maar dat ik daar toch
een beetje voor terugschrik, ook al
leef ik maar één keer en is het zonde
om in dat ene leven niet alles een
keertje meegemaakt te hebben. Er
zijn grenzen aan wat je moet wil
len wille. En om de waarheid te
zeggen liggen die grenzen bij mij al
bij dat LSD slikken, die dronken
schap en het hasj roken. Ik blijf lie
ver present bij alles wat ik doe.
Tenminste, zolang als ik leef.
Maar daarna kan het niet meer,
zult u zeggen. Dat is waar. Maar
als we nu eens afspraken dat we
het laatste jaar van ons leven mo
gen besteden aan al die dingen die
we daarvoor hebben nagelaten?
Uit plichtsbesef, uit angst, uit on
achtzaamheid of lamlendigheid,
uit vrees voor het onbekende, of om
dat we bang waren dat de buren er
iets van zouden zeggen, of zomaar,
omdat we nooit op het idee zijn ge
komen. Dat moet toch te regelen
zijn? Ik zie heus de problemen wel.
Ten eerste: hoe weet je met zeker
heid dat je nog maar een jaar te
leven hebt? Dat weetje alleen maar
als je op 22 juni 1983 besluit er op
22 juni 1984 een eind aan te maken,
en je daar dan ook aan te houden
als het zover is. Je kan ook morgen
onder de tram komen als je even
niet oplet en bij het oversteken over
zo'n trambaandrempel struikelt.
Daarom moeten we een limiet in
stellen.
De levensverwachting voor man
nen is in Nederland 71 jaar, voor
vrouwen 77 jaar, dus als we nu
eens een ruime marge nemen en
zeggen dat de man als hij 73 is ge
worden zijn 'vrije jaar' mag opsou
peren, en de vrouw als zij 79 is ge
worden. Overleven zij dat jaar,
waarin zij hasj hebben gerookt,
dronken zijn geweest, aan groeps
seks hebben gedaan, parachute
hebben gesprongen enzovoort, en
zovoort, dan mogen zij zelf bekij
ken of het bevallen is of niet. Zo nee,
dan houden ze ermee op en hervat
ten hun gewone leven van vroeger,
zo ja, dan mogen zij er rustig mee
doorgaan, al moeten zij het dan
wel uit eigen middelen doen.
Want dat had ik nog vergeten te
zeggen: de staat bekostigt alle uit
spattingen in dat ene vrije jaar.
Hij ziet dat als een. soort premie op
al die jaren trouwe dienst aan de
gemeenschap, of als arbeider, of als
huisvrouw, of gewoon als mede
mens, dat doet er verder niet toe. Er
is ook geen limiet aan die jaarpre-
mie gesteld. De geleerden hebben
namelijk uitgerekend, dat het be
roep dat op de staatskas gedaan
zal worden gemiddeld binnen de
grenzen blijft, zodat het alles bij el-
kaar gemakkelijk te bekostigen is.
Bij het skandinavisch ontbijt heb je
ook altijd enkelingen die zich ver
boven de kostprijs volproppen om
dat ze zoveel mogen nemen als ze
willen, maar dat wordt altijd weer
gecompenseerd door de mensen die
minder eten, uit gêne, of vanwege
een kleine maag.
Veel oudjes zullen bijvoorbeeld
vrijwillig afzien van windsurfen
en parachutespringen en zich be
perken tot LSD en een Rolls Royce
met chauffeur, terwijl andere na de
tweede groepssekssessie al aan een
hartaanval bezwijken zodat de
staat de resterende elf maanden
aan donaties voor hun vrije jaar
aan de rustige klantjes kunnen be
steden, die tevreden thuis zitten
met hun videoapparaat en elek
trisch open en dichtschuivende
overgordijnen, en allang blij zijn
dat er nu eens per week een tuin
man komt en dat Henk van Ulsen
een uurtje komt voorlezen uit de
Camera Obscura.
Allemaal leuk en aardig, zult u zeg
gen, maar het zal de staat toch te
veel kosten. Ik betwijfel dat. Want
er staat een grote opleving van de
economie tegenover. De ouden van
dagen hebben iets om naar toe te
leven, zij verzamelen nieuwe ener
gie, de dokterskosten en de bezet
ting van de ziekenhuisbedden
gaan drastisch omlaag, de werk
loosheid (tuinman, chauffeur, pa
rachutespringinstructeur) keldert
zienderogen, enzovoort, enzovoort.
Dus ik zou zeggen: regering, re
geer! Jullie hebben nog twintig
jaar voor ik aan de beurt kom.
In ons land werden in 1981 ongeveer 50.000 ongevallen ge
registreerd, waarbij 1800 mensen het leven verloren en er
ruim 53.000 gewond raakten. Zeventig procent van deze
ongelukken gebeurde binnen de bebouwde kom. Zestig
procent van de doden binnen de bebouwde kom waren
voetgangers en fietsers (zo'n 500), terwijl zeventig pro
cent van de gedode kinderen (ongeveer 140) slachtoffer
werden binnen een afstand van enkele honderden me
ters van hun eigen huis in een straat met weinig verkeer.
Deze cijfers zijn afkomstig van de Nederlandse Vereniging Be
scherming Voetgangers (VBV), die dit jaar haar 30-jarig jubi
leum viert. Het voornaamste doel van deze organisatie is zich
zelf zo spoedig mogelijk opheffen. „Maar dat", zegt directrice
Boukje Jansen, „zit er helaas voorlopig nog niet in. Er is nog
zoveel te doen om de voetganger een volwaardige plaats in het
hedendaagse verkeer te bezorgen. Het werk dat wij doen, gaat
de hele Nederlandse bevolking aan, want we zijn allemaal
weieens voetganger".
De vereniging heeft vanaf haar
oprichting in 1953 een vrij
groot aantal belangrijke over
winningen geboekt. Een klei
ne greep. Zo werd bijvoor
beeld begin jaren vijftig op
verzoek van de Amsterdamse
afdeling van de VBV de
hoofdstedelijke Kalverstraat
tussen 14.00 en 15.00 uur af
gesloten voor rijverkeer. In
feite was dat een voorloper
van het zogenaamde voetgan
gersgebied zoals we dat nu
door het hele land kennen. In
1957 werd, dank zij de in
spanningen van de VBV, de
maximumsnelheid binnen de
bebouwde kom vastgesteld
op 50 kilometer per uur.
30 km
Sinds 1 april van dit jaar kan de
VBV nog een ander resultaat
op haar lijstje bijschrijven,
namelijk het wettelijk vast
leggen dat 30 kilometer per
uur snel genoeg is binnen de
bebouwde kom. Niettemin is
de vereniging slechts gedeel
telijk tevreden met het be
haalde resultaat. De regeling
geldt slechts op wegen met
uitsluitend bestemmingsver
keer (woonwijken) of op we
gen met verkeer dat zijn be
stemming heeft in de directe
omgeving daarvan. Dit bete
kent dat een groot aantal we
gen en straten nu uitgesloten
is van die regeling, terwijl
een 30-km-limiet daar ook
erg nodig kan zijn, volgens de
VBV.
De 49-jarige Boukje Jansen-
Marsman is sinds 1 december
directrice van de vereniging,
nadat ze zich in de daaraan
voorafgaande jaren verdien
stelijk had gemaakt als voor
zitster van de VBV. „Die dis
cussie over de maximum
snelheid binnen de bebouw
de kom is al jaren aan de
gang. Wat de VBV betreft al
vanaf 1957, toen de 50-km-li-
miet werd ingevoerd. Dat
vonden wij toen al te hard.
Wij pleitten voor 40 km per
.,Kijk, het is niet zo dat wij anti
auto zijn, helemaal niet. Maar
als je uit de cijfers constateert
dat de vele ongevallen bin
nen de bebouwde kom voor
het grootste deel te wijten
zijn aan de té hoge snelheid
van de auto's, dan moet je
daar wat aan doen. Te meer
omdat tal van bewonersgroe-
pen bij ons aan de bel trok
ken. Gelukkig heeft de VBV
in samenwerking met de
ENFB (Eerste Nederlandse
Fietsers Bond) en „Stop de
Kindermoord" nu kunnen
bewerkstelligen dat die 30 ki
lometer per uur er komt".
Vooral in nieuwbouwwijken
willen nog wel eens vrij bre
de straten liggen. Wegen die
in elk geval niet uitnodigen
tot het rijden van 30 kilome
ter per uur. Boukje Jansen:
„Nee, en als men die straten
zo laat als ze zijn, zal ook nie
mand zich iets van die 30 km
aantrekken. De weg moet zo
worden veranderd dat hij die
30 km afdwingt. Er moeten
„snelheidsremmers" worden
ingebouwd, zoals bochten,
drempels, versmallingen,
noem maar op. Er is van alles
op dit punt te bedenken. En,
wat ook heel belangrijk is, je
Directrice Boukje Jansen en VBV-voorlichter Jan Kuiper: "We zijn allemaal wel eens voetganger".
kunt met betrekkelijk weinig
middelen straten omtoveren
van snelle in langzame we
gen".
Zoals gezegd, de VBV heeft
toch nog wel enkele kantte
keningen bij de huidige 30-
km-regeling: „Wij vinden dat
de maximaal toegestane snel
heid in de bebouwde kom al
tijd 30 kilometer per uur
moet zijn, en dat alleen op be
paalde plaatsen, waar dat met
verkeersborden is aangege
ven, 50 km mag worden gere
den. Met de nu tot stand ge
komen regeling is dat precies
andersom. Men mag overal
50 rijden, behalve daar waar
anders is aangegeven".
Het grote voordeel van de 30-
km-per-uur-regeling is dat de
woonomgeving van mensen
een stuk veiliger wordt. Zo
hebben proeven uitgewezen
dat wanneer bijvoorbeeld
een kind plotseling 15 meter
voor een auto oversteekt, die
wagen nog net op tijd tot stil
stand kan komen bij een
snelheid van 30 km. Bij 50
km wordt het kind wel ge
raakt.
De Vereniging Bescherming
Voetgangers werd op 22 de
cember 1953 opgericht. Het
initiatief kwam toentertijd
van het Nederlands Vrou
wencomité, dat ernstig
verontrust was over het stij
gend aantal verkeersongeval
len. Het doel van de vereni
ging was, en is nog steeds,
het behartigen van de belan
gen van de voetganger, zodat
deze groep een veilige plaats
in het verkeer krijgt. In die
drie decennia groeide de ver
eniging uit tot 4000 leden en
kreeg een eigen kantoor,
waar momenteel twaalf men
sen in vaste dienst werken.
De belangrijkste subsdiege-
ver voor de vereniging is het
ministerie van verkeer en wa
terstaat.
Behalve het werken aan grote
projecten als de 30-km-rege-
ling, is de vereniging nog op
tal van kleinere gebieden in
de weer. Boukje Jansen: „We
werken ook mee aan regiona
le projecten. Zoals het geven
van adviezen aan gemeenten
bij het aanleggen van nieuwe
woonwijken. In feite komt
het er op neer dat wij bepaal
de dingen trachten te berei
ken in samenwerking met de
overheid. Maar dat is natuur
lijk vaak een langdurig pro
ces. Zo heeft bijvoorbeeld de
30-km-regeling ons vijf jaar
gekost.
Bewoners
„Daarnaast zijn we ons de laat
ste jaren steeds meer bezig
gaan houden met het steunen
van bewonersgroepen die be
paalde verkeersvoorzienin-
gen in hun woonwijk wen
sen. We leggen contact tus
sen die bewonersorganisaties
en de gemeenten. Zo heeft de
VBV aan de wieg gestaan van
de woonerven.
„Het is niet zo dat wij bewoners
die ons om advies vragen,
zeggen van dat moet je zo en
zo doen. We zeggen er heel
nadrukkelijk bij dat het om
adviezen gaat, waar men mee
kan doen wat men wil. Aan
de ene kant zijn we een voor
lichtende instantie, maar a
de andere kant zijn we voort
durend bezig met bedenken
hoe het beter kan en ont
plooien initiatieven daartoe".
Ook heeft de VBV veel be
moeienis met scholen en ge
handicapten. Boukje Jansen:
„Elk jaar houden we een gro
te actie voor ouders wier kin
deren voor het eerst naar
school gaan. Die ouders krij
gen dan een brochure met
tips om hun kinderen veilig
naar school te laten gaan.
Daarnaast zijn we al een tijd
bezig met zogenoemde voet
gangerstrainingen voor de
derde klassen van de lagere
scholen. Dit is te vergelijken
met de fietsopleidingen zoals
die tegenwoordig wel in zes
de klassen worden gegeven".
In Apeldoorn realiseerde de
VBV een proefproject voor
blinden en slechtzienden, in
de vorm van een looproute
tussen de treinen van het NS-
station en de bussen van de
Veluwse Autobus Dienst.
Rubbertegels moeten de
blinden en slechtzienden vei
lig en gemakkelijk van de ene
vorm van openbaar vervoer
naar de andere helpen.
De Vereniging Bescherming
Voetgangers heeft een
twaalftal regionale afdelin
gen door het hele land. Toch
heeft de VBV maar 4000 le
den. Een niet al te groot aan
tal na 30 jaar.
Boukje Jansen: Wij spreken de
grote massa wat moeilijk aan,
maar we zijn er wel voor haar.
Wellicht dat het te maken
heeft met het feit dat we ons
niet bezighouden met wan
deltochten en dergelijke. De
VBV is er echt alleen maar
voor de verkeersveiligheid en
is derhalve een belangen
groep voor iedereen".
De Nederlandse bisschoppen heb
ben in een brief aan premier
Lubbers hun bezorgdheid ken
baar gemaakt over de uitspraak
van twee recente euthanasie-pro-
cessen. De bisschoppen zijn van
mening dat in beide zaken de
geldende wet niet volledig is ge
volgd. Het gaat hier om de zaak
over hulp bij zelfdoding voor de
rechtbank in Rotterdam en die
over actieve directe euthanasie
voor de rechtbank in Alkmaar.
Bij beide vonnissen werd eutha
nasie onder bepaalde omstandig
heden aanvaard.
In hun brief schrijven de bisschop
pen dat er thans een proces aan
de gang is, waardoor „de huidige
wet in feite dreigt te worden uit
gehold". Daardoor worden die
burgers gediskwalificeerd, die
de fundamentele menselijke
waardigheid, zoals zij deze in de
wet vervat zien, willen handha
ven. Dat proces wordt volgens de
bisschoppen veroorzaakt door
uiteenlopende interpretaties van
het begrip euthanasie en een te
ruime opvatting over de invloed
„die in de maatschappij levende
denkbeelden zouden mogen
hebben op de rechterlijke
macht".
Naar de overtuiging van de bis
schoppen mag de grens naar ac
tieve directe euthanasie en posi
tieve hulp bij zelfdoding niet
overschreden worden. Van het
oordeel dat een leven verder zin
loos is, moeten wij ons als men
sen en als gemeenschap onthou
den, aldus de bisschoppen in de
brief.
„Wij behoeven niet en mogen soms
niet de dood tot het uiterste te
genhouden en het leven tot het
bittere einde verlengen",' schrij
ven de bisschoppen. „Wij zijn ge
roepen om het menselijk lijden
zoveel mogelijk te voorkomen en
te bestrijden, ook al komt daar
door als neven-effect de nabije
en onafwendbare dood dichter
bij. Indien wenselijk of nodig
zou dit in de tekst van de wet ver
helderd kunnen worden".
Volgens de bisschoppen moet daar
halt worden gehouden waar een
handelen begint dat in alle eer
lijkheid niet anders dan doelbe
wust doden genoemd moet wor
den. „Actieve directe euthanasie
en actieve hulp bij zelfdoding
impliceren echter een geheel an
der oordeel: zij bevatten een uit
spraak over de zinloosheid van
het nog resterende leven zelf.
Een mens kan de zin van zijn le
ven niet altijd ervaren of duide
lijk aangeven".
Gereformeerder kerken: Beroe
pen te Leidschendam (als direc
teur van het Instituut voor Kerk
en Samenleving te 's-Gravenha-
ge en omstreken): drs. R. A. van
Kooy, kandidaat te Bodegraven,
die dit beroep heeft aangeno
men; te St.-Annaparochie: drs.
M. Glastra, kandidaat te Kam
pen; te Woerden: drs. M. Erke-
lens te Monnikendam. Beroep
baarstelling: drs. R. A. van Kooy,
Henegouwerhof 30, 2411JZ Bo
degraven en drs. M. Glastra
Wortmanstraat 545, 8265AT
Kampen.
Gereformeerde kerken vrijge
maakt: Aangenomen naar Rot
terdam-Centrum als evangelisa
tiepredikant voor het Rijnmond
gebied: J. W. Roosenbrand te De
venter.
Gereformeerde Gemeenten: Be
roepen te Westkapelle: M. Burg
graaf, kandidaat te Rotterdam; te
Alblasserdam, te Oosterland, te
Oud-Beijerland en te Rotterdam-
IJsselmonde: B. van der Heiden,
kandidaat te Dordrecht; te Ud-
del: M. Mondria te Waardenburg;
tweetal te Katwijk: M. Burg
graaf, kandidaat te Rotterdam en
B. van der Heiden, kandidaat te
Dordrecht.
Zuid-Afrika
Bisschop Desmond Tutu, de alge
meen secretaris van de Zuid-
afrikaanse raad van kerken,
heeft gezegd, dat de toekenning
van de burgerrechten aan alle
Zuidaffikanen beslissend is
voor een vreedzame oplossing
van de problemen van Zuid-
Afrika.
Tutu sprak aan de vooravond van
de bijeenkomst van de raad van
kerken (Engelse afkorting
SACC) die deze week wordt ge
houden. De bijeenkomst staat in
het teken van de vraag, hoe men
vrede in Zuid-Afrika kan berei
ken. Tutu deelde mee, dat het
vraagstuk van het geweld, zowel
het geweld van de voorstanders
van het apartheidsbeleid als dat
van de tegenstanders ervan, een
hoge prioriteit heeft.
De bijeenkomst is één van de be
langrijkste in de geschiedenis
van de SACC. Niet alleen neemt
het geweld in Zuid-Afrika toe,
maar ook ontstaan er in de ker
ken spanningen over de houding
tegenover het apartheidssys
teem. Met name in de Engelstali
ge kerken die officieel het apart
heidsbeleid afwijzen en voortdu
rend de regering bekritiseren,
zijn er moeilijkheden tussen de
zwarte en blanke leden over de
vraag, wat de afwijzing van de
apartheid voor de christen in zijn
dagelijks leven betekent. Vol
gens vele blanke leden van deze
gemengde kerken, waarin de
zwarten sterk in de meerderheid
zijn, houden de kerken zich te
veel bezig met politieke, sociale
en economische vragen en ver
waarlozen zij de bijbelse leer en
de relatie tussen god en de gelo
vige.
Desmond Tutu
Beroepen
Nederlands hervormde kerk: Be
roepen te Boskoop: A. C. Kortle-
ve te Benschop; te Groot-Am-
mers: J. van de Ketterij te Wage-
ningen; te Zoelen: J. J. Esveldt,
kandidaat te Doorn. Aangeno
men naar Harderwijk: H. C. Mar-
chand te Onstwedde.
MADRID - De voorzitter van de
Spaanse bisschoppenconferen
tie, mgr. Diaz Merchan, spuide
deze week in zijn openingstoe
spraak op de jaarlijkse bijeen
komst van de Spaanse bisschop
pen, die tot zaterdag duurt,
scherpe kritiek op de nieuwe
koers onder de socialistische re
gering. Zonder de socialisten
met name te noemen, sprak mgr.
Diaz Merchan zijn grote bezorgd-
door
Gerrit-Jan Hoek
heid uit over de huidige ontwik
keling, die naar zijn oordeel veel
te snel en abrupt gaat: „de rich
ting die de sociale krachten, die
heden ten dage openlijk de strijd
hebben aangebonden om ons
geestelijk bezit te vernietigen, op
gaat moet de Spanjaarden zor
gen baren".
Volgens de Spaanse bisschop is er
in Spanje sprake van „een per
manente aanval op de goede ge
woonten van ons volk, alsof de
vooruitgang van onze natie ervan
afhangt als wij onze goede ge
woonten overboord gooien".
Mgr. Diaz Merchan onderkende,
dat de rooms-katholieke kerk
„moeilijke tijden doormaakt,
waarin er legio indicaties zijn,
dat er zich een nieuw type maat
schappij ontwikkelt, waar we
momenteel geen idee van heb
ben". Met name bekritiseerde de
voorzitter van de bisschoppen
conferentie het wetsvoorstel om
de abortus in een drietal gevallen
niet langer strafbaar te stellen, en
het wetsontwerp dat de subsidie
en beheer van de Spaanse onder
wijsinstellingen regelt.
Met name de onderwijskwestie zit
het Spaanse episcopaat bijzon
der hoog, al hebben tot dusver
vooral geestelijken buiten de bis
schoppenconferentie hun batte
rijen op die nieuwe onderwijs
wet gericht. De secretaris-gene
raal van de religieuze onderwijs
organisatie waarin 23.000 katho
lieke onderwijzers verdeeld over
3500 centra met 2 miljoen leerlin
gen verenigd zijn, de jezuitenpa-
ter Martin Jimenez, bestempelde
kort geleden de onderwijswet als
„een ernstiger kwaad dan de
abortus voor een katholiek" en
als „een harde slag gericht tegen
de kerk".
De onvrede van de rooms-katholie
ke prelaten betreft niet zozeer de
financiële subsidie die de katho
lieke onderwijsinstellingen van
de Spaanse staat ontvangen. Met
een jaarlijkse tegemoetkoming
van 1,5 miljard gulden zijn de so
cialisten nog 12 procent guller
dan de voorgaande centrum
rechtse regeringen van de UCD.
De irritatie van de rooms-katho-
lieke kerk betreft echter vooral
de bestuurlijke veranderingen
op onderwijsinstellingen waarin
de nieuwe wet voorziet.
De vorming van een gedemocrati
seerde commissie, waarin kerke
lijke vertegenwoordigers hun be
voegdheid om te beslissen over
het aantrekken van onderwij
zend personeel en toelating van
leerlingen, moeten delen met on
derwijzers, vertegenwoordigers
van de ouders en leerlingen, zit
de kerk hoog. Pater Martin Jime
nez noemde deze clausule zelf
een verkapte nationalisering:
„Niet ons eigendom wordt ontei
gend, maar het bestuur van onze
centra via de verkiezing van de
directeur en de straffe voor
schriften bij de toelating van
leerlingen".
De dreigende confrontatie tussen
de rooms-katholieke kerk en de
socialistische regering naar aan
leiding van deze Spaanse school
strijd anno 1983, wordt nog eens
verder geaccentueerd door de so
ciale spanningen rond de abor
tus.
Gisteren begon in Valladolid het
proces teg^n 13 vrouwen, we
gens het uitvoeren c.q. laten uit
voeren van abortus. Tegen de
aborteuse eiste de officier van
justitie maar liefst 96 jaar gevan
genisstraf, tegen de 12 andere
vrouwen straffen variërend van
een tot zes maanden.
Evenals tijdens het geruchtmaken
de abortusproces in Bilbao, werd
gisteren in Valladolid door enke
le honderden mensen gedemon
streerd tegen de vervolging van
de 13 vrouwen.
