The Shorts: "We zijn 'n beetje overvallen" "Oorlog Syrië-Israël kan impasse doorbreken" Verenigde Staten hikken aan tegen halsstarrigheid Begin DINSDAG 21 JUNI 1983 PAGINA 13 DOOR NICO SCHEEPMAKER In „Onze Taal" van juni 1983 schrijft Sj. van den Berg, leraar Nederlands in Emmen, dat de meis jesnamen op -je een come-back lij ken te beleven. Tientallen jaren werden zulke namen als kleinbur gerlijk beschouwd, schrijft hij, maar nu zijn ze blijkbaar aan een renaissance bezig. Op zijn school met 1200 leerlingen ontdekte hij een Aaltje, een Margje, een Stientje, een Greetje, een Riekje, twee Grietjes en enkele Greetjes. In 1955, toen hij als leraar begon, waren dergelijke namen onmoge lijk, schrijft Sj. (Sjaak, Sjaard, Sjabbe, Sjalle, Sjolle, Sjamme, Sjemme, Sjimme, Sjang, Sjarel, Sjuk, Sjef, Sjeng, Sjouwe, Sjoek, Sjra? - ik doe maar even een greep uit het Woordenboek van Voorna men van Van der Schaar) van den Berg. In 1955, vervolgt Sj., was er een duidelijke tendens naar uitheemse namen als Yvonne, Karin, Moni que, Désirée en dergelijke. Die ko men nog wel op zijn lijsten -voor, maar zijn toch duidelijk op de te rugtocht. De terugkeer van de oude Nederlandse -je-namen heeft mis schien te maken met de nostalgie- trend: „oude platenboeken worden herdrukt, petroleumlampen weer opgehangen. In de reclame voor soepen en koffie zijn het de oma's die smaakbepalend optreden". Toch maakt niet elke voornaam uit het verleden een kans op wederop standing: Meisjesnamen die niet meer voorkomen, zijn Dientje, Truitje, Jannetje, Keetje, Kaatje, Aagje en Mietje. Het is niet waar schijnlijk dat enig ouderpaar nog zo'n naam aan een dochter zal ge ven. Deze namen zijn blijkbaar nog te veel geassocieerd met armoede en onderworpenheidin de romans uit het begin van deze eeuw zijn het vooral dienstboden die van dit soort namen worden voorzien. Ook namen als Dirkje, Gerritje, Klaasje en Pietje zullen wel tot het verleden blijven behoren. Ze zijn te duidelijk als verkleinvorm van mannenna men afgeleid om voor het huidige zelfbewustzijn van vrouwen nog aanvaardbaar te zijn". Nu woon ik niet in Emmen maar in Broek in Waterland, en daarom leek het me nuttig de veronderstel lingen van Sj. van den Berg even aan de hand van de leerlingenlijst van onze plaatselijke lagere school (inclusief de kleuterklassen) te veri fiëren. Het gaat daarbij om 109 meisjes op de lagere school, en 35 meisjes op de kleuterschool. Slechts een van de meisjes had een voor naam op -je: Bonkje. Wel waren er behoorlijk veel met een voornaam op -ke: Keyke (spreek uit: Kiéke), Maaike, Mayke, Meike, nog eens Maaike, Rinske, Renske, viermaal Marieke, Nienke, Wietske, Janneke, Marijke, Lokke en tweemaal Tine ke. „Dienstbodennamen" als Keetje, Truitje en Dientje komen bij ons inderdaad niet voor, even min als Dirkje, Pietje, etcetera. Sj. van den Berg spreekt van een duidelijke tendens naar uitheemse namen als Yvonne, Karin, Moni que, Désirée en dergelijke (in 1955), maar dat zijn, op Désirée na, nau welijks nog namen die als „onne- derlands" ervaren worden, even min als Monique, Sandra, Jolanda, Petra, Laura, Ciska, Daniëlle, Son- ja, Yvonne en Suzanne. Dan hebben wij hier in Broek in Waterland nog wel uitheemsere voorbeelden: Vanessa, Diana, Joan, Sharon, Berenda Nelly, Nao mi, Aniko, Fiona, Myrthe, Brigitte, Vicky, Endéla, Patricia, Michèle, Chan tal, Querine, Hes ter Querine, Claudia, Amanda, Anetka, Man- dy, Chaja, Nancy (twee maal), Ste phanie, Natasja, Claudia, Randi, Nartam, Yvette, Eugenie, Cati, Amber, Bianca, Jona, Aswintha, Nicolette, Ika, Karina, Babeth, Ba- bette, Debby, Marlous, Marloes, Mirriam, Mirjam, Wendy (twee maal), Wenda, Barbara, Esther, Judith, Kim, Pam, Lianne, Helene Kyung, Malgoszata (geboren in Po len, dat wel), Cindy, Hanna en Priscilla... Me dunkt, daar moeten Yvonne en Monique zich toch oer-Nederlands bij voelen'. De „puur-Nederlandse namen", voor zover je daar van kan spreken, zijn bij ons in Broek verre in de minderheid: Janna, Beatrijs, Annemiek, Margreet, Ti neke (tweemaal), Jantine, Gerda, Ellen, Ria, Merel, Marchien, Anja, Sara, Saskia, Carla, Ria, Anja, Linda, Sylvia, Liesbeth, Suzanne, Laura en Sanne. En wat mij betreft mogen Marline, Ingrid en Heieen daar ook nog bij. Wij vinden dat we onze dochters met eenvoudige, goeddeels Neder landse, welluidende voornamen hebben opgeknapt: Sara en Janna, maar ze zijn er zelf bij vlagen niet erg gélukkig mee. Janna, 4 jaar oud, heeft dezer dagen zelfs beslo ten dat ze Tiny wil heten. „Vind je dat geen mooie naam, papa?", vroeg ze. „Om je de waarheid te zeggen", zei ik, goudeerlijk als ik ben, „vind ik Janna toch een mooie re naam". Ik zag dat haar lip ver vaarlijk begon te trillen, ik had blijkbaar op haar ziel getrapt. Haastig zei ik: „Tiny vind ik na tuurlijk óók een heel mooie naam, maar als we Tiny mooier hadden gevonden dan Janna, dan zouden we je wel Tiny hebben genoemd!". Helemaal bevredigen deed deze ommezwaai haar niet, maar ze hol de tenminste niet stampvoetend naar haar kamer om zich daar op tomeloze wijze op haar bed te wer pen en een potje hartverscheurend te gaan janken. Misschien zou je kinderen pas op hun achttiende hun definitieve naam moeten ge- LEIDEN - Neem vier jongens van ongeveer zeventien jaar oud, schrijf een simpel, vrolijk melodietje, een tekst waarin het woord Tamour" voorkomt en je hebt een dijk van een hit. Ja? Nee, waarschijnlijk niet. Dè formule voor een hit bestaat tenslot te niet. Toch is het de uit de randstad afkomstige jeugdgroep The Shorts met bovenstaande formule wel gelukt. Het liedje "Comment ca va" staat nu al vier weken op de eerste plaats van de nationale hitparade. Platenkopend Nederland ging plat voor een nummer, waarvan misschien het enige originele element is dat de muzikanten die het brengen nog zo jong zijn. "Dat is ook de enige verklaring die we er zelf voor hebben", zeggen ze. The Shorts, vier jongens die met hun zestien en zeventien jaar al wel wat commercieel inzicht hebben, maar ook nog ontzettend veel moeten leren. Handen in de zakken, handen uit de zakken. Ze krabben nerveus op hun hoofd en proberen zich achter elkaar te verbergen. The Shorts, zanger Hans van Vondelen (17), drummer Peter Wezen beek (17), toetsenist Erik de Wildt (16) en bassist Hans Stokker- mans (17)), weten zich geen houding te geven zonder het veilige gevoel van een instrument in hun handen. Ze staan wat verloren en schuchter mee te zingen met een muziekband in de AVRO- studio voor opnamen van een radio-kinderprogramma. Het aanwezige publiek - kinderen in de leeftijd van zeven tot twaalf jaar - merkt de onzekerheid niet. Vol enthousiasme brul len ze de tekst mee van Comment ca va, het nummer dat de vier op de eerste plaats van de hitparade bracht en hen na amper twee maanden al een gouden elpee bezorgde. Platenbaas Peter Koelewijn, die na onenigheid over de B-kant van een single niet met the Shorts in zee wilde gaan, zal zich wel de schaarse haren uit het hoofd hebben getrokken van spijt vier thuis. Maar we moeten er wel om zeven uur weer uit omdat we naar school moe ten". "En het vele reizen", vindt Stokkermans nog. "Uren in de auto zitten, dat is stomvervelend.". "We zullen nog wel meer rotte kanten ontdekken, denk ik", zegt Hans van Vondelen. "En leu ke". Buitenland Routine Eenmaal buiten de studio is van enige verlegenheid niets meer te merken. The Shorts zijn rumoerig, mopperen over een fotograaf waarmee ze die morgen een foto-sessie hebben gehad ("We gingen catamaranzeilen, we moesten van die pakken aan. We leken wel vissen") en voldoen on bewogen aan het verzoek van een meneer die handtekenin gen komt vragen voor zijn dochtertje. Het lijkt al routi ne te zijn, net als het geveh van interviews. Ze zien er een beetje afgedraaid uit, roken stevig. Manager Danny de Heer sleept met koffie en broodjes. Zanger Hans van Vondelen blijkt de grootste prater van de vier. Bijna als vanzelfspre kend laten de overige Shorts hem vertellen over het ont staan van de band. "We zijn zeven jaar geleden door Dan ny de Heer bij elkaar ge bracht. Hij heeft ons uit ver schillende talentenjachten geplukt. We hebben een tijd meegedaan in een kindercir cus en in 1981 maakten we onze eerste single 'Don't want to do it'. Dat was een grote flop". Reden hiervoor is volgens De Heer dat the Shorts, omdat ze toen helemaal nog zo jong waren, niet mochten optre den van de arbeidsinspectie en zonder optredens is een single nu eenmaal gedoemd te mislukken, meent hij. Daarna kwam Comment ca va, geschreven door Eddy de Heer, de vader van de Shorts manager. Het liedje staat nu zeven weken in de hitparade, maar is al bijna een half jaar oud. "Piraten draaiden het wel", aldus Van Vondelen. "En toen stond het ineens in de tipparade". Daarna ging alles heel snel. Optredens, in terviews, t.v.- en radio-opna men. Maar ze lijken er niet warm of koud van te worden. Spijkerbroeken Op de vraag wat dat succes nu voor ze betekent, hebben ze geen duidelijk antwoord. "Daar denk je helemaal niet bij na", zegt bassist Hans Stokkermans. "Het gebeurt gewoon". "Het was wel heel vreemd, al die bekendheid ineens", \nilt zanger Hans van Vondelen aan. "We zijn een beetje over vallen. Eigenlijk realiseer ik het me nu nog steeds niet goed". "Misschien is het allemaal een beetje te snel gegaan", den ken ze. "We hebben ineens het hoogste bereikt wat er in Nederland op muziekgebied te bereiken is. Het wordt heel moeilijk om dat niveau met de volgende single te evena ren. We kunnen het alleen maar hopen". Een verklaring voor het plotse linge succes hebben The Shorts niet, zo er al een ver klaring mogelijk zou zijn. Hans van Vondelen doet een poging: "Het is een vrolijk liedje, we zien er leuk uit, we zijn jong. Verder zou ik het ook niet weten". Ze zien er niet uit als vier jongens die de top hebben bereikt: spijker broeken en gympen en keu rig kort haar in plaats van op vallende kleding en extrava gante kapsels. Geen bood schap, geen image, gewoon spelen en lol maken, lijkt het devies. Het lijkt wat vreemd dat jonge mensen, die opgegroeid zijn met muziekstromingen als punk en disco, teruggrijpen op een risicoloos genre als de vrolijke meestamper. Van Vondelen geeft toe dat het ook niet hun ideale vorm van muziek maken is. "We heb ben er niet zelf voor gekozen. Eddy de Heer liet Comment ca va horen en we vonden het wel een leuk liedje. Maar om daar nou mee door te gaan. We willen langzaamaan pro beren het genre te verande ren, wat steviger muziek ma ken en alleen nog in het En gels zingen. En dan maar kij ken of het publiek dat ook pikt". Veel reizen The Shorts willen nadrukkelijk geen kinderpopgroep wor den genoemd. "We weten ge woon dat heel veel oudere mensen het ook leuk vinden wat we doen. Maar voor op tredens worden we gevraagd in discotheken en feestten ten. Nou, daar komen die ou dere mensen gewoon niet". Toch is het moeilijk je aan de indruk te onttrekken dat je met vier onwetende, alles leuk vindende jongens te ma ken hebt Ze zien er jong uit voor hun leeftijd en denken niet teveel over alles na, lijkt het Aan de andere kant heb ben ze ook iets over zich waaraan je ziet dat ze geen volledige leken zijn in de mu ziekwereld. Het zijngeen kin deren meer, maar The Shorts zijn ook nog lang niet volwas sen. Van muziek weten ze wel het een en ander. Van an dere dingen lijken ze nog niet veel kaas te hebben gegeten. Dat is misschien ook wel een beetje teveel gevraagd van jongens van hun leeftijd. Gevraagd naar de schaduwkan ten van het succes, ant woordt bassist Hans Stokker mans: "Dat we geen weekend meer thuis zijn, dat is niet zo leuk". Toetsenist Erik de Wildt: "En dat we vaak zo laat optreden. Soms komen we zondagnacht pas om half Drie van de vier Shorts zitten nog op school, iets wat het succes eigenlijk in de weg staat De optredens blijven beperkt tot het weekend. De plaat Comment ca va is nu ook uitgebracht in bijna heel Europa, Australië en zelfs Korea. Mocht het daar nu ook allemaal goed gaan lopen, dan zullen de jongens aan privé-les moeten gaan den ken, vindt manager De Heer. "Nederland is wat de eerste single betreft niet aantrekke lijk meer voor ons. We kun nen niet hoger komen dan waar we nu zijn. Dan moeten we naar het buitenland en als het echt niet anders kan, zul len ze van school moeten". Het zit er gezien de platenver- koop wel in dat de Shorts naar het buitenland gaan. "De plaat is pas uit in Duits land en er zijn er nu al 46.000 van verkocht", weet De Heer. "Hoeveel moetje er daar ver kopen voor een gouden plaat?" vraagt zanger van Vondelen gretig. Drummer Peter Weezenbeek is opvallend stil. Hij heeft óf een hekel aan interviews óf hij heeft zijn dag niet In elk geval zit hij gedurende het hele gesprek wat ongeïnte resseerd de andere kant op te kijken. Niemand doet moeite hem erbii te betrekken. De rollen lijken duidelijk ver deeld. De Heer regelt alles, zanger Van Vondelen is de aangewezen persoon voor in terviews en lijkt ook de meest volwassen Short Erik de Wildt schijnt alles best te vinden, evenals Hans Stok kermans. Op Peter Weezen beek lijkt geen peil te trek ken. Dat ze over het algemeen sym pathiek overkomen, moet ze wel worden nagegeven. Ze hebben (nog) geen last van sterallures, zeggen zich heel gewoon te voelen en nog nor maal over straat te kunnen. "We zien andere popgroepen nog niet als collega's", zegt Van Vondelen. "Als ik er tus sen loop, voel ik me net een handtekeningenjager. Ik zou het niet in mijn hoofd halen ze aan te sF WASHINGTON - Hoge Ameri kaanse regeringsfunctionarissen achten een kans op een oorlog tussen Syrië en Israël 50 procent Israël noch Syrië wil een oorlog, maar de zaak kan gemakkelijk uit de hand lopen als gevolg van de Syrische weigering Libanon te ontruimen en het wederzijdse wantrouwen tussen Israël en Sy rië. Topfunctionarissen in Washington geloven dat een ongewilde esca latie tot een totale oorlog tussen Israël en Syrië kan leiden, waar bij de Syrische SAM 5-luchtdoel- raketten Israëls belangrijkste doel zullen zijn. De lanceerinstal- laties van deze SAM-raketten worden door Russische technici bemand. Onvermijdelijk zullen er dan Russische slachtoffers bij een dergelijke oorlog vallen. Vol gens defensiespecialisten in Washington is de Israëlische luchtmacht in staat de SAM 5-ra- ketten te vernietigen, zij het ten koste van eigen verliezen. Uitweg Een dreigende oorlog tussen Israël en Syrië wekt in Washington geen paniekstemming. Integen deel, dezelfde topfunctionaris sen laten doorschemeren dat een oorlog tussen Israël en Syrië - hoe betreurenswaardig ook - wellicht de enige uitweg is om uit de impasse te geraken waar de Amerikaanse Midden-Oosten- diplomatie in is beland. De im passe is compleet. Het Reagan-plan, door de presi dent in september van het vorig jaar met goede moed gelanceerd, is op een dood spoor sinds ko ning Hoessein van Jordanië heeft afgehaakt. Hoesein liet de Amerikaanse regering weten niet aan de onderhandelingen deel te kunnen nemen, nadat de onderhandelingen tussen Jorda nië en de PLO waren mislukt Syrië is verder niet van plan zijn troepen uit Libanon terug te trekken en de Verenigde Staten heeft vrijwel geen middelen om Syrië tot andere gedachten te brengen dan 'hoop' uit te spre ken. De ontwerpers van het Reagan- plan hadden gehoopt dat een principiële bereidheid van ko ning Hoessein om met Israël te onderhandelen Amerika in staat zou stellen om zware druk op Is raël uit te oefenen teneinde een bevriezing van het nederzettin genprogramma in de bezette ge bieden te bewerkstelligen. Met de naderende presidentsverkie zingen is de regering in Washing ton niet bereid zonder Arabisch 'ja' Israël onder druk te zetten. Pressie op Israël zonder com pleet bewijs dat zulks inderdaad tot vredesbesprekingen zal lei den, is aan de Amerikaanse pu blieke opinie nauwelijks te ver kopen. Geen pressie op Israël dus. Bondgenoot Integendeel, als gevolg van het sluiten van het Israëlisch-Liba- nese akkoord zijn de Ameri kaans-Israëlische betrekkingen na een jaar van malaise aanzien lijk verbeterd. Israël wordt in Washington alom geprezen als een strategische bondgenoot en vriend van Amerika. Syrië en de PLO, niet Israël, vormen het grootste obstakel tot het vertrek van alle vreemde troepen uit Li banon. de achtergrond van deze natische verbetering in de Is- raëlisch-Amerikaanse betrekkin gen, een politieke ontwikkeling waar de genoemde topfunctiona rissen uitermate ongelukkig mee zijn, komt premier Begin volgen de maand naar Washington zon der dat het duidelijk is waarover gesproken moet worden. Eén van de topambtenaren verwacht 'filosofische gesprekken' over de toekomst van Israël. Een andere topambtenaar staat 'harde be sprekingen' voor; iets wat in de huidige romance tussen Was hington en Jeruzalem nauwe lijks denkbaar is. Bij gebrek aan persi>ectieven voor vredesbesprekingen heeft de Reagan-regering besloten om mooi weer te spelen, waar je in de Amerikaanse binnenlandse politieke verhoudingen alleen maar stemmen mee kunt win nen, zeker met een super pro-Is raëlisch Congres als het huidige. Opgelegde vrede Maar ondanks de bloemrijke uit spraken dat Israël een vriend en bondgenoot is, is een ieder er zich terdege van bewust dat de uitgangspunten van de Israëli sche en Amerikaanse politiek niet met elkaar overeenstem men. Amerika gaat uit van Reso lutie 242 van de Veiligheidsraad van 1967, die uitgaat van het be ginsel: vrede in ruil voor gebied. Israël is niet bereid om gebied in ruil voor vrede op te geven. Ver der staat Amerika onderhande lingen voor met een compromis als einddoel, terwijl de Israëli's een door Israël opgelegde vrede willen. Bij besprekingen die de hoge functionarissen in Jeruza lem hebben gevoerd gedurende het afgelopen jaar, hebben de Is- rali's er bij monde van minister van buitenlandse zaken Shamir en anderen er geen twijfel over laten bestaan dat Israël helemaal niet zo op onderhandelen is ge steld. Terwijl Amerika naar openingen zoekt om onderhande gang te brengen, zeggen de Isaë- li's botweg dat het probleem on oplosbaar is en dat het zoeken naar een oplossing daarom zin loos is. „Ik word in Jeruzalem voor een naieve Amerikaan uit- verzucht één van de onarissen. Begin Het optimisme dat na de Libanese oorlog uit Washington straalde als zou een doorbraak in het vre desproces volgen op een ak koord over Libanon, heeft nu plaats gemaakt voor een diepe door Jaap van Wesel depressie. Op het State Depart ment worden nog enige licht puntjes genoemd. In de eerste plaats Israëls interne situatie. Premier Begin is niet meer de oude. Hij is vaak depressief en afwezig en het heeft aan de Israé- lisch-Libanese onderhandelin gen nauwelijks actief deelgeno men. Vroeger was hij zelf altijd de man die de zaak persoonlijk leidde nu heeft hij vrijwel alles aan anderen gedelegeerd. Zo weinig was hij van de details op de hoogte, dat hij eenmaal ver baasd zei: „Oh, is dat de Israëli sche positie?" Met enige verwachting en verlan gen wordt daarom gekeken naar het post-Begin-tijdperk met de nadruk op de toenemende pola risering tussen voor- en tegen standers van een Groot-Israêl. Maar een andere hoge ambtenaar wijst erop dat diezelfde depres sieve en afwezige Begin de afge lopen week weer ouderwets van leer is getrokken tegen zijn oppo nenten in een Knesset-toe spraak. Ook hier is wishful thin king maar al te vaak de vader van de Amerikaanse politiek. Economische unie Een ander lichtpuntje is dat er eni ge verwachting bestaat in Was hington dat Israël en Jordanië het wellicht eens zouden kunnen worden over een gemeenschap- pelljk bestuur over de Westelijke Jord aan oever in het kader van een economische unie. Toespra ken van Likoed-politici onder de microscoop gelegd leiden tot een dergelijke conclusie, waarbij er dan voor de goede zaak van wordt uitgegaan dat die uitspra ken, als ze al de veronderstelde bedoelingen hebben, bovendien nog de denkbeelden van Begin zelf weergeven. Wishful thinking in het kwadraat - maar er is niet beter en de op nieuw zuchtende topambtenaar stelt voor dit idee in het Reagan- plan te verpakken en het met nieuw pakpapier niet als Rea- gan-plan-H maar als IA te pre senteren. Midden-Oostenkenners vragen zich telkens weer met verbazing af hoe het mogelijk is dat een su- permogendheid als de Verenigde Staten met een bijna onuitputte lijke bron van informatie - van CIA tot talloze wetenschappelij ke instituten en experts - tel kens weer de plank misslaat Met alle aanwezige kennis neigen de politici uit talloze adviezen van de grote bureaucratie meestal het meest optimistische scenario te kiezen - dat is nu eenmaal hun aard. Een proces dat bevor derd wordt doordat Witte Huis, State Department en Pentagon elkaar maar al te vaak tegenwer ken, met tegenstrijdige belan gen, adviezen en evaluaties. Dat klinkt allemaal weMig hoop vol. De enige partij die er wel bij vaart, is Israël, hoe ernstige de economische toestand daar ook moge zijn, hoe diep Israël in het Libanese moeras is weggezakt en hoe slecht Begin momenteel ook functioneert Eigenlijk is het helemaal niet zo belangrijk of Begin persoonlijk al dan niet ef fectief is, want zijn politiek gaat door - zolang hij maar in leven is. Het enige wat de situatie ingrij pend kan veranderen, is een oor log met Syrië. Er bestaat geen twijfel over dat Israël zo'n oorlog wint maar daarbij kan het zelf grote verliezen lijden. De Syriërs beschikken immers over lange- afstandsraketten die de Israëli sche bevolkingscentra kunnen treffen. Natuurlijk zal Amerika alles doen om een dergelijke rampzalige oorlog te voorkomen. Schokeffect Alles? Fijntjes wordt er zo nu en dan op gewezen dat er bij andere omstandigheden met een derge lijk oorlogsgevaar allang een noodplan was ontworpen. Het ontbreken van zowel nervositeit als een dergelijk noodplan en de bijna apathische stemming vor men een teken dat een oorlog misschien nog niet de slechtste methode zou zijn om de impasse te doorbreken. De machiavellis ten wijzen op een schokeffect dat zware verliezen onder de Israëli sche burgerbevolking zouden kunnen kunnen hebben, on danks een Israëlische militaire overwinning. Dat zou Israël mogelijk uit de roes doen ontwaken en terugbrengen tot de realiteit, terwijl aan de an dere kant de grote dwarsligger in het Arabische kamp, president Assad van Syrië, de militaire ne derlaag politiek niet zou overle ven.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1983 | | pagina 13