Amerika wil
ontwapenen
Nederland pleit
voor "armsten"
Motieven nog onbekend
Unctad VI wil knopen doorhakken
Helmut Kohl na gesprek met Nitze
Parijse
politie
straat op
'Ik zat in bad met
Engelse politicus'
Bloedbad in Duitse school
Bloedbad m Duitse school
PT.
VN-conferentie handel en ontwikkeling van start
ZATERDAG 4 JUNI 1983
Buitenland
BONN - Bondskanselier Helmut Kohl vindt dat de Ver
enigde Staten „met grote ernst en verantwoordelijk
heidsbesef' er alles aan proberen te doen dat de ontwa
peningsonderhandelingen tussen Washington en Mos
kou in Genève tot resultaat leiden. „Wie er", aldus de
Westduitse regeringschef, „nu nog aan twijfelt dat Ame
rika echt wil ontwapenen, brengt de onderhandelingen
in Genève in gevaar en berokkent schade aan onze belan
gen".
HAMBURG (ANP) - Het West
duitse weekblad Stern eist de
1,5 miljoen mark terug, die zijn
verslaggever Gert Heidemann
ontving als premie voor het toe
spelen van de dagboeken van
Adolf Hitler, die later vals ble
ken te zijn. Dat heeft een woord
voerder van Stern gisteren mee
gedeeld.
De eis werd als terugvordering in
gediend bij het gerecht voor ar
beidszaken.
PARIJS (GPD) - De Parijse politie-
prefect en het hoofd van de Fran
se nationale politie hebben ont
slag genomen na roerige betogin
gen van politiemannen gisteren
in de straten van Parijs. De
protesten waren gericht tegen de
moord op twee politiemannen op
31 mei, die in koelen bloede wa
ren doodgeschoten door twee
gangsters. Na deze moord werd
vanuit bepaalde politiekringen
de beschuldigende vinger opge
stoken naar minister van binnen
landse Defferre en zijn ambtge
noot van justitie Badinter. Bei
den zouden te 'laks' tegen de cri
minaliteit in het algemeen zijn
opgetreden.
Vrijdag waren er honderden poli
tiemannen in de straten van Pa
rijs om, na de begrafenis van het
collega's, slogans te slaken als
„Badinter in de gevangenis" en
„Badinter moordenaar". Minis
ter Defferre werd na de begrafe
nis uitgescholden en moest wor
den ontzet door de oproerpolitie,
die overigens de protesteerders
met rust liet.
Na het voorval heeft premier Mau-
roy minister Defferre bij zich
ontboden en een onderzoek ge
last naar de aanstichters van de
betogingen.
De Parijse burgemeester en gaul
listenleider Jacques Chirac, die
ook zijn rouwbeklag bij de wedu
wen van de slachtoffers had afge
legd, verklaarde in een radioin
terview dat de moord „niet de
fout van de regering was, maar
dat het klimaat, de laat-maar-
waaien-atmosfeer, de misdaad
stimuleert". Minister van justitie
Badinter had tegen deze verkla
ring van Chirac weer geprotes
teerd met te zeggen „niet te ac
cepteren dat smart politiek werd
uitgebuit".
Dat zei Kohl na een onderhoud in
Bonn met Paul Nitze, de leider
van de Amerikaanse onderhan
delingsdelegatie voor de Geneefi
se onderhandelingen. De bonds
kanselier maakte tevens bekend
dat hij voor zijn bezoek aan de
Sowjet-Unie op 4 juli nog een
keer met Nitze zal praten.
Inmiddels heeft SPD-oppositielei-
der Hans-Jochen Vogel geëist
dat de Bondsdag zich moet uit
spreken over het feit of er al dan
niet overeenkomstig het zoge
naamde NAVO-dubbelbesluit
van december 1979 Amerikaanse
nucleaire middellange-afstands-
raketten op het grondgebied van
de Bondsrepubliek Duitsland
mogen worden geplaatst. Vogel
en zijn plaatsvervanger Ehmke
verklaarden op een persconfe
rentie in Bonn dat de SPD pas in
de late herfst een uitspraak over
de raketten zal doen nadat zorg
vuldig is nagegaan hoe het on
derhandelingsproces in Genève
is verlopen.
Na een dag in afzondering over de
veiligheidspolitiek te hebben ge
discussieerd heeft de SPD-frac-
tie een document gepubliceerd
waarin een dringend beroep op
Amerika en Rusland wordt ge
daan om „verdere stappen te on
dernemen". Hoewel wordt ge
zegd dat de Sowjet-Unie door de
SS-20-raketten „eenzijdig" een
ongelijkheid heeft geschapen,
appelleert de sociaal-democrati
sche fractie (met slechts 9 tegen
stemmen en 8 onthoudingen)
vooral aan Washington om con
structieve voorstellen in Genève
te dpen.
De SPD is van mening dat het niet-
officiële voorstel van de Ameri
kaanse onderhandelaar Nitze om
in West-Europa geen Pershing-
II-raketten te stationeren in ruil
voor een aanzienlijke verminde
ring van het aantal SS-20-raket-
ten aan Sowjet-kant, moet wor
den herhaald. Destijds is dat
voorstel zowel door Washington
als Moskou afgewezen.
De Westduitse minister van bui
tenlandse zaken, Genscher, heeft
ook vrijdag in een schriftelijke
verklaring kenbaar gemaakt dat
het overbodig is dat de Bonds
dag nog over de middellange-af-
standsraketten debatteert.
Memoires Shirley MacLaine:
LONDEN (ANP) - Britse oud-
ministers hebben het giste
ren druk gehad met het, meer
spijtig dan boos, tegenspre
ken van geruchten dat een
hunner de geheime minnaar
van de Amerikaanse fimactri-
ce en schrijfster Shirley Ma
cLaine is geweest.
Een week voor Engeland zich
naar de stembus begeeft
plaatste miss MacLaine zich
zelf met werkloosheid, ont
wapening en de Falklands-
oorlog, op de voorpagina van
de kranten door haar onthul
lingen in een nieuwe biogra
fie.
De kranten op Fleetstreet gin
gen uiteraard gretig op zoek
naar de mysterieuze man, ge
trouwd en klaarblijkelijk mi
nister in het laatste socialisti
sche kabinet, met wie Ma
cLaine schrijft dat ze een ge
passioneerde liefdesaffaire
had die leidde naar bedden in
Parijs en schuimbaden in Ho-
noloeloe.
Michael Foot, de leider van La
bour die op dezelfde dag - 23
juli - jarig is als de „Gerry" in
MacLaines verhaal, heeft met
nadruk tegengesproken dat
hij de man is. Foot wordt vol
gende maand 70 jaar.
Vice-leider Denis Healey, die
beantwoordt aan MacLaines
melancholieke herinnering
aan „een forse man, een beer
die de wereld aan zijn hart
wilde drukken", zei tegen
verslaggevers: „Jammer ge
noeg ben ik niet de held in dit
stuk".
De minister van financiën in
het socialistische schaduw
kabinet, Peter Shore, ver
klaarde: „Ik heb de vrouw
zelfs nooit ontmoet".
Zijn collega van energie, John
Smith, zei dat hij zeer gevleid
was maar nee, hij was het niet
geweest. En de socialistische
man voor Schotland. Bruce
Millan, zei: „Ik was mijn han
den in onschuld".
De rechtse Daily Mail dacht ha,
en probeerde Tony Benn, lei
der van Labours radicale
links en oud-minister van in
dustrie, te strikken. Zijn reac
tie: „Ik spreek niet met de
Daily Mail".
Een politiek commentator ried
Labour aan de mysterieuze
minnaar in haar gelederen
snel op te sporen en hem par
tijleider te maken. Alleen zo
zou zij de verkiezingen van
volgende week dinsdag nog
kunnen winnen die zij vol
gens de opiniepeilingen' op
spectaculaire wijze gaat ver
hezen.
De verslagenheid is van de gezichten te lezen. Deze leerlingen ontsnapten
ADVERTENTIE
BONN (GPD) - Wild om zich heen
schietend met twee automati
sche pistolen heeft een in Duits
land wonende Tsjech gisteren
een verschrikkelijk bloedbad
aangericht in een scholenge
meenschap in Eppstein bij
Frankfurt. Daarbij kwamen drie
schoüeren, een leraar en een on
bewapende politieagent om het
leven. Na de schietpartij werd de
dader, Karei Charva (34), dood
aangetroffen. Veertien mensen
zijn met ernstige verwondingen
in ziekenhuizen in de omgeving
opgenomen. Vier kinderen en
een leraar verkeren in levensge
vaar. Over Charva's mogelijke
motieven is niets bekend.
Het onvoorstelbare drama op de
Freiherr von Stein-school begon
rond elf uur 's morgens. Charva,
een in Praag geboren psycholoog
die in Frankfort werkte als taxi
chauffeur, ging via de hoofdin
gang de school binnen. Daarbij
vroeg hij volgens de politie naar
het lokaal van Franz-Adolf Gehl-
haar, een leraar Engels. Hij liep
naar diens lokaal aan het einde
van de gang en vuurde minstens
viermaal op Gehlhaar, die daar
bij zwaar werd gewond.
Vervolgens verliet Charva het lo
kaal en kwam op de gang een
niet bewapende agent tegen. De
ze had samen met een collega
verkeersonderricht op het
schoolplein gegeven en was het
gebouw binnengegaan om zich
op de hoogte te stellen waar de
knallen vandaan kwamen. Aan
vankelijk werd vermoed dat het
om een mislukte scheikundige
proef ging.
De agent, Gisbert Beek (45), werd
neergeschoten en even later
dood en met bloed overstroomd
door zijn collega in het trappen
huis gevonden. Die sloeg alarm
en leverde een vuurgevecht met
de dader. Mogelijk is dat Charva
daarbij werd getroffen. Inmid
dels waren onderwijskrachten
en leerlingen (in totaal 750 men
sen) via de intercom gewaar
schuwd dat een geestelijke ge
stoorde man schietend door de
school hep. Men kreeg het advies
de deuren te barricaderen en op
de grond te gaan liggen.
Kort voor het vuurgevecht met de
agent was Charva het lokaal op
nieuw binnen gegaan en had in
het wilde weg om zich heen ge
schoten. Voor de ogen van de
leerlingen schoot hij een toege
snelde andere leraar, Hans-Peter
Schmitt (35), dood. Daarna wer
den bij ongericht vuur Gabriele
Seifert (13), Benito Martinez (12)
en Stefanie Herrmann (13) dode
lijk getroffen.
Volgens de politie heeft Charva
zo'n 40 schoten afgevuurd uit
zijn twee 9 mm pistolen.
Start uw vliegvakantie goed en ga per
trein via de Schiphollijn naar Schiphol. Géén
file- vertragingen, géén parkeer-penkelen,
maar wél kans op een hoofdpriis van f2.500,-
of een van de andere velegeldpnizen in de
Vlieg-Trein-Kwis.
Vraag uw reisbureau of een NS-Reis-
en inlichtingen bureau om het wedstnjd-
foimulier.
De S<fiipholtrein,uw vakantietrein.
Unctad VI, de zesde conferentie
over handel en ontwikkeling
van de Verenigde Naties, gaat
hier van start onder een slecht
gesternte; nog nooit was het
economisch klimaat zo ongun
stig.
Is het realistisch om te Verwach
ten dat Unctad VI meer zal op
leveren dan een vrijblijvende
gedachtenwisseling? Nu al
voorspellen diplomaten het
uitblijven van concrete maat
regelen om het hoofd te bieden
aan de stagnerende econo
mieën in Noord en Zuid, in rij
ke en arme landen. Prognoses
variëren samengevat van
door
Willem Offenberg
„Unctad VI een doodgeboren
kindje door economieën met al
te hoge verwachtingen; tot
„mislukking noch succes, zo
als de realisten de mogelijke
uitkomst zien: „een schakeltje
in een lange keten van interna
tionale bijeenkomsten over
handel en ontwikkeling.
Wat staat er op het spel?
Alle 157 VN-lidstaten aanvaard
den in de Algeme Vergadering
van 20 december vorig jaar dat
Unctad VI een unieke gelegen
heid biedt ter bestudering van
„de wereldeconomie en zijn in
vloed op handel en ontwikke
ling van de Derde Wereld; op
een tijdstip waarin de ontwik
kelingslanden in het bijzonder
bij voortduring ernstige econo
mische problemen onder ogen
krijgen. Bij deze omschrijving
houdt de overeenkomst op.
Want dit „in studie nemen van
de wereldeconomie wordt
door groep-B (de geïndustriali
seerde landen) geinterpreteerd
als „bestuderen, bekijken, aan
studie onderwerpen. Maar bin
nen het Unctad-secretariaat in
Genève en binnen de groep
van 77 (de 124 ontwikkelings
landen) wordt daar heel anders
over gedacht.
Jan Pronk, Unctads tweede
man: „Korte termijn crisisbe-
strijding is het doel van Unc
tad VI, gekoppeld aan een dis
cussie van langere adem over
structuurverbetering in de eco
nomieën van ontwikkelings
landen. Kortom: de relatie tus
sen korte termijn economisch
herstel en langere termijn eco
nomische ontwikkeling. Daar
gaat het om.
Vrij vertaald betekent dit: de cri
sis in de wereld is het hoofdon
derwerp van de besprekingen
zelf en is geen randverschijn
sel. Terwijl het Westen Unctad
Vr beschouwt als een interes
sant onderonsje vindt de groep
van 77 en groep-D (de Oost
bloklanden) dat de discussie
niet beperkt moet blijven tot
besprekingen: er moeten kno
pen worden doorgehakt.
Grondstoffen, internationale
handel in goederen en dien
sten, en financiële en monetai
re kwesties; dat zijn de drie
kernproblemen op de agenda
van Unctad VI.
Om met de eerste te beginnen:
tijdens Unctad VI in 1976 in
Nairobi werd tot de oprichting
besloten van „een Gemeen
schappelijk Fonds, samen met
Internationale Grondstoffen-
overeenkomsten. Dat was no
dig ook: de prijzen van sommi
ge grondstoffen (de voornaam
ste zijn cacao, koffie, rubber,
thee en tin) zijn de afgelopen
jaren flink gekelderd. Bijvoor
beeld: Zambia, dat voor 94 pro
cent van haar inkomsten af
hankelijk is van de koperex
port, krijgt nog maar de helft
betaald voor dit produkt. Vol
gens Unctad-cijfers hebben de
ontwikkelingslanden samen
bijna 60 miljard gulden aan in
komsten moeten derven tus
sen 1980 en 1982 als gevolg van
gekelderde grondstofprijzen.
Het fonds zou al te hevige prijs-
schommelingen vergoeden,
een potje voor sombere dagen
dus. Hiervoor werd uiteinde
lijk een kapitaal van 18 miljard
gulden wenselijk geacht. Maar
na zeven jaar van vruchteloos
onderhandelen zit er niet meer
dan 35 miljoen gulden in deze
pot: een fiasco dat de bereid
heid illustreert van de indus
trielanden om de sterk bena
deelde Derde Wereld uit het
moeras te trekken. Want, zo
toont Unctad aan, zij zijn het
die van deze gekelderde prij
zen profiteren.
Met de handel in goederen is het
al niet beter gesteld, zo valt op
te maken uit vette Unctad-rap-
porten die speciaal voor de
conferentie zijn geschreven.
Pronk
(foto ANP)
Het argument dat Unctad het
Westen onder de neus wrijft, in
navolging van de Brandt-com-
missie, is: hoe slechter het de
ontwikkelingslanden gaat, hoe
geringer de kans dat de econo
mieën zullen aantrekken in de
industrielanden met hun 35
miljoen werklozen.
Cijfers om dit aan te tonen zijn er
in overvloed. Unctad rekent
voor: de Derde Wereld was
goed voor een derde van de
stijging in uitvoercijfers in de
wereld tussen 1973 en 1981; bij
na een verdubbeling vergele
ken met de tien voorafgaande
jaren. Deze dynamische groei
in ontwikkelingseconomieën
vergrootte de handelsmarkt
aanzienlijk.
De EG voerde in die tijd 13 pro
cent méér uit naar ontwikke
lingslanden dan voorheen; Ja
pan 9 procent en de uitvoer
van Amerikaanse produkten
naar de Derde Wereld steeg
zelfs met 15 procent in die pe
riode. Sinds de stagnering en
feitelijke achteruitgang van
ontwikkelingseconomieën is
mede de klad gekomen in dit
afzetgebied voor westerse pro
dukten.
De financiële crisis, het derde
agendapunt van belang, neemt
zo mogelijk nog rampzaliger
vormen aan. Leningen door
Brazilië, Peru, Chili en Argen
tiniè voor 17 miljard gulden
men hebben vorig jaar de a
dacht gevestigd op de schul
denlast in de Derde Wereld.
Zegt een deskundige hier: „De
laatste keer dat we keken was
er nauwelijks een schulden
probleem in de Derde Wereld;
nu belopen hun schulden sa
men al zon slordige twee bil
joen gulden.
Unctad-secretaris-generaal Ga-
mani Corea vreest dat de de
pressie wereldwijd nog harder
zal toeslaan wanneer snelle
maatregelen uitblijven in lan
den waarop voorheen geen
acht is geslagen. Hij doelt op
de kleinere ontwikkelingslan
den. Nu gaat vooral de aan
dacht uit naar de giganten zo
als Brazilië, Venezuela, Nigeria
en Mexico, die bijvoorbeeld bij
Amerikaanse banken voor
enorme sommen in het krijt
staan, terwijl de kleinere leners
in de verdrukking raken.
Hun bankroet, voor zover een
land bankroet kan worden,
kan in de internationale bank
wereld een veel grotere klap
geven. Corea waarschuwt dat
deze „verborgen schuldcrisis
het verwachte herstel van de
Westerse economieën in de
waagstel stelt.
Hij kleineert de optimistische ge
luiden over een licht herstel
van de Amerikaanse econo
mie, gedaan door president
Reagan tijdens de afgelopen
topconferentie in Williams
burg. Corea zegt: „Voortduren
de recessie en stagnatie in an
dere delen van de wereld (de
ontwikkelingslanden) kan her
stel van de Amerikaanse eco
nomie behoorlijk frustreren.
Juist de onmacht van de Derde
Wereld om te kopen in het
Westen zal de westerse econo
mieën harder raken dan ooit.
Met name in de kapitaalsgoe
deren- en machineindustrie,
waar de werkloosheid het
grootst is.
De afgelopen twee jaar hebben
de ontwikkelingslanden hun
invoer al met 240 miljard gul
den moeten beperken. Om hun
invoer terug te brengen op het
peil van 1978 zullen deze lan
den voor 1985 samen zon 400
miljard gulden moeten verdie
nen, of lenen!
Unctad stelt een veelheid van
maatregelen voor om de huidi
ge impasse te doorbreken. De
meest vergaande is het nage
noeg in de ijskast belande idee
voor een „Nieuwe Internatio
nale Economische Orde
(NIEO). Hoewel vooral de mili
tanten in de groep van 77 als
vanouds de herstructurering
van de wereldorde zullen pro
pageren, valt op korte termijn
van dit idee weinig heil te ver
wachten. Een meerderheid van
Unctad-specialisten ziet meer
in het opzetten van een nieuw
wereldomvattend monetair
systeem.
Hierbij roepen ze herhaaldelijk
om een nieuw Bretton Woods.
Tijdens een conferentie in dit
Amerikaanse plaatsje in 1944
zijn het Internationale Mone
taire Fonds en de Wereldbank
opgericht terwijl GATT, de Al
gemene Overeenkomst inzake
Handel en Tarieven er een uit
vloeisel van is. Deze organen
zijn verouderd, de huidige pro
blemen worden nog steeds met
achterhaalde overeenkomsten
benaderd, zo stellen zij. Unc
tad wil GATT hervormen met
een grotere betrokkenheid van
socialistische landen. Het Wes
ten houdt zich allang niet meer
aan de afspraken, is de veel ge
hoorde klacht.
Pronk is opvallend gematigd in
zijn verwachtingen. Wel zet hij
op een rij wat er tenminste be
reikt zou moeten worden tij
dens Unctad VI: „Ik geloof
niet dat we nu toekomen aan
een herziening van het interna
tionale monetaire systeem.
Maar die beslissing moet wel
genomen worden. Bijvoor
beeld in de jaarvergadering
van het IMF in september.
Unctad VI kan een belangrij
ke, wat ik noem katalyserende
functie vervullen, ofwel de dis
cussie elders, gericht op be
sluitvorming, versnellen en
verbeteren en de marges daar
voor duidelijk vastleggen. Min
der dan dat acht ik niet accep
tabel. Sommigen denken dat
alles in Unctad VI moet gebeu
ren, men moet dat niet denken.
Maar het mag niet alleen een
discussie worden. Ook dat zou
verkeerd zijn.
De Nederlandse delegatie bij de
Unctad-VI-conferentie, vanaf
volgende week in Belgrado, zal
met een resolutie komen over
een gecoördineerde aanpak
van de schuldenlast van de al
lerarmste landen. De hulp aan
de allerarmste landen vindt op
het ogenblik voornamelijk
plaats via zogenaamde pro
grammahulp, waarbij samen
met het ontvangende land een
sociaal of economisch projekt
wordt gefinancierd.
Maar een groot aantal allerarm
ste landen is niet meer in staat
een eigen bijdrage te leveren
aan deze hulpprogramma's
vanwege de enorme schulden
last. Daarom moet volgens mi
nister van Ontwikkelingssa
menwerking Schoo eerst ge
bundelde actie worden onder-
door
Marien van den Bos
om deze acute financië
le nood te lenigen. Een van de
redeneringen die ten grond
slag ligt aan het initiatief
(waaraan al enkele maanden
gewerkt wordt) is dat een aan
tal midden-inkomenslanden
de aflossing van hun soms
enorme schulden min of meer
geregeld heeft. De laagste in-
komenslanden dreigen hierbij
uit de boot te vallen.
Willen deze landen ook maar in
de verte kunnen denken aan
een ontwikkelingsprogramma
dan zal eerst financiële ruimte
geschapen moeten worden.
De Nederlandse regering staan
daarbij drie mogelijkheden
voor ogen. In de eerste plaats
zouden een aantal gëindustria-
liseerde landen hun officiële
ontwikkelingshulp kunnen
verhogen om te voldoen aan de
afspraken die binnen GATT en
OESO hierover gemaakt zyn.
Met name Japan en Italië zou
den hier ook oren naar hebben,
zo verluidt in ambtelijke krin
gen in Den Haag. Ondanks het
(foto GPD)
voorstel kan van een verho
ging van de officiële Neder
landse ontwikkelingshulp op
dit moment geen sprake zijn,
zo wordt onomwonden toege
geven.
In de tweede plaats kunnen geïn
dustrialiseerde landen binnen
de bestaande ontwikkelings
hulp verschuivingen aanbren
gen van programmahulp naar
rechtstreekse, snel-besteedba-
re, financiële hulp. Deze extra
financiële hulp, die niet of nau
welijks „gebonden" gegeven
moet worden, zou voor wat Ne
derland betreft ten koste moe
ten gaan van de programma-
hulp.
Nederland heeft binnen het ver
band van de EG en de OESO
(Organisatie voor Economi
sche Samenwerking en Ont
wikkeling) positieve reacties
gehad op het voorstel en ver
wacht verdere steun tijdens de
UNCTAD-VI in Belgrado. De
organisatie van het plan zou
dan verder kunnen plaatsvin
den binnen de DAC, de donor-
coordinatie van de geindustri-
liaseerde OESO-landen.
