Huilen doet hopen
Supertramp schuwt
niet langer avontuur
Extra
In de popbusiness
lijken commerciële
knievallen
noodzakelijk voor
het oogsten van
succes. De
hitparades zijn dan
ook al jaren een
grote
eenheidsworst.
Maar
uitzonderingen
bevestigen elke
regel, ook in
muziekland. Voor
een aantal
volhouders is het
wel degelijk
weggelegd om met
eigenzinnige,
originele, en dus
eerlijke popmuziek
aan de bak te
komen. Een positie
waar deze
doorbijters zich,
juist door hun
instelling, vaak
langer weten te
handhaven dan
hun collega's die
hun produkt aan de
smaak van het
publiek hebben
aangepast.
Immers, eerlijk
duurt nog altijd
het langst.
Op deze pagina
drie voorbeelden
van 'gevestigde
eerlijkheid',
'doorbrekende
eerlijkheid' en
'talentvolle
eerlijkheid'.
Supertramp: in
1974 bereikte het
derde album
('Crime of the
century') van deze
Britse groep een
recordomzet en
sindsdien
handhaafde de
groep haar
eigenzinnige en
oorspronkelijke
geluid als muzikale
succesformule.
Tears for Fears:
een sfeervolle
combinatie van
synthesizer- en
akoestische
muziek die het
jeugdige Britse
duo Curt Smit en
Roland Orzabal
van
'minimumlijders'
in een vlot tempo
tot
'maximumgeniete-
rs' heeft gemaakt.
En tenslotte
Nasmak: een geval
van
eigenzinnigheid
die neigt naar
koppigheid.
heeft weer een stapje terug
moeten doen. We besteden nu
meer aandacht aan de zang".
Hoe weinig de groep op heeft
met alles wat is geweest, ook al
is dat in het geval van 'Duel'
nog maar kort geleden, mag
blijken uit het ietwat
chagrijnige antwoord van Van
Eenbergen op de vraag waarom
Supertramp: volgende week vernieuwdin het Olympisch stadion.
Slechte huwelijken worden
soms toch voortgezet om
wille van de kinderen. Op
de lange duur wordt de si
tuatie tussen de weder
helften echter onhoud
baar en besluiten ze de re
latie alsnog te beeindigen.
De conflictueuze verhou
ding tussen de songleve
ranciers en stichters van
de Britse supergroep Su
pertramp, Rick Davies en
Rodger Hodgson, is hier
mee enigszins vergelijk
baar.
Ook dit duo heeft elkaar na een
langdurige verhouding de
bons gegeven. Het verschil is
echter dat de twee elkaar in
1970 trouw beloofden omdat
ze zo weinig met elkaar ge
meen hadden. Uit het -zo on-
stane spanningsveld heeft de
groep haar inspiratie weten
te putten. Dat is niet altijd
van een leien dakje gegaan.
Toch zijn ze dertien jaar bij
elkaar gebleven. Omwille van
het 'produkt Supertramp'.
"Roger en Rick zijn twee heel
verschillende mensen. De
enige overeenkomst is dat ze
allebei wanhopig zijn", ver
telt Supertramp-bassist Dou-
gie Thomson. Hij en saxofo
nist John Helliwell waren on
langs in Nederland op uitno
diging van Veronica's Count
down. Hun bezoek diende te
vens als aankondiging van
het Supertramp-concert, 8 ju
ni a.s. in het Olympisch sta
dion te Amsterdam.
Thomson vertelt dat Super
tramp altijd de vruchten
heeft geplukt van het conflict
tussen Hodgson en Davies.
Thomson, die evenals de ove
rige groepsleden het kille
Verenigd Koninkrijk heeft
verruild voor het zonnige Ca
lifornia, maar zijn Schotse 'r'
nog altijd flink laat rollen,
noemt het conflict tussen Da
vies en Hodgson "opbou
wend en van een puur muzi
kale aard".
Definitief
"Maar de tegenstellingen ble
ven verscherpen, het werden
er honderden. Roger had op
een gegeven moment mate
riaal waarmee wij binnen Su
pertramp niets konden be
ginnen. Dat had opgelost
kunnen worden als hij een
solo-elpee had gemaakt en
daarna gewoon weer op zijn
oude nest was teruggekeerd.
Rick en Roger hebben echter
besloten om de wegen defini
tief te scheiden. Vandaar dat
Roger nog deze zomer een so
lo-plaat uitbrengt en de eerst
volgende Supertramp-elpee
er een zonder hem zal zijn. Ik
acht het echter niet uitgeslo
ten dat ze in de toekomst de
handen weer eens ineen zul
len slaan".
Na 'Breakfast in America' ('79)
werd het erg stil rond Super
tramp. Een jaar later ver
scheen weliswaar de live-
dubbelaar 'Paris', gevuld met
Supertramp-klassiekers als
'School' en 'The Logical
Song', maar nieuw materiaal
bleef ook nadien uit. Pas eind
vorig jaar liet de groep weer
van zich horen. Zowel de
hoes als de titel ('Famous last
words') van die stiltedoorbre-
kende Supertrampschijf ga
ven al aan dat het binnen de
groep niét allemaal koek en
ei was. Thomson: "De titel
heeft indirect te maken met
de breuk tussen Hodgson en
Supertramp. De hoes (waar
op een met een schaar bewa
pende hand een koorddanser
de pas afsnijdt; of liever ge
zegd: afknipt) moest de con
troverse tussen Davies en
Hodgson uitbeelden. Aan
vankelijk wilden we de plaat
'The tight rope'noemen, maar
we vonden toch dat het niet
goed zou zijn om zowel de
hoes als de titel geheel in het
kader van die controverse te
plaatsen. Dat zou te overvloe
dig zijn geweest. Vandaar dat
we hebben gezocht naar een
andere titel die toch bij de
hoes moest passen. Het is dus
'Famous last words' gewor-
riaal te schrijven. Een nieuwe
elpee zal dan ook nog wel
even op zich laten wachten.
Inmiddels heeft Tears for
Fears de toernee over het
continent in Parijs afgesloten
en zal binnenkort voor een
korte trip naar Amerika ver
trekken. Smith: "Daar doen
we wat interviews en televi
siewerk. Daarna gaan we
werken aan nieuwe songs.
We hopen begin volgend jaar
een nieuwe elpee te kunnen
uitbrengen".
Of de muziek op die tweede el
pee anders zal zijn dan op
'The hurting' kan Smith nog
niet zeggen. "Om de simpele
reden dat we op één song na
nog geen nieuw materiaal
hebben. De basis zal in elk
geval gelijk blijven. Een mix
van synthesizer- en akoesti
sche muziek. Een mix van
koude en warme muziek dus.
Pure synthesizermuziek zul
len wij nooit maken. Dat is te
koud. Wij zyn niet van die
synthesizer-gelovigen die de
muziekcomputer als iets
mystieks zien. Voor ons is het
gewoon een instrument dat
beslist niet op zichzelf staat".
Naast de muziek zijn de teksten
dus van groot belang in het
geval van Tears for Fears. Net
als op de debuutelpee 'Boy'
van de Ierse formatie U2
gaan die hoofdzakelijk over
het opgroeien en de emoties
van kinderen. Valt Tears for
Fears tekstueel met U2 te
vergelijken? Smith: "Abso
luut niet. Zij zijn christenen
en wij geloven helemaal ner
gens in. Zij hebben dus een
hele andere invalshoek. Wij
schrijven onze teksten ge
woon vanuit onze eigen erva
ringen en gevoelswereld. Dat
is alles".
Zelfmoord
Ondanks alle plotselinge suc
ces lopen Smith en Orzabal
met een flinke frustratie
rond. Volgens Smith het ge
volg van een regelrechte het
ze die de Britse muziekpers
en dan vooral The New Musi
cal Express (NME) tegen het
tweetal zou voeren. Een re
censent van dit Engelse half
broertje van muziekkrant
Oor presteerde het zelfs om
Tears for Fears te vergelijken
met Margaret Thatcher. Bei
de fenomenen zouden er
slechts op uit zijn de jeugd
tot zelfmoord te drijven. Een
boude aanklacht die waar
schijnlijk stoelt op de zinsne
de 'The dreams in wich I'm
dying are the best I've ever
had' uit 'Mad world'.
Curt Smith worstelt behoorlijk
met de opstelling van de
NME. Hij voelt zich de dupe
van de egoïstische opstelling
van dit invloedrijke deel van
de muziekpers in zijn vader
land. "Zij bepalen wat goed
en slecht is en wat je als mu
zikant moet doen en laten.
Wanneer ze je interviewen,
stellen ze geen vragen maar
ze vertellen alleen wat er alle
maal aan je mankeert. Het
zijn pure 'headhunters'. Ze
verwijten ons dat we een act
opvoeren. Dat onze emoties
gespeeld zijn en dat we alleen
maar pretenties hebben.
Soms krijg je de tijd om iets
terug te zeggen en dan pro
beer je zinvol tegen ze aan te
praten, maar eigenlijk heeft
dat geen enkele zin omdat ze
alleen maar zijn gekomen om
je de grond in te schrijven"
Zijn spontane boosheid maakt
opeens plaats voor een gulle
lach. "Ach, de uitdaging om
goede muziek te maken
wordt er in elk geval alleen
maar groter door Bovendien
is de kritiekloze manier waar
op de muziekpers in Duits
land je benadert ook met al
les. Daar willen ze alleen
maar weten wat je favonete
kleur is en wat je het liefste
eet".
Fish chips natuurlek.
JAAP VISSER
den, een heel bekende Engel
se zinsnede".
In 1984 heeft Supertramp er
'een gouden decennium' op
zitten. Dan is het tien jaar ge
leden dat de groep met haar
derde elpee, 'Crime of the
Century', haar zo succesvolle
formule lanceerde. Een for
mule die bestaat uit orkestra
le muziek die immer feilloos
op vinyl wordt vastgelegd en
ondanks de veelheid aan ge
bruikte instrumenten 'glas
helder uit de speakers komt
zetten. Vrijwel elke Super
tramp-song is een mini-ope-
raatje. Hodgson met zijn ho
ge stem en de tenor van Da
vies nemen op de elpees
beurtelings de zang voor hun
rekening en steken hun emo
ties daarbij niet onder stoelen
of banken. Deze formule
werkt in commercieel op
zicht nog altijd; anderzijds
dreigt de groep er in vast te
roesten. De forse melkkoe is
al zo vaak uitgemolken dat er
nog maar een schamel kalfje
is overgebleven. "Famous
last words', de achtste Super
tramp-plaat biedt al evenmin
uitzicht op nieuwe ontwikke
lingen.
Thomson: "Supertramp zonder
Hodgson wordt heel anders.
Van nu af aan zullen we
trachten live-situaties in de
studio te creëren. Dat komt
de spontaniteit van onze mu
ziek ten goede en het werkt
ook veel sneller. Voorheen
staken we zeeën van tijd in
nog een extra stemmetje hier
en nog een gitaartje daar, in
derdaad nogal gekunsteld.
Maar we moésten wel zoveel
aandacht besteden aan het
geluid-van onze platen omdat
de mensen, vooral sinds 'Cri
me of the Century', dat van
ons verwachtten. Van nu af
aan zullen we veel flexibeler
te werk gaan. We zullen het
avontuur niet langer schu
wen. Het is niet langer zo dat
we voordat we de studio in
duiken al precies weten wat
we moeten doen".
"Het vertrek van Roger heeft
ook de stemming binnen de
band verbeterd. Vroeger was
het zo dat we na een tournee
of plaatopnamen ellenlange
rustperiodes inlasten gedu
rende welke we elkaar niet
zagen. Nu is het zo dat we el
kaar na welke klus dan ook
direct vragen: wat gaan we
verder doen?"
Het Supertramprepertoire valt
uiteen in nummers die van de
hand van toetsenman Davies
zijn en in stukken die op
naam staan van gitarist/toet
senist Hodgson. Supertramp
is dus eigenlijk een groep
met twee gezichten?
Thomson: "Als je het zo wilt
noemen, oké. Het is in elk ge
val wel zo dat Rick en Rodger
geheel onafhankelijk van el
kaar componeren en uitslui
tend hun eigen nummers zin
gen. 'School' (openingsnum
mer van 'Crime of the centu
ry') is het laatste nummer
waarbij ze hebben samenge
werkt. Dat befaamde piano
loopje hebben ze samen ge
maakt. Daarna nooit meer
wat".
"Nog wat over die twee gezich
ten. Eén van de redenen van
de breuk met Roger was dat
Rick de dingen in zijn num
mers keihard wil stellen ter
wijl Roger meer het type van
de romanticus is, een ge
voelsmens. We kregen daar
door twee heel verschillende
soorten songs op de plaat; dat
was ook onze kracht. Maar de
tegenstellingen 'between the
two guys' werden zo sterk dat
Rick steeds meer het gevoel
kreeg dat de afwisseling op
de plaat van zijn nummers en
die van Roger veroorzaakte
dat ze elkaar in de weg lie
pen. Rick's en Roger's num
mers vulden elkaar niet meer
aan, maar ontkrachten el
kaar. Die twee herkenbare
gezichten vervaagden tot één
onherkenbare".
Onvergetelijk
Tot slot iets over de komende
show van de groep. Thomson
vertelt dat Hodgson nog van
de partij zal zijn en dat de
groep zal worden versterkt
met een extra blazer plus
toetsenman. Hij erkent dat
het overbruggen van de kloof
tussen artiest en publiek
wordt bemoeilijkt doordat de
groep in een voetbalstadion
optreedt. "Door die groeps-
uitbreiding zijn we echter in
staat om het geluid van onze
elpees nog dichter te benade
ren, we hoeven nu geen enke
le partij meer weg te laten.
Ook onze vocale capaciteit
wint aan kracht, want som
mige stukken zullen door vijf
zes man worden gezongen.
We spelen een doorsnee van
ons hele repertoire, we verto
nen begeleidende films en
werken met licht- en rookef-
fecten. Het wordt een onver
getelijke, avontuurlijke au-
dio-visuele gebeurtenis".
WIM KOEVOET
Tears for Fears: huilen helpt rechts Curt Smith)
Het Jacques Herb-ada-
gium "Een man mag niet
huilen, ook al heeft hij
verdriet" mag dan al lang
achterhaald zijn; toch
wordt er nog altijd onwen
nig gereageerd wanneer
leden van het 'sterke ge
slacht' hun emoties de
vrije loop laten. Afgezien
van een serie enge reli
gieuze stromingen, han
gen steeds meer jonge
popmuzikanten de 'leer
van de vrije en bevrijden
de emotie' aan. Zoals het
duo Curt Smith en Roland
Orzabal.
Net als indertijd John Lennon
zijn zij in het spoor getreden
van de Primal Scream-pro-
feet Pavlov. The Primal
Scream is een 'oerhuilbui-
theorie' die het onderdruk
ken van kinderlijke angsten
aanwijst als de oorzaak van
frustraties. Waar deze theo
rie, wanneer zij is verwerkt
tot nieuwe religies, slechts
leidt tot kleffe preekbeurten
daar klinkt zij in de fraaie
muziek van Smith en Orzabal
ontroerend. Dit jeugdige
tweetal musiceert onder de
noemer 'Tears for Fears' (tra
nen in plaats van angsten) en
zingt: "Learn to cry like a ba
by, then the hurting won't co
me back". Onlangs waren
Smith en Orzabal in Neder
land om uit te leggen dat ze
geen emotioneel spelletje aan
het spelen zijn (Curt Smith:
"For God's sake! It's not an
act") maar dat hun muziek
echt in emotionele opwellin
gen is geschapen.
Scheiding
Curt Smith (net 22 geworden)
sloot negen jaar geleden in
zijn geboortestad Bath, in het
zuidwesten van Engeland,
vriendschap met zijn klasge
noot Roland Orzabal. De
twee telgen uit een 'split-up-
family' voelden zich lotgeno
ten en kenden beiden de on
weerstaanbare drang om de
ellende van een door schei
ding aangetast gezinsleven in
de muziek te ontvluchten.
Na in hun middelbare school
tijd voornamelijk Black Sab-
bath-achtige 'heavy metal' te
hebben gespeeld, richtten
Smith en Orzabal een jaar of
vier geleden de vijfmansfor
matie Graduate op. Na ruim
twee jaren van moeizaam op
de been blijven (zowel figuur
lijk als letterlijk, want een
droge boterham viel er voor
het vijftal nauwelijks te ver
dienen in de popbusiness)
besloten Smith en Orzabal
als duo verder te gaan.
Smith: "Graduate was een de
mocratische band en demo
cratie in een band met vijf le
den werkt dus niet. Boven
dien geloofden we niet alle
vijf in dezelfde muziek. Ro
land en ik wel. Vandaar dat
we besloten om samen ver
der te gaan. Natuurlijk
werken we zowel in de studio
als op de bühne samen met
andere muzikanten, maar er
zijn er maar twee die het voor
het zeggen hebben en alle
materiaal schrijven: Roland
en ik. En ik moet zeggen dat
deze vorm van democratie tot
nog toe uitstekend werkt.
Dat komt natuurlijk omdat
Roland en ik zo'n beetje de
zelfde achtergrond en dezelf
de ideeën hebben".
Nadat Smith (bas en zang) en
Orzabal (gitaar en zang) in '81
zichzelf tot 'Tears for Fears'
doopten, is het razendsnel ge
gaan. In een mum van tijd is
het duo doorgebroken in het
Verenigd Koninkrijk waar
drie hits op rij werden ge
scoord: 'Suffer the children',
'Mad world' en 'Pale Shelter'.
De vierde single 'Change', be
reikte ook op het vasteland
de hitstatus. Twee weken ge
leden werden in Duitsland
opnamen gemaakt voor
Rockpalast (moeten nog wor
den uitgezonden) terwijl
Smith en Orzabal een dag la
ter met hun twee vaste toet
senisten en een drummer in
een volledig uitverkocht Pa-
radiso concerteerden.
Emoties
Door het (plotselinge) succes
en de daarmee gepaard gaan
de golf van optredens hebben
Smith en Orzabal nog geen
tijd gehad om na het uitko
men van hun debuutelpee
'The hurting' nieuw mate-
De Brabantse groep
Nasmak is nog het best te
vergelijken met een
duiventil. De groep verslijt
net zoveel muzikanten als
Kees Rijvers voetballers. Al
weer een aardig tijdje terug
deed de groep het Leidse
Vrijetijdscentrum aan. Zij
presteerde het die avond
haar meest recente elpee,
Duel getiteld, geheel links
te laten liggen. Een kwestie
van een drastisch gebrek
aan gevoel voor promotie7
Maar nee, het gaat hier om
een in de popmuziek nog
maar zelden vertoond
staaltje van
eigenzinnigheid.
Bassist Theo van Eenbergen-.
"Het huidige Nasmak heeft
met 'Duel' niets meer te maken.
Ten tijde van 'Duel' (begin '83,
WK) was Nasmak nauwelijks
een groep te noemen. De komst
van Miko Bogard na 'Duel'
heeft zoveel veranderingen
(foto Fred Rohde)
Nasmak vroeger Nasmaak
heette: "Wat een domme vraag.
Nasmaak, dat is al weer twee
jaar geleden. We zijn nu met
heel andere dingen bezig. Meer
wil ik er niet over zeggen".
Nieuwkomer Miko legt tijdens
optredens zijn hele ziel en
zaligheid bloot. Hij zingt met
een stem die doet vermoeden
dat WO III nu dan toch een feit
is maar bij beluistering van de
teksten blijkt hij het over niet
meer dan een erotische
strubbeling te hebben. Omdat
hij nog meer aandacht aan zijn
zang wil kunnen besteden en
dientengevolge de gitaar die hij
om zijn hals heeft hangen
ervaart als een blok aan zijn
been zal Nasmak binnenkort
uitbreiding krijgen met een
vijfde lid.
"Die vijfde man gaat gitaar
spelen. Ik wil niets meer om
handen hebben", zegt hij,
"want dat gaat ten koste van
mijn zangpartijen".
De groep legt in een uiterst
warrig betoog uit dat het van
nu af aan afgelopen is met
experimenteren en
improviseren. "Doordat we zo
goed op elkaar ingespeeld
waren, sloeg de verveling een
beetje toe. We wilden meer dan
alleen maar onze nummers
spelen. We kwamen toen in een
fase waarbij op het podium
vrijwel niets van tevoren
vaststond, alleen dat we dat en
dat nummer zouden spelen. Zo
kon het gebeuren dat een
bepaald nummer vrijdags
geheel anders klonk dan
zondags. Nu willen we weer
terug naar waar het om gaat,
naar discipline. We hebben
alles al gehad en keren nu weer
terug naar het ouderwetse idee
van: we spelen dat en dat en dat
doen we zus en zo. In feite
draaien we dus rond in een
vicieuze cirkel", aldus Bogard
en Van Eenbergen.
WIM KOEVOET
teweeggebracht dat het ons
zinnig leek om afstand van die
plaat te nemen. Niet dat we
ontevreden zijn over 'Duel'.
Maar die plaat is wat ons
betreft alweer achterhaald".
"Met 'Duel' waren we bezig
met hypnotiserende ritmes. Nu
draait het meer om de melodie
bij Nasmak, de ritmesectie
