„CDA krijgt een soort
schuilkerk- mentaliteit"
Contact IKV en kerken moet beter
Kamerlid Stef Dijkman somber \flt6fVi6V\/
over toekomst van eigen partij:
Roos: "Wij willen er niet maar zo'n beetje bij hangen"
DONDERDAG 26 MEI 1983
Varia
door
Joan Haan
Ik ben niet zozeer een dierenvriend
in de extreme betekenis van dit
■woord onze twee katten gebruik ik
voornamelijk als alibi om andere
huisdieren buiten de deur te hou
denmaar ik prent mijn kinderen
wel altijd in dat het leven heilig is,
ook van dieren, ongeacht hun af
metingen en doelstellingen. Met één
uitzondering natuurlijk: de mug,
die volgens mijn diepste overtui
ging door God geschapen is om
doodgeslagen te worden, opdat wij
daar een zo grote bevrediging uit
putten dat de lust ons vergaat nog
andere, minstens zo schadelijke of
lastige dieren om te brengen.
Neem bijvoorbeeld de vlieg. Ook
een lastig kreng, het vliegtuigmoe
derschip van de ziektekiem, zoemt
penetrant, maar ik zal hem niet
gauw doodslaan, evenmin als de
mot, de spin, de glazenwasser of de
pissebed. Al die diertjes worden be
hoedzaam gevangen en buiten de
deur gewapperd. „Zo'n diertje wil
ook leven", zeg ik dan pedagogisch
of althans belerend tegen mijn
dochtertjes, en soms ook tegen mijn
vrouw, die een meer praktischer
aanpak van het dierenrijk voor
staat:
„Er blijven nog een miljard spin
nen over", zegt ze, mijn getob om
zo'n vlugbenig diertje in de hol ge
vouwen krant te houden gade
slaand. Maar ik antwoord dan on
veranderlijk:
„Daar schiet hij weinig mee op!".
Soms ga ik iets te ver misschien, zo
als een paar weken geleden toen we
opeens de eerste vlieg van het nieu
we seizoen in ons huis tegen kwa
men. En maar om onze kop zoemen
en op onze benen zitten in plaats
van rustig dicht langs het plafond
te blijven rondkruisen. ,fliet
doen!", riep ik desondanks in pa
niek toen Anne hem eindelijk eens
een mep wilde verkopen met de op
gerolde Vrij Nederland. „Dat is de
eerste vlieg van het jaar, je slaat
een eerste vlieg niet dood! That's no
cricket! De eerste vlieg heeft een ze
kere zeldzaamheidswaar de, er is er
maar een de eerste! Bovendien kan
hij zich niet verweren in z'n een
tje".
„Okay", zei ze, stond op en trok me
even aan mijn rechteroorlelletje,
want dat hadden we net geleerd
van een Joegoslavische vriend. Een
oud Servisch gebruik: zodra je de
eerste aardbei, de eerste vijg, de
eerste asperges, de eerste baujou-
lais van het jaar of seizoen op eet of
drinkt, trek je je partner even aan
zijn of haar oorlelletje, waarna de
ander een wens mag doen. „Hier,
voor je eerste vlieg", zei ze liefheb
bend, en toen Sara later thuis
kwam en die vlieg meteen te lijf
wilde gaan met de opgerolde
Haagse Post, riep ze waarschu
wend:
Dus u begrijpt mijn schrik toen ik
gisteren een nieuw wit A 4-vel pa
pier in mijn elektrische schrijfma
chine draaide en aan de bovenkant
van het papier dat onder de rol
vandaan kroop twee
vliegenpootjes zaten vastgekleefd.
Ik begreep onmiddellijk welk dra
ma zich in de machinekamer van
mijn IBM had afgespeeld: „Modem
Times", Charlie Chaplin die in de
raderen van de grote machine ver
strikt raakt, maar er nog wel met
allebei zijn armen en benen uit te
voorschijn komt. Dat geluk was
mijn vlieg niet beschoren geweest.
Vermoedelijk zat hij nu tot pulp
vermalen tussen de raderen van
mijn schrijfmachine. Geen smake
lijk idee. Niet goed ook voor de ma
chine, hoewel ze misschien altijd
vliegen zouden gebruiken als smee
rolie schaars was of moeilijker te
vangen. Ik overwoog nog even of ik
dat vel nu weg zou gooien, maar ik
veegde de pootjes met mijn mouw
weg en spaarde op die manier weer
drie cent uit. Zo geronnen, zo ge-
wannen!
Toen ik begon te tikken, steeg er een
vlieg uit mijn schrijfmachine op.
Kon dat mijn slachtoffer zijn? Zou
de rol alleen twee van zijn zes poten
hebben afgehakt en de rest in tact
hebben gelaten? Ik wachtte tot hij
ergens ging zitten en zag toen dat
hij wel erg laag doorveerde: zo te
zien waren het zijn twee achterpo
ten geweest. Hij steeg weer op en
landde even later (sans rancune!)
op de rand van mijn schrijfmachi
ne. Het was hem ongetwijfeld, hij
sleepte zich een beetje voort maar
kon nog wel lopen. En vliegen ging
hem zo te zien nog even gemakke
lijk af als voorheen. Wat moest ik
nu doen? Hem uit zijn lijden hel
pen? Maar leed hij dan wel? Hij
had misschien zwaar de pest in, en
zal ook wel pijn hebben gehad,
maar voldoende om doodgeslagen
te willen worden? Zou ik, als ik een
been en een hand onder de tram
kwijtraakte, doodgeslagen willen
worden door een opgerold Utrechts
Nieuwsblad ter grootte van de
Domtoren? Ik betwijfel het sterk. Ik
besloot hem te laten leven en heb
hem buiten gezet. Dus als u een de
zer dagen een vlieg met vier poten
ziet, dan weet u wie u doodslaat.
De spanningen in het CDA zijn de laatste weken weer
fors toegenomen. Vooral door de problemen rondom
de Tweede-Kamerleden Stef Dijkman en Jan Nico
Scholten. Dijkman haalde - tot driemaal toe - door zijn
opstelling het bloed onder de nagels van fractieleider
Bert de Vries vandaan.
Maar Dijkman zorgde niet alleen voor de vlam in de pijp. Samen met
Scholten wees hij het bezoek van CDA-minister Van den Broek aan
El Salvador af. Samen met Scholtey stemde hij tegen de volkshuis
vestingplannen van CDA-staatssecretaris Brokx. En samen met
Scholten, Faber en Buikema verwierp hij de voorgenomen korting
op de sociale uitkeringen.
Ook het conflict tussen de ministers De Ruiter (defensie) en Van den
Broek (buitenlandse zaken) over de Defensienota baart het CDA
grote zorgen. En dan was daar nog oud-fractieleider Willem Aantjes
die vorige week een scheuring in de partij voorspelde.
De kernwapenproblemen spelen een belangrijke rol bij de spannin
gen die in het CDA-kamp zijn ontstaan. Dijkman en Scholten ne
geerden onlangs het verzoek van fractieleider De Vries niet naar de
toespraak van bisschop Grumbleton uit het Amerikaanse Detroit te
gaan. Zij weigerden de bisschop in de kou te laten staan en gingen
toch.
Vooral Dijkman is over de houding van zijn fractie bijzonder veront
waardigd: „Ik ben echt met stomheid geslagen. Nog steeds. Als er
een bisschop komt spreken over het ethische standpunt van de
Amerikaanse bisschoppen, dat na driejaar praten tot stand is geko
men, dan ligt het naar mijn idee voor de hand dat je daar naar toe
gaat".
"Toen ik hoorde dat wij daar niets te zoeken zouden hebben zei ik:
wat zullen we nu beleven. Wij hier in de Kamer reizen de hele
wereld af, omdat we zo nodig overal willen kijken, omdat we elk
detailtje willen opnemen. En nu komt er iemand uit Amerika voor
een uiteenzetting en zouden we daar niet naar toe kunnen gaan!"
Stef Dijkman: "Waarom denkt u dat ik zo knok?"
Bedroefd
Dijkman vindt het heel opmer
kelijk dat leden van de CDA-
fractie niet naar de bisschop
zijn gegaan. „Terwijl hij sprak
over een zo belangrijk onder-
werp als de kernbewapening,
waarover in het CDA fel wordt
gediscussieerd. En aan de
vooravond van de buitenge
meen belangrijke besluitvor
ming in het parlement over de
plaatsing van middellange-af-
standsraketten in ons land".
„Ik ben nog nooit moreel zo ver
ontwaardigd geweest. Daar zit
je dan als katholiek parlemen
tariër en al je vrienden in je
fractie laten het afweten. Ik
moet zeggen, dat heeft me diep
bedroefd".
„Ik vind dat het CDA, als dit zo
doorgaat, een soort schuilkerk-
mentaliteit gaat krijgen. Zo
van: jongens, laten we het nu
binnenskamers houden. Dan
kunnen we fijn met elkaar pra
ten. Dan worden we niet be
smet en dan hebben we niet al
die lastige mensen om ons
heen".
Breekpunt
De kernwapenkwestie is voor
Dijkman een breekpunt. Hij
deelt ook de verontrusting van
Aantjes, waarop diens visie
over de scheuring binnen het
CDA is gebaseerd. „Als het
CDA zich overduidelijk uit
spreekt vóór plaatsing van de
middellange-afstandsraketten,
dan vrees ik dat de partij uit
elkaar valt. En Dijkman valt
dan niet in, maar buiten de
boot".
Hij ziet die ontwikkeling levens
groot op zich afkomen. Dat zal
ook het einde van zijn politieke
carrière betekenen. „Ik heb be
wust voor de politiek gekozen.
Ik zag het helemaal zitten in
het CDA. Ik ben daar met alle
vezels van mijn persoon mee
verbonden. Als het niet lukt,
betekent dat een groot per
soonlijk drama voor mij. Waar
om denkt u dat ik zo knok?"
Dijkman staat by het CDA be
kend als een lastige jongen. Hij
behoort tot de oude groep van
'dissidenten'. De meesten
daarvan treden niet meer op de
voorgrond. Anderen, zoals
Hans de Boer, hebben de frac
tie verlaten. Dijkman echter
volhardt in zijn kritiek. Het
gaat hem om het gezicht van
het CDA. Hy vindt dat de frac
tie zich kritisch tegenover het
kabinet moet opstellen. Alleen
dan kan zijn party zich profile-
Dualiteit
„Ik heb altijd gepleit voor de
dualiteit tussen parlement en
regering. Maar al tijdens de ka
binetten-Van Agt opereerde de
fractievoorzitter min of meer
als de zogenaamde zeventien
de minister. Maar daarmee
profileer je een fractie niet.
Een fractie hoort in de voor
hoede van een partij te staan".
„Als men doorgaat op de toer
van: het kabinet moet blijven,
het landsbelang en meer van
die vage termen, dan gaat het
mis. Men moet de strijd aan
gaan. Het beleid bijbuigen, zo
als ik heb voorgesteld op het
punt van de volkshuisvesting.
Pas dan zal de fractie, en in het
verlengde daarvan de partij,
profiel krijgen".
Dijkman heeft daar echter een
hard hoofd in. Hij ondervond
vorige week dat de kritiek niet
te hard mag zijn. Hij wilde het
beleid te veel bijstellen. Het ge
volg was, dat hem het woord
voerderschap werd ontnomen.
Het CDA zette zijn specialist
voor de volkshuisvesting in de
kou.
"Levensgevaarlijk"
Toch blijft Stef Dijkman hard
nekkig vechten voor betere tij
den. Daarbij steunt hy op de
start die het CDA zes jaar gele
den maakte. „Toen zetten wij
een koers uit. Op het terrein
van vrede en veiligheid beslo
ten we tegen de kernwapenspi
raal te vechten. Daar werd ge
stalte aan gegeven door het
verzet tegen de ontwikkeling
van nieuwe wapens. Het CDA
heeft zich daarna ook ver
weerd tegen het neutronenwa
pen en de nucleaire gevechts-
veldwapens. Dat is een duide
lijke manier van politiek be
drijven. Dan zegje tegen je kie
zers: dit wil het CDA. Helaas
moet ik nu constateren, dat de
omgekeerde werkwijze wordt
gevolgd. Dat is levensgevaar
lijk".
Volgens Dijkman heeft het CDA
maar op één manier toekomst:
„Door de politieke en morele
moed te tonen om voor haar
ethische en politieke principië
le keuzes te gaan staan. Maar
dan óók in het parlement. De
ondankbare rol vervullen om
het eens op te nemen tegen een
premier van je eigen partij. Dat
is nou fair play. Dat politieke
spel, dat spelen op de floret
van de regeringsvertegenwoor
diger aan de ene kant en de
parlementariër aan de andere
kant, zal een opleving beteke
nen. Door die werkwijze krijgt
het CDA veel meer profiel. Nu
valt het terug naar onduidelijk
heid en gaat het zonder voor
behoud achter het kabinet
staan".
„Ik knok, omdat ik vind, dat wij
voor het front der troepen ons
standpunt in de waagschaal
moeten durven stellen. Kijk,
als iemand niet in de ring gaat
met het risico dat hij de slag
een keer verliest, dan zal hy de
wedstrijd nooit winnen".
WD
Die houding slaat voor Dijkman
ook op het beoordelen van het
regeerakkoord. „Daarin wor
den zaken afgesproken. Die
dienen ook conform dat ak
koord te worden uitgevoerd.
Maar nu wordt er gezegd: wij
zijn voor bezuinigingen. Die
zijn goed. Zy staan in het re
geerakkoord en dus hoeft er
niet over gepraat te worden".
„Die redenering tref ik nogal
eens bij de WD aan. Maar ik
vind dat een onzindelijke poli
tieke handelwijze. Dat doet on
recht aan je status als parle
mentariër. Je moetje beleid el
ke keer toetsen aan de
werkelijkheid van dit mo
ment".
ADVERTENTIE
Een ondubbelzinnige taakom
schrijving van het Interkerke
lijk Vredesberaad (IKV) is voor
waarde voor een verbetering
van de relatie met de kerken.
Nü bestoken kerken en IKV el
kaar te vaak met verschillende
taakomschrijvingen. De voor
zitter van de hervormde synode,
ds. C. B. Roos, zei dat gisteren
op een contactdag van de IKV-
kernen in Utrecht.
Hij noemde een aantal zaken waar
bij het, naar zijn mening, aan
goede communicatie heeft ont
broken, zoals het stemadvies
(stemmen op partijen die zich
uitdrukkelijk tegen kernbewape
ning hadden uitgesprol^n), de
democratisering van het IKV
(meer zeggenschap van de kern
en in het landelijke beleid) en de
acties in de herfst van dit jaar te
gen plaatsing van nieuwe raket
ten. "De kerken moeten niet het
gevoel hebben, er maar zo'n
beetje bij te hangen".
Wat de Hervormde Kerk zelf be
treft, herinnerde ds. Roos eraan,
dat een kwart van de synode in
1980 stemde tegen het voorstel
om het bezit van kernwapens af
te wijzen. "Men moet daarmee
voortdürend rekening houden".
Jan ter Laak, voorzitter van de
werkgroep 'kerken' van het Vre
desberaad, zei, dat het IKV de
kerken duidelijk moet inlichten
over de acties in het komende
najaar. Het zou goed zijn, als ker
kelijke leiders zitting namen in
het beraad, het hoogste orgaan
van het IKV. Het voorzitterschap
van bisschop Ernst (Breda) van
de rooms-katholieke vredesbe
weging 'Pax Christi' noemde Ter
Laak als voorbeeld.
Volgens IKV-secretaris Faber zal
de vredesbeweging het niet
overleven, als de kruisraketten
in West-Europa doorgaan. Kijk
maar naar Sicilië, waar men tot
voor kort fel tégen was, maar
waar de stemming is omgesla
gen nu de eerste Amerikanen in
de buurt van Comiso zijn aange
komen.
Humanisten
Op het komende congres van het
Humanistisch Verbond (28 en 29
mei in Amersfoort) komt een
voorstel van de 'Beweging kriti
sche humanisten' ter sprake, dat
het congres uitnodigt om zich
onomwonden tegen plaatsing
van nieuwe raketten op Neder
lands grondgebied uit te spre
ken. Het is nog niet zeker, of het
congres hierover breedvoerig zal
discussiëren. Het congres kan
volgens het reglement zelf beslis
sen of voorstellen en moties in
behandeling worden genomen
en hun indieners spreekrecht
krijgen.
In alle uitspraken van het Huma
nistisch Verbond over deze
kwestie is tot nu toe een beroep
gedaan op alle partijen om de
wapenwedloop terug te dringen.
Een totale afwijzing van de ra
ketten acht het hoofdbestuur
"politiek eenzijdig, inhoudelijk
niet geargumenteerd en op ge
spannen voet met het levensbe
schouwelijke karakter van de be
ginselverklaring waarop ons
geestelijk genootschap is geba
seerd".
Het hoofdbestuur vermoedt, dat er
een minderheid is die onder be
paalde voorwaarden plaatsing
van de wapens, humanistisch ge
zien, kan rechtvaardigen. Dat is,
volgens deze visie, een geringer
kwaad dan bijvoorbeeld een
kernoorlog of een Russische be
zetting.
Als deze opvatting tot 'onhumanis
tisch' zou worden verklaard, kan
het ontstaan van een tweede Hu
manistisch Verbond daarvan
weieens het gevolg zijn. Daarom
komt het hoofdbestuur straks met
een amendement, waarin zowel
het meerderheids- als het minder
heidsstandpunt doorklinkt. In de
slotpassage zou dan komen, dat
het hoofdbestuur de overheid
dringend moet verzoeken, toene
ming van de kernbewapening in
binnen- en buitenland tegen te
gaan door een beroep te doen op
het menselijke vermogen tot rede
lijk denken en handelen.
Overigens wordt gewerkt aan een
samenwerkingsverband tussen
het Humanistisch Verbond, 'Hu-
manitas' en de 'Vrije Gedachte'
om het vredesberaad binnen de
humanistische beweging een zo
breed mogelijk draagvlak te ge-
Het jaarverslag van het Humanis
tisch Verbond meldt een leden
tal van 15.175. Dat betekent een
verlies van 519 leden in twee jaar
"Het ledental is een probleem,
waarvoor wij tot nu toe geen op
lossing hebben gevonden", ver
klaart het hoofdbestuur.
Er zijn nu ongeveer 100 mensen be
schikbaar om begrafenissen hu
manistisch te begeleiden. Bij het
leger werken 22 raadslieden, bij
'justitie' 23 en in zieken- en be
jaardentehuizen 62. Een sterke
groei geeft het humanistisch vor
mingsonderwijs te zien. Op ruim
700 scholen worden nu meer dan
21.000 leerlingen bereikt.
Hervormde Kerk: beroepen te
Spijkenisse C. P. Bouman Gul
pen, te Maassluis E. J. Bos Hat-
tem, te Nunspeet H. Veldhuizen
Alblasserdam; aangenomen naar
Wichmond kandidaat C. Bocha-
nen Amsterdam, naar Wijhe J. de
Gier Marknesse-Luttelgeest; be
dankt voor Numansdorp B. van
't Veld Nunspeet. Gereformeer
de Kerken: beroepen te Schoon
oord W. Wester Drogeham; aan
genomen naar Strijen P. Bijl Hei-
nenoord. Gereformeerde Ge
meenten: bedankt voor Naald
wijk A. Moerkerken Nieuw-Beij-
erland.
Schavot
Vandaag begint in Moskou onder
auspiciën van de 'Conferentie
van Europese Kerken' - waarbij
kerken van Oost en West zijn
aangesloten - een vijfdaags be
raad over het thema 'De dyna
miek van de hoop: vertrouwen,
vrede, ontwapening'. De deelne
mers zullen een antwoord moe
ten geven op de vraag, wat de
kerken kunnen doen om een
kernoorlog te voorkomen.
In een voorbereidend document
staat, dat de machten in de afge
lopen veertig jaar te ver zijn ge
gaan in hun bewapening. "Elke
dag komen er drie kernkoppen
bij. Het schavot staat gereed om
de mensheid te executeren".
Joden. Een gemeenschappelijke
statistische studie van joodse in
stituten in Jeruzalem en Londen
wijst uit, dat het aantal joden in
de wereld tot het jaar 2000 met
ongeveer 20 procent zal afne
men. Volgens cijfers van 1975
zijn er 13 miljoen joden, van wie
23 procent in Israel woont. In
2000 zal dat 11,8 miljoen zijn met
36 procent in Israel.
De joodse bevolking vergrijst. In
2000 zal rond 20 procent ouder
zijn dan 65 jaar. Het gemiddelde
geboortecijfer is nu 2,1. Boven
dien wordt meer en meer ge
mengd gehuwd.
Bier. De Zevendedag-adventis
ten in Zambia (173 gemeenten
met ruim 22.000 leden) doen in
een motie een beroep op de over
heid om door aanlenging het al
coholpercentage van bier omlaag
te brengen. Het plaatselijke bier
- Mosi onder andere - doet in
het algemeen het volk geen goed,
zegt de motie.
Een studie toonde aan, dat het al
coholgebruik in Zambia sterk
toeneemt, ook onder scholieren.
Is er een spaarvorm
waarbij de rente
maandelijks wordt
uitbetaald?
Antwoord:
Ja, bij een Maand-
rente-deposito van
postgiro/rijkspost
spaarbank krijgt u
uw rente maande
lijks uitgekeerd. De
minimuminleg is
f 20.000,-. De loop
tijd is 5 of 10 jaar.
Het huidige rente
percentage voor 5
en 10 jaar is 7 Vi%
(effectief 7.76%).
Bel voor meer in
formatie:
020-591 80 17.
Q. postgiro
Si' rijkspostspaarbank
Op elke spaarvraag een antwoord.
"Elseviers almanak voor de socia
le verzekering", Annoventura,
prijs 37.50.
"Achtervolging in India", avontu
renroman door Berkely Mather.
Elsevier, prijs 15.90.
"Duistere magie", thriller van
Whitley Strieber, Elsevier, prijs
19.90.
79 Park Avenue", roman van
Harold Robbins, Luitingh, prijs
22,50.
"Edel-bedel vrije vrouw", roman
van Lin Stevens, Bruna, prijs
24,90.
"Het praktische bonsaiboek",
kweken van Japanse miniatuur
bomen, Zomer en Keuning, prijs
29.90.
"Moord in de onvoltooide tijd",
proza van Hans van Pinxteren,
In de Knipscheer, prijs 23,50.-
- "Counting" door Jayne Anne Phi
lips, In de Knipscheer, prijs
12,50.
- "Nergens ergens", roman van
Astrid Roemer, In de Knip
scheer. prijs 26.50.
- "De grijze jager", jeugdboek uit
het oude Keltendom door Claire
French-Wieser, Christofoor, prys
ƒ21.50.
- "De koningsdochter van Erin",
jeugdboek uit het oude Kelten-
dom door Barbara Bartos-Höpn-
ner, Christofoor, prijs 22,50.
