Volvo Car nog couveusekind
Staatslening drukt koersen
De grijp-armen
van de belasting
Belasting
Auto-industrie door dieptepunt, maar:
In 1980 was Volvo Car BV in feite failliet. Slechts door
dat de staat de aandelenmeerderheid zeventig pro
cent - voor 250 miljoen kocht van het Zweedse moe
derbedrijf, bleef de enige personenautofabriek in Ne
derland op de been. De twijfel bleef, ook bij de over
heid, die zich gereserveerd opstelde ten aanzien van
verdere, in principe toegezegde steunverlening in
harde rijksmiljoenen.
Was er eigenlijk wel een overlevingskans? Twee eerde
re steunoperaties, in 1977 en 1979, bleken niet toerei
kend. En met een afnemende koopkracht van het in
economisch onzekere tijden toch al afwachtende ko-
perspubliek zag het er somber uit. Mei 1983 zou wor
den afgewacht. Dan zou het rfjk besluiten: alles of
(verder) niets.
ZATERDAG 21 MEI 1983
Het is vooralsnog alles. In 1982
moest de produktie drie keer
worden opgeschroefd. De
300-serie bleek in trek, de
verkoop steeg met 15 procent
en het verlies bleef beperkt
tot 15 miljoen. Vooral in Zwe
den, Frankrijk en Engeland1
lliep het goed en niet te ver
geten Nederland, waar de
verkopen met 70 procent toe
namen.
Ford en Chrysler
Dit jaar lijkt het herstel zich door
te zetten. De eerste straaltjes
zon zijn nog niet door de som
bere wolkendek van de crisis
heengebroken of de wereldwij
de verkoop van nieuwe auto's
ondergaat een sterke opleving.
Over de eerste drie maanden
gemeten dit jaar 20 procent
meer dan in '82. Optimisme is
dus weer troef.
Zeker bij de tot voor kort zo
noodlijdende Amerikaanse au
tomobiel-industrie, waar spra
ke is van een spectaculaire om
wenteling. Ford maakt voor
het eerst in vier jaar weer mel
ding van een kwartaalwinst
(210 miljoen dollar), terwijl het
diep en diep in de schulden
weggezakte Chrysler zelfs op
veert met een record winst: 170
miljoen.
In Europa is een dergelijke op
leving nog niet te verwach
ten, al kunnen in de VS sterk
vertegenwoordigde merken
als Mercedes wel profiteren
aan de ontwikkelingen op de
andere oceaanoever. Daimler
Benz zag vorig jaar de winst
met bijna 12 procent groeien
tot 921 miljoen D-mark, voor
al dankzij gestegen verkopen
in Amerika. Maar het Britse
instituut Data Recources In
ternational gelooft dat een
werkelijke opbloei van de
Europese auto-industrie niet
voor 1984 te verwachten is.
In Italië en Frankrijk
zal de markt zelfs nog verder
inzakken, zo luidt de voorspel
ling. Daar staat echter tegen
over dat in Engeland, voor Vol-
door
Wim Fortuyn
vo een belangrijker markt, de
produktie (een miljoen) vol
gend jaar zal achterblijven bij
de vraag (geschat op 1,7 mil
joen).
Er zijn dus, ook op kortere ter
mijn, wel perspectieven voor
Volvo Car, dat nu de vruchten
(winst) moet gaan plukken van
de nieuwe produktiestijl die
scherpere bewaking van pro-
duktiekosten en kwaliteit met
zich meebrengt. Een stijl overi
gens, die met gemengde gevoe
lens is ontvangen op de werk
vloer vanwege de sterk toege
nomen prestatiedruk op de
werknemers, maar die geslikt
is vanwege de te verwachten
kostenbesparing van zo'n 30
procent. Of, anders gezegd,
vanwege de werkgelegenheid
voor 5500 mensen.
President-directeur A. Deleye
houdt zijn optimisme nog wel
gematigd, maar verwacht toch,
dat Volvo Car in de komende
jaren met winst zal gaan draai
en en haar aandeel in de wat
duurdere middenklasse zal
gaan verstevigen. Het dure mo
del met de tweeliter-motor in
de 300-serie nam vorig jaar 40
procent van de verkopen voor
zijn rekening, vandaar.
Dit jaar moet Volvo Car quitte
kunnen spelen. Dat kan vol
gens Deleye bij een produktie
van 100.000 auto's en die zit er
wel in, als dè trend van de eer
ste drie maanden zich doorzet.
De produktie op dit moment
draait in elk geval op volle toe
ren. Overwerken is plotseling
weer regel; de voorraden zijn
weggewerkt.
Het bestaansrecht, voor een be
trekkelijk kleine automobielfa
briek als Volvo Car lijkt daar
mee plotseling weer aange
toond. Deleye gelooft het al
thans, moet dat ook wel, en de
overheid gunt hem het voor
deel van de twijfel. Het bedrijf
heeft het 'proefexamen' met
succes afgelegd en kan nu aan
de toekomst gaan werken, ge
tuige het loskomen van de
tweede kredietstroom vanuit
Den Haag.
De staat fourneert 460 gulden op
een totaalbedrag van 618 mil
joen gulden, dat dit jaar voor
de ontwikkeling van een
nieuw Volvo-model (de G-l)
wordt uitgetrokken. Volvo Car
Corporation draagt vanuit
Zweden de rest bij.
In totaal heeft Volvo Car investe
ringsplannen voor ruim een
miljard gulden, waarmee de fa
briek in Born gokt op een posi
tie op de markt van Westduitse
topmerken als BMW en Merce
des. Qua omvang en omzet
weliswaar onvergelijkbare
grootheden, maar het gaat Vol
vo Car dan ook om een kwali
tatief gelijkwaardige positie.
Tekortkomingen
Grote plannen dus, maar ook
nog grote zorgen. Want een fa
briek die zich - gezien de om
vang noodgedwongen - zo
richt op één schijf van de
markt, kan zich geen misluk
king veroorloven. De nieuwe
auto mag niet alleen het succes
van de 'oude' serie niet voortij
dig doorkruisen, maar moet
gelijktijdig een eigen positie
verwerven.
Een hinderlijke bijkomstigheid
in dat verband is, dat het ver
koopapparaat in het buiten
land met tekortkomingen
kampt. In Zweden, Engeland
en Nederland mogen de verko
pen vorig jaar dan fors zijn ge
stegen, in West-Duitsland en
België was er sprake van een
teruggang, volgens Volvo Car
omdat de verkooporganisatie
te wensen overlaat.
De moeilijkheid daarvan is, dat
de Nederlandse fabriek niet
autonoom is in het aanbrengen
van verbeteringen. Ze moeten
interessant zijn voor Volvo in
zijn totaliteit, omdat de distri
butie nog steeds in Zweedse
handen is. Volvo Car, met zijn
middenklassers, kan zich daar
om niet optimaal richten op de
eigen specifieke afzetgebie
den.
Het blijft, kortom, een riskant
avontuur voor de Nederlandse
fabriek. Volvo Car onderneemt
dan ook van alles om meer grip
te krijgen op de hoogwaardige
technologie, die ten grondslag
ligt aan voortgaande ontwikke
ling in de auto-industrie. Die
kan weliswaar gekocht wor
den, zoals nu de motor voor de
300-serie van Renault is ge
kocht, maar daarmee neemt de
eenzijdige afhankelijkheid niet
af. Wie zijn toekomst veilig wil
stellen kan beter voorop lopen;
dat biedt ook kansen op export
van onderdelen.
Variomatic
Het liefst zou Volvo Car dan ook
beschikken over een eigen fa
briek voor motoren en trans
missiesystemen. De bedrijfs
leiding lonkt ook wel naar de
mogelijkheden die er op dat
terrein zijn in Nederland. Maar
het zelfstandig ontwikkelen
van een complete motor zit er
niet in. Volvo Car zelf noemt
een produktie van 250.000 een
minimum-vereiste.
Wel in overweging is overname
van Van Doorne's Transmissie
in Tilburg, een bedrijf dat tien
jaar lang heeft gewerkt aan de
fors besparende continu varia
bele transmissie (CVT). Samen
met Volvo Car, dat als erfge
naam van Daf-personenauto's
ook voortborduurt op de vroe
gere variomatic, zorgt Van
Doorne nog steeds voor een
exclusief Nederlands produkt
met het systeem van de traplo
ze versnelling. Volvo wil dat zo
houden door de kennis te bun
delen en is druk in onderhan
deling over deelname in Van
Doorne. De CVT is rijp voor
produktie en de exportper
spectieven lijken goed.
Toch zijn er ook hier haken en
ogen. Het Tilburgse bedrijf is
voor 24 procent in handen van
het Amerikaanse Borg Warner,
's werelds grootste fabrikant
van automatische versnellings
bakken. Met deze kaper op de
kust lijkt de grootste export
markt - de VS - in feite al uit
Nederlandse handen gegeven.
Ook Fiat is trouwens voor 24
procent eigenaar, terwijl de
houdstermaatschappij Vado
(39,5 procent) en de Nederland
se staat de overige aandelen
bezitten.
Resteren twee meer concrete
mogelijkheden met Neder
landse bedrijven: lpg-specia-
list Vialle en het van Holec
overgenomen Tubantor. Dit
laatste bedrijf houdt zich bezig
met de ontwikkeling van hoog
waardige en brandstofbespa-
rende motoronderdelen, waar
mee Volvo Car wellicht het ei
gen produkt meer status kan
geven om zo ook de verkoop
aan concurrenten te stimule
ren. Tubantor, vorig jaar ge
kocht via Car Finance Interna
tional, een volle dochter van
Volvo Car, is al succesvol aan
wezig in Engeland.
Vialle, vooraanstaand in Europa
op het terrein van autogas-in-
stallaties, moet Volvo's greep
op het gebied van brandstof
verstevigen. De liquiditeits
moeilijkheden waarin dit Bra
bantse bedrijf onlangs on
danks de sterke marktpositie
terecht kwam, zijn door Volvo
Car aangegrepen om een optie
op 52 procent van het aande
lenpakket te nemen, m decem
ber valt de beslissing. Het is de
bedoeling dat de Rabobank
mede-eigenaar wordt.
Couveuse
Wat betreft brandstoffen houdt
Volvo Car trouwens op nog
een manier de vinger aan de
pols. In samenwerking met
TNO werkt de automobielfa
briek aan een alcohol-proef: 15
auto's rijden al zo'n half jaar in
Nederland op methanol, een
brandstof die gemakkelijk ge
stookt kan worden uit bijvoor
beeld suiker.
En zo ontstaat voorzichtig het
beeld van een krachtenbunde
ling in de Nederlandse auto- en
aanverwante industrie met
Volvo Car als trekpaard. Nog
blijken moet evenwel of dit zal
ontkiemen tot een sterke, nieu
we industrietak. De staatskas
is vooralsnog onmisbaar als
Serieuze berekeningen hebben
geleerd, dat de zo sterk toege
nomen fraude met belastingen,
sociale verzekeringen en subsi
dies in 1981 minstens 15 mil
jard gulden heeft bedragen.
Het eindcijfer is bijna niet te
omvatten: 15.000 miljoen gul
den zijn onrechtmatig toegeëi
gend! De fraude knaagt aan de
fundamenten van onze verzor
gingsstaat.
Fraude in velerlei vorm is in de
eerste plaats een politiek pro
bleem. Er is moed voor nodig
om tegen alle argumenten
(veelal van economische aard)
in, de financiële onrechtvaar
digheid serieus aan te pakken.
Het is hard nodig, dat aan de
ontwrichtende werking van de
fraude een halt wordt toege
roepen. En dat gelijktijdig
wordt gewerkt aan de ver
slechterde relatie tussen bur
ger en overheid.
In ons land kennen wij een amb
telijke "Interdepartementale
Stuurgroep Misbruik en Onei
genlijk Gebruik", kortweg ge
noemd ISMO, die twee jaar
achtereen een onderzoek heeft
ingesteld naar de achtergron
den, oorzaken en gevolgen van
misbruik.
Het rapport heeft een openbaar
karakter gekregen, zodat er zo
nu en dan wat feiten en cijfers
in de pers zijn verschenen. Op
30 mei en 13 juni a.s. zal door
Tweede Kamer-leden in uitge
breide commissievergaderin
gen aandacht worden besteed
aan het ISMO-rapport en de
nota "Fraude-bestrijding". Ter
voorbereiding van die bijeen
komsten hebben de Kamerle
den aan de bewindslieden van
financiën een aantal vragen ge
steld, waarop de antwoorden
afgelopen week zijn versche
nen. Daarbij werden cijfers en
gegevens over 1982 verstrekt,
welke waard zijn in bredere
kring aandacht te krijgen.
Actuele cijfers
De mannen en vrouwen (totaal
2.814 personen), die de aansla
gen inkomstenbelasting moe
ten regelen, moesten in 1982
hun aandacht besteden aan
niet minder dan 5,1 miljoen
aangiften. Bij de vennoot
schapsbelasting buigen zich
331 ambtenaren over 145.000
aangiften, maar dergelijke aan
giften zijn doorgaans veel inge
wikkelder.
In 1982 werden er tegen aansla
gen inkomstenbelasting en
vermogensbelasting 393.000
bezwaarschriften ingediend.
In 352.000 gevallen leidde zo'n
bezwaar tot een geheel of ge
deeltelijke vermindering van
de aanslag. Per het eind van
het jaar 1982 waren er nog
122.997 bezwaarschriften in be
handeling. Een indicatie voor
de achterstand.
In de periode tot 1987 zal, om de
controle-dichtheid (eenmaal in
de vijf of zes jaar) te verbete
ren, het aantal controle-ambte
naren toenemen met ongeveer
1.000 mensen.
In 1982 moest de fiscus niet min
der dan 2.841 miljoen als on
inbaar afboeken. De belang
rijkste boosdoeners waren: de
door de werkgevers af te dra
gen premies volksverzekerin
gen 819,4 miljoen), de omzet
belasting 695,3 miljoen), de
loonbelasting 612,4 miljoen),
de inkomstenbelasting 333,7
miljoen) en de vennootschaps
belasting 247,2 miljoen).
Vorig jaar werd voor 78,5 mil
joen aan belasting en premies
volksverzekeringen kwijtge
scholden. De inkomstenbelas
ting vormt daarin de hoofd
moot.
In 1982 werden in totaal aan pri-
ve-personen 72.988 stuks
navorderingsaanslagen opge
legd, waarvan de meeste
(29.877 stuks) gepaard gingen
met een verhoging (boete) van
25%. Er werden 29.207 navor
deringsaanslagen zonder ver
hoging opgelegd, een opzien
barend hoog aantal.
De FIOD wist vorig jaar zo'n 300
miljoen aan belastbare be
standdelen boven water te ha
len. De in 1980 bij makelaars
verworven informatie over'
buitenlands onroerend-goed-
bezit leverde 3Vfe miljoen aan
belasting op en de bij "sport-
sponsors" opgehaalde gege
vens brachten ƒ400.000 in het
laatje.
Inzage
Het vraag- en antwoordspel le
vert ook nog een aantal andere
interessante punten op. Zo
blijkt, dat een bewaarplicht
van bank- en girobescheiden
voor particulieren serieus is
overwogen. Het inzagerecht
zou dan met name moeten gel
den om ondernemers te con
troleren. Hoewel dit idee aan
vankelijk als een interessante
mogelijkheid werd gezien, is
men er om tal van praktische
redenen (er komt toch niets
van terecht) van afgestapt. Of
ficieel motief: de persoonlijke
levenssfeer moet zoveel moge
lijk worden beschermd.
Het komt voor, dat een boekhou
der of boekhoudkantoor van
een bedrijf inzage van boeken
en bescheiden aan de fiscus
weigert, b.v. omdat de declara
tie niet is betaald.
De ondernemer moet dan weer
als gevolg van dat conflict een
procedure voeren om die za
ken te pakken te krijgen. Door
een wetswijziging zal het in de
toekomst mogelijk zijn om de
boekhouding rechtstreeks op
te eisen bij degene, die de ad
ministratie onder zich heeft.
Grijp-armen
Ook verenigingen en stichtingen
komen onder fiscaal vuur te
liggen. Een stichting moet bij
notariële akte worden opge
richt en als gevolg van de ver
plichte registratie van die akte,
weten de diverse Inspecties
der Belastingen van het be
staan van zo'n stichting af. Zij
zijn, zoals dat heet "potentieel
belastingplichtige", zeker in
dien ondernemersactiviteiten
worden vermoed. Dezelfde
aandacht geldt voor verenigin
gen, welke bij notariële akte
zijn opgericht. Een wetswijzi
ging zal ertoe leiden, dat in de
toekomst verenigingen en
stichtingen verplicht worden
om informatie te verstrekken
en de administratie te overleg
gen. De fiscus kan op die wijze
gegevens ten behoeve van de
belastingheffing van derden
(dus van hen, die goederen le
verden en diensten verricht
ten) verzamelen. De grijpar
men van de fiscus worden nog
langer.
door
J. Booy
T^pki i TCTxroolr
iJCUl W CCiA
kipiSyTJgy 5» swjjj
Eipa®jmÉ,
door
jb
C. Wagenaar
AMSTERDAM - Een aantal be
langrijke effectenbeurzen, zo
als New York, Amsterdam en
Frankfurt, kwamen deze week
danig onder druk te staan door
de aanhoudende dalingen op
de obligatiemarkten. Steeds
duidelijker wordt het dat het
hieruit op te maken rentestij
gingsverschijnsel meer is dan
louter een incident van tijdelij
ke aard. Zowel premier Lub
bers als minister Ruding van
financiën bleken kortgeleden
nog van dit laatste overtuigd
en voorspelden op korte ter
mijn een hervatting van de da
ling.
In zijn commentaar op de deze
week mislukte staatslening
tapte de bewindsman van fi
nanciën uit een heel ander
vaatje. Hij sprak zelfs zijn be
zorgdheid uit over de dek
kingsmogelijkheden van het
dit jaar te verwachten tekort
op de nationale begroting.
Want de deze week mislukte
overheidslening is al de twee
de dit jaar die ver beneden de
verwachtingen en het voor
dekkingsoverwegingen vereis
te minimum is gebleven. Hoe
wel de rente reeds tot 8,25 pro
cent was opgevijzeld, schreven
beleggers voor slechts 800 mil
joen gulden in, waardoor met
de reeds bij het Algemeen Bur
gerlijk Pensioenfonds voorge
plaatste 300 miljoen gulden het
totale bedrag niet hoger werd
dan 1,1 miljard gulden.
Dit geringe succes van de nieu
we staatslening was een grote
teleurstelling. Dit te meer, daar
vorige week tijdens de eerste
bekendmaking van het nieuwe
emissievoornemen de Beurs
nog optimistisch was en een
totaalbedrag van 2,5 miljard
gulden niet uitsloot. Maar
gaandeweg veranderde dat,
omdat de druk op de obligatie-
markt niet wilde ophouden en
vanuit het buitenland vrijwel
geen reactie kwam. Afgelopen
dinsdag bleek, dat buitenland
se beleggers het vrijwel volle
dig hebben laten afweten,
daarbij aangevend dat de rente
voor het prestige van de gul
den nog te laag was gesteld.
Dit teruglopende vertrouwen in
het buitenland ten opzichte
van onze gulden vloeit ener
zijds voort uit de lagere op
waardering dan de Westduitse
mark tijdens de jongste her
schikking binnen het Europe
se Monetaire Stelsel. Maar an
derzijds vooral ook uit de snel
dalende schattingen van ons
betalingsbalansoverschot in
1983. Stelde het Centraal Plan
Bureau dit overschot vorig jaar
haast nog op 20 miljard gulden,
onlangs moest het Centraal
Plan Bureau tot de helft terug,
en minister Ruding maakte de
ze week bekend ook de 10 mil
jard gulden nog te hoog te ach
ten.
Geen wonder dat door dit spek
takel de obligatie-index voort
durend verder terugliep en
woensdag voor het eerst sinds
vorig jaar november beneden
de 100 viel. Eerder dit jaar was
nog een top van 108,5 voorge
komen. De gevolgen voor het
economisch verkeer kunnen
niet uitblijven. Vele financiële
instellingen verlaagden deze
week de afgifteprijzen voor
hun spaar-, bank- en pandbrie
ven, tenvijl nieuwe typen met
hogere rente op de markt ver
schenen. Te vrezen valt, dat an
dermaal een verhogingsronde
voor de hypotheekrente moet
worden afgekondigd.
Het ziet er bovendien naar uit dat
de helpende hand vanuit Ame
rika, waarop hier te lande voor
het beteugelen van de rentes
tijging in brede kring was ge
hoopt, voorlopig niet kan wor
den uitgestoken. De Verenigde
Staten werden eind vorige
week opgeschrikt door een
zeer omvangrijke stijging van
de geldsomloop. Wall Street
liet daar maandag prompt 16
punten op de Dow-Jonesindex
voor aandelen door vallen. Pre
sident Reagan zag zich zelfs ge
dwongen haastig te verklaren
dat volgens hem geen reden
aanwezig waren hogere rente
standen te verwachten. Maar
duidelijk is wel, dat de rente
daling waarop tot voor kort
nog erd gerekend, voorlopig
van de baan is. Ook in Wall
Street bewegen de obligatie-
koersen zich nu in snel dalen
de lijn.
Deze ontwikkeling allerwegen
aan het financiële front houdt
gevaren in voor de hausse op
de aandelenmarkt. Want alom
neemt de bezorgdheid toe dat
de stijgende rente het nog ui
terst broze herstel van de con
junctuur zal aantasten en on
dermijnen. Na de val van 16
punten maandag bracht Wall
Street geen wezenlijk herstel
meer voort. Donderdag kwam
de index voor het eerst sinds
26 april weer beneden de 1200.
In Amsterdam üet het algemeen
beursgemiddelde deze week
een daling van zes punten zien.
Daarbij maakten Unilever en
PhiliDS tegenvallende resulta
ten over het eerste kwartaal
van 1983 bekend, hetgeen
eerstgenoemde ruim vijf gul
den op de koers van vorige
week kostte en Philips drie
gulden. Alleen de winstcijfers
van de Koninklijke Shell vie
len mee, waardoor ons hoofd
fonds zich deze week goed wist
te handhaven.
Verder was het zowel voor de ac
tieve markt als de meer lokaal
gerichte fondsen overwegend
verlies wat de klok sloeg. Al
leen IBB Kondor en Verenigde
Glas haalden het dividend vrij
wel in en Borsumij en Macin
tosh konden nog vijf gulden
doorlopen. Rond vijf gulden
terug moesten Wessanen,
Westland-Utrecht Hypotheek
bank, Friesch-Groningse Hy
potheekbank, Schuitema, Cen
trale Suikermaatschappij, En-
nia en Audet, en tien gulden
gingen eraf bij Elsevier NDU,
Gist-Brocades, Heineken en
ABN.
