Banen als
jubileum
geschenk
Architect
als gratis
adviseur
Waddinxveense bouwer investeert ruim een ton in werklozenproject
ZATERDAG 14 MEI 1983
PAGINA 19
"We willen tot de overlevenden be
horen", benadrukt Van Duimen.
"Bouwvakkers zullen tot in leng
ten van jaren nodig zijn. Om de
doodeenvoudige reden dat er al
tijd huizen zullen moeten wor
den gebouwd. Wat wij met onze
actie hebben bereikt is dat enke
le bedrijven waarmee we nauw
samenwerken aan het denken
zijn gezet of ze ook zoiets kunnen
opzetten. Hun ogen zijn openge
gaan. Ze zien nu in dat je over
een jaar of wat ook vakkundige
kerels nodig hebt die de kar kun
nen trekken. Dan is het nu hoog
tijd om daar wat aan te doen."
Medewerking
Arbeidsbureaus die hebben mee-
gezocht om de juiste mensen
voor Rehorst te vinden, juichen
het plan toe. "Ik kan niet anders
zeggen", stelt Van Duimen, "dan
dat we ontzettend veel medewer
king vanuit deze hoek hebben
gekregen. Het benaderen van die
mensen kun je zelf natuurlijk
nooit en te nimmer doen. Want
dan word je in de kortste keren
overspoeld met telefoontjes en
krijg je geen kans om aan je werk
toe te komen. Ja, er zijn tóch wel
wat belletjes gepleegd. Vooral
van ouders die het initiatief goed
vonden en en passant vertelden
dat ze óók een knul van die leef
tijd thuis hadden zitten die maar
niet aan de bak kon komen. Dat
ons personeel niet loopt te mok
ken dat er geen feestje wordt ge
geven is ook wel duidelijk, denk
ik. Er lopen genoeg vaders bij
ons rond die in hetzelfde schuitje
zitten: een kind thuis hebben dat
graag wil werken maar dat de
kans niet krijgt."
Precies weet Rehorst het niet,
maar hij vermoedt dat de hele
operatie werkloze schoolverla
ters het bouwbedrijf zo'n 125.000
gulden kost. "Het is moeilijk te
meten", licht de directeur toe.
"Ze zitten in de produktie dus
verdienen ze geld, maar in het
pakket zit ook een vakopleiding.
Twee dagen in de week moeten
die jongens naar school. Die op
leiding kost ons geld."
Zoals gezegd, de eerste ervaringen
zijn positief. Toch verwacht Van
Duimen dat er nog wel enige jon
gens zullen afvallen. "Die hou
den het na een paar maanden
voor gezien, omdat ze er heel wat
anders van hadden verwacht.
Dat moet kunnen, daar hebben
we best begrip voor. Primair gaat
het om die allereerste stap. Als
zo'n jongen bij een baas komt en
hij kan zeggen dat 'ie al een jaar
of wat heeft gewerkt, dan heeft
hij wat kennis in zijn bagage.
Zo'n baas zal heel anders reage
ren dan wanneer er iemand te
genover hem staat die nog nooit
iets heeft gedaan."
door Jan Westerlaken
Verrassing
Jan Boot (17), Anton Eldik (18) bei
den uit Woerden en Fred Lind:
sen (22) uit Rotterdam, tot voor
kort zonder werk, beamen dit
volmondig. Het arbeidsbureau
bracht de jongens in contact met
de Waddinxveense bouwer en de
overeenkomst was snel gesloten.
"Het was een complete verras
sing", zegt Jan "toen die oproep
kwam dat we in de bouw aan de
jongens met wie ik op school zat
hebben nog geen baan. Ik was
maar wat blij dat ik wat kon gaan
doen, want thuis zitten is niks
voor mij."
De bouwerij is voor Fred niet hele
maal nieuw. De MTS-er had in
zijn stageperiode al eens op en
kele bouwwerken meegedraaid.
Nu doet hij nog meer ervaring
op. "Als ik alle posten heb gehad
wil ik proberen een leidingge
vende functie te krijgen. Je moet
eerst zelf op de steigers hebben
gestaan om het bouwen in je vin
gers te krijgen. Heb je dat niet,
dan word-je later als uitvoerder
compleet onder de voet gelo
pen."
Eén jaar
Jan, Anton en Fred hebben in elk
geval voor één jaar gegarandeerd
werk. En met hen nog eens 22
schoolverlaters. Voor langer
durft de bouwer geen belofte te
doen. "Omdat", zegt directeur G.
Rehorst, "we niet verder vooruit
kun nen blik ken. Wij zijn om
maar eens een voorbeeld te noe
men sterk afhankelijk van de
overheid hoeveel huizen er mo
gen worden gebouwd. Daarom
kunnen wij als bouwbedrijf niet
zeggen: we nemen jullie aan en
zien wel waar het schip strandt.
Maar het is beslist niet onze be
doeling om die jongens na een
jaar weer de straat op de sturen.
Integendeel, we zullen er alles
aan doen om ze in dienst te hou
den. We bouwen alleen een voor
zichtigheid in, omdat we de
werkgelegenheid voor mensen
die tientallen jaren bij ons zijn
niet in gevaar willen brengen."
De overweging om juist jonge
werklozen een kans in de bouw
te bieden omschrijft Van Dui
men als volgt: "We moeten er nu
meer dan ooit voor waken dat de
bouw nóg meer vergrijst. De laat
ste jaren is de gemiddelde leef
tijd sterk gestegen. Stap maar
een willekeurig bouwwerk op. Je
ziet er alleen maar mensen van
boven de veertig. Juist in deze
tijd van stadsvernieuwingen en
renoveren heb je zo hard vak
mensen nodig. Als zij er dus uit
stappen staat er niemand klaar
om hun plaatsje in te nemen.
Daar moeten we voor waken, an
ders loopt het spaak."
Het Waddinxveense bouwbedrijf Rehorst (230 medewerkers en een omzet van 70 miljoen gulden in
1982) gaat het potje voor de viering van het 70-jarig bestaan besteden voor een project om 25 werkloze
schoolverlaters aan een baan te helpen. Met medewerking van de arbeidsbureaus worden
jongemannen die in de bouw hun kostje willen verdienen uitgenodigd om te solliciteren.
Het lijkt op een droom: een ja
rig bouwbedrijf dat geen
feest viert maar het geld
daarvoor aanwendt om 25
werkloze schoolverlaters aan
een baan te helpen. Rehorst,
een bouwer in Waddinxveen,
maakt die droom tot een
werkelijkheid. De rollen wor
den voor één keer omge
draaid: niet de jarige krijgt
een cadeau, maar de jarige
presenteert jonge werklozen
een job.
Geen groot feest voor het perso
neel. Alleen een borrel, een kop
koffie en een koekje. Gezellig in
de kantine. Zo sober heeft Re
horst zijn verjaardag gevierd. En
het personeel heeft er vrede mee.
Directeur G. van Duimen zegt
het zo: "Tienduizenden guldens
verbrassen, zomaar over de balk
smijten, dat past niet in deze tijd.
Toch wilden we het zeventigjarig
bestaan niet geruisloos voorbij
laten gaan. Eind vorig jaar werd
het idee van de werkloze school
verlaters aangedragen. We heb
ben dat uitgewerkt en ik kan niet
anders zeggen dan dat het prima
loopt."
slag konden." Jan had bewust
voor de bouw gekozen, Anton
wilde aanvankelijk liever maga-
zijnwerk doen. Maar daar is hij
op teruggekomen. "We hebben
het prima naar ons zin en hebben
zeker niet de gedachte de erva
ren bouwvakkers voor de voeten
te lopen."
Jan en Anton zijn de 'maatjes' van
een ervaren timmerman. Nu nog
houden zij zich bezig met het
stellen van funderingen, later
zullen ze op andere plaatsen in
de bouw worden ingezet. Als het
karwei klaar is, wat dan? "Dan
zien we wel weer", zeggen ze,
"maar we hopen in de bouw aan
het werk te kunnen blijven. Het
idee van Rehorst is prima. Eigen
lijk zouden veel meer werkge
vers dit moeten doen."
De Rotterdammer Fred Lindsen
sprong een gat in de lucht toen
hem een baan op een bouwwerk
werd aangeboden. "De meeste
Directieleden Van Duimen (rechts) en Rehorst: "We willen tot de overlevenden behoren"
Waar de wetswinkel doorgaans overuren maakt, daar is de architectenwinkel voor velen nog een
onbekend versclijnsel. Terwijl er in en rond menige woning toch heel wat wordt geklust. Miep
Hoenson sprak met twee Leidse bouwmeesters over hun winkeltjes.
door Miep Hoenson
Taco Mulder rechts): in de eerste plaats bouwkundige, daarna pas ontwerper.
Wonen is al lang niet meer een
kwestie van een dak boven je
hoofd hebben, maar veel meer
een levenskunst.
Gelijkvormigheid van bouw en
inrichting blijkt voor velen
geestdodend te werken. Met
een bankstel bij de tv en een
eethoek onder de
lichtaansluiting in het plafond
is praktisch niemand meer
tevreden. De woonbladen en
bouwmarkten leiden een
florerend bestaan: een beetje
doe-het-zelver blijft knutselen
aan zijn huis, is het niet uit
liefhebberij, dan wel uit pure
noodzaak.
Want vakmanschap is voor velen
onbetaalbaar meesterschap. En op
een kwade dag verschijnt er in het
stucwerk plotseling een
indringende scheur. Of wordt het
huis te klein en kan een
dakkapelletje uitkomst bieden.
Kortom: meer dan ooit zijn
Nederlanders graag en veel met
hun home bezig. Een uitbouwtje
hier, een podiumpje daar, een
uitgebroken muurtje tussen de
keuken en de (te krappe)
woonkamer. Zelden ontbreekt het
aan ideeën om het huis te
verfraaien. Des te meer aan
antwoorden op vragen hoe het
anders mag.
Filantroop
Dat is zo ongeveer de
achterliggende gedachte voor de
Architecten winkels, die in steeds
meer steden worden opgericht. Er
bestaan nu al zo'n dertig van
dergelijke winkels, waar iedereen
op gezette tijden kan
binnenstappen. Alle mogelijke
voorlichting over het gehele
terrein van het bouwen, wonen en
de woonomgeving zijn er gratis
verkrijgbaar.
Is de architect van nu een
filantroop geworden, die zijn
deskundigheid gratis en voor niets
aanbiedt? Zo ver gaat de
dienstverlening natuurlijk ook
weer niet. Het was voor de Leidse
architect Taco Mulder
bijvoorbeeld idealisme, maar zeker
ook pure noodzaak om de deuren
van zijn burau aan het
Hooglandsekerkhof één avond per
week open te zetten.
Taco Mulder (hij begon negen jaar
geleden met één van de eerste
architecten winkels van het land);
"De hele dag door kreeg ik
bekenden en vrienden over de
vloer met allerhande vragen. Dan
was er weer een goot lek, dan deed
de schoorsteen het niet. Ik kreeg
daar een beetje genoeg van.
Dergelijke bezoekjes houden je
natuurlijk ontzettend op. En je
kunt voor het geven van zulke
adviezen moeilijk geld gaan
rekenen. Toen heb ik gezegd:
komen jullie voortaan maar op
donderdagavond met klachten, die
ik van achter mijn bureau kan
oplossen".
Drempelvrees
De Leidse architect Boudewijn
Veldman had weer andere rédenen
om - nu een jaar geleden zo'n
winkel te beginnen aan de Oude
Vest. Veldman signaleerde een
niet aflatende drempelvrees voor
het fenomeen architect. Ten
pnrechte, zo meent hij. "Ik wil de
mensen duidelijk maken dat de
meter niet gaat tikken zodra je hier
een voet over de drempel zet. Er
zijn zo ontzettend veel zaken die je
op een rijtje moet hebben voordat
je gaat verbouwen of veranderen.
Wat bijvoorbeeld haast niemand
weet is datje altijd toestemming
moet hebben van Bouw- en
Woningtoezicht. Ook als je
binnenshuis gaat verbouwen.
Alleen denk ik dat meer dan de
helft van de verbouwers, die
binnen hun muren bezig zijn, daar
niet om vraagt".
Veldman beheert zijn winkel
onder het motto: baat het niet, dan
schaadt het niet. "Dat uurtje van
vijf tot zes is voor de mensen een
makkelijke tijd. En ik zit hier dan
toch nog".
Subsidieaanvragen,
isolatie-perikelenvochtoverlast,
scheuren, loszittend stucwerk en
dakkapellen: vallen dergelijke
huis-, tuin- en keukenproblemen
niet veel eerder onder de
competentie van een aannemer?
Taco Mulder: "Vergeet niet datje
als architect op de hoogte bent van
alle mogelijke bouwtechnische
zaken. Men is geneigd te denken
datje alleen maar tekeningen
maakt, maar je bent in de eerste
plaats bouwkundige. Daarna pas
ontwerper".
Sociaal
Taco Mulder kan er na negen jaar
nog geestdriftig over vertellen ("je
bent in zekere zin sociaal bezig"),
maar zijn vrijwilligerswerk heeft
uiteraard ook vervelende kanten.
"Het kan lastig werk zijn. Als er
iemand komt met schade aan z'n
huis bijvoorbeeld, en je moet tegen
de aannemer in praten. Soms kun
je niet anders dan een collega
afkatten. Tja, je hebt voor het
werken in een architectenwinkel
echt wel diplomatie nodig".
De architect kan aan de hand van
een nauwgezet bijgehouden
"boekhouding* zien dat er sprake
is van een verschuiving van het
soort vragen waarmee men komt
Bleven die in de beginjaren nog
beperkt tot kleine bouwkundige
problemen, de laatste tijd rollen er
hele verbouwingen over de tafel.
"Ik ga natuurlijk geen complete
bouwkundige tekeningen maken
in die uurtjes", zegt Taco. "Dat
soort werk kan niet gratis. Maar ik
kan wel een plan maken, de
mensen attenderen op de
bouwkundige consequenties van
hun verbouwing en een raming
geven van wat het allemaal gaat
kosten".
Beide architecten maken hun
klanten ook wegwijs in het woud
van (gemeentelijke) instanties. Je
zult, zo betogen ze beiden, de
mensen de kost moten geven die
niet beseffen datje voor elke
verbouwing toestemming moet
hebben en dikwijls een tekening
moet hebben.
Al bladerend in zijn boekwerk
schieten Mulder heel wat
voorbeelden te binnen van
doe-het-zelvers die alvast maar aan
het breken waren geslagen. Aan
paniekerige toestanden ontbreekt
het niet in het leven van beide
bouwkundigen.
Dragend
Mulder: "Soms komen ze bij me,
gealarmeerd door de buren, als het
gat voor de dakkapel al is geslagen
zonder dat er een tekening is, laat
staan toestemming. Dan komen ze
naar mij toe omdat ze effe vlug een
tekening moeten hebben. Of ze
staan op het punt een muur uit te
breken, maar zijn vergeten dat die
muur toevallig wel dragend is".
Beide architecten beheren hun
winkeltje in de wetenschap dat
met de toename aan vrije tijd de
verbouwings- en
veranderingsdrang sterk groeit.
Dat veel mensen zelf gaan klussen
vinden ze alleszins begrijpelijk.
Veldman: "Het uurloon van de
vakman is in pakweg tien, vijftien
jaar meer dan verdubbeld. Lang
niet iedereen kan dertig, veertig
gulden per uur betalen. Dus slaat
men zelf aan het verbouwen. Dat
geeft op zich niets. Zolang de
constructie, het echte werk, door
een vakman wordt gedaan. Die
afwerking kunnen de meeste
mensen zelf wel voor hun rekening
nemen".
Dat om dezelfde financiële reden,
maar evenzogoed uit
onwetendheid, vaak met een grote
boog om de architectenbureaus
wordt heengelopen wordt
uiteraard door beiden betreurd.
Mulder en Veldman hopen echter
dat zij hoe langer hoe meer voor
het kleine werk worden
ingeschakeld. Boudewijn
Veldman: "Het beroep van
architect is te vergelijken met dat
van een arts. De één wil alleen het
grote werk doen, de ander wil
huisarts zijn. Natuurlijk heb je
collega's die alleen grote bouwsels
willen ontwerpen. Maar juist het
kleinschalige werk in de
binnenstad heeft voor mij z'n
charme".
Rustiger
Tenslotte: vindt Taco Mulder het
niet vervelend dat hij een
'concurrent' erbij heeft kregen?
"Ben je gek? Ik heb het inderdaad
een stuk rustiger gekregen nu
Veldman z'n deuren ook openzet.
Maar ik juich die ontwikkeling van
harte toe. Het zou juist heel goed
zijn als iedere architect wekelijks
zo'n open huis zou houden. Dan
komen we misschien eindelijk
eens van die drempelvrees af'.
