c
Orgel beleeft een opbloei
KERKDIENSTEN
Nationaal Orgelmuseum in Elburg
ZATERDAG 14 MEI 1983
Geestelijk leven
ELBURG - Als Maarten Seybel geen organist van de Grote
Kerk was geweest, zou het 750 jaar oude Hanzestadje Elburg
nu waarschijnlijk niet het enige nationale Orgelmuseum
huisvesten.
Peter Schuur, conservator van het gemeentemuseum in het
prachtig gerestaureerde Sint Agnietenklooster, stond er eerst
nogal twijfelachtig tegenover, toen hem werd gevraagd een
deel van zijn ruimte hiervoor af te staan, maar uiteindelijk
liet hij zich overtuigen van het nut van de nieuwe 'attractie'.
"Die orgelwereld maakt op buitenstaanders soms een wat
vreemde indruk. Ik geef toe, dat ik het belang van zo'n mu
seum eerst helemaal niet inzag. Maar ik ben blijkbaar aange
stoken door het enthousiasme waarmee dit initiatief werd
gepresenteerd. Er bleken toch voldoende argumenten te zijn
om te verwachten, dat dit in een behoefte zou voorzien. Zo
verging het tenminste ook mij. Mijn kennismaking en bezig-
zijn met dit onderwerp ervaar ik als een verrijking. Ik ben er
zeker van, dat ons gemeentemuseum er een interessant en
belangrijk facet bij heeft gekregen".
Elburg heeft niet veel meer nodig om voor toeristen attractief
te blijven. Het is een openluchtmuseum op zichzelf. Een be
langrijk beleidspunt bij het gaaf bewaren van de rijke histo
rische erfenis is de bestemming die het aan zijn oude gebou
wen geeft. Voor het Agnietenklooster had men geen betere
kunnen vinden.
Het pas geopende Orgelmu
seum bevindt zich nog in het
'prille beginstadium'. Toch
zijn in de twee ruimten die
het gemeentemuseum ervoor
kon missen al zoveel voor
werpen bijeengebracht, dat
de bezoeker een goed beeld
kan krijgen van het ontstaan,
de geschiedenis en de techni
sche en uiterlijke opbouw
van het orgel. Dankzij een
folder, de verklarende tek
sten bij alle voorwerpen en
de toelichtingen op de rond
leiding maakt de nogal inge
wikkelde constructie van de
'koning der instrumenten'
het de kijkers niet al te moei
lijk.
In een deel van het klooster zijn
nu nog enkele gemeentedien
sten ondergebracht. Die gaan
eruit zodra het nieuwe ge
meentehuis van Elburg -
waarmee dit jaar wordt be
gonnen - klaar is. Het Orgel
museum kan dan eind 1985
aanzienlijk worden uitge
breid. En dat is wel nodig,
want de collectie is voorlopig
niet afgerond.
"Dat wordt het eigenlijk nooit",
zegt Peter Schuur als ervaren
conservator. "Als wij een
maal goed op dreef zijn en je
krijgt nationale bekendheid,
dan mag je verwachten, dat
er van allerlei kant mate
riaal naar je toe komt waar
mee je de collectie kunt aan
vullen. Wie zal zeggen hoeveel
ongebruikte spullen er nog
liggen bij orgelbouwers en
particulieren en op kerkzol-
ders. Voorlopig is elke bijdra
ge welkom. We staan echt nog
maar aan het begin. Zoals
Seybel bij de opening zei: het
kind is geboren; nu moet het
gaan groeien naar volwas-
door
S. J. de Groot
senheid. Het probleem zou
dan de ruimte kunnen wor
den. De eerste jaren zullen we
het met deze beperkte opper
vlakte moeten doen. Je zult de
collectie dan wat moeten af
wisselen".
Raadsel
Aan ideeën geen gebrek bij
kerkorganist-dirigent-orge
lauteur Maarten Seybel.
Hij verstaat de kunst, mensen
voor zijn idealen te winnen.
En bij tegenwind laat hij die
niet zomaar los. Zijn aandeel
in de algehele restauratie van
het Quellhorst-orgel in de
Grote Kerk - kosten
f500.000 in de plaatsing
van een carillon - 49 klokken
- in de stompe stadstoren en
in de oprichting nu tien jaar
geleden van de Stichting tot
behoud van het Nederlandse
Orgel is onmiskenbaar.
Toen hij de Elburgers warm
had gemaakt voor een caril
lon, dacht iedereen, dat dit
voorlopig wel de laatste pijl
op zijn boog zou zijn. Vergeet
het maar. Seybel - medewer
ker op een notariskantoor
speelde in gedachten al een
poos met een orgelmuseum.
Hij kon er geen betere plek
voor bedenken dan Elburg
zelf. In G. Kok (Soest), oud-
directeur van een drukkerij
en orgelliefhebber van haast
professionele allure, vond hij
een geestdriftig medewerker.
Het eerste dat de bezoeker van het Orgelmuseum in Elburg te zien
krijgt is het vroegere orgelfront uit de Groene of Willibrordkerk
van Oegstgeest.
(Foto Orfelmtueum Elburf
Kok: "Hoeveel mensen kijken er
niet regelmatig tegen een or
gelfront aan. Maar wat daar
achter zit, is voor de meesten
een volslagen raadsel. Welnu,
dat wil het museum laten
zien. Eenvoudig en overzich
telijk"
uitgerekend in El-
"Wel, er is ook aan een plaats in
Groningen gedacht. Maar
dat kwam voor ons te duur
uit en bovendien was de lig
ging een bezwaar". Seybel
verduidelijkt dat nog even.
"Elburg ligt drie kwartier
van Enkhuizen, een half uur
van Amersfoort en een uur
van Groningen. Wat wil je
nog meer".
Waar mikt het museum op? Pe
ter Schuur: "Op persoonlijke
liefhebbers, op groepen -
scholieren en volwassenen
en op mensen die muziekles
geven op scholen. We hebben
niet bepaalde groepen op het
oog. Onze ervaring is nu al,
dat de belangstelling wijder
is dan we dachten. We zullen
proberen, zoveel mogelijk
aan te sluiten bij wat de be
zoekers verlangen".
Het gemeentemuseum heeft
een educatieve medewerk
ster in dienst. Zij heeft zich
snel in het orgel verdiept om
groepen te kunnen rondlei
den. Ik zag deze week hoe zij
met een groepje kinderen het
Orgelmuseum rondwandel
de. Het ging haar goed af; de
bezoekertjes waren een en al
aandacht voor wat ze te zien
en te horen kregen.
Populair
Dat de belangstelling voor het
orgel de laatste jaren ook on
der jongeren sterk is ge
groeid, lijdt geen twijfel. Or
gelconcerten trekken veel
jeugd. Waar komt dat van
daan?
Secretaris Kok van de stichting
Orgelmuseum zoekt een ver
klaring in de bredere aan
dacht voor ons historische or
gelbezit en in de ruimere stu
diemogelijkheden. "Met zo'n
600 orgels van voor 1850 heeft
Nederland wel wat te bieden.
We hebben een rijke orgel-
cultuur". Populaire boekjes,
platen, bandjes en de nieuwe
elektronische technieken
hebben het fenomeen 'orgel'
dichter bij de mensen ge
bracht. Concerten zijn er het
hele jaar door op vele plaat
sen te kust en te keur, waar
bij de klassieken en romanti
ci in de orgelwereld elkaar re
delijk in evenwicht houden.
Ieder komt aan z'n trekken.
Het museum is er op een ge
schikt moment gekomen,
vindt Maarten Seybel. "Het
orgel beleeft een opbloei.
Maar met de belangstelling
wordt ook de behoefte aan
voorlichting groter. En daar
moet je dan ook wat aan
doen".
Dat kan wat het museum be
treft met dia-klankbeelden -
bijvoorbeeld over een bepaal
de groep orgels en orgelbou
wers -, fotomateriaal - mits
logisch gerangschikt - en
wisselende tentoonstellin
gen. Zo staat voor 1985 een
Bach-tentoonstelling op het
programma. Dan is het 300
jaar geleden, dat de 'koning
van de orgelmuziek' werd ge
boren. De organist Charles de
Wolf is in Elburg begonnen
met een serie van achttien
concerten waarop hij het
complete oeuvre van Bach
laat horen. Elk jaar geeft hij
er zes, de laatste in het her
denkingsjaar 1985.
Oegstgeest
Al is het museum om met
conservator Peter Schuur te
spreken - nog een 'ruw brok,
waarvan de facetten nog
moeten groeien', voor een
eerste kennismaking biedt
het ruimschoots voldoende
Bij de ingang staat een oud or
gelfront uit Oegstgeest opge
steld. Er ontbreken een paar
pijpen aan, maar die worden
er nog bij gemaakt
Tekeningen, foto's en voorwer
pen uit verschillende perio
den van de orgelgeschiedenis
geven een indruk van de oer
vormen en de samenstelling
van het orgel, de werkwijze
van de pijpenmakers, de
hulpmiddelen om een orgel
op de juiste toon te krijgen,
kortom hoe het in elkaar zit
en hoe het zijn klanken voort
brengt. Enkele modellen la
ten zien, wat er in het inwen
dige gebeurt als je een toets
indrukt.
Zo ontving Maarten Seybel ons deze week in het pas geopende
nationale Orgelmuseum. Zijn fraaie kledij houdt verband met het
feit dat Elburg het 750-jarig bestaan viert. Uit archiefstukken kon
worden opgemaakt, dat eertijds de organist van de Grote Kerk des
zondags in deze uitdossing aan zijn speeltafel verscheen.
Elburf)
Pronkstukken van het mu
seum zijn een manuaal (kla
vier) uit de zeventiende eeuw
en een inwendig orgel van
1849 uit het Friese Berlicum.
In de tweede ruimte vragen
vermaarde organisten als
Zwart - met de originele
compositie van 'Blijf bij mij.
Heer' uit 1935 -, Spaander
man, De Man. De Vries, De
Wolf (Eusebiuskerk Arnhem)
en Hendrik Andriessen de
aandacht. Er liggen koraal-
boeken uitgestald waarvan
deze groten in de diensten ge
bruik maakten. In deze zaal
staat ook een vitrine met van
kerkorgels afkomstige firma-
plaatjes.
Het gebouw waarin het Orgel
museum is ondergebracht, en
de inhoud en inrichting van
het museum zelf maken een
bezoek tot een zinvolle verpo
zing. Met een beperkt budget
is er geen moeite gespaard om
zo goed mogelijk voor de dag
te komen.
De toekomst van het orgel hangt
mede af van de interesse die
men er nu voor heeft.
Naar Leiden
Uit die gedachte is ook de
Stichting tot behoud van het
Nederlandse Orgel voortge
komen.
In haar tienjarig bestaan heeft
zij herhaaldelijk de daad bij
het woord gevoegd door sub
sidies te verstrekken voor
dringende orgelrestauraties.
Het is gebeurd, dat de finan
ciële bijdrage van de stich
ting in een kerkbestuur -
waar eerst de stemmen staak
ten - de doorslag gaf om toch
tot restauratie van het orgel
te besluiten.
Ook het historische orgel van
de Vredeskerk in Katwijk
aan Zee kreeg een gift. En nu
- in het lustrumjaar van de
tienjarige stichting - staan
de orgels in de hervormde
kerken van Eenum (Gr.) en
Vaals op de nominatie. Sey
bel: "Hoogst waardevolle or
gels, die door een gedeeltelij
ke restauratie weer goed be
speelbaar kunnen worden"
De voorjaarsexcursie van de
stichting voert ditmaal naar
Leiden. 'Orgelstad nummer
zegt met hier zelfbewust. Op
zaterdag 28 mei worden hier
zo'n 250 leden verwacht voor
bezoeken aan de Pieterskerk,
de Marekerk. de Hartebrug-
kerk en de Hooglandse kerk.
Aan deze excursie - van 10
uur tot half 5 - zullen de
Leidse organisten Joop
Brons, Jan Schmitz en Ben
Fey meewerken.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Eekhof, 11.45 oecum. dienst;
Marekerk 10 dr. Meyers, 5 ds. v. Har
ten, Noorden;
Maranathak. (L. Morsweg) 10 hr. Brou
wer, Katwijk;
Regenboog (Merenwijk) 9.30 pastoor v.
Well en drs. H. van Breukelen, 11.15
drs. v. Breukelen en ds. v. Leeuwen;
Bethlehemk. (Driftstr.) 10 ds. Panne-
koek;
Bevrydingsk. (Montgomerystr.) 9 ds.
Bakker, Amstelveen, 10.30 en 5 ds.
Sterringa;
Vredesk. (Burggravenl.) 10 dr. Lam
ping;
Waalse kerk (Breestr.) 10.30 ds. Ribs.
Jeugdkapel Middelweg 28: 11.30 F. Ar-
noldus;
jeugdkapel Bevrijdingskerk 10.30 C
Jongejan.
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15 ds.
Bovenberg.
Diakonessenhuis 10.30 mevr. ds. v
Everdingen, zat. 21 mei 10.30 H. Dele-
Petrakerk (Surinamestr.) 10.30 hr. Terp
stra, dienst voor doven.
Endegeest: zie Oegstgeest.
Geref. Kerk: Zuiderk. (Lammen-
schansw.) 10 ds. Koolstra;
Petrak. (Surinamestr.) 10 ds. v. Loenen,
L.dorp, 10.30 hr. Terpstra, dienst voor
doven;
Oude Vest 10 ds. v.d. Velden, 5 ds. Kool-
Maranathak. (L. Morsw.) zie herv gem.,
Bevrydingsk. (Montgomerystr.) zie
herv. gem.;
bejaardenhuis Groenhoven 10 ds. Ver-
Geref. K. Vrijg. (Herengr.): 10 en 5 ds. v
Houwelingen.
Chr. Geref. K. (Steenschuur): 9.30 en 5
ds. Den Hertog.
Geref. Gem. (N. Rijn): 10 en 4.30 ds.
Boogaard.
Geref. Gem. in Ned. (Bethl.kerk
Driftstr.): 11.30 en 5.30,
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.ï
10.15 mevr. ds. Westera.
Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.): 10 mevr. ds. Kuipers,
R.dam.
Baptistengem. (O. Rijn 3): 10 ds. Bos
veld, 7.30 nam. bijz. dienst in Lusthof-
laanschool, 9 voorm. bijbelschool,
wo. en do. 8 nam. bijbelschool.
Evang. Christengem. (Middelstegr. 3X"
10 evang. Dikkes.
Zendingswerk Middernachtsroep (Zoe-
terw.singel 21): 5 nam. hr. Roos.
Evangeliecentrum (Zylsingel 2): zo. 10
en di. 8 hr. Zylstra.
Pinkstergem. (O. Vest 13): 10 evang. v
Wieringen.
Leger des Heils (Hooigr.): 10 heiligings-
samenk., 7.30 verlossingssamen-
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rynd. 24): 9.30
en 4, wo. 8.
Zevendedagadventisten (Ontmoetings-
kerk Voorschoten): elke zat. 9.45 bij
belstudie, 10.45 predikdienst.
Christian Science (Steensch. 6): 10.30.
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl.): 9.30, 10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel): 10.
Church of England: 5 nam. in oud-kath.
kerk Zoeterw.singel.
Rooms-Kath. K.: Haagweg zat. 7, zo.
9.30 en 11;
Herensingel zat. 7, zo. 9 en 10.45;
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7, zo.
9.30 en 11.30;
Steenschuur zat. 7, zo. 8.30, 10, 11.30, 6
en 7 (lof);
Boshuizerkade zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Lammenschansweg zat. 7, zo. 9 en 10.30;
Haarl.straat zat. 7, zo. 9.30, 10.45 en
12.15;
H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 ds. Berg-
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. Groenendijk, Scheveningen, 7 ds.
v. Waarde, Hoofddorp.
Geref. Kerk: 10 ds. v.d. Brink, Enkhui
zen, 6.30 ds. Verdoom.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 4 ds. Brands-
ma, Ermelo
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 9.30 ds. De Jonge. 6.30
ds. Bogers; Kruiskerk 9.30 ds. Schip
per, Dordrecht; Opst.kerk 9.30 ds. Bo
gers, 6.30 ds. De Jonge; Nabij 9.30
jeugdkapel; G. Herderk 10 ds. v.d.
Broeck, Bodegraven, 6.30 ds. Hoo-
jk; De Bron 9 en 10.30 ds. Ver-
6.30 ds. Nieuwenhuis; Albania-
(Diamantstr.) 10 ds. Moll, Ashram
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
v.d. Vlist, Nieuwerkerk aan de IJssel,
6 ds. Verheul. Zegveld.
Geref. Gem. 9.30 en 6 ds. Vogelaar.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 9 30 ds. Wieman, 6.30 ds. Droog-
ers. Werkendam;
Salv.kerk 9.30 ds. Hamoen. 's Graven-
zande. 6.30 ds. Talsma, Veenendaal;
Bethl.kerk 9.30 ds. Richter, 6.30 ds. De
Vreugd, Amersfoort.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Elderman, 6.30 ds.
Veldhuizen, Schoonhoven.
Geref. K. Vryg.: 9.30 ds. Borgdorff, 4 ds.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 prof. dr. v.d. Beek, Valken
burg, 6 ds. v. Shedregt,
O. Kerk 10 ds. Visser, 6 ds. v. Roon;
Ichthusk. 10 ds. Vroegindewey, 5 ds.
Driebergen;
Pniëlk. 9.30 ds. Weegink, Heerde, 6 ds.
Visser;
aula Bestevaer-mavo (Rynsoever) 10
kand. v. Meijeren;
gendyk;
heul, 6.1
(Planetensingel) 9.30 ds. v.
Shedregt, Katwijk aan Zee, 6.30 ds.
Ouwendijk; Oudsh.kerk 10 dienst.
Geref. Kerk: Mar.kerk 9.30 ds. Rietveld,
Leiden, 6.30 ds. Vree; Salv.kerk 9.30
ds. Vree, 6.30 ds. v.d. Brink, Enkhui
zen. Zie ook herv.
Geref. K. Vrijg.(Rijnstroom): 9.30 ds.
Spijker, 3 ds. Borgdorff.
Ned. Geref. Kerk (school Willemstr).
9.30 ds. De Jong, ha, 4.30 ds. Blok
huis, Schiedam.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 4.30 ds. v. He-
Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240): 9.30 en
4.
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1): 10 ds.
Koekkoek. 6.30 evang. Veldkamp.
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw
62): 10 drs. A. J. Visser.
Volle-evang.gem. ('De Ark', -Pr. Hen-
drikstr. 54): 10 hr. Jackson.
Pinkstergem. (school Batenstein 16): 10.
Leger des H. (Corn, de Vlamingstr.): 10
en 6.30.
Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36): 10 dr. Meyering, O.geest.
Rk Kerk: Bonifaciusk. zat. 7, zo. 9.45 en
11.30;
Piusk. zat. 7. zo. 9 en 10.30;
De Bron zat. 7, zo. 9.30 en 11
Hidding.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. Vlasblom, 6.30 ds. Moll, Alphen;
De Stek 9.30 ds. Oosthoek, Alphen.
Geref. Kerk 9.30 hr. v.d. Land, Wasse
naar, 5 ds. v.d. Wal. H.gom.
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 5 kand. Bosch.
Rk Kerk zat. 5.30 (De Stek) en 7. zo. 9.30
en 11.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 ds.
Heijmans, Alphen, 6.30 ds. v.d. Berg.
Werkendam.
Geref. Kerk: 9.30 ds. De Bolster (uit Ca
nada), 5 ds. v.d. Bom, L.dorp.
Rk Kerk: dorp zat. 7, zo. 9.30 en 11.30;
Anker zat. 7, zo. 8.45 en 11.15;
Rijndyk zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 ds. Roth-
Geref. Kerk: 10 ds. v.d. Wal, 7 ds. Kris-
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. De
Vree, Leimuiden.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 9.30 ds. Aarents, 6 ds.
Smaling;
Ontm.kerk 10 ds. Gebraad, 6.30 ds. Ver
meulen.
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwyk
(aula P. Groen-college): zie Katwyk
Zee.
Rk Kerk: zat. 7. zo. 9.30 en 11.15.
(aula P. Groen-college): 10 kand. De
Jong, Noordwyk.
Geref. Kerk: Vr.kerk 9.30 ds. Koster, 5
ds. Steen, Bunnik;
Triumfatork. 9.30 ds. Kersten, 5 ds. Kos-
Geref. K. Vryg.: 10.15 leesd., 3.30 ds.
Heida.
Ned. Geref. Kerk: 8.45 en 7 ds. Janse.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 ds. v. Leeu
wen, Driebergen.
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal): 10 en 5
ds. v.d. Belt.
Geref. Gem. (Remisestr.): 10 en 5 lees-
dienst.
Volle-evang.gem. (Tripodia'): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. 10 ds. v. Achperberg, Leiden, 7
kand. De Boo.
Geref. Kerk: 10 dr. Bade, 7 kand. De
Boo, gez. dienst.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpsk. 10 ds. v.d. Bom, 6.30 ds.
Stegeman, cantatedienst;
Hoofdstr. 10 ds. Stegeman;
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. Doesburg.
Elis.ziekenhuis 9.30 hoogmis, 10.45 ds.
Brommet.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.): 10 hr.
Schouten, bijz. dienst voor belang
stellenden.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9,10.30 en 12.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Kra
mer, Aalsmeer.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Gesink, Noord
wyk, 5 ds. Jaspers Focks, jeugd- en
doopdienst.
Rk Kerk: zat. 7. zo. 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskark 10 en 7
ds. De Gelder;
Pauluskerk 10 ds. Krispijn, H.gom.
Geref. Kerk: 10 ds. v. Veen, Soest, 7
kand. v. Wallinga, L.dorp.
Geref K. Vryg.: 8.45 ds. Heida. 4.30 ds.
De Putter.
Ned. Geref. Kerk (Salvatori): 10.45 ds.
Struik, 7 ds. Biewenga.
Geref. Gem.: 10 en 4 ds. Hakkenberg.
Rk Kerk: Agathakerk zat. 7, zo. 10 ei
11.30;
Poelpolder zat. 7, zo. 9 en 11.30;
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Bronsgeest, 6.30 ds. Haakman,
Zw.dam.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Hanenburg, 2 oe
cum. kerkenmiddag met om 5 u. af
sluitende dienst.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30.
Remonstr. Gem.: 10 themadienst litur-
giegroep.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9 en 10.45.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Woltering, Wilnis, 7
ds. Baas, S.heim.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 dr
Schram, Abcoude, 7 ds. Goverts.
Geref Kerk: 10.30 ds. Wyngaarden. 6.30
ds. Rang.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 ds. Visser, 3 ds.
Drechsler, Haarlem.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9 30 kand.
Paul, Zoetermeer, 7 kand. Buys,
Krimpen a.d. IJssel.
Geref. Kerk (W. Verlaat): 9.30 hr. Ver
meer, 7 ds. Couvee, Voorburg, beves
tiging hr. Vermeer als pastoraal
werker.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Voorstr-
.(Binnen) 10 ds. v.d. Lee, ha, 5 ds. v.d.
Plas, Delft, 7 ds. Kuiper;
Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Keuning; Buurt
kerk 7 ds. Lapré, Koudekerk,
De Rank (Golfbaan) 10 ds. Vroeginde
wey, Eemnes.
Geref Kerk: Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Wil
schut. Dordrecht, 7 ds. Lapré. Koude
kerk;
Vinkenl. (Binnen) 9.30 ds. Kuiper;
Stichtingskerk 11 ds. Korenhoff; Sole
Mio 9 ds. Korenhoff.
Rk Kerk: Zee zat 7. zo. 9.30 en 11;
Binnen zat. 7. zo. 8.10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10 ds.
Den Hertog, Den Haag;
De Zük 10 hr. De Haan, Bodegraven
Rk Kerk: Victork. zat. 7, zo 9.30 en 11.
Jozefk. zat. 7, zo. 10 en 11.30.
OEGSTGEEST Herv Gem. Groene of
Will.kerk 11 ds. Kooman, oecum.
dienst;
Pauluskerk 9.30 ds. Kooman,
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds
Stenfert Kroese, Bilthoven, 7 ds.
Schwencke.
Geref. Kerk: 10 ds. Vegter. 7 zie herv
Geref. Kerk Vryg.: 10.30 ds. Heida. 5 ds.
De Putter.
Ned. Geref. Kerk (Gem.centrum) 8.45
en 4 ds. De Lange
Van Wijckerslooth: 4 ds. Keumng,
Noord wijk.
Endegeest: 9.30 pater Boshouwers.
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum) 4
Rk Kerk: Wül.kerk zat. 7. zo. 9 en 10.30.
OUD-ADE: Rk Kerk zat. 7. zo. 8.30 en
10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem. 9.30 hr. Drijver, Voor
schoten.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Hoornstra, N.-Ven-
nep, 6.30 hr. Schoenmaker.
Remonstr. Gem.: 7.15 nam. ds. v. Wave-
ren, Haarlem.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 en 11
Petrus-B. zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9.30
kand. De Boo, Koudekerk, 7 dr. De
Kruijf, R.dam.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 2.15.
RIJNSBURG: Herv Gem. Laurentius-
kerk 9.30 ds. Smaling. 5 ds. Romein.
Bethelkerk 9.30 ds. Romein, 3 ds. Ro
mein, aangepaste dienst.
Geref. Kerk: Petrak. 8 45 ds. Wilschut,
Dordrecht, 5 ds. Damsma.
Imm.kerk 9 en 10.30 ds. Snel. 4.30 dr.
Bade, Koudekerk;
Mar.kerk 9.30 ds. Damsma. 5 ds. Snel.
Geref. Kerk Vryg. 10 en 5.15.
Chr. Geref. Kerk; 9.30 en 5 ds. v. Sorge.
Evang. Christengem. (aula mavo): 10 ds.
Gravendeel, Lisse.
Rk Kerk: zat. 7.30, zo. 10.30.
VOORSCHOTEN: Herv Gem. Dorps
kerk 10 ds. Blanken, 7 zie geref. kerk.
De Ontmoeting (Noordhofland) 9.30 ds.
De Zeeuw;
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 ds.
Meyering.
Geref. Kerk: 9.30 ds. De Zwart, 7 ds.
Blanken.
Geref K Vryg.: 10.15 en 3.30 ds Box
man. Ede.
Aulagemeenschap Noordhofland 10.30
gespreksdienst, thema: 'Eén met al-
it. 7. zo. 11.30,
10
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en 10.30
ds. Germans. 7 ds. Westra. Beilen.
Geref Kerk 9.30 ds. Baas. 7 ds. Ferwer-
da.
Rk Kerk. zat. 7, zo. 9.30 en 11
TER AAR: Herv Gem. 9.30 ds. Boer,
Katwyk. 6.30 ds. Wiegeraad, De Bilt
Geref. Kerk 9.30 drs. v. Kooy, Bodegra
ven. 6.30 ds. Schoep. Gouda.
Rk Kerk: Aardam zo 9 en 12
kerk Langeraar zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
VALKENBURG Hen Gem 10 ds
Vermeulen. 6 30 ds. Aarents.
Geref Kerk 9.30 ds. Oegema. 6.30 dr
Bade, Koudekerk
Geref. K. Vryg 9.30 leesd.. 5 ds. Heida
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Bmgk.
9.30 en 5 ds. Maasland;
Hoeksteen 9.30 en 6.30 ds. Roetman.
Bethelk. 9.30 en 5 ds. Goossen.
Imm.kerk 9.30 ds. Hulst, 7 dr. Haitsma,
Boskoop
Geref. Kerk: Kruisk. 10 ds. v. Dalen.
Zuidland, 5 ds. Weijers, Krimpen a.d.
IJssel;
Ontm.kerk 10 ds. De Moor.
Remonstr. Gem. 10 ds. De Jong. Gouda.
Rk Kerk Victork zat. 7, zo. 9.30;
Ontm.kerk zat. 7, zo. 11.45.
WARMOND: Herv. Gem. 10 ds. 't Hooft.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 8.30. 10 en 11.30.
WASSENAAR: Herv Gem Dorpsk. 10
ds. Sepmeyer, Den Haag, 4.30 ds. Wol-
ters, 7 ds. Steenstra;
Kievietk 10 ds. Wiersma, Otterlo,
Messiask. 10 ds. Voors. Voorburg;
Dorpscentrum 9.30 ds. v. Campen.
Vlaardingen
Geref. Kerk: Zijllaan 10 ds. Bolwijn.
Den Haag. 7 ds. Wolthuis. Monster;
Zuid (Bloemcamplaan) 10 ds. v.d.
Ned. Prot. Bond (Kerkdam): 10.30 prof
dr. v. Goudoever, Amstelveen.
WOUBRUGGE Herv. Gem. 9.30 ds.
Koelewijn, 6.30 ds. De Graaf
Geref Kerk: 9.30 ds. Jaspers Focks, 6.30
Ned. Prot. Bond (De Wyk): drs. Roos.
I. 10.
ZEVENHOVEN: Herv Gem 9 30 hr
Westerink. 7 ds. Nicolai, Nieuwen-
dyk
Geref. Kerk: 9.30 kand. Karstens. Lei
den. 7 ds. Verheul. Alphen.
ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 dr
Baart
Rk Kerk: St. Jan zo. 9.30 en 11;
Chr. Dienaark. zat. 7. zo. 10;
H. Ryndyk zat. 7, zo. 9.30 en 11
