c De vrije val van F erry Hoogendijk "Verbeter rechtspositie buitenlandse jongeren" Redactie eist ontslag van omstreden hoofdredacteur VRIJDAG 13 MEI 1983 Dit is een historisch verhaal. Een restaurateur, die enkele tientallen jaren lang zijn zegenrijke, maar weinig spectaculaire werk in de kelder van een Nederlands mu seum had verricht, nodigde een week voor zijn pensionering de di recteur, de conservator en al die andere dames en heren die in het „zichtbare" gedeelte van het mu seum functioneerden uit voor een bezoekje aan zijn atelier. Hij wilde hun iets bijzonders laten zien. Toen al die mensen, die in de loop der jaren op de foto hadden staan pronken met al die aanwinsten die hij weer in ooglijke staat had ge bracht, zich rond hem verzameld hadden, onthulde hij een fraai an tiek tegeltableau waarop hij ver volgens met een moker als een gek begon in te slaan! Iedereen deinsde verschrikt en ontzet achteruit. Toen het tegeltableau in tientallen stuk ken op de grond lag, zette de res taurateur de moker koeltjes tegen de muur en zei: „Zo, als u nu over een weekje weer terugkomt zal ik u duidelijk maken wat ik hier al die jaren nu eigenlijk heb uitgevoerd!". Toen ze een week later, op de dag van zijn pensionering, terugkwa men, stond dat tegeltableau daar weer in volle glorie te pronken, als of het in de loop der eeuwen nooit een schrammetje had opgelopen. Toen pas beseften de directeur, de conservator, enzovoort enzovoort... Het klinkt als een sprookje, of als een broodje aap", maar het schijnt echt zo gebeurd te zijn. Feit is in elk geval dat er in de kunstwe reld geen „onzichtbaarder" beroep is dan dat van de restaurateur, wiens vak het is de mankementen van een kunstwerk onzichtbaar te maken. Wie staat er ooit bij stil dat al die eeuwenoude schilderijen, meubelen, serviesgoed en tapisse rieën in het museum in de meeste gevallen niet zo wonderbaarlijk goed de eeuwen getrotseerd hebben, maar via de handen van de restau rateur weer in hun oude staat zijn teruggebracht? De kans om daar nu eens wèl bij stil te staan wordt u momenteel tot 2 juni geboden in het veilinggebouw van Christie's aan de Cornelis Schuytstraat in Am sterdam (het voormalige Scheep vaartmuseum), waar de studenten van de Opleiding Restauratoren die dit jaar vijfjaar bestaat) vele tientallen werkstukken laten zien die zij gerestaureerd of geconser veerd hebben. Al hun „proefwer ken", zogezegd, met de foto's en be schrijvingen van de meubels, schil derijen, oude boeken, kanten jur ken etcetera zoals die waren voor dat zij ze in handen kregen, en het vaak verbluffende resultaat als zij er, soms dagenlang, soms maan denlang, hun inmiddels verworven vakkennis op hebben uitgeleegd. Een mooi vak, denk je dan, als je dat ziet. Het zal mij niet mishagen als mijn dochtertjes zich daar te zijner tijd toe aangetrokken voelen. Neem bijvoorbeeld de restauratie van Berlages plattegrond „Uitbrei dingsplan Zuid der Gemeente Am sterdam" die beschadigd werd bij vernielingen in het Bureau Voor lichting. Blijkbaar een keer bezet door studenten of krakers of ander soortige aktievoerders, die de lijst op drie punten braken, waardoor het hardboard over de hele lengte gescheurd was. Het linnen, het pa pier en de verflaag waren langs de ze breuklijn ook gescheurd of an derszins beschadigd. Door bloot stelling aan stof was'de kaart vuil, en door het gebruik van zure mate rialen (board) waren zuurpitten en verkleuringen in de kaart ont staan. Aldus de restauratoren B. van Velzen, A. Millenaar, E. Nijhof Asser en R. van Gulik. Zuurpitten"... ik hou van dat soort vakproza, dat soms zelfs de warenkennis van de Van Dale te boven gaat. Zo trof ik in het restau- ratieverslag van een antieke bo venkast berichten aan over „de speun", „de deuvels", „de keeplat- ten", „de borstwering", „het blind- hout" en „de krasselijst". Het ver slag van de restauratie van Berla ges nooit gerealiseerde (en daarom des te belangwekkender) uitbrei dingsplan vergde tweeëneenhalve getypte pagina's, daarom moet ik mij hier beperken tot de vermel ding van het droogreinigen van de oppervlakte van de kaart, het ver wijderen van linnen en papier van het board, het wegschuren van de lijmresten, het herstel van de scheu ren met japans papier en stijfsel, de nieuwe flexibele manier waarop de kaart werd opgezet om rek en krimp mogelijk te maken met be hulp van een multiplex spanraam, ronde stokken met een grotere dia meter dan de plaatdikte, een lap katoen, twee lagen zuurvrij karton, metalen veren, een lijmmengsel van stijfsel-cellulose en Japans pa pier. Nylon touw niet te vergeten. En ik citeer nu letterlijk: „Om te voorkomen dat het katoen zou doorzakken en aan de drager vast zou plakken werd via een van de hoeken voorzichtig perslucht on der het katoen geblazen, tot de kaart bijna droog was. Omdat de laatste fase van het drogen niet te snel mocht gaan in verband met het eventueel scheuren en losspringen van het papier van het katoen door een te snelle krimping, werd een „tent" van dun polyesterfolie over de kaart gebouwd zodat het laatste vocht slechts langzaam kon ver dampen". Fascinerend, nietwaar? Je krijgt iets gauwer stuk dan weer ge maakt. Het gebeurt niet elke dag dat een redactie bet ont slag van zijn hoofdredacteur eist. Dat twijfelachtige genoegen valt te beurt aan dr. Ferry Hoogendijk, de eerste man van Nederlands grootste opinieweekblad Elseviers Magazine. Vooralsnog wil de uitgever van het blad daartoe niet overgaan, maar een massale staking van redac teuren is al aangekondigd. Bijgaand artikel tracht aan te geven hoe het zo ver kon komen. Dr. F. A. Hoogendijk ziet er niet florissant uit. Ver moeid, grauw gezicht, geel vettig haar en een doffe oogopslag. Met slepende tred beweegt de hoofdredacteur van Elseviers Magazine zich voort door het gebouw van de Tweede Kamer. Varia De hoofdredacteur van het ge zaghebbende periodiek is op weg naar een vergadering van de WD-mediacommissie die hij, zoals gebruikelijk, zal voor zitten. Hij doet alsof er niets aan de hand is, maar het stand beeld dat Hoogendijk met veel gevoel voor public relations voor zichzelf in de loop der tijd heeft neergezet, lijkt binnen kort omver te worden getrok ken. Zelfs als dat niet lukt ver toont het zoveel butsen, bar sten en scheuren, dat het nau welijks nog valt te herstellen. Te fel Er zijn mensen die dr. Ferdinand Alexander (Ferry) Hoogendijk altijd hebben beschouwd als een stripfiguur. Maar de meer derheid oordeelde toch altijd met respect over hem. Zijn faam had hij niet eens zozeer als hoofdredacteur van EM vergaard, maar veel meer met zijn bijbaantje bij de AVRO. In zijn wekelijkse radio- en televi siepraatjes waarschuwde dr. Hoogendijk de binnenlandse politici voor de laatste maal. In een interview met Bibeb in Vrij Nederland vertelde Hoo gendijk trots dat zelfs de politi ci aan zijn bed kwamen om hun verhalen te vertellen, toen hij eens drie maanden door geelzucht was uitgeschakeld. Op die manier kreeg hij de in houd van de Troonrede te pak ken. Minister-president Piet de Jong dacht erover een recher cheur op Hoogendijk af te stu ren wegens het vermeende om kopen van ambtenaren. Zestien jaar lang verzorgde Hoo gendijk commentaren voor de AVRO, totdat hij in 1978 uit ei gen beweging opstapte. Vol gens Hoogendijk echter waren plotselinge spanningen over de inhoud van zijn commenta ren aanleiding voor zijn ver trek. „Ik was te fel, pakte linkse kopstukken te hard aan, vond met name Jaap van Meekren." Van Meekren, de onkreukbare chef van AVRO's Televizier Magazine, noemt dat volstrekt onjuist. Hij ontkent dat er ooit problemen over Hoogendijks commentaren zijn geweest, omdat diens meningen altijd wel voor wijzigingen vatbaar bleken. „Als wij vonden dat het niet zo geslaagd was, kon je dat gerust tegen Ferry zeggen en was hij onmiddellijk bereid om het in het tegendeel te ver anderen." De ware oorzaak van Hoogen dijks vertrek is dat hij zich niet kon verenigen met verande rende opvattingen over tv- journalistiek, aldus Van Meek ren. „We hebben liever inter views met de betrokkenen dan een commentaar van Hoogen dijk." Van Meekren kwalifi ceert Hoogendijk als een te leurgestelde, gefrustreerde man die het in Hilversum noch in Den Haag heeft kunnen ma ken. Soft porno Het lijkt erop dat hiermee het af glijden van Hoogendijk is be gonnen. Hij kon weliswaar te recht bij Veronica, maar ook daar komt hij steeds minder aan de bak. De gesprekjes tus sen Remmers en Hoogendijk („Zeg Ferry...", ,ja Henri...",) worden ook al niet meer uitge zonden. Ferry Hoogendijk groeide uit tot een dwaas, zoals redacteuren hem omschrijven. Vorig najaar bereikte die status een hoogte punt met de publicatie van het omstreden romannetje „In het holst van Hilversum". Niette min prees Henk van der Mey- den het soft-pornowerkje en noemde Hoogendijk de Neder landse Harold Robbins. In diezelfde periode was er een kabinetsformatie en berichten gingen rond, volgens sommi gen door Hoogendijk zelf in de wereld gebracht, dat hij na mens de WD kandidaat was voor de post van minister voor mediabeleid. Lubbers heeft daarover zijn veto uitgespro ken. Hoogendijk in de Haagse Post over die weigering: „Ik vind het wel ernstig, kwalijk, zoals Lubbers zich heeft gedragen. Natuurlijk, ik heb hem de afge lopen jaren goed te grazen ge nomen in mijn commentaren, maar dat zo'n man dan zo wraak neemt. Ik had hem gro ter geacht. De consument van de omroep wordt hiervan het slachtoffer." Binnen de WD wordt nu ont kend dat Hoogendijk ooit kan didaat heeft gestaan voor me diabeleid. Niettemin gingen op de redactie van Elseviers Ma gazine eindelijk de ogen open, mede doordat in die tijd over zijn partij zeer gunstige artike len verschenen. De redacteu ren zetten een streep onder de rekening, die dankzij Hoogen dijks verdeel- en heerstactiek hoog had kunnen oplopen. In december vorig jaar vroeg de redactie de gemankeerde mi nister om tijdens een verlof na te denken of hij nog leiding kon en wilde geven aan een team dat sterk in hem was te leurgesteld. Vanaf dat moment verslechterden de verhoudin gen in ernstige mate, wat leid de tot de eis aan de directie om Hoogendijk te ontslaan. De bezwaren van de redactie te gen Hoogendijk betreffen zijn arrogantie, zijn gebrek aan goede contacten met indivi duele redacteuren en de wijze waarop hij het weekblad heeft gebruikt voor zijn eigen poli tieke ambities. De redactie heeft gedreigd in staking te gaan als de nu 49-jarige hoofd redacteur niet verdwijnt. Schandalen Ferry Hoogendijk, bijgenaamd mister Schnabbel, is sedert 1966 lid van EM's hoofdredac tie en sedert 1975 algemeen hoofdredacteur. Het is niet eens nodig in het archief te duiken om zich de schandalen te herinneren waarbij hij be trokken was. De bekendste affaire is die waar- Ferry Hoogendijk: niet onder de indruk. bij EM's hoofdredacteur sa men met oud-minister Schmel- zer (KVP) en het toenmalige AR-kamerlid Roolvink in het geheim oliemaatschappij Gulf adviseerde over het Neder landse ondernemersklimaat. Pas nadat in de publiciteit ten onrechte de namen van diverse andere prominenten circuleer den, bekende het drietal kleur. Hoogendijk was ook de man die via zijn weekblad liet suggere ren dat onder anderen het PSP-kamerlid Van der Spek KGB-agent was. Dat gebeurde op basis van een zogenaamde CIA-lijst die hij zou hebben mogen inzien, maar waaraan zelfs de Binnenlandse Veilig heidsdienst (BVD) geen waar de had gehecht. Daarna volgde de zaak-Rhoodie, waaraan weldra een nieuw hoofdstuk wordt toegevoegd. Hoogendijk had een exclusief interview met zijn vriend/ Eschel Rhoodie, hoofdpersoon in het Zuidafrikaanse informa tieschandaal. Het verhaal dat in Elseviers Magazine werd ge bracht als een wereldprimeur, bevatte nauwelijks nieuws en werd ook niet gekocht door buitenlandse bladen. Nu is vastgesteld dat Hoogendijk voor dat interview een zeer hoog bedrag in de orde van drie ton heeft betaald, waar door de naar Frankrijk uitge weken Rhoodie zijn hoofd tij delijk boven water kon hou den. Dat is geheel buiten de EM-redactie om geregeld. Met de overdracht van het geld zou directeur Leeman van EM-uit- geversmaatschappij Bonaven- tura buiten zijn boekje zijn ge gaan. En dat moet de reden zijn dat hü momenteel Hoo gendijk zo hard en, naar wordt verondersteld, tegen beter we ten in verdedigt. Het dossier Hoogendijk bevat ook veel aandacht voor het proefschrift „Partijpropagan- da in Nederland", waarop hij in 1971 promoveerde tot doctor in de politieke wetenschappen. Kranten, radio en televisie be steedden uitgebreid aandacht aan de promotie, niet in het minst omdat politieke kop stukken als Haya van Someren en Norbert Schmelzer optra den als paranimfen. Opvallend is ook de vernietigen de kritiek op de dissertatie van Hoogendijk. Prof. E. Diemer en prof. Van Deursen, die bij de promotie optraden als criti ci, waren voor de gelegenheid ongebruikelijk scherp in hun kritiek. Vriend Schmelzer, de paranimf, zegt nu dat hij het ook niet een „diep- wetenschappelijk" werkstuk vond. „De mensen die het moesten beoordelen vonden het kennelijk voldoende. Ik heb ook wel slechtere stukken gezien." Omdat Schmelzer waardering had voor de jour nalist Hoogendijk, had hij diens uitnodiging om het proefschrift te helpen verdedi gen aanvaard. In interviews voert Hoogendijk Schmelzer vaak op als zijn goe de vriend. Schmelzer zelf Ujkt daar wat afstand van te nemen. „Ik had contact met hem van uit de politiek. We waren sa men adviseur bij Verolme en Gulf. Maar ik zie hem nu nooit Schmelzer noemt Hoogendijk een heldere analyticus met een onafhankelijk opererende geest, en een ondernemend journalist. „Mmaar ik weet dat daar verschillend over wordt gedacht". Schmelzer houdt zich op de vlakte met een per soonsbeschrijving. Maar men sen die veel met hem te maken hebben, oordelen, zeker als ze anoniem kunnen blijven, gena deloos. Dan wordt Hoogendijk ineens een etter genoemd, een gladjanus, een brutale, onbe trouwbare hond, draaikont, egotripper en een streber. Hoogendijk zou principeloos zijn en maakt alles ondergeschikt aan zijn amibities. Hij is een manipulator en speelt mensen tegen elkaar uit. Met zijn vlotte babbel en boerenslimheid ma nipuleert hij mensen of speelt ze tegen elkaar uit, zo beweren zijn criticasters. Hoogendijk bekijkt het zelf an ders. Hij vindt het prachtig, die status van politiek commenta tor en hoofdredacteur van een opinieweekblad. Hij laat zich dan ook graag portretteren als erudiet persoon en levensge nieter. Hoogendijk brengt graag een sfeer van glamour om zich heen. in interviews met hem heeft hij het graag over boeken lezen, een goed glas wijn, haardvuur, cocktailparty's, het dicteren van zijn commentaren aan zijn secretaresses, golf spelen, de tuinman, ontbijten op z'n En gels met eieren en spek, dine ren in tweesterrenrestaurants, of het vriendschappelijk om gaan met bekende mensen, zo als politici en filmsterren. Raquel Welch Voor een mooi voorbeeld van het laatste dienen we het gesprek met Bibeb in Vrij Nederland (1974) er nog even bij te pak ken. Hoogendijk vertelt dat hij tijdens een vakantie in Spanje met een stapel boeken naast zich bij het zwembad zit. Op een dag wijst zijn echtgenote op een mooie vrouw die naast hem is komen zitten. „Ik kijk even op en lees door. Zegt myn vrouw even later: Het is echt een mooie vrouw" Maar ik blijf lezen. Even later stoot dat meisje me aan en zegt: zwem jij niet? „Nee", zeg ik, ik heb geen zin. En lees door. Nou, ze staat op en komt even daarna terug met een En gels zondagsblad. Toont me een pagina waarop haar foto. Weet je wie ze was? ...Raquel Welch. Gelachen dat we heb ben. Van mijn vrouw had ik er best een avondje mee uit ge mogen." Hoe moet het nu verder met Fer ry Hoogendijk? Een compro mis met de EM-redactie lijkt niet meer mogelijk. De redac teuren wilden nog akkoord gaan met een soort correspon dentschap van Hoogendijk met behoud van de titel hoofd redacteur, maar deze was daar toe slechts bereid onder hoge financiële voorwaarden. Hij wilde een regeling die het be drijf drie tot vier miljoen gul den zou kosten en dat werd di recteur Leeman toch wel te gortig. De werksituatie op de redactie is nu onmogelijk. Hoogendijk werkt met twee of drie getrou wen geheel buiten de rest van de redactie om. Zo kon het ge beuren dat vrijwel iedereen verrast was door het omslag verhaal over RSV-topman Stikker. Tot het moment van het verschijnen van het blad dachten de redacteuren dat een ander artikel de kaft zou sieren. De vrije val van Hoogendijk is echter bijna voltooid. Of klapt de parachute toch nog tijdig open? Hijzelf lijkt niet erg on der de indruk van de gebeurte nissen rond zijn persoon. Hoo gendijk zegt een dikke huid te hebben om kritiek te incasse ren en dat is in het verleden ook wel gebleken. In de Haag se Post zei hij in november vo rig jaar nog dat hij zo terecht kan bij Philips, waar hij drie keer zoveel kan verdienen als de ongeveer 175.000 gulden bij Elsevier. Is het tijdstip voor die transfer weldra aangebroken? Beginnen In de Tweede Kamer, juist voor aanvang van de vergadering van de WD-commissie, zegt Hoogendijk: „Ja, meneer Schenk, wat aardig van u dat u zoveel moeite doet om hoor en wederhoor toe te passen. Maar mijn secretaresse heeft toch op uw telegram laten weten dat ik geen commentaar geef? Daar blijf ik bij." Dan meldt hij dat hij het aanbod van NRC-Handelsblad om het prestigieuze Hollands Dag boek te schrijven heeft afgesla gen. Op de vraag of hij zich als voorzitter van de WD-media commissie nu ook niet in een lelijke positie bevindt, zegt hij: „Nee hoor, waarom zou dat? Van deze commissie blijf ik voorzitter tot in lengten van dagen." En met een vermoeid knikje zwaait hij met een al te nadrukkelijk „kom jongens, we gaan beginnen" de deur van de vergaderzaal dicht. LEIDEN - Het verblijfsrecht van buitenlandse jongens en meisjes in Nederland is een grote puin hoop, vindt het Landefijk Komi- tee Verblijfsrecht Buitenlandse Jongeren. Buitenlandse jonge ren, die nog geen drie jaar in Ne derland zijn, kunnen voor hun 21e niet zelfstandig gaan wonen of trouwen. Zij worden dan los gezien van hun ouders en verlie zen daardoor hun verblijfsrecht. Het is maar één van de voorbeel den waaruit blijkt dat buiten landse jongeren anders worden behandeld dan Nederlandse jon geren. "Buitenlandse jongeren hebben wel dezelfde plichten maar niet dezelfde rechten als Nederlandse jongeren", aldus het comité. Het comité heeft de maand mei tot actiemaand heeft uitgeroepen om de slechte rechtspositie van buitenlandse jongeren aan de kaak te stellen. Veel buitenlandse jongeren zijn de afgelopen jaren, in het kader van de gezinshereniging, met hun moeder naar Nederland geko men. De jongeren kwamen hier bij hun vader wonen. Thans ver keren velen in grote onzekerheid over hun verblijf en zijn ze bang naar hun land terug gestuurd te worden, los van hun ouders. Hun verblijfspositie is niet geregeld in een wet maar in zogenaamde vreemdelingen-circulaires van het Ministerie van Justitie. Deze circulaires kunnen iedere dag weer veranderen. Buitenlandse jongeren hebben een 'losbladige rechtspositie', zegt het actieco mité. Afhankelijk De laatste circulaire van het minis terie geeft alleen duidelijkheid over jongeren die op hun 21e jaar vijf jaar in Nederland verblijven. Hun verblijfsstatus is vrij rede lijk geregeld. Meest onduidelijk is de positie van duizenden jon geren die op hun 21e jaar nog geen vijf jaar in Nederland ver blijven. Hun positie is vaak volle dig afhankelijk van het wel of niet hebben van werk. Buiten landse jongeren worden al har der getroffen door de grote werk loosheid dan hun Nederlandse leeftijdgenoten. Zonder een ver blijfsvergunning is het echter he lemaal onmogelijk een vaste baan te vinden. Buitenlandse jongeren mogen voor hun 21e ook niet trouwen of zelfstandig wonen en zij die al getrouwd zijn moeten aan onmo gelijke voorwaarden voldoen om hun partner uit eigen land naar Nederland te laten komen. Het gevolg van de huidige gang van zaken is dat veel buitenland se jongeren in grote onzekerheid leven en niet weten welke rech ten zij hebben. Om hier iets aan te doen zijn in verschillende plaatsen in het land, waaronder Leiden, Komitees Verblijfsrecht Buitenlandse Jongeren opge richt. De bedoeling van de comi tés is om buitenlandse jongeren en hun ouders op de hoogte te stellen van de huidige situatie door middel van informatie avonden. Ook wordt getracht aan Nederlanders de moeilijke positie van de buitenlandse jon geren duidelijk te maken. Het Landelijk Komitee Verblijfs recht Buitenlandse Jongeren eist dat alle buitenlandse jongeren, die door gezinshereniging naar Nederland zijn gekomen, het recht krijgen hier te blijven zon der verdere voorwaarden. Ook zouden buitenlandse jongeren het recht moeten hebben te trou wen zonder dat ze hun verblijfs vergunning verliezen. Jongeren die al getrouwd zijn zouden de gelegenheid moeten hebben om hun partner naar Nederland te laten komen en er zouden aan buitenlandse jongeren geen ex tra eisen mogen worden gesteld wat betreft inkomen, werk- of woonomstandigheden. Voorlichting De minister en de vreemdelingen politie moeten volgens het actie comité goede en voldoende voor lichting geven aan buitenlandse jongeren over hun verblijfsrech ten. Voor jongens die in het land van herkomst in militaire dienst gaan moet hun diensttijd meetel len voor de verblijfsrechten hier. De vrouw en kinderen van de jongen zouden in die periode een uitkering moeten krijgen, vindt het actiecomité. In het Leidse comité' zijn de vol gende organisaties en groepen vertegenwoordigd: het Vor mingscentrum Lammenschans- park, jongerencentrum STATS, stichting Rijn en Lek, het Marok kaans platform, de buurthuizen 't Spoortje en In de Vroolljke Ark en het Jongeren Advies Cen trum (JAC). Deze maand wordt een aantal bijeenkomsten geor ganiseerd om jongeren en hun ouders te informeren over welke problemen zich voordoen en wat hun rechten zijn. Aanstaande za terdag is de eerste bijeenkomst in het Leids Volkhuis (voor Turkse en Marokkaanse jonge ren), 24 mei, ook in het Volks huis, is er een bijeenkomst voor ouders, 27 mei in 't Spoortje voor vrouwen en meisjes en 8 juni in jongerencentrum STATS voor hulpverleners. Op 28 mei wordt een landelijke demonstratie en manifestatie gehouden op het Domplein in Utrecht

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1983 | | pagina 23