Middelmaat toch boeiend
Streep revancheert Holocaust
-c
"An officer and a gentleman"
'lik '"IIHi,, 'Uj
I"' alllllV J\\F
imimiimmiiiiiiimiiiiiiiiiil
Sophie's Choice, pracht van een film
V JÊF JÊF a
miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiil
Polen ontslaat Wajda als
directeur van filmbedrijf
"Operation Vigilante"
redelijk onderhoudend
lli>.
F „i r jwf
miiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiuii
DONDERDAG 5 MEI 1983
Film
Het is eigenlijk niet zo verwonder
lijk dat Zack Mayo (Richard Ge-
re) het ervoor over heeft zich der
tien weken lang te laten afblaffen
door een hufter van een sergeant,
alleen maar om te worden opge
leid tot officier in de Amerikaan
se marine. Want zijn jeugd geeft
alle aanleiding om van hem een
"loner" te maken, een solist, die
alle emoties heeft verdrongen en
met geen mens rekening houdt.
Al jong verliest hij zijn moeder, die
een eind aan haar leven maakt
zonder ook maar een briefje voor
het dan dertienjarig jongetje ach
ter te laten. Daarop vertrekt hij
naar de Filippijnen, waar hij on
der voogdij komt van zijn verloe
derde vader. Deze zuipende ma
rinier laat het kind aan zijn lot
over en de jongen leert al snel de
wet Vein de straat. Voor zichzelf
opkomen is de enige manier om
te overleven.
Tien jaar later zegt Zack tegen zijn
verblufte vader dat hij ook bij de
marine wil, maar dan wel de zwa
re pilotenopleiding zal volgen.
Deze scène in "An officer and a
gentleman" is het door regisseur
Taylor Hackford knap getroffen
begin van een overigens qua ver
haal middelmatige film. Vreemd
genoeg boeit de film tóch, maar
dat komt vooral door de psycho
logische oorlogsvoering tussen
Mayo en zijn sergeant Foley, een
rol waarmee Louis Gossett zeer
terecht dit jaar de Oscar voor de
beste bijrol won.
Foley moet zijn recruten drillen,
hun zwakke plek opsporen en
elk gevoel van medemenselijk
heid voor een eventuele vijand
Richard Gere wordt aangepakt door Louis Gosset jr. in "An officer and a gentleman".
eruit rammen. Scrupules mogen
zij niet hebben, wanneer zij na
palmbommen moeten gooien op
vrouwen en kinderen. Mayo
komt al snel met Foley in bot
sing, want diens teamgeest is
niet zoals de sergeant die zich
wenst. Een uitputtingsslag volgt,
waarbij Foley exact de zwakke
piek van Mayo blootlegt. "Ga
maar uit de dienst, neem je ont
slag, je kunt het toch niet aan",
bijt de ijzervreter Mayo toe, na
een weekeinde fysieke en psy
chologische krachtmetingen.
Maar "Mayo's enige zekerheid in
zijn leven is nog de marine, waar
hij in elk geval het gevoel heeft
gekregen ergens bij te horen. En
waar hij bovendien een vriend en
een vriendin heeft .gevonden.
Mayo geeft het dan ook niet op
(Foto Pr)
en maakt de dertien weken vol.
Hij krijgt echter opnieuw een ge
voelige slag te verduren, wan
neer zijn vriend Sid zelfmoord
pleegt. Opnieuw wordt Mayo in
de steek gelaten door iemand die
hem lief is en ziet hij zich gecon
fronteerd met schuldgevoelens.
Als gevolg daarvan komt hij
weer in conflict met Foley, waar
op een letterlijk beslissend ge-
"An officer and a gentle
man"; regie: Taylor Hack-
ford; met Richard Gere,
Louis Gossett en Debra
Winger; Luxor, Leiden, 12
jr.
vecht tussen de twee volgt, waar
uit zij beiden gelouterd tevoor
schijn komen. Zack Mayo weet
voortaan heel goed hoe met men
sen om te springen en zijn emo
ties te tonen. Er volgen dan ook
een gepast afscheid van Foley en
een eind-goed-al-goed-scène met
vriendin Paula, die hij aanvanke
lijk aan de dijk had gezet.
Dat slot is een wat goedkope slag
in de lucht, na het, zoals gezegd,
treffende begin van de film,
waarin het middenstuk goed
deels wordt gevuld met de con
frontaties Foley-Mayo. Hoewel
Richard Gere in onder meer"A-
merican Gigolo" en "Looking for
Mr. Goodbar" heeft bewezen zijn
vak te verstaan en dat ook hier
doet, verdient Louis Gossett de
meeste lof. Deze zeer ervaren
film- en Broadway-acteur weet
in zijn rol van Foley exact de
juiste accenten te leggen. Terwijl
het gevaar op de loer ligt zo'n
bullebijtersfiguur te overspelen,
legt Gosset genoeg ingetogen
heid aan de dag om waarheidsge
trouw over te komen. Dat maakt
"An officer and a gentleman" on
danks het middelmatige gege
ven, zeer de moeite waard. Regis
seur Hackford heeft, na een wat
ongelukkig debuut met "The
Idolmaker", hierin getoond ze
ker in staat te zijn een goed pro-
dukt af te leveren. Met een beter
script als handvat, valt er wel de
gelijk nog veel van hem te ver
wachten.
ANNEMIEK RUYGROK
Het Amerikaanse filmbedrijf is ze
ker nog niet klaar met de verwer
king van thema's rond zowel de
Tweede Wereldoorlog als de oor
log in Vietnam, maar een tussen
tijdse inventarisatie van het aan
bod leert hoezeer uiteenlopend
beide gebeurtenissen zijn bena
derd. De periode '40-'45 blijkt
voor regisseurs vooral interes
sant als spektakel en trefpunt
van martelaren en helden. Daar
entegen is niet zozeer de Viet-
namoorlog zelf verfilmd, als wel
de gevolgen van de oorlog voor
individuele betrokkenen. Veel is
terug te brengen tot de verschil
lende rol die de Verenigde Sta
ten in beide oorlogen heeft ge
speeld, maar uiteindelijk ver
klaart dat onderscheid onvol
doende waarom een film als Sop
hie's Choice, zo lang op zich
heeft laten wachten.
De Amerikaanse bevolking heeft
vrij lang, vrij slecht geweten wat
de nazi-holocaust werkelijk in
hield en hoe deze niet alleen mil
joenen joden, maar ook miljoe
nen andere Europeanen tot
slachtoffer maakte. Die rechtzet
ting is een belangrijke bood
schap van William Styrons ro
man "Sophie's Choice", nu door
Alan Pakula tot film bewerkt.
Sophie, de jonge dochter van een
Poolse anti-semitische hoogle
raar, raakte in Auschwitz haar
twee kinderen kwijt, maar wist
zelf te overleven. Na de oorlog in
New York aangekomen, volgt ze
een cursus Engels en poogt ze
zich in de Amerikaanse litera
tuur en cultuur te verdiepen, als
basis voor een nieuw leven. Haar
zwakke gezondheid staat veel in
de weg, totdat een toevallige ont
moeting met de joodse Ameri
kaan Nathan (Kevin Kline) haar
leven een andere wending geeft.
Hij verzorgt haar en komt bij
stukje en beetje achter haar
verleden, dat ze zelf waar moge
lijk probeert te verzwijgen.
De film begint op het moment dat
Stingo (Peter MacNicolson), een
jonge schrijver uit het zuiden,
zijn intrek neemt in het pension
waar het tweetal woont. Er wordt
vriendschap gesloten, maar al
snel blijkt dat Stingo geen greep
kan krijgen op wat er tussen
Sophie en Nathan gebeurt. Sop
hie's kampervaringen en Na
thans als non-comformisme ver
pakte schizofrenie, leiden tot een
lotsverbondenheid die buiten
staanders geen ruimte laat, idle
Meryl Streep kreeg vorige maand voor haar hoofdrol in Sophie's Choice een Oscar. Ze verwacht haar tweede
kind en zal daarom een tijd niet filmen.
(Foto UPI)
ogenschijnlijk gelukzalige mo
menten die het drietal beleeft ten
spijt. Als de vlucht in extra
vagantie en humor Sophie's
verleden en Nathans ziekte niet
op afstand kan houden, wordt
een keuze voor de onvermijdelij
ke, rustgevende dood gemaakt.
In flashbacks wordt de kijker op
de hoogte gebracht van Sophie's
actuele verleden. Zij overleefde
Auschwitz door concessie op
concessie voor de immorele nor
men van het regime: een keuze
welke van haar twee kinderen
wordt weggevoerd, een keuze
voor de jodenhaat van haar va
der, een flirt met een kampbe
waarder. Wat na afloop rest is
een behoefte aan vergeten en aan
warmte.
llllii, '<l
"Sophie's Choice", regie:
Alan Pakula, met: Meryl
Streep, Kevine Kline, Pe
ter MacNicolson, e.a.,
Theater: Lido 4,16 jr.
Oude bekenden weten van het
stokpaardje. Een goede film naar
een slecht boek en andersom, het
is een interessante discussie, als
het uitgangspunt duidelijk blijft
dat literaire kritiek nooit criteria
kan aandragen voor de beoorde
ling van een film. Styron schreef
een magistraal boek, waarin de
drie centrale karakters samen en
afzonderlijk een duidelijke ont
wikkeling doormaakten. Pakula
heeft vrij rigoreus in de roman
gesneden, de ontwikkeling ge
concentreerd op de figuur van
Sophie en zo een werkelijkheid
gemaakt die zich niet in de ter
men van het boek mag laten
beoordelen.
Voornaamste is dat Pakula een
pracht van een film heeft afgele
verd. Op alle fronten is het resul
taat van een zeldzame ingetogen
heid. Dat geldt de onmiskenbare
humor in het eerste deel, zowel
als de tragiek van de kampsitua
tie en het wankele evenwicht van
Sophie en Nathan. Het geldt ook
de cameravoering van Nestor Al-
menos en het spel.
Meeste aandacht gaat natuurlijk
uit naar Meryl Streep, die zich tot
de voornaamste actrice van het
moment heeft ontwikkeld. Wat
zij kan is moeilijk in een luttele
zin samen te vatten. Wederom
zijn er de van haar bekende en
veel geroemde monologen, dit
maal in Engels met een aandoen
lijk, maar nooit geëxploiteerd
Pools accent. De vele facetten
van Sophie's persoonlijkheid
worden met evenzovele facetten
van Streeps acteervermogen te
gemoet getreden. De toegekende
Oscar is bij dat al maar een ar
moedige bekroning voor de im
ponerende revanche op haar
"jeugdzonde", haar optreden in
de televisie-draak "Holocaust"
TON VAN BRUSSEL
WARSCHAU (Reuter) - De Poolse regisseur Andrzej Wajda is
ontslagen uit zijn functie als directeur van het filmbedrijf "X" in
Warschau. Dit heeft regeringswoordvoerder Jerzy Urban be
kend gemaakt.
Urban verklaarde dat na overleg tussen het ministerie van cultuur
en de communistische partij werd besloten Wajda samen met
twee naaste medewerkers te ontslaan wegens het "concentreren
op anti-staatsactiviteit". De medewerkers zijn de artistiek leider
Boleslaw Michalek en de producent Barbara Pec-Slesicka, met
wie Wajda nauw samenwerkte aan de films die hij in Polen
maakte. Volgens Urban waren de autoriteiten niet tevreden over
de hoeveelheid werk die Wajda verrichtte. De regisseur, die mo
menteel in Zwitserland aan een nieuwe film werkt, is zelf nog
niet op de hoogte gebracht van zijn ontslag.
Wajda maakte onder andere naam met films als "Man van ijzer" en
"Man van marmer".
"Man van ijzer" gaat over de ontstaansgeschiedenis van de verbo
den vakbond Solidariteit.
Wajda is nog voorzitter van de buiten de wet gestelde Poolse film
liga. De autoriteiten verlangen dat W^jda ook deze post neerlegt.
M'l
"Als de politie niets doet, ruimen
wij het tuig wel op", is de slagzin
van "Operation Vigilante" en een
aantal waakzame burgers die in
deze film onder leiding van ene
Burke (Fred Williamson) de dea
lers, souteneurs, aanranders en
verkrachters in een Newyorkse
wijk proberen op te ruimen. Een
vriend van Burke, Eddie Marino
(Robert Forster), moet echter
niets van deze vigilanten heb
ben. "Je zakt naar hetzelfde ni
veau als dat tuig", redeneert hy.
Echter als zijn eigen vrouw bijna
wordt afgeslacht en zijn zoontje
in koelen bloede wordt neerge
schoten, de dader vrijuit gaat en
Forster zich daarover in de recht
zaal zo opwindt dat de rechter
hem veroordeelt tot dertig dagen
brommen in plaats van de echte
crimineel aan te pakken, dan
slaan de stoppen door. Hij sluit
zich aan bij de vigilanten en klei
nere criminelen worden pijnlijk
"gewaarschuwd", de grote bazen
worden gelyncht.
Film: Operation Vigilante
(Vigilante); regie: William
Lustig; hoofdrolspelers:
Robert Forster, Fred Wil
liamson; theater: Euroci
nema, Alphen aan den
Rijn; leeftijd: 16 jaar.
Forster gaat als een soort Bronson
op stap om het wettelijk gezag
met eigen hand te corrigeren en
hij doet dat op een tamelijk ge
loofwaardige manier. De stunts
in de film zijn mager en de span
ning rijst niet huizenhoog op. Al
met al draagt deze waakzame
burger toch zorg voor een rede
lijk onderhoudende film die ech
ter niet uitmunt in zijn genre.
De wedergeboorte van de hor
rorfilm die de afgelopen jaren
in de bioscopen viel waar te
nemen, heeft relatief weinig
hoogtepunten opgeleverd.
Eén van de regisseurs die
zich aan de rand van het gen
re verdienstelijk heeft ge
maakt is Brian de Palma,
wiens werk veelal een aan
trekkelijke mix biedt van
horror en suspense. "Carrie",
zondagavond om negen uur
op Nederland 2 te zien, gaat
over een leerlinge van een
middelbare school, die regel
matig het mikpunt is van pes
terijen. Zij weet haar rivalen
echter met behulp van haar
"speciale gave" op bloedige
wijze op hun (laatste) plaats
te zetten. Veel bloed, weinig
subtiliteit. Met o.a. Sissy Spa-
eek en een jonge John Tra
volta.
Meer in de traditie van Hitch
cock is Fritz Langs "Secret
beyond the door", woensdag
avond om elf uur te zien op
Duitsland. Vrouw ontmoet
man, wordt verliefd, trouwt
snel daarna, maar komt dan
tot de ontdekking dat haar
echtgenoot voor haar een on
bekende is met een duister
verleden.
Op Duitsland 3 tezelfdertijd
John TravoFta (foto Ap)
(22.05 uur) "La fantöme de la
liberté" van Louis Bunuel
met de by deze regisseur ge
bruikelijk satire op het bur
gerdom. Ditmaal niet zozeer
aan de hand van een concreet
verhaal, maar met een reeks
losstaande surrealistische
scènes. Met onder meer Pic-
coli, Vitti, Lonsdale en Pisier.
Belgie 1 vertoont vrijdagavond
om tien voor half negen "The
goodbye girl" van Herbert
Ross. Richard Dreyfuss
kreeg een Oscar voor zyn rol
in deze Neil Simon-achtige
lichtvoetige komedie over
het kat- en muisspel tussen
twee partners.
Het Kijkhuis geeft volgende
week een overzicht van de
"nieuwe Turkse cinema" in
de belangstelling gekomen
door het succes van "Yol".
Maandag: "De boze geesten
van de Eufraat" van Korhan
Yurtsever. Een arme boer
komt in conflict met de plaat
selijke machthebber, die uit
is op zijn vrouw. Dinsdag:
"Sürüvan" van Zeki Okten"
Yol-regisseur Yilmaz Güney.
Een schaapherder komt voor
het eerst van zijn leven in An
kara en ondekt daar op ver
pletterende wijze de nieuwe
cultuur. Woensdag: "Düs-
man", eveneens van Zeki Ok
ten en ook op basis van een
scenario van Güney. Een
spiegel van de Turkse samen
leving, waarin een man na
zijn opleiding zonder werk
blijft. Alle voorstellingen be
ginnen om 20.00 en 22.15 uur.
In de kapelzaal van K O dins
dagavond 20.00 uur "Mephis-
to" van Istvón Szébo, geba
seerd op de roman van Klaus
Mann, die in '33 het Duitse
fascisme ontvluchtte. Het is
het verhaal van een Duits ac
teur die het fascisme voor lief
neemt, omdat hij zijn carrière
belangrijker vindt.iHet wordt
ongewild het symbool van
Deneuve (Foto AP)
het Nazi-bewind, dat hem uit
eindelijk toch kapot maakt.
Zijn uitgangspunt "Ik ben
maar een acteur" blijkt niet
voldoende geweest te zijn".
Zoals het Leidse alternatieve
filmcircuit in zijn geheel, be
steedt ook het Filmhuis van
het Vrijetijdscentrum aan
dacht aan het fascisme. Mor
gen en zaterdag wordt "Der
starke Ferdinand" gedraaid
van Alexander Kruge over de
omstreden actviteiten van de
veiligheidschef van een grote
onderneming (21.15 uur).
Woensdag en donderdag is
"Le dernier metro" van Truf-
faut te zien, met Deneuve en
Depardieu. Artiestenverzet
in bezet Parijs. (20.00 en 2215
uur).
BLIJVERS
"De Gendarme in paniek" - Louis de
Funes voor het laatst als driftkik
ker, Euro 2, Alphen.
"Gandhi" - Schitterend portret van
Indiase leider, Studio, Leiden.
"First Blood" - Vietnam-veteraan
vecht zich letterlijk door de samen
leving, Trianon, Leiden, Euro 1, Al
phen.
"Garp" - Tragi-komedie punctueel
verfilmd, Lido 2, Leiden.
'The Verdict" - Paul Newman over
treft zichzelf als advocaat-aan-la-
ger-wal, Lido 3, Leiden.
"De vierde man" - Lof voor verhoe-
vens verfilming van Reve, City 4,
Katwijk.
(OP)NIEUW
'De man met het dodelijke oog"
Griezel waart rond, Lido 1, Leiden.
"Kentucky fried movie" - Fragmen
tarische parodie op televisiemaken.
Euro 4, Alphen.
'The Shining" - Horror met Jack Ni
cholson, City 1, Katwijk.
"The early days" - Oude western, Ci
ty 1, Katwijk.
"Dragon player" - Avontuur met
draakje, City 2, Katwijk.
'The Canonball run" - Auto-perike-
SEXFILMS
'Tiffany's lust" - Rex, Leiden.
"Meisjes van St. Tropez" - City 4,
Katwijk.
Nachtfilms
"De lusten van Anna" - Rex, Leiden.
"Een ondeugende zomer" - Euro 1,
Alphen.
"De rommelwinkel" - Euro 2, Alphen
"Operation Vigilante" - Euro 3, Al
phen.
"Kentucky fried movie" - Euro 4, Al
phen.
DEN HAAG
"Gandhi" - Asta (463500), al.
"De gendarme in paniek" Bijou
(461177), al.
'Tootsie" - Calypso (463502), al.
"An officer and a gentleman" - Baby
lon 1 (471656), al.
"Five days one summer" - Babylon 2,
"Best friends" Babylon 3, al.
W'Who dares wins" - Cineac 1
(630637), 12 jr.
"The Verdict" - Cineac 2,16 jr.
"Vroeger kon je lachen" - Cineac 3, al.
"Aas der azen" - Du Midi (855770), al.
"Don Giovanni" - Du Midi, 16 jr.
"Ben Hur" - Euro, al.
"Frances" - Metropole 1 (456756), 12
jr.
"Sophie's choice" - Metropole 2,16 jr.
'Tootsie" - Metropole 3, al.
"De vierde man" - Metropole 4, 16 jr.
"Dark Crystal" - Metropole 5. 16 jr.
"The Missionary" - Odeon 1 (462400),
al.
"First blood" - Odeon 2, 16 jr.
"Sophie's choice"- Odeon 3, 16 jr.
"The Verdict" - Odeon 4,16 jr.
"Come back to five it dime Jimmy
Dean Jimmy Dean" - Odeon 5,16 jr.
"Liefde zonder schaamte" - Le Paris 1
(656402), 18 jr.
"Neon Nights" - Le Paris 2,18 jr.
"Uiterste verrukking" - Le Paris 3,18
jr.
"First blood" - Passage (460977), 16 jr.
AMSTERDAM
"An officer and a gentleman" - Alfa 1
(278806), al.
"Bloodbrothers", "American gigolo"
en "Yanks" - Alfa 2, 16 jr.
"E.T." - Alfa 3, al.
"Best friends" - Alfa 3, 12 jr.
"Six weeks" - Alfa 4, al.
"Sophie's choice" - Alhambra 1
(233192), 16 jr.
"Herr Bockerer" - Alhambra 2
(233192), 16 jr.
"Gandhi"- Bellevue Cinerama
(234876/266227), al.
'Tootsie" - Calypso 1 (266227/234876),
al.
"De gedarme in paniek" - Calypso 2,
al.
"Love you"- Calypso 3, 18 jr.
"Gestroomlijnde poesjes" - Centraal
(248933), 18 jr.
"Vrfjdag de 13de, deel 2" - Cineac
Damrak 1 (245648)', 16 jr.
"Op de rand van alles" - Cineac Dam
rak 2, 16 jr.
"De vierde man" - Cineac (243639), 16
jr.
"Fanny it Alexander" - Cinecenter
(236615), 16 jr.
"The Deerhunter" - Cinecenter
(236615), 12 jr.
"Vroeger kon je lachen" - Cinecenter,
al.
"La notte di San Lorenzo" - Cinecen
ter. 16 jr.
"Charlotte" - Cine D, al.
"Who dares wins" - Cinema 1
(151243), 12 jr.
"2001 - A space Odyssey" - Cinema 2,
16 jr.
"The Missionary" - City 1 (234579), al.
"Sophie's choice"- City 2, 16 jr.
"The chosen" - City 3, al.
"Scrubbers" - City 4, 16 jr.
"Coup de torchon" - City 5 16 jr.
"Come back to five it dime Jimmy
Dean Jimmy Dean" - City 6, 16 jr.
"First blood" - City 7, 12 jr.
"L'Importance e'est d'aimer" - Des-
met (226551), 16 jr.
"They all laughed" - Leidsepleinthea-
ter (235909), al.
"Liefde zonder schaamte" - Parisien
(248933), 18 jr.
"Who dares wins" - Rem brand tplein-
theater 1 (223545), 12 jr.
"First blood" - Rembrandtpleinthea-
ter 2 (223545), 12 jr.
"36 dodelijke karateslagen" - Rex
(246132), 16 jr.
"Nighthawks" - Saskia (244152). 16 jr.
Retrospectief Paul Schrader - Studio
K( 231708), 16 jr.
"Les 400 coups" - Kriterion (231708),
16 jr.
"Come back to five it dime Jimmy
Dean Jimmy Dean", "Wilde aarbei-
den", "Die Freundin" - The Movies
(245790), 16 jr.
"Frances" - Tuschinki 1 (262633), 12
jr.
"Vroeger kon je lachen" - Tuschinski
2. al.
'Tootsie", Tuschinski 3. al.
"Dark Crystal" - Tuschinski 4, al.
"The Verdict" - Tuschinski 5, 16 jr.
"An officer and a gentleman" - Tu
schinski 6, al.
"The world according to Garp" - De
Uitkijk (237460), 12 jr.
