Californië's
angst voor
aardbevingen
WIEL
Andropov: "Gelijk
aantal kernkoppen"
NU f.399,-
contactlenzen,
das pas fijn.
van der
Spanje steunt
dubbelbesluit
"Wapenbeheersing voorwaarde voor MX-raket"
Commissie VS
tegen steun
'Somozisten'
Bisschoppen
bezorgen
Reagan
nederlaag
SENSATIONELE
PRAKTICA
AANBIEDING!
Praktica B200 set
Pixons
Nieuw voorstel Moskou:
Nieuw geweld in Polen
woensdag 4 mei 1983Q Buitenland
WASHINGTON - Volgens de Re
publikeinse voorzitter van de be
langrijke senaatscommissie voor
buitenlandse betrekkingen,
Charles Percy, moet president
Reagan zijn onderhandelingspo
sitie in Genève wijzigen, als hij
zijn plannen voor de bouw van
honderd nieuwe MX-raketten
met tien kernkoppen per stuk
aangenomen wil krijgen. Percy
zei gisteren na een bezoek aan
het Witte Huis, dat Reagan zich
ontvankelijk heeft getoond voor
een plan dat voor elk nieuw
kernwapen voorziet in de ont
manteling van twee oude.
In een tafelrede tijdens het bezoek
van de Oostduitse leider, Honec-
ker, aan Moskou, sprak Andro
pov gisteravond over "de bereid
heid bij de onderhandelingen in
Genève in te stemmen met ge
lijkheid in aantal dragers en
kernkoppen, mits Britse en
Franse kernwapens worden
meegerekend".
Dezelfde benadering is volgens de
Russische partijleider van toe
passing op de vliegtuigsystemen.
"We willen niet dat de Sowjet-
Unie meer raketten en kernkop
pen daarop heeft dan de NAVO
tijdens elke wederzijds overeen
gekomen periode", aldus Andro
pov. Volgens Andropov kan op
deze wijze "ruwweg" gelijkheid
worden gehandhaafd tussen de
Sowjet-Unie en de NAVO wat
betreft het aantal dragers, zowel
raketten als vliegtuigen, als wat
betreft het aantal kernkoppen
daarop. "Deze gelijkheid zou dan
op een aanzienlijk lager niveau
komen dan nu het geval is". And
ropov benadrukte in zijn rede
dat zijn aanbod, dat hij een
"nieuw voorstel" noemde, op
recht is.
De precieze implicatie van Andro
povs voorstel om rekening te
houden met zowel kernkoppen
als dragers was niet onmiddellijk
duidelijk. Westerse diplomaten
verklaarden dat het Kremlin al
enige tijd heeft overwogen het
aantal kernkoppen in beschou
wing te nemen. Volgens hen is
de verklaring van Andropov de
duidelijkste aanwijzing tot nu
toe dat de Sowjet-Unie daartoe
bereid is.
.Zoals bekend heeft Washington de
Russische zienswijze verworpen
dat Franse en Britse kernraket
ten moeten worden meegere
kend bij de Geneefse onderhan
delingen over vermindering van
raketten voor de middellange af
stand in Europa. Ook Frankrijk
en Groot-Brittannië zelf verwer
pen deze zienswijze van Moskou.
Westelijke diplomaten verklaarden
dat het voorstel nauwkeurig be
studeerd moet worden. Een di
plomaat rekende voor dat And
ropovs voorstel de vernietiging
betekent van 196 kernkoppen op
Kerncentrale
Israël wil een kerncentrale ko
pen voor de opwekking van
elektriciteit. Uzi Filam, voor
zitter van de Israëlische com
missie voor kernenergie, ver
klaarde gisteren dat zijn land
er zelf een zal bouwen als de
landen in Europa uit politie
ke overwegingen geen kern
centrale willen leveren. Israël
beschikt officieel over twee
onderzoeksreactors van
Franse makelij.
Percy, zijn partijgenoot Cohen en
de democraat Nunn hebben Rea
gan een brief gestuurd, waarin zij
steun voor de MX afhankelijk
stellen van 'duidelijker en on
middellijke initiatieven' op het
gebied van wapenbeheersing.
Negen leden van het Huis van
Afgevaardigden hebben de pre
sident een dergelijk schrijven ge
zonden.
Percy, een liberale republikein, zei
er niet aan te twijfelen dat zich in
de entourage van de president
vertegenwoordigers bevinden
van de Nationale Veiligheids
raad en het ministerie van defen-
SS-20 raketten. Indien namelijk
Moskou het aantal SS-20 raket
ten (elk 3 kernkoppen) terug
brengt tot het aantal Franse en
Britse raketten samen, 162, bete
kent dit dat de Russen over 486
kernkoppen op SS-20 raketten
WASHINGTON (Reuter/DPA) -
Een commissie van het Ameri
kaanse Huis van Afgevaardigden
heeft zich gisteren uitgesproken
tegen het gebruiken van fondsen
voor heimelijke steun aan Nica
raguaanse opstandelingen, de zo
genaamde Somozisten. De com
missie die zich bezig houdt met
de inlichtingendienst, verwierp
het argument van de regering dat
die hulp bedoeld is om een einde
te maken aan de levering van wa
pens door Nicaragua aan het
linkse verzet in El Salvador.
De Nicaraguaanse minister van
buitenlandse zaken, Miguel d'Es-
coto, stelt de Verenigde Staten
en Honduras verantwoordelijk
voor het jongste offensief van de
opstandelingen die tegen de Ni
caraguaanse regering strijden.
In de nota noemde D'Escoto de si
tuatie "zeer ernstig". Hij schreef
dat de Verenigde Staten en Hon
duras ook verantwoordelijk ge
steld worden "voor de gevolgen
van hun oorlogszuchtige beleid
tegen Nicaragua". Hij verweet de
Amerikaanse regering tevens
niet in te willen gaan op het voor
stel van Nicaragua voor een dia
loog tussen Managua en Was
hington.
Naar schatting 500 buitenlanders,
onder wie Westduitsers, Neder
landers, Fransen en Amerika
nen, hebben gisteren bij de Ame
rikaanse ambassade in Managua
een betoging gehouden uit pro
test tegen de dood van een West-
duitse arts. Dokter Albrecht
Pflaum en 13 Nicaraguanen wer
den afgelopen zaterdag gedood,
waarschijnlijk door rechtse op
standelingen.
De demonstranten, die spandoe
ken meedroegen met "Reagan ga
weg uit Midden-Amerika" lazen
een verklaring voor waarin zij de
Verenigde Staten beschuldigden
van inmenging in Nicaraguaanse
aangelegenheden.
sie. die alles zullen doen om wa
penbeheersing te voorkomen.
„Dat zijn degenen die ik te gra
zen wil nemen", zei Percy.
door
Henk Kolb
De volksvertegenwoordigers wil
len dat Reagan alle voorstellen
van de commissie die zijn MX-
plannen heeft bestudeerd, in zijn
beleid verwerkt. Die commissie
kunnen beschikken. De Franse
en Britse raketten beschikken
over 290 kernkoppen.
WASHINGTON (GPD) De
Amerikaanse rooms-katho-
lieke bisschoppen hebben in
Chicago met een overweldi
gende meerderheid van 238
tegen 9 een kerkelijk leerstuk
aangenomen, dat het gebruik
van kernwapens als immo
reel verwerpt en zich keert te
gen de NAVO-doctrine, die
erin voorziet als eerste kern
wapens te gebruiken om een
overrompeling met conven
tionele strijdkrachten te ver
hinderen. Tijdens twee dagen
van debat, waarin zon 500
amendementen ter sprake
kwamen, stelden de bis
schoppen tegenover de op
vattingen van de Amerikaan
se president Reagan een poli
tiek zeer brandbaar schrij
ven, dat oproept tot het stil
leggen van de produktie en
de opstelling van kernwa
pens.
Hoewel het duidelijk is dat de
geestelijken de verantwoor
delijkheid voor de nucleaire
wapenwedloop ook in Mos
kou leggen en onderscheid
maken tussen de wenselijke
morele kwaliteit van een be
leid en de vertaling die dat
moet vinden in de politieke
realiteit, gaat het bisschoppe
lijke werkstuk aanmerkelijk
verder dan de diverse con
cepten als vrucht van twee
jaar studie deden vermoeden.
Reagans kabinet telt een be
langrijk aantal katholieken,
voor wie de bisschoppelijke
uitspraken evenzeer nadere
overweging van het Ameri
kaanse kernbeleid eisen, als
voor, bijvoorbeeld, katholie
ke militairen. Het herderlijk
schrijven is president Reagan
als een molensteen om de
nek gehangen, op een ogen
blik dat zijn wapenbeleid
alom wordt aangevochten.
vindt dat 100 van de nieuwe MX-
raketten in bestaande silo's moe
ten worden opgeslagen en dat de
VS vervolgens hun defensie te
land moeten versterken met klei
ne intercontinentale raketten. De
senatoren vinden dat de opstel
ling van de MX op deze wijze al
leen zin heeft wanneer die ge
paard gaat met nieuwe plannen
voor wapenvermindering.
Het Witte Huis verzekert dat aan
nieuwe voorstellen, die in Genè
ve ter tafel kunnen worden ge
bracht in de START-onderhan-
delingen met de Sowjet Unie,
reeds wordt gewerkt. Maar de se-
GDANSK (AFP) - Oproerpolitie is
gisteravond in Gdansk tussen
beide gekomen om twee optoch
ten te verspreiden die zich had
den gevormd na misvieringen in
de kerk van Sint Brigitta, in de
buurt van de scheepswerven, en
de basiliek van de H. Maagd. Dit
heeft een ooggetuige gemeld.
In de kerk van Sint Brigitta, waar
Lech Walesa de plechtigheid had
bijgewoond, omringde de menig
te langdurig de auto van de lei
der van de verboden vakbond
Solidariteit waarbij zijn naam en
die van de vakbond werden ges
candeerd. Nadat de stoet zich in
beweging had gezet, trad de op
roerpolitie bruut op met water
kanonnen en traangasgranaten.
Ook in Warschau brak geweld uit
toen de politie de wapenstok
hanteerde en een waterkanon ge
bruikte om gisteravond een
vreedzame mars van duizenden
mensen na een mis in de kathe
draal uiteen te jagen. Gehelmde
politie viel de menigte aan nadat
zij eerst toeliet dat deze vanuit de
oude stad door een hoofdstraat
marcheerde, uitbundig klappend
bij het passeren van rijen politie
wagens en waterkanonnen.
Ook in Krakow en Nowa Huta
kwam de politie tussenbeide om
optochten te verspreiden die ge
vormd waren ter viering van het
feest van Maria, koningin van
Polen, en de verjaardag van de
grondwet van 3 mei 1791. De
Poolse regering had als voor
zorgsmaatregel in de belangrijk
ste steden duizenden politieman
nen op de been gebracht.
Eerder op de dag waarschuwde zij
dat zij nooit besprekingen met
de "gewezen" leider Lech Walesa
zou voeren. Op een persconfe
rentie zei de regeringswoord
voerder Jerzy Urbach: "door
zich niet af te wenden van de
clandestiniteit handelt Lech Wa
lesa in strijd met de door hem
natoren verlangen duidelijke uit
spraken van Reagan, alvorens zij
gelden voor de produktie van de
MX beschikbaar willen stellen.
Het begrotingsbureau van het Con
gres heeft inmiddels berekend
dat de bouw en opstelling van
een nieuwe kleine raket, de 'Mid-
getman' (midgetdwerg). over een
termijn van 20 jaar honderd mil
jard dollar gaat kosten en 50 000
man eist voor bediening, onder
houd en bewapening. De MX le
vert, zo heeft het bureau bere
kend, slechts een geringe bijdra
ge aan de nucleaire vergeldings
macht van de VS.
geuite wens met de regering aan
de onderhandelingstafel plaats
te nemen. Walesa heeft in 1981
zijn kans om partner te worden,
verspeeld. Hij is geen actuele
persoonlijkheid meer wat de
Poolse politiek betreft. Hij zal
dat niet worden ook".
Optimisme in
Jeruzalem,
Beiroet somber
JERUZALEM (GPD) Israël
heeft ten aanzien van de positie
van majoor Haddad in Zuid-Li-
banon een aantal niet nader ge
noemde concessies gedaan. Dat
is de basis van de optimistische
woorden van de Amerikaanse
minister van buitenlandse zaken
Schultz dat een Israëlisch-Liba-
nees akkoord nabij is. Ook Israë
lische officials lieten zich giste
ren na een besprekingsronde in
Jeruzalem optimistisch uit over
een op handen zijnde overeen
komst.
Andere geluiden kwamen echter
uit Beiroet, waar de Libanese mi
nister van buitenlandse zaken
Salem zei dat het geruime tijd
kan duren voor er een akkoord
is. Het Libanese pessimisme is
het directe gevolg van zware Sy
rische druk op de regering in
Beiroet om geen concessies aan
Israël te doen.
Msgoor Haddad zelf zei op zijn
hoofdkwartier in Zuid-Libanon
dat hij geenszins van plan is het
slachtoffer te worden van een Li-
banees-Israëlisch akkoord. Had
dad zei dat niemand hem kan ko
pen of verkopen, en dat hij niet
van plan is zijn al zeven jaar du
rende strijd voor een Vrij Liba
non op te geven.
Aardbevingen in Californië, zo
als gisteren in Coalinga. hal
verwege San Francisco en Los
Angeles, roepen altijd de her
innering op aan de beving
waardoor in april 1906 San
Francisco werd getroffen en
die aanleiding was voor het
ontstaan van Jehovas Getui
gen. De relatie tussen de beide
aardverschuivingen is onmis
kenbaar en van alle aardbe-
vingsgebieden ter wereld is de
Californische de meest bestu
deerde, met de modernste
waarschuwingsapparatuur.
Maar evenals de aardbeving bij
Los Angeles kwamen de
schokken bij Coalinga „volko
men onverwacht.
Althans, voor de buitenwereld.
Want voor Californiërs is de
kans op een aardbeving vele
malen groter dan bijvoorbeeld
een overstroming in onze lage
landen. Maar de chaos die in
een staat als Californië met zijn
23 miljoen inwoners, bijna 18
miljoen motorvoertuigen plus
een dikke 100.000 particuliere
door
Harry Kuiper
vliegtuigjes kan worden ver
wacht na een bekendmaking
dat hier of daar, morgen of
overmorgen, een aardbeving
kan worden verwacht, behoeft
nauwelijks uitleg en veroor
zaakt vermoedelijk een veel
voud van de ongelukken van
het natuurverschijnsel zelf.
Toch zijn geologen ervan over
tuigd dat een groot deel van
Californië en vooral San Fran
cisco ooit opnieuw, en dan zeer
verwoestend door een aardbe
ving zal worden getroffen. Oor
zaak daarvan is dat in Califor
nië twee enorme aardkorsten,
de Amerikaanse en de Pacifi-
sche „schol, zo krachtig tegen
elkaar drukken dat de span
ning die hiermee ontstaat
slechts in een geweldige aard
beving kan ontladen.
De duizend kilometer lange
scheiding tussen deze twee
schollen is de San Andreas-
breuk. Vanuit de Pacific komt
de scheiding juist bij San Fran
cisco Californië binnen en
loopt om Los Angeles heen tot
bij de Golf van Mexico. Het ge
troffen stadje Coalinga (7000
inwoners) ligt evenals San
Francisco bovenop de bréuk.
In feite gaat het telkens om een
aantal breuken. Ten zuiden
van San Francisco buigt er een
in noordelijke richting af en
gaat door Berkeley aan de an
dere kant van de baai langs
San Francisco. Maar bij Los
Angeles buigt een andere in
oostelijke richting en gaat door
tot in het westen van Arizona.
De breuk, die 50 km diep in de
aardkorst steekt, ontleent zijn
naam aan het San Andreas-
meer ten zuiden van San Fran
cisco en ten noorden van de
plaats Menlo Park waar het
aardbevingsfenomeen al werd
onderzocht voordat San Fran
cisco werd getroffen.
Prof. Bruce Bolt, directeur van
het seismologisch instituut
van de universiteit van Califor
nië in Berkeley, verklaarde in
1971: „Het is hoogst waar
schijnlijk dat het gebied van de
Baai (van San Francisco) in de
komende 20 tot 50 jaar wordt
getroffen door een grote aard
beving.
Vanzelfsprekend zijn omvang
van de aardbeving, capaciteit
om slachtoffers te redden en
om gevolgen te bestrijden
doorslaggevend voor beper
king van het aantal slachtof
fers, maar hoe langer het duurt
voor de aardbeving komt, hoe
omvangrijker hij zal zijn.
De Amerikaanse schol ver
schuift jaarlijks drie tot vijf
centimeter in zuidelijke rich
ting, terwijl de Pacifische
schol stil blijkt te liggen. Maar
zowel in het gebied van San
Francisco zelf als bij Los Ange
les (dat in 1856 door een verge
lijkbaar grote beving werd ge
troffen. maar er woonde nog
haast niemand) is sinds die
twee gebeurtenissen tussen de
twee schollen geen beweging
meer geconstateerd.
Voor sommigen heeft dit tot de
conclusie geleid dat in elk ge
val op die twee plaatsen de
schollen in elkaar vergrendeld
zijn. Maar anderen betogen
dat, aangezien in de San Joa
quin Valley („Wakien-vallei)
tussen Los Angeles en San
Francisco telkens wel bewe
ging wordt waargenomen, de
spanning bij de twee grote
stadsgebieden juist wordt ver
groot.
Er zijn verschillende methoden
bedacht om de gevolgen te be
perken. Inspuiting met water
is er een de Pacific is dicht
bij en techniek is in Californië
altijd in de buurt. Een andere
werd afgeleid van ondergrond
se nucleaire proeven die in
april en december 1968 in Ne
vada werden gehouden. De
eerste had in korte tijd duizen
den kleine aardbevingen in de
omgeving tot gevolg.
Maar die gedachte werd vrij snel
verworpen toen theoretisch de
mogelijkheid bleek dat een op
gewekte aardbeving die zo
krachtig is dat hij zelf aardbe
vingen veroorzaakt, die andere
aardbeving best heel ergens
anders kan opwekken.
Hoewel San Francisco ongeveer
even veel inwoners telt als Am
sterdam, wonen in de zeer gro
te agglomeratie rondom de
baai zon 3,2 miljoen mensen.
Stuk voor stuk potentiële
slachtoffers als een beving
komt.
Als de seismografen over de hele
wereld dan opnieuw zouden
uitslaan tot het hoge cijfer dat
in 1906 werd gehaald, duurt de
beving zelf misschien niet lan
ger dan veertig seconden, maar
vallen er volgens dezelfde be
rekeningen mogelijk 350.000
doden en gewonden. Meest in
het zaken- en winkelcentrum
rondom Market Street, en ver
der temidden van de huizen
die na 1906 zijn gebouwd op
het puin dat in de ijskoude
baai geschoven werd.
In San Francisco en Los Angeles
is „aardbeving dikwijls al snel
onderwerp van gesprek, vaker
dan in Nederland een overstro
ming. Opvallend is altijd de
nuchterheid waarmee de Cali
forniërs erover spreken. Een
nuchterheid die doorspekt is
van het besef dat zo 'n natuur
ramp snel en efficiënt moet
worden behandeld en dat di
rect met de opruiming moet
worden begonnen.
Legendarisch
Een legendarische Russische
piloot, de eerste man aan wie
de titel "held van de Sowjet-
Unie" is verleend, lucht-
machtgeneraal Anatoly Lya-
pidewsky is op 75-jarige leef
tijd overleden.
Lyapidewski kreeg de onder
scheiding in 1934 voor zijn
redding van leden van een
Noordpoolexpeditie die wa
ren gestrand toen hun schip
zonk.
Erkenning
De Franse binnenlandse over
heid heeft officieel de homo
seksualiteit erkend door,
voor het eerst in de geschie
denis, de samenlevingsbepa
lingen en de rechten die zij
meebrengen, van toepassing
te verklaren op twee samen
wonende vrouwen.
De situatie van de 34-jarige Na-
dia, een homoseksuele moe
der van drie kinderen en de
24-jarige Annie, met wie zij in
het westen van Frankrijk sa
menleeft, is na een schriftelij
ke strijd van een jaar door de
ambtelijke overheid erkend
en beide vrouwen hebben nu
recht gekregen op sociale uit
keringen, zoals kinderbijslag.
ADVERTENTIE
Volautomaat met standaard 2.4/50 mm objektief.
Maar 1,01170- 9' een Prakticar 2.8/28 mm groothoek-
Óf een Prakticar 2.8/135 mm telelens
VAN f.599?
Leiden Haarlemmerstraat 122
Inwoners van Coalinga, die door de aardbeving van gisteren
dakloos zijn geworden.
ADVERTENTIE
maar dan wel van een
ANVC-contactlensspecialist
Nieuwe Rijn 62
Leiden - 071-124108
MOSKOU (Reuter/Tass) - De Russische partijleider, Joeri Andropov, is bereid akkoord
te gaan met gelijkheid van nucleair potentieel voor de middellange afstand in Europa.
De Westduitse bondskanselier Kohl toonde zich erg ingenomen met de
boodschap die de Spaanse premier Gonzalez (links) in Bonn te berde
bracht.
(Foto ANP/U PI).
BONN (Reuter) - De Spaanse socialistische premier, Felipe Gonzalez,
heeft tijdens zijn eerste bezoek aan Bonn gezegd dat Spanje de plaat
sing van nieuwe Amerikaanse kernraketten in West-Europa steunt als
het ontwapeningsoverleg tussen de Verenigde Staten en de Sowjet-
Unie in Genève mislukt. Na besprekingen met de christen-democrati
sche bondskanselier, Helmut Kohl, zei Gonzalez op een persconferen
tie dat Spanje het kernwapenbeleid van het westelijk bondgenoot
schap steunt.
Gonzalez zei te hopen dat de besprekingen in Genève over vermindering
van het aantal kernraketten voor middellange afstand zouden slagen.
Maar als dat niet het geval is, stemmen wij ermee in dat het tweede deel
van het NAVO-dubbelbesluit (plaatsing van Kruis- en Pershing-2-ra-
ketten als tegenwicht voor de Russische kernraketten) van kracht
wordt.
Kohl, die zichtbaar ingenomen was met de opmerkingen van zijn gast, zei
dat beide leiders hadden besloten de uitstekende betrekkingen tussen
beide landen te versterken door geregeld consultaties te houden. Hij zei
niet hoe vaak dat zou gebeuren.
Ook bevestigde hij dat West-Duitsland, Spanje's hechtste bondgenoot
van de landen van de Europese Gemeenschap, gehouden is te pogen de
onderhandelingen over Spanje's toetreding tot de EG te versnellen.
Bonn zou zijn zes maanden durende voorzitterschap van de EG gebrui
ken om voor de EG-top in Stuttgart volgende maand de obstakels uit
de weg te ruimen die de toetreding van Spanje in de weg staan.
Spanje had aanvankelijk het oog gericht op toetreding rond 1 januari van
dit jaar. Maar het tijdstip is voor onbepaalde tijd verschoven, ten dele
vanwege de Franse vrees voor schade door de Spaanse invoer. Kohl
erkende dat er landbouw- en visserijproblemen zijn die geregeld moe
ten worden voor de toetreding van Spanje.
