Geen geld ABP
in woningbouw
c
3
Fokker hoopt op Indonesië
Miljoenenstrop
Bredero in Irak
Omzetstijging tilt
Volvo Car uit dal
marktberichten
"Toewijzingsbeleid struikelblok
Verwarming kassen:
steeds minder gas
Melkplas Europa kost
22 miljard belasting
Beurs Amsterdam
WOENSDAG 4 MEI 1983
Economie
American Motors
American Motors Corporation
(AMC), de op drie na grootste au-
tofabriek van de Verenigde Sta
ten en voor ruim veertig procent
eigendom van de Franse Re
nault, koopt 31,6 procent van de
Chinese Beijing Automotive In
dustrial Corporation. De transac
tie heeft tot doel de gezamenlijke
produktie van terreinwagens in
China, zo heeft de voorzitter van
de raad van bestuur van AMC,
Paul Tippett, verklaard. De deel
neming kost zestien miljard dol
lar, waarvan acht miljard dollar
in contanten en acht miljard dol
lar aan technische kennis. AMC
heeft de mogelijkheid haar be
lang te vergroten tot 49 procent.
De onderhandelingen zijn al in
1979 begonnen. De Chinese fa
briek produceert per jaar onge
veer 20.000 wagens naar een ver
ouderd Russisch ontwerp.
Voor ontwikkeling nieuwe "Friendship"
Tri
Wegener
JAKARTA - Fokker zoekt op korte
termijn samenwerking met de
Indonesische vliegtuigfabriek
Nurtanio. Dat zei gisteren direc
teur Frans Swarttouw in Jakarta,
waar hij een congres bijwoont
over transport en communicatie.
„Als Fokker en Nurtanio in de ja
ren negentig een nieuw vliegtuig
willen lanceren, dan moet de sa
menwerking op korte termijn
van de grond komen", aldus
Swarttouw, die daarbij vooral
denkt aan de ontwikkeling van
een nieuw turbo-prop-toestel dat
de F 27 (Friendship) moet opvol
gen.
Met Nurtanio zouden al geruime
tijd onderhandelingen worden
gevoerd. Een aanbod van Indo
nesische zijde in 1979 zou des
tijds door Fokker zijn afgewezen.
Nurtanio heeft sindsdien de deur
op een kier gehouden, maar
heeft intussen wel een samen
werkingsovereenkomst gesloten
met de Amerikaanse vliegtuig
maatschappij Boeing.
Het voorstel van Swarttouw wordt
in Indonesische alsook Neder
landse luchtvaartkringen als een
verrassing gezien. Indonesië, dat
voor 70 procent uit water bestaat,
zo'n 150 miljoen inwoners heeft
en meer dan 1300 eilanden heeft,
is een goede afnemer van de F 27
en F 28. Vorig jaar verkocht Fok
ker 20 toestellen aan de vlieg
tuigmaatschappij Garuda. De af
levering van het eerste vliegtuig
ter waarde van 31 miljoen gulden
heeft vorige maand plaats gehad.
Ook elders in Zuidoost-Azië ziet
Swarttouw goede kansen, met
name voor de militaire versie van
de F 27, de Mariner. Swarttouw
ziet mogelijkheden om de bouw
van de Mariner-vliegtuigen aan
te pakken in samenwerking met
Nurtanio. maar ook met andere
vliegtuigbouwers in Zuid-Ameri-
ka, Zuidoost-Azië en in Afrika.
Rookwaar weg
uit automaat
AMSTERDAM (ANP) - Staats
secretaris Van Zeil (economi
sche zaken) zal erop toezien
dat er een ontwerp-tabaks-
wet komt die de jeugd be
schermt. maar ook recht doet
aan winkeliersbelangen.
Het levensmiddelenbedrijf, al
dus Van Zeil gisteren in Am
sterdam, mag volgens het
wetsontwerp tabakswaar
blijven verkopen, maar al
leen via terhandstelling. Bio
scoopreclame voor tabal zal
tussen zes uur 's morgens en
zes uur 's avonds worden ver
boden en de verkoop via bui
tenautomaten en in sportkan
tines zal met een overgang
stermijn van vijf jaar ook niet
meer zijn toegestaan.
Wegener's Couranten Concern NV
heeft vorig jaar in het bijzonder
tengevolge van een relatief hoge
belastingbate door faciliteiten
een nettoverlies geleden van
0,6 min tegen 2,6 min in 1981.
Het exploitatieresultaat nam toe
van 10,4 tot 12,8 min en het
bedrijfsresultaat verbeterde van
negatief 0,5 min in 1981 tot po
sitief 2,1 min in 1982. Door de
sterk toegenomen post interest-
lasten van 1,8 tot 5,1 min is
het resultaat voor belasting uit
gekomen op een verlies van 3,2
min tegen 2,8 min in 1981. Het
dividend wordt opnieuw gepas
seerd, zo heeft de raad van be
stuur meegedeeld.
RPS
Voor het eerst sinds lange jaren
heeft Postgiro-Rijkspostspaar
bank vorig jaar haar positie op de
markt der gezinsbesparingen
kunnen verbeteren. Dit staat in
onmiddellijk verband met de
voor spaarinstellingen gunstige
ontwikkeling van de rente op de
geld- en kapitaalmarkt. Het posi
tieve spaarverschil van 910 min
is nog nooit zo hoog geweest. In
1981 bedroeg dit maar ƒ11 min,
inclusief de bijgeschreven rente
bedroegen de besparingen 2240
min ofwel 29,9 pet van alle ge
zinsbesparingen bij (spaarban
ken. Het totale spaartegoed van
Postgiro-RPS bedroeg eind vo
rig jaar 19,69 miljard, zo blijkt
uit het jaarverslag van de Rijks
postspaarbank.
Straalvliegtuigen
De overkoepelende organisatie
van luchthavens in de wereld,
AACC, is van mening dat de pro
duktie van vliegtuigen uitgerust
met zogenaamde low bypass-
straalmotoren (motoren met een
lage omloopverhouding) in 1985
moet worden gestaakt. Toestel
len met deze motoren zouden
volgens de AACC na 1995 niet
meer in gebruik mogen zijn, om
dat ze teveel lawaai maken.
De AACC zal dit standpunt naar
voren brengen tijdens de zeven
de vergadering van het comité
vliegtuiglawaai van de interna
tionale organisatie voor de bur
gerluchtvaart ICAO, die van 2 tot
en met 13 mei in Montreal wordt
gehouden.
Andijvie 74-1.18, Peulen. 16.00-22.80,
Snijbonen 5.80-7.06, Stambonen
14.10-14.36, Chinese kool 44-47, Spits
kool 85-1.40, Postelein 1.90-7.15, Prei
49-84, Rabarber 35-59, Spinazie 68-96,
Uien 14-49. Witlof 1.35-2.90, Bloem
kool 6 per bak 2.20-2.60, Bloemkool 8
per bak 1.50-2.30, Bloemkool 10 per
bak 1.00-1.50, Sla 19-62, Bleekselderij
Boskroten 1.45, Bospeen 2.05-2.30.
Peterselie 46-79,Radijs 27-57, Selderij
53-70, Bos uien 63, Paprika kg 70, st
39-77.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Groente
veiling van 3 mei 1983.
Waspeen Al-per kist 11,50-12,40, AII-
4,00-12,50, BI-17,50-24,80, BII-1,40-8,70,
CI-5,00-8,10, CII-2,60-6,70, prei A per kg
0,50-0,60, prei B per kg 0,30, rabarber
0,67-0,69, spinazie 0,68-0,85, uien per kg
0,10-0,40, selderij 0,41-0,51, bloemkool 6
per bak 1 1,03-1,80,810,62-1,59,12 10,63.
UTRECHT (GPD) Het bouwbe
drijf Bredero heeft in Irak een
strop opgelopen van f 19 miljoen.
Bredero bouwt in Bagdad negen
woontorens van zestien verdie
pingen. Ten gevolge van de oor
log tussen Irak en Iran is er ver
traging in de bouw ontstaan. Bo
vendien bleek de opdrachtgever
niet in staat de rekening te beta
len, zodat voor een financiering
van de afbouw moest worden ge
zorgd.
V)
WOUDENBERG (ANP) - Het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds ABP (ambtenaren)
trekt zich bijna geheel terug uit de woningbouw. Hoofddirecteur dr. J.W. van der
Dussen: "Voorlopig zetten wij deze sector op een heel erg zacht pitje. Laten wij hopen
dat de regering het kleine vlammetje niet uitblaasst".
r in Honselersdijk is bij fresiakwekerij Penning vorige week de grootste
commerciële windmolen van Eurppa geplaatst. Het gevaarte moet een
jaarcapaciteit van 250.000 kilowattuur opbrengen.
(Foto GPD)
SITTARD (ANP) - De Nederlandse Energie Ontwikkelingsmaatschappij
NEOM ziet voor de glastuinbouw goede alternatieve verwarmingsme
thoden, waarmee de energiekosten verder kunnen worden terugge
bracht. Tevens zijn er volgens de NEOM alternatieven die nu nog niet
economisch haalbaar zijn, maar die voor de toekomst goede vooruit
zichten bieden. In alle gevallen beveelt de maatschappij nadere studie
Op korte termijn kunnen rest- en afvalwarmte, warmte/krachtkoppeling,
kolen en warmtepomp als alternatieve verwarmingsbron worden inge
zet, meent de NEOM. Rest- en afvalwarmte komt vrij bij elektriciteits
centrales en industriëen. Deze warmte kan lager in prijs uitvallen dan
verwarming met aardgas. Er is een (financiële) beperking ten aanzien
van de afstand, die niet langer mag zijn dan 20 kilometer.
Geschat wordt dat twintig procent van de Nederlandse verwarmde kas
sen voor aansluiting op een dergelijk systeem in aanmerking komt. Dat
kan een jaarlijkse besparing van 400 miljoen kubieke meter aardgas
opleveren.
Warte/krachtkoppeling, waarbij gelijktijdig elektriciteit en warmte wordt
geproduceerd, levert een aanzienlijke energiebesparing op ten opzichte
van het gescheiden opwekken. Centraal opgestelde eenheden kunnen
volgens de NEOM in een tuinbouwgebied aan een aantal kassen warm
te leveren.
Iets dergelijks gebeurt al op enkele bedrijven in Schipluiden en Naald
wijk waar bij afzonderlijke bedrijven zogenaamde total energy-installa-
ties zijn opgesteld. Deze leveren elektriciteit, terwijl er tevens warmte
vrijkomt die in het bedrijf kan worden gebruikt.
Onderzoek naar de gevolgen voor het milieu is noodzakelijk bij de over
schakeling op kolen. De NEOM meent dat kolenstook rendabel is voor
bedrijven met een aardgasverbruik boven de een miljoen kubieke me
ter per jaar.
Het totale areaal verwarmde kassen steeg van 5.750 hectare in '73 tot 7.839
in '81. In diezelfde perdiode is de glastuinbouw geconfronteerd met een
geweldige stijging van de aardgasprijs. Betaalde men in 1973 nog 5,9
cent per kubieke meter, in 1981 was dat opgelopen tot 25,7 cent. De
laatste jaren is de prijs, mede onder druk van Brussel, waar werd be
paald dat de Nederlandse glastuinbouw geen uitzondering mag vor
men en gelijk als de industrie moet worden behandeld, opgelopen tot
39,5 cent per 1 april van dit jaar.
Dit grootste pensioenfonds van
Nederland is geschrokken van
het bericht dat staatssecretaris
Brokx (volkshuisvesting, ruim
telijke ordening en milieube
heer) het eens is geworden met
de Vereniging van Nederlandse
Gemeenten over een nieuw mid
del om woningen toe te wijzen.
Volgens Van der Dussen beschik
ken de gemeenten met de nieu
we verordening over de macht
om eenzijdig te bepalen wie wel
ke woning mag betrekken. In het
verleden gemaakte afspraken
met pensioenfondsen en andere
eigenaren van woningen kunnen
in een klap ongedaan worden ge
maakt. Met de woonruimteveror
dening in de hand kunnen ge
meenten zeggenschap krijgen
over alle woningen, ook over die
van particuliere eigenaren, aldus
de topman van het ABP.
Van der Dussen vermoedt dat de
makers van de verordening - de
gemeenten er niet bij hebben
stilgestaan dat beleggers zoals
pensioenfondsen geen brood
meer zien in de bouw van wonin
gen als zij er zelf niets meer over
te vertellen hebben. Hij ver
wacht dat ook andere grote be
leggers minder woningen zullen
gaan bouwen.
Volgens Van der Dussen werkt de
manier waarop gemeenten thans
woningen toewijzen belemmerd
op de 'arbeidsmobiliteit'. Zonder
voldoende mogelijkheid om ter-
wille van een baan te verhuizen
naar een andere gemeente, wordt
het komende herstel van de eco
nomie gehinderd, meent hij.
"Een te sterk alleen op de eigen
inwoners gericht toewijzingsbe
leid heeft nationaal schadelijke
gevolgen".
Volgens het Economisch Instituut
voor de Bouwnijverheid zijn
vooral de gemeenten in het wes
ten van het land en de gemeen
ten tot 20.000 inwoners, 'goed' in
het opwerpen van belemmerin
gen bij de toewijzing van woon
ruimte. Dit instituut heeft in op
dracht van het ABP onderzoek
verricht naar de woningverde
ling.
De huurverhoging met vijf procent
per 1 juli is voor het pensioen
fonds een andere reden om de
woningbouw te minimaliseren.
Van der Dussen vindt het moei
lijk om zijn huurders in deze tijd
van dalende inkomens met een
wettelijk verplichte lastenver
zwaring op te zadelen. Hii ver
wacht toenemende leegstand,
huuropzeggingen en betalings
problemen.
Van der Dussen denkt dat de nieu
we woonruimteverordening ook
negatieve effecten op koopwo
ningen zal kunnen sorteren.
Door de sterkere greep van ge
meenten op woningen kan het
moeilijker worden om een huis
te verkopen, daardoor daalt de
waarde.
Hij verklaarde dat het ABP op het
gebied van de bouw alleen nog
enig heil verwacht van nieuwe
recreatie-accommodaties, omdat
Nederland als vakantieland voor
de eigen bevolking - gezien de
inkomensdaling - aantrekkelij
ker wordt.
Het Algemeen Burgerlijk Pen
sioenfonds is eigenaar van ruim
33.000 (premie)huurwoningen.
Het verstrekt bovendien lenin
gen aan banken voor hypothe
ken en het leent ook geld uit aan
corporaties voor sociale woning
bouw.
HELMOND (ANP) - Volvo Car
BV (70 pet Nederlandse staat, 30
pet Volvo Zweden) heeft vorig
jaar de definitieve koers gevon
den op weg naar volledig herstel
van de onderneming. De netto-
omzet steeg van 1112 tot 1346
min en het bedrijfsresultaat ver
beterde van 54,1 min negatief
tot 28,7 min positief. De aan
merkelijke toeneming van de
ontwikkelingskosten toekomstig
produktprogramma kon groten
deels binnen de exploitatie wor
den opgevangen. Het uiteindelij
ke resultaat bereikte zodoende
een niveau van 15 min negatief
hetgeen een verbetering met ƒ14
min betekent t.o.v. 1981, zo blijkt
uit het jaarverslag.
Of het lichte herstel van de Euro
pese personenwagenmarkt in
1982 de voorbode is van een be
reikt keerpunt in de economi
sche ontwikkeling is nog niet
met zekerheid te zeggen.
Het marktaandeel in landen waar
Volvo Car vertegenwoordigd is,
gemeten in procenten van die
markt, steeg van 0,8 naar 0,9 pet
De verkopen aan klanten stegen
zelfs nog sterker dan de registra
ties. Hierdoor werd een aantal
van 90.255 stuks bereikt, dat is
11.754 meer dan in 1981. Een op
vallend succes werd geboekt op
de Nederlandse markt met een
toeneming van 8800 naar circa
15.000 verkochte auto's.
De stijging van de netto-omzet be
droeg 21 pet. De export steeg
met 23 pet. De in Nederland be
reikte omzet van de 300-serie be
droeg 161 min wat ten opzichte
van 1981 een toeneming bete
kent van 53 pet. Dank zij die op
merkelijke stijgingen van de om
zet en de verbetering van effi
ciëntie en produktiviteit is het
exploitatiesaldo met 87 min
verbeterd en uitgekomen op
121 min.
Tijdens een toelichting op het van
daag verschenen jaarverslag van
Bredero vertelde ir. A. Feddes,
topman van Bredero, dat de ver
traging door allerlei omstandig
heden ontstaan is. Zo stagneerde
het heiwerk op een gegeven mo
ment omdat er geen dieselolie
meer was. Die was nodig voor
het leger.
Het werk werd in eerste instantie
uitgevoerd in de vorm van een
joint-venture met een aannemer
in Jordanië. Dat liep niet. Brede
ro heeft het werk toen geheel
overgenomen en toen bleek dat
„het er veel slechter voor stond
dan we dachten, aldus Feddes.
Het contract loopt in dollars en
daaraan bestaat in Irak een groot
gebrek omdat de oorlog in dol
lars gefinancieerd wordt en de
olie-inkomsten terugvielen. Van
af oktober kwamen er geen beta
lingen meer binnen.
„Inmiddels is de hele zaak gere
geld. We hebben de strop in 1982
volledig genomen, aldus Feddes
(f 10 miljoen ten laste van het be
drijfsresultaat en f 9 miljoen als
voorziening). Er werken in Bag
dad voor Bredero circa 80 Neder
landers „en het is er rustiger dan
in Amsterdam.
Nigeria
Een land waar Bredero in tegen
stelling tot veel bouwcollegas
geen problemen heeft, is Nigeria.
Daar wordt in de nieuwe hoofd
stad Abuja voor 300 miljoen een
hotel gebouwd terwijl voor 70
miljoen enkele waterzuiveringen
in aanbouw zijn. De financiering
van die projecten is via een gul
denslening afgedekt. Een deel
wordt in lokale valuta betaald,
maar die wordt ook daar weer
uitgegeven. Er is wel enige ach
terstand in de betalingen, maar
voor Bredero is dat geen pro
bleem.
Bredero behaalde het afgelopen
jaar een winst van f 10 miljoen te
gen f 14,3 miljoen in 1981. De te
rugval was groter dan eerder ver
wacht werd en werd voorname
lijk veroorzaakt door de strop in
Irak. Daarnaast werden voorzie
ningen getroffen voor reorgani
saties in Nederland en Duitsland
die samen f 6 miljoen vergden.
Problemen zaten vooral in de fabri-
cagedivisie, die te lijden had on
der de malaise in de bouw. Daar
liep het personeelsbestand ook
duidelijk terug. Vierhonderden
twintig minder dan aan het begin
van het jaar, het saldo van 855
mensen die vertrokken en 435
die opnieuw in dienst traden. In
totaal werken bij de Bredero-be-
drijven in Nederland 2029 men
sen.
BONN (DPA) De afzet van het in
de Europese Economische Ge
meenschap (EEG) geproduceer
de overschot aan melk kost de
belastingbetaler dit jaar onge
veer 22,5 miljard gulden. Dat
heeft de Duitse overkoepelende
organisatie van consumenten
bonden (AgV) dinsdag meege
deeld. Zij eist afbraak van de
overtollige produktiecapaciteit.
De melkoverschotten in de EEG
zullen in 1983 volgens de AgV
nog met zeven procent toenemen
tot twintig procent van de pro
duktie. Daarmee wordt melk ter
waarde van 13,5 miljard gulden
onverkoopbaar als er geen subsi
dies worden verleend. In het eer
ste kwartaal van dit jaar is de
melkproduktie in de EEG acht
procent groter geweest dan in de
overeenkomstige periode van
1982, was de boterproduktie
twintig en de melkpoederpro-
duktie zelfs 33 procent groter.
Aan het eind van het jaar zullen
er 600.000 ton boter en een mil
joen ton magere-melkpoeder in
de EEG - waarde negen miljard
gulden - in de interventievoor-
raden zijn opgenomen.
De ministers van landbouw van de
gemeenschap dienen uit deze
"schrikwekkende" gegevens de
gevolgtrekking te maken dat de
overcapaciteit wordt wegge
werkt. Het minste dat zij kunnen
doen is het bevriezen van de
richtprijs voor melk en de inter
ventieprijzen voor boter en ma
gere-melkpoeder, zo meent de
AgV.
DEN HAAG - In de bouw was op
31 december van het vorige jaar
een baan beschikbaar op 273
werkloze bouwvakkers. Dat
staat in het gisteren verschenen
jaarverslag 1982 van het Alge
meen Verbond Bouwbedrijf
AVBB, de centrale van bouw
werkgevers. Voor geheel Neder
land bedroeg de verhouding 1
op 79.
Ruim de helft van de 118.000
werklozen in de bouw (nu
140.000) zat langer dan een jaar
zonder werk. In 1981 was dat
een derde.
AANDELEN binnenland doorlopend
150.50+
55 50
366.00 X
Noteringen van
mei 1983 (tot 12:33 uur)
assrdamc 76 00 -
audetc 117.50 -
air 980 00 -
ball nedam 86.00 -
bam 45.00+
beek 114.50 -
beers 119.00
begemann 72 00
bekmto c 346 80+ -
berkel 2500
blyd 1000 c 12H5.00
borsum, c 12600 126.00
braai bouw 104.00 -
14.500
31000
560 00
550 00
7600
470 00
wyk henng 67.00
asas
amerpr 65.30 65.20
alt 66 30 67 20
all richt 45 50 46 00
boeing 37.40 37 10
wesbngh. 44.10
beleggingsinst.
OBLIGATIES
staatsleningen
0112*4 81-91 127.90 128.2(
10570 105.70
99.50 99 70
97 70 97 90
6.50 116 6(
bng
bgllVal
bg I0*4i
bg 10 80-86 104 40 104 /u
bg 9Vfe 82-07 105.90 106.00
bedrijfsleven
abn 10'/j a 103.30 103.20
abn 10'/4 80
abn 10 82-90
abn 8V2 79 100.2
abn s 11 82 122.3
amro 11 80-89 108 00
amro 10*4 82a
amro 1082-89
amro 8'/4 83
ar S10V2 82-87 11800
nmb s 8*4 78 147.30 147 30
pandbrieven
fgh 11 81-88 10380
fgh 9 78-86 100 20
fgh 7*4 77-85 99 10
wuh 8*4 78-87 99 90
paralieimarkt
officieel toegelaten
12-90 1 04 50 1 04 51
100.20 100 2
122.30 121.8
16.50 97,00
1800 11800
106 60 106.50
indices e.d.
Indices (a.n.p.-c.b.s)
Algemeen 123.7
obl.lndex/eff.rend.(c.b.s.)
Staatsleningen 8 22
goud en zilver
Goud (onbew) 37.990 - 38.T
Zilver (onbew) 1070- 1140,
Spaanse peseta (100
VERKLARING DER TEKENS
NG - Offoéle not geschorst
Beursoverzicht
BANKEN FORS HOGER
Vandaag gaven op de Amsterdam-
De obligatiemarkt opende on
anderd tot iets hoger, waarbij n
worden opgemerkt dat die not«
gen gistermiddag al wat w.
aangetrokken.
dens de jaarvergadering zijn ge
daan. ABN werd vandaag voor het
eerst minus het slotdividend ver
handeld en was bijna 110 hoger
De eerste notenng voor de stockdi
videnden werd f 9,22 De Amro
Bank ging bijna 13 vooruit.
De internationals waren verdeeld
en Philips moest 1 0,70 achteruit
De andere internationals boekten
winsten, uiteenlopend tot bi|na 11
De scheepvaart gaf een klein her
stel te zien en de hypotheekban-
Vast
De WUH ging n
in de i
•t f 3 v
lag Ahold i
Hoger noteerden Gist-Brocades.
Heineken en KLM De prijs van de
Warrants-B KLM ging met nog f 4
