Vlissingen zonder De
Schelde: niets meer
Stijgende lijn doorbroken
Economie
Extra
Auto van de zaak:
fiscaal addertje
Belasting
-c
Het ketelbouwdrama in beeld (slot)
Wr rmmPi
.TERDA*-; 30 APRIL lg83
Extra
VLISSINGEN - Kort na de
Tweede Wereldoorlog trokken
twee verontruste Zeeuwse aca
demici, een planoloog en een
stedebouwkundige, aan de bel.
Want het ging slecht met hun
provincie. „Bloedloos, moe,
oud, verward en ten slotte bij
na doodgeslagen, dat is zo on
geveer het beeld van Zeeland",
schreven ze in een brochure
waarin ze opriepen tot actie te
gen de slechte economische
toestand.
Sindsdien ging het beter met
Zeeland, vooral door de vesti
ging van nogal wat industrie in
het Sloegebied, ten oosten van
Vlissingen. Pechiney, Hoechst,
M and T International, Total,
Heerema en de haven krikten
de werkgelegenheid aardig op.
Daarmee kwam ook de uit
tocht van jongeren uit de pro
vincie halverwege de jaren zes
tig tot staan.
Maar nu vreest Zeeland, en voor
al de stad Vlissingen, een ramp
voor het gebied. De inkrim
ping van de Koninklijke Maat
schappij De Schelde in Vlissin
gen, dochter van het Rijn-
Schelde-Verolme-concern. De
Schelde heeft vijf onderdelen:
apparatenbouw, ketelbouw,
machinebouw, scheepsnieuw-
bouw (marineschepen), en een
scheepsreparatiewerf. Volgens
het scenario van minister Van
Aardenne van economische za
ken zouden zo'n 2250 van de
ruim 4000 werknemers weg
moeten.
Ondernemingsraadlid Jan
Swart: „Dat zou desastreus
zijn voor onze regio, en voor
Vlissingen betekent het zonder
meer een sociale verpaupe
ring". Hij haalt de cijfers van
het Economisch Technolo
gisch Instituut voor Zeeland er
bij. Dat heeft berekend dat een
inkrimping met 2250 mensen
de werkloosheid van mannen
in Vlissingen op 23 procent zal
brengen, en op Walcheren op
20 procent. Voor beide geldt
nu nog een werkloosheidsper
centage van rond de tien.
De Vlissingse wethouder van
economische zaken, D. Brui-
nooge, heeft nog een andere
berekening in petto. Brui-
nooge: „Stel dat we de aanvan
kelijk voor '83 beloofde defen
sie-orders voor de marinebouw
niet voor 1986 krijgen, en dat
we de ketelbouw hier in Vlis
singen kunnen vergeten (over
beide moet nog een beslissing
vallen - red.), dan kun je geen
reparatieafdeling met 200 300
mensen handhaven, en de ma
chinebouw kan niet meer blij
ven bestaan. Dan draait het uit
op een volledige ontmanteling
van KMS, waardoor de werk
loosheid in Vlissingen zo'n 40
procent zal gaan bedragen.
Vlissingen is een arbeiders-
plaats. De mensen zitten niet
alleen bij De Schelde, maar
ook bij onderaannemers die
voor een heel groot deel afhan
kelijk zijn van de. orders van
De Schelde. De Zeeuwse vak
bonden hebben uitgerekend
dat, partners en kinderen mee
geteld, meer dan de helft van
de Vlissingense bevolking af
hankelijk is van KMS. Vlissin
gen telt 46.800 inwoners.
Ruggegraat
Al bijna vanaf zijn ontstaan
vormde De Schelde de rugge
graat van het stadje. In de jubi
leumuitgaven „De Koninklijke
Weg" die in 1975 ter gelegen
heid van het 100-jarig bestaan
werd gemaakt, is te lezen hoe
veel behoefte Vlissingen in
1875 had aan een flinke werk
gever in de scheepsbouw. „Er
ging weinig om in hun stad, te
weinig: er werd wat bier ge
brouwen, er waren twee kaar
semakerijen, een chocoladefa
briek en een zeesleperijtje". De
bevolking was zeer blij dat
scheepsbouwer Arie Smit uit
eindelijk de voormalige Vlis
singse werf tot bedrijvigheid
wilde brengen. De verweven
heid van stad en bedrijf ging
zelfs zover dat Smit in 1879
burgemeester werd.
Vorige week: Stork als motor van Hengelo. Cultuur, wo
ningbouw, sociale voorzieningen, werkgelegenheid zijn
in de Twentse metaalstad sterk verweven met het con
cern, dat desperaat vecht voor het alleenrecht als bouwer
van industriële ketels.
Vandaag: De Schelde, de even desperate concurrent. Wor
stelend om boven te komen uit de poel van RSV-ellende.
Is de Koninklijke Maatschappij De Schelde even belang
rijk voor Vlissingen als Stork is voor Hengelo? Staat of
valt de KMS ook met de ketelbouw?
Het ketelbouwdrama in beeld, deel twee. "Als er één poot
wegvalt, stort het hele bedrijf in elkaar". Stork versus De
Schelde. Er zal geen winnaar zijn. Met wat geluk blijft
het bij één verliezer. Den Haag moet bepalen wie dat zal
zijn.
In opleiding bij KMS: Eddy Davidse (links) en André Jasperse. Geen toekomst?
In de geschiedenis van De Schel
de komen veel herhalingen
voor. Ook ten tijde van Smit
hing het voortbestaan van de
werf al af van de verwerving
van defensie-orders. En
spreekt de ondernemingsraad
nu van een dreigende verpau
pering van Vlissingen, Smit
voorspelde dat de gemeente
Vlissingen door opheffing van
De Schelde „geheel zou wor
den vernietigd".
De Schelde nam een steeds be
langrijker plaats in in het so
ciale leven. Eind vorige eeuw
richtte het bedrijf een zieken
en ondersteuningsfonds op;
het deed aan woningbouw
voor de arbeiders en schiep op
leidingsplaatsen. Enkele tien
tallen jaren later besloot De
Schelde tot de aanstelling van
een fabrieksarts en een ver-
bandmeester in verband met
sterfgevallen ten gevolge van
tuberculose. Zo ontstond de
eerste bedrijfsgeneeskundige
dienst. Daarnaast kreeg het be
drijf meer aandacht voor de
huisvesting van zijn arbeiders,
en zorgde het dat er volkstuin
tjes beschikbaar waren.
Ook beschrijft het jubileumboek
hoe een staking onder het
Schelde-personeel heel Vlis
singen in beroering bracht, en
een diepe kloof veroorzaakte
tussen stakers en werkwilli
gen.
Afhankelijker
Langzaam en gestaag groeide De
Schelde de stad in. De werf
verdrong huizen en straten, en
de bevolking op Walcheren
raakte steeds afhankelijker
door
Nel van Bemmel
van het bedrijf. De van ouds
her agrarische provincie vond
gemakkelijk afzet bij De Schel
de voor de paar fabrieken die
zij van de grond bracht. Ande
re bedrijven dan De Schelde
trok Zeeland niet, zodat de toe
leveringsbedrijven binnen de
regio weinig andere klanten
vonden. Wethouder Bruinooge
benadrukt bovendien dat de
Zeeuwen zich daarover niet zo
veel zorgen maakten, aange
zien de KMS sinds 1975 steeds
winst heeft gemaakt.
Maar nu het mis dreigt te gaan,
komt de klap des te harder aan.
Ondernemingsraadslid Swart
wijst erop dat er voor jongens
die van school kwamen maar
één bedrijf was: de KMS. Hele
families werken er; vaders,
broers, zoons. De kwestie leeft
nu dan ook heftig bij de bevol
king, het is hun bedrijf. Zelfs
in de portalen van de zware
protestantse kerken hangen de
plakkaten die pleiten voor het
voortbestaan van het bedrijf.
Swart: „Je ontneemt met de in
krimping van De Schelde de
toekomst aan de jeugd. Wy
hebben hier een bedrijfsschool
met 200 leerlingen, dat aantal
kun je niet handhaven. Daar
naast zijn er in totaal meer dan
150 praktikanten, bedrijfscur-
sisten en mensen van externe
instituten in opleiding. Als de
opleidingen terug moeten, ont
neem je bovendien vakman
schap aan de rest van Zeeland,
want de hier opgeleide mensen
bleven niet allemaal bij dit be
drijf werken".
De sleutels om uit de problemen
te komen, leggen de betrokke
nen uit, zijn de marinebouw en
de ketelbouw. Wat betreft de
marineschepen: die zou KMS
dit jaar voor het ministerie van
defensie kunnen gaan bouwen.
Maar door bezuinigingen zijn
de plannen voorlopig drie jaar
opgeschoven, waardoor de ma
rinewerf de komende drie jaar
met een groot gat zit Over de
ketelbouw, het andere cruciale
punt, houdt het kabinet zich
nog in het vage. Behalve KMS
heeft Nederland een andere
ketelbouwer: Stork in Henge
lo. Voor de gezamenlijke capa
citeit is echter te weinig werk,
dus ergens moeten klappen
vallen.
Hengelo beroept zich op de be
lofte van ex-minister Terlouw:
concentratie van de ketel
bouw bij Stork. Maar Jan
Swart benadrukt dat de Vlis
singse ketelbouw nog steeds
winst maakt, teiwijl Stork met
verlies werkt. Hij vindt het on
vermijdelijk dat alle ketel
bouw naar Vlissingen komt
„anders ga je allebei de pijp
uit", meent Swart.
De vijf poten van KMS, appara
tenbouw, ketelbouw, machine
bouw, marinebouw en de
scheepsreparatie, zijn volgens
hem volledig van elkaar afhan
kelijk. „Als er een weg is, ver
zuipt het hele bedrijf gewoon
De kracht van KMS is boven
dien de meervoudige inzet
baarheid van het personeel; zo
konden we pieken en dalen in
de hoeveelheid werk bij elkaar
opvangen".
Om in dit land een "fiscaal verhaal" te houden, is in de meeste
gevallen een lange aanloop nodig. Zo gaat deze uiteenzetting
over werknemers, die een vrije "auto van de zaak" hebben en
geen aanslag in de inkomstenbelasting ontvangen; de loonbelas
ting is dan eindheffing. Deze personen hebben eigenlijk in fisca
le zin niets met dat "Prive-gebruik auto" te maken en toch weer
wel. Sterker nog: ze kunnen zelfs een naheffingsaanslag in de
loonbelasting opgelegd krijgen. Zo zien zien we kans een op zich
eenvoudige zaak toch weer ingewikkeld te maken.
"Fiscaal loon"
Als de werkgever aan de werknemer toestaat om een personenau
to van het bedrijf zonder vergoeding ook te gebruiken voor pri-
ve-doeleinden, dan is het aldus verkregen voordeel in beginsel
als "fiscaal loon" te beschouwen. De wet verstaat onder loon "al
hetgeen uit dienstbetrekking wordt genoten" en daaronder valt
zowel het loon in geld als in natura.
Omdat de fiscus ook niet precies weet in welke mate voor prive-
ritten gebruik gemaakt wordt van de auto, gaat de wet uit van
een fictie, een aanname, een wettelijk vermoeden van de om
vang.
Het voordeel wordt gesteld op 20% van de cataloguswaarde (dat is
de nieuwprijs, inclusief b.t.w.) van de auto. Op dit percentage is
nogal kritiek, maar op dit moment is het in ieder geval nog gel
dend.
Nu zou voor de hand liggen, dat bij de inhouding van loonbelas
ting - welke in beginsel gelijk is aan de inkomenstenbelasting-
ook met zo'n bijtelling "prive-gebruik auto" rekening wordt ge
houden. Dat is echter niet het geval, want de minister van finan
ciën heeft in een resolutie toegestaan, dat dit voordeel niet in de
loonbelasting behoeft te worden betrokken. Een voordelige po
sitie dus voor hen, die uitsluitend loonbelasting betalen. Fiscaal
is een "vrije auto" voordeliger dan een loonsverhoging.
Intussen is niemand duidelijk, waarom belastingplichtigen, die in
de inkomensenbelasting vallen wel, en de loonbelastingklanten
niet over de waarde van het "prive-gebruik auto" belasting be
hoeven te betalen. Het is een raadsel, welke krachten hier
werken.
Vermindering
Nu is er in de sfeer van de loonbelasting en premie AOW/AWW een
mogelijkheid om vermindering van loonbelasting te krijgen, in-
door
J. Booy
dien men - om de belangrijkste te noemen uitgaven heeft aan
•giften, buitengewone lasten, persoonlijke verplichtingen en hy
potheekrenten.
De bedoeling van die regeling is om in de sfeer van de loonbelas
ting tegemoet te komen aan de werknemer, die vermoedelijk
door de aftrekposten meer loonbelasting gaat betalen dan hij of
zij aan inkomensbelasting verschuldigd zou zijn, indien een aan
slag in die belasting zou worden opgelegd.
Zoals wy zagen, valt het "prive-gebruik auto" bij de inkomensten-
belasting onder het belastbaar inkomen. Vandaar dat op het
aanvraagformulier, dat moet leiden tot de verlangde verminde
ring van loonbelasting en premie, de vraag wordt gesteld of men
in een auto van de'zaak rijdt en welke cataloguswaarde geldt.
Dit positief inkomensbestanddeel vermindert door saldering
weer de gepresenteerde aftrekpost.
Naheffing
En als dat "prive-gebruik van de personenauto" door de aanvrager
nu niet op het formulier werd vermeld? Dan ontstaat er bij ont
dekking een vervelende situatie, omdat zo blijkt uit een recen
te uitspraak van het Gerechtshof te Amsterdam - dan een na
heffingsaanslag loonbelasting (al dan niet meer verhoging) ten
name van de werknemer kan worden opgelegd.
Dit als gevolg van de regel, dat als door het verstrekken van on
juiste of onvolledige gegevens een te hoge vermindering is ver
leend, de fiscus verhaal kan halen bij de dader: de werknemer.
De hierboven uiteengezette kaken zijn weliswaar in wets-artikelen
verankerd, maar nieuw is, dat de belastingdienst, daarin ge
sterkt door het Gerechtshof, bij de loonbelasting-betalers het te
weinig afgedragene alsnog daadwerkelijk komt ophalen. Dat is
dan een geduchte tegenvaller voor de vele honderdduizenden
aanvragers om vermindering van loonbelasting en premie, die
het voordeel, opgeroepen door b.v. hypotheekrente, weer zien
verkleind voor de onafgebroken bediscussieerde factor "prive-
gebruik auto".
De vraag rijst, of dit nu redelijk is. Uiteraard moeten de juiste
gegevens worden vermeld, maar kan er sprake zijn van een ver
wijtbaar handelen als geen melding wordt gemaakt van de "vrije
auto", omdat men dacht daarmede als loonbelasting-betaler
niets van doen te hebben?
Om aan al die merkwaardige situaties een eind te maken, is er
maar een oplossing: een gelijke behandeling voor iedereen. Dat
betekent in de praktijk, dat elke belastingplichtige, of hij nu
voor een aanslag inkomstenbelasting in aanmerking komt of
niet, over het prive-gebruik van een personenauto belasting be
taalt.
Nu is het zo, dat slechts de personen, die geen aanslag inkomsten
belasting ontvangen, en ook geen andere aftrekposten (via ver
minder van loonbelasting) kunnen opvoeren, nog de belasting
vrijdom genieten.
Rpi i
nMBjb «Fis!
Jlj vlx W L v/ xv
door
C. Wagenaar
Opnieuw stal Wall Street de
show in de beurswereld en op
nieuw werd het kille klimaat in
Amsterdam erdoor opgevro
lijkt. Elders zoals in Tokio, ge
raakten de koersen door het
fraaie voorbeeld in New York
ook op kookhitte, maar bij ons
bleef het overwegend een toe
zien op afstand. Het algemeen
beursgemiddelde bleef dan
ook rond het slotniveau van
vorige week schommelen en
daarmee rond vijf punten be
neden de eerder in april be
reikte historische top.
Maar de Newyorkse effecten
beurs doorbrak met enorme
dagomzetten zonder veel moei
te de barrière van de 1200 na
dat het er aanvankelijk maan
dag naar uitzag dat het een
even harde strijd zou worden
als enkele maanden geleden
bij de barrière van de 1100.
Toen duurde het tien dagen
voor Wall Street zich langer
dan een paar uur boven die
magische streep van 1100 wist
te handhaven. Deze week ge
schiedde dat dinsdag al met
een schot van 22 punten en
kon het gewonnen terrein
woensdag uitstekend worden
geconsolideerd.
Opnieuw gold goede hoop op en
gunstige verwachtingen vobr
verder economisch herstel als
de belangrijkste krachten die
de hausse onverminderd in
stand hielden. Ook het sterk af
nemen van. de geldsomloop
was reden voor optimisme in
zake de rente-ontwikkeling, te
meer nu een kleinere bank de
rente al tot 10 procent heeft
verlaagd. Voor de komende
meimaand wordt dan ook op
een algemene rentedaling in de
Verenigde Staten gerekend en
in de aanstaande voorzomer
zelfs tot beneden de 10 pro
cent.
Heel anders bleef de stemming
op onze beurs. Daar moesten
deze week een paar pijnlijke
tegenvallers woiden verwerkt.
Op de eerste plaats de nare ver
rassing die de Franse bank
Crédit Lyonnais als eigenaar
van rond 80 procent van het
aandelenkapitaal van Slaven-
burg's Bank de beurs bereid
de. Vorige week vrijdag werd
er nog op gespeculeerd dat de
Franse moeder op de nog in
omloop zijnde aandelen Sla
venburg een bod van ongeveer
f 100 zou uitbrengen. In
werkelijkheid zullen deze aan
delen echter tot f 50 worden af
gestempeld om zo de weg vrij
te maken voor het plaatsen van
200 miljoen gulden aan nieuwe
aandelen. Hiermee kan dan het
gat dat het verlies over 1982
van eveneens ruim 200 miljoen
gulden in de reserves heeft ge
hakt weer worden gedicht.
Een totaal onthutste beurs rea
geerde navenant en liet het
aandeel van f 85 tot f 50 inzak
ken, precies de prijs die het
aandeel binnenkort als nomi
nale waarde gaat krijgen. Maar
daarna trad een flink herstel in.
Want alle nog bestaande pro
blemen worden zowel door de
Franse moederbank als de Ne-
derlandsche Bank gedekt, zo
dat zowel de rekening- als de
aandeelhouder gerust kan zijn.
Het drukkend effect dat de Sla
venburg-affaire de beurs ver
leende werd nog versterkt
door de terughoudende teneur
die president Duisenberg aan
het deze week verschenen
jaarverslag van de Nederland-
sche Bank ten grondslag had
gelegd. Vooral de toenemende
neiging tot overtrokken werk
tijdverkorting blijkt de presi
dent zorgen te baren omdat
daardoor de lasten voor het be
drijfsleven op onevenredige
wijze kunnen worden ver
hoogd.
Dr. Duisenberg blijkt zich hier
mee te plaatsen in de rijen die
zich afzetten tegen de nood
zaak van stimuleringsmaatre
gelen. Volgens hem dient de
klemtoon in het economische
beleid gericht te blijven op las
tenverlichting en winstverbe
tering voor het bedrijfsleven
opdat daarmee nieuwe investe
ringen in het leven kunnen
worden geroepen die arbeids
plaatsen scheppen.
Bovendien wil de rente de stij
ging nog steeds niet beëindi
gen. Ook deze week brokkelde
de obligatiemarkt verder af.
Donderdag was er zelfs sprake
van een ineenstorting en moest
de handel enige uren worden
gestopt om het vooral omvang
rijke buitenlandse aanbod op
te vangen. De obligatie-index
kwam er zelfs door beneden de
100, wat sedert eind november
vorig jaar niet meer is gebeurd.
De versnelde daling op de obli
gatiemarkt was het gevolg van
de flauwe stemming voor de
gulden die onder druk kwam
te staan door de herziene
schatting van het Centraal
Planbureau van het overschot
op onze betalingsbalans in
1983. Vorig jaar was dat nog op
19 miljard gulden gesteld,
maar nu verwacht het Centraal
Planbureau niet meer dan 10
miljard gulden. Onder invloed
hiervan liep de dollar tot tegen
de f2,80 op.
De aandelenmarkt kwam door al
deze factoren niet van de
grond, ondanks de indrukwek
kende hausse in Wall Street
Gelukkig konden aandelen
Koninklijke Petroleum enige
steun ontlenen aan de vaste
stemming voor oliewaarden op
de Newyorkse effectenbeurs,
maar per saldo was de koers-
lijn ook deze week weer om
laag gericht. De internationals
hielden zich overwegend zeer
goed. Goed bedrijfsnieuws
met of flinke winststijgingen
over 1982 of goede perspectie
ven voor '83 leverden aan BAM
Hoek en Wolters Samson f3,-
tot f5,- meer op. Daarentegen
waren Ahold, Ennia, Ballast-
Nedam, Audet en Heineken
rond f 5,- lager. Verenigde Glas
verloor f10,-, evenals Macin
tosh.
