„Pionieren,
dat is er niet meer •'ij
Project jonge werklozen
Bij het afscheid van de
hooggeleerde vos, prof. dr. A. Querido
///ff;/
Manifestaties
Praten over eigen problemen
Amnesty over
Guatemala
PAGINA 4
Lelden
WOENSDAG 27 APRIL 1983
vv
LEIDEN - Door de een wordt hij bewonderd, door de
ander verguisd. Zo gaat dat met mensen die een be
paalde kijk op de wereld hebben en dat op gezette
tijden ook uitdragen. Professor dr. Andries Querido
heeft zich op verschillende terreinen in de gezond
heidszorg bekendheid verworven.
Naast zijn wetenschappelijk
werk heeft hij veel artikelen
gepubliceerd en voordrachten
gehouden over de opzet en or
ganisatie van het medisch-we-
tenschappelijk onderwijs en
onderzoek in Nederland en in
het buitenland. In opdracht
van allerlei instellingen heeft
Querido onder meer in India,
Indonesië, Nieuw Guinea en
Kenia onderzoek gedaan naar
inheemse schildklierziekten.
Hij is ere-doctor van het Albert
Einstein College in New York
en van de Erasmusuniversiteit
in Rotterdam
Drie weken geleden heeft de
thans 70-jarige hoogleraar in
wendige geneeskunde af
scheid genomen van de univer
siteit en het Academisch Zie
kenhuis in Leiden. Dit bete
kent niet dat de 'éminence gri
se' nu voorgoed van het toneel
zal verdwijnen. Zoals een
staatsman die zijn sporen heeft
verdiend naar de Eerste Kamer
verhuist, zo wordt Querido nu
raadsadviseur van het ministe
rie van Onderwijs en Weten
schappen. Misschien dat hij op
een goede dag nog een glansrol
kan vervullen bij de beleids
vorming van de Academische
Ziekenhuizen.
Een verhaal over een hooggeleer
de vos, zijn leermeesters en het
wetenschappelijk onderzoek.
Én over de kansen van jonge
medici.
We doen even alsof we in een
wachtkamer zitten. Het weer
komt ter sprake. Querido ver
telt het liefst in een land te ver
toeven met bergen en een
zacht klimaat. Toch denkt hij
niet aan verhuizen, want hij wil
zijn familie en vrienden in de
buurt hebben. "Ja...en als daar
aan niet kan worden voldaan,
dan houdt alles op. Gelukkig
voor mij wegen Oegstgeest en
de aardige winkeliers v^j de
Kempenaarstraat op tegen de
Hollandse wind en guurheid".
Het vorige maand uitgelekte ver
trouwelijke werkdocument
van de Raad van Advies voor
Wetenschapsbeleid (RAWB)
heeft Querido enigszins ver
rast. De medische faculteit van
Rotterdam bleek daarin met
hun wetenschappelijke onder
zoek zeer goed naar voren te
komen; zelfs beter dan Leiden.
Volgens kenners kan dit suc
ces gedeeltelijk op het conto
van Querido worden geschre
ven. In 1966 verliet hij Leiden
voor vijfjaar om als eerste de
caan de nieuw gestichte medi
sche faculteit in Rotterdam te
helpen opbouwen.
Querido zegt daarover: "De oude
professor Snapper die inder
tijd naar de Verenigde Staten
is gegaan zei altijd: in de facul
teiten zie je 'cycli'. Dan weer
komt de één, dan weer komt de
ander bovendrijven. En een
jonge faculteit presteert vaak
meer, omdat déér het verse
bloed zit".
Eigen kring
"Een ander voordeel is geweest",
vertelt Querido, "dat de Wet
Universitaire Bestuurshervor-
ming (WUB) nog niet was inge
voerd. De samenstelling van
het overgrote deel van het per
soneel bij de Rotterdamse fa
culteit is nog voor de WUB tot
stand gekomen".
door
Saskia Stoelinga
Hij benadrukt dit omdat hij
vindt dat het ingewikkelde be
noemingsproces na de invoe
ring van de WUB een slechte
invloed heeft gehad. "Omdat
alles zo gecompliceerd is ge
worden - vakgroepen zijn er nu
nauw bij betrokken - is er een
grotere neiging ontstaan om
mensen uit eigen kring te be
noemen. Als je vroeger het ge
luk had tot een goede faculteit
te behoren dan werd er voor el
ke vacature een commissie sa
mengesteld, die een voorstel
uitwerkte en in het hele land
uitkeek naar bekwame men
sen voor de functie. Tegen
woordig is men beducht voor
een ambiteuze buitenstaander,
die misschien wel niet in de
groep past".
Querido lijkt een druk bezet
man. Tijd voor een interview is
er nauwelijks. Als we een af
spraak maken, somt hij even
op wat hem nog allemaal te
doen en te wachten staat in
verband met zijn afscheid. Hij
waarschuwt de verslaggever
zich goed voor te bereiden. "Ik
heb geen tijd om een hele mid
dag uit te leggen waar ik alle
maal mee bezig ben", zegt hij,
als we het eens zijn geworden
over datum en tijd.
Op het moment suprème laat hij
de verslaggever via zijn secre
taresse weten dat er zich een
"calamiteit" heeft voorgedaan,
dat de afspraak niet kan door
gaan. Een week later veront
schuldigt hij zich. De professor
heeft 's nachts een insluiper op
bezoek gehad.
Bij de nieuwe afspraak is Queri
do inmiddels verdreven uit
zijn grote kamer op de derde
etage van gebouw 5 van het
Academisch Ziekenhuis Lei
den. Hij heeft nu een klein ka
mertje toebedeeld gekregen,
slechts vijf meter van zijn oude
vertrek. Het staat er volgepakt
met boeken en paperassen.
Materiaal dat hij in de loop van
de tijd zeker nog nodig zal heb
ben, zo verzekert hij.
Voor Querido begon zijn medi
sche carrière direct na zijn kan
didaatsexamen. Op advies van
zijn leermeester Jansen, de
man die in 1926 het vitamine
BI had geïsoleerd en in kristal-
lijne vorm had verkregen, deed
de 20-jarige student mee aan
een prijsvraag die de Universi
teit van Amsterdam had uitge
schreven. Voor zyn onderzoek
:':Wr
■////Ml*
v- JjjSffe.
m
V.
Prof dr. A. Querido: Echte leermeesters, die hun leerlingen koesteren en begeleiden, zijn er haast niet
meer. Het is nu een beroep geworden".
(Foto Holvast)
over de kalk- en fosfaatstofwis
seling, waarop hij later is ge
promoveerd, kreeg hij de aan
de prijsvraag verbonden gou
den medaille uitgereikt.
Parijs
Enkele jaren later - na zijn docto
raal en semi-artsexamen te
hebben behaald - werd hem
een beurs aangeboden door de
'Netherlands-America Foun
dation Fellowship': hij mocht
zes maanden gaan studeren
aan de beroemde Johns Hop
kins Universiteit in Baltimore.
Op eigen initiatief reisde hij
daarna nog zes weken met de
bus door Amerika en bezocht
laboratoria.
Terug in Amsterdam voltooide
hij zijn studie. Vervolgens wer
den hem twee assistentschap
pen aangeboden. Hij koos voor
farmacologie bij prof. S.E. de
Jongh in Leiden. Toen hij an
derhalf jaar later kon kiezen
tussen een bevordering in Lei
den en een fellowship in het
Instituut Pasteur te Parijs,
vroeg hij een dag bedenktijd.
Hij ging naar Parijs en viel in
handen van André Lwoff, de
man die in de microbiologie
beroemd is geworden door zijn
werk over genetica, bacteriofa-
gen en lysogenie, het inbou
wen van virusdeeltjes in bacte-
rieën.
Onrustig op zijn stoel heen en
weer schuivend vértelt de pro
fessor: "Lwoff is werkelijk een
grandioos leermeester ge
weest. Hij was 36 jaar en heeft
me van alles geleerd De eerste
drie maanden moest hij naast
hem aan de werktafel staan.
Hij zei: Kijk precies wat ik doe
en vraag alles wat je niet be
grijpt".
Querido denkt niet dat pas afge
studeerde medici deze kansen
nog krijgen. "Nee, de opleidin
gen zijn daarvoor veel te veel
geschematiseerd, pionieren,
zoals ik heb gedaan is er niet
meer bij. Jonge mensen wor
den in een keurslijf gestopt.
Nederland is niet bewust inge
steld op het ontwikkelen van
wetenschappelijk onderzoek".
Romantisch
"Ir» mijn tijd, toen ik met bio-me-
disch onderzoek in aanraking
kwam, was er naar schatting
slechts een twintigste deel van
het huidige aantal onderzoe
kers bij betrokken. Het was
een romantische periode, het
terrein was te overzien, en ie
dereen kende elkaar. We geno
ten enkele malen per jaar van
voordrachten, wanneer één der
groten, bij voorbeeld Szent-
Györgi, Warburg of Peters, ons
bezochten en alles over hun
wetenschappelijk onderzoek
vertelden. Met je leermeesters
had je over al die zaken een in
nig contact.
Veel studenten van tegenwoor
dig zullen daar nu vreemd te
genaan kijken. Het is ook haast
ondoenlijk om voor al die toe
komstige medici een leermees
ter te vinden. Het is allemaal te
massaal geworden. Maar daar
over staks meer. Je kunt rustig
stellen: echte leermeesters, die
hun leerlingen koesteren en
bereid zijn ze te begeleiden,
zijn er haast niet meer. Het is
nu een beroep geworden. Luis
ter goed er zijn natuurlijk uit
zonderingen...".
Alleen voor de opinievorming
van de verslaggever noemt hij
namen en vertelt een boeiend
verhaal over zijn eigen optre
den als leermeester. Querido
heeft veel internisten opgeleid
en meer dan dertig promotie
onderzoeken begeleid.
De oorlogsjaren zijn niet 2
aan Querido voorbij gegaan.
Na het moment dat men werd
gedwongen niet-jood verkla
ringen af te geven, werkte hij
als assistent op de tubercolose-
afdeling van het Nederlands
Israëlitisch Ziekenhuis. Zo
lang dat in die jaren nog moge
lijk was. Aan het eind van het
gesprek zal hij op de oorlog te
rugkomen door het laatste
boek "De Aanslag" van Harry
Mulisch ter sprake te brengen.
Volgens hem een heel knap en
zuiver geschreven werk.
Schildklier
Na de oorlog is Querido in 1948
begonnen met onderzoek op
het gebied van de schildklier
ziekten. Hij nam niet alleen
medici in zijn team op, maar
ook biochemici en zelfs een na
tuurkundige. In 1962 toog hij
naar het centrale bergland van
Nieuw Guinea om onderzoek
te doen naar een bepaalde
schildklierziekte. Er kwam
daar veel krop voor
(schildklierzwelling door jo-
diumgebrek) gecombineerd
met verlammingsverschijnse
len en gehoorstoornissen. De
omstandigheden waaronder
dit onderzoek moest worden
en zeer primitief.
Querido: "Al deze ervaringen
hebben mij geleerd na te den
ken over de wijze waarop de
gezondheidszorg kan worden
georganiseerd. We hebben hier
niemand die erop toeziet hoe
slecht of goed iemand is. Er is
niemand die waarschuwt dat
men met het onderzoek op de
verkeerde weg is. In Neder
land ontbreekt een onafhanke
lijke instantie die de overheid
adviseert en die via een contro
lerende taak mede verantwoor
delijk is voor het resultaat van
de opleiding tot basisarts.
Maar ja, aan bëwuste 'policy'
heeft men in dit land nog wei
nig gedaan; wat ze er hier op
nahouden is een beleid met
vroege vaste benoemingen, die
tot vergrijzing leiden."
"In Amerika gaat het er heel an
ders aan toe. Ik denk hierbij
aan 'Research Councils' die
toezicht houden èn een beleid
uitstippelen. Ook veelbeloven
de jonge medici worden op alle
mogelijke manieren onder
steund en gestimuleerd. Men
deelt predikaten uit: 'investi
gator jr.' of 'investigator sr' en
men probeert tot vernieuwing
van bepaalde onderzoeksge
bied te komen".
Kappen in het woud van de ge
zondheidszorg kan volgens
Querido alleen als er een dui
delijk beleid is. "Afslanking en
taakverdeling kunnen pas
goed worden geraliseerd als de
overheid een basisvisie ont
wikkelt over de samenwerking
van de gezondheidszorg en het
medisch onderwijs. Zo'n visie
ontbreekt op dit moment. Oh,
nee, er is beslist niet te weinig
geld. Alleen het beschikbare
geld moet anders worden ge
bruikt".
Ziekte
"Je moet niet vergeten dat de
taak van de universiteit vroe
ger heel eenvoudig was; men
leidde op voor drs. Tegenwoor
dig heeft men te maken met
veel gespecialiseerder onder
wijs. Op het niveau van de me
dische faculteit kan van een fa
culteitsbestuur of van een fa
culteitsraad niet worden ver
wacht dat dezelfde mensen be
leid kunnen voeren in het stu-
dentenonderwijs, in gestructu
reerde opleidingen van specia
listen, in wetenschappelijk on
derzoek en in de nacholing.
Eenheid van tijd en plaats is
een feit, maar regisseurs en ac
teurs dienen te wisselen".
"Kijk", en weer volgt er uiteen
zetting: "Een Academisch Zie
kenhuis vërleent zijn diensten
aan een klein percentage pa
tiënten, voortkomend uit een
regio van ongeveer twee mil
joen inwoners. Voor die dien
sten moeten er natuurlijk be
kwame mensen aanwezig zijn.
Een Academisch Ziekenhuis
heeft 20.000 opnames, meer
dan 30 specialismen en een po-
libezoek van twee- tot driehon
derdduizend man. Om de pa
tiëntenzorg te waarborgen - en
dat is toch de taak van het AZL
- zijn vermoedelijk 200 specia
listen 'in full-time-dienstver-
band' nodig. Daarnaast moe
ten er nog eens 150 tot 200 as
sistenten in opleiding zijn. Die
getallen hebben alleen betrek
king op de werkbelasting van
het ziekenhuis. Echter, wat is
het geval? Het grootste deel
van de mensen dat aan patiën
tenzorg doet, wordt betaald
door de universiteit. Dus als je
het ziekenhuis zou loskoppe
len van de medische faculteit,
zou het ziekenhuis niet meer
kunnen functioneren. Dat is
waar ons probleem ligt en in
wezen alles om draait. Er blijft
daardoor te weinig tijd over
voor onderwijs en onderzoek".
Met alle risico's van dien, stelt de
verslaggever nu toch maar de
vraag welke vernieuwingen de
professor in de gezondheids
zorg het meest bewondert? Er
volgt voor dit gesprek een on
gewoon lange stilte. "Ja ik be
grijp het", zegt Querido als. de
verslaggever de vraag probeert
te verduidelijken. "Maar.... u
moet ook vragen hoe het in de
geneeskunde staat. Voor de
structuur van de gezondheids
zorg in Nederland heb ik geen
bewondering. Die loopt min
stens tien tot vijftien jaar ach
ter bij de Angelsaksische en
Scandinavische landen. En dat
komt omdat de reorganisatie
maar uitblijft".
LEIDEN - Twee kastanjes die stonden aan de Korevaarstraat bij het Sanderscomplex hebben gisteren het veld
moeten ruimen. Met een grote kraanwagen werden de twee afgevoerd: voor de ene werd een plaatsje gevonden
op de Steenstraat, de ander staat nu op de Witte Singel, in het verlengde 1 J~
1 de Kaiserstraat.
LEIDEN - Voor jonge werkloze
mensen die geen oplossing kun
nen vinden voor hun problemen,
begint het maatschappelijk werk
in Leiden een groepsproject. Be
doeling is dat jongeren van 16 tot
ongeveer 25 jaar als groep weke
lijks bij elkaar komen. Redenen
voor jongeren om aan de praat
groep mee te doen kunnen zijn
het ontbreken van toekomstper
spectief, gebrek aan zelfvertrou
wen, eenzaamheid of moeilijkhe
den bij het solliciteren. De praat
groep, een uitvloeisel van de no
ta Zicht op Werk, kan over een
kleine maand beginnen.
Het project is in handen van de af
deling maatschappelijk werk
van de sociale dienst en het bu
reau voor maatschappelijk werk.
Marjan Hoes en Nico van Rijn
van de GSD gaan de praatgroep
leiden: "Wij kunnen de werk
loosheid natuurlijk niet oplos
sen, maar wel proberen om men
sen meer inzicht te geven in hun
eigen mogelijkheden. Mensen
worden extra kwetsbaar door
werkloosheid. Ze kunnen zich
onnuttig gaan voelen, hebben
geen contact meer met collega's
en gaan er financieel op achter
uit. Bovendien hebben ze alle
tijd om in te zitten over bestaan
de problemen'.
Bij de praatgroep kunnen mini
maal zes, maximaal dertien men
sen terecht. Daarnaast kan ieder
een. jong of oud, natuurlijk altijd
op de spreekuren van het maat
schappelijk werk komen om in
dividueel geholpen te worden.
"Maar juist voor jongeren kan
een praatgroep belangrijk zijn.
Zij hebben eerder het idee dat ze
Discussie
Het comité Leiden tegen fascisme
organiseert morgenavond een
discussie-avond waarop Harry
v.d. Bergh (PvdA-kamerlid)
zal spreken over de vraag 'Be
strijding van fascisme... maar
welk fascisme?'. Aanvang is
acht uur, plaats Breehuys-
(Breestraat 19).
Bingo (1)
Showband Con Fuoco houdt vrij
dagavond een bingo-avond.
Dat gebeurt aan de Roosevelt-
straat 8, aanvang acht uur.
Bingo (2)
Ook de majorettevereniging The
Little Stars houdt vrijdag een
bingo. Ook hier is de aanvang
acht uur, plaats van handeling
de aula van de openbare school
aan het Valkenpad.
Foto's
In het open café van het Leids
Vrijetijdscentrum Breestraat
66) worden zaterdagmiddag
foto's gemaakt.- Ze worden al
leen op verzoek gemaakt en
zijn direct klaar. Het café is
van twee tot vijf uur open.
Nasmak
Ook in het LVC is vrijdagavond
een optreden van de Brabantse
groep Nasmak. Op de laatst
uitgekomen elpee van Nasmak
ligt de nadruk op percussie en
zijn Oosterse invloeden merk
baar. De zaal gaat om negen
uur open.
New Holland.
Een dag later treedt in hetzelfde
LVC de Amsterdamse groep
New Holland op. "De muziek
heeft een sterk emotionele in
slag die in gevarieerde compo
sities tot uitdrukking komt",
weet het LVC over deze groep te
melden. Ook zaterdag gaat de
zaal om negen uur open.
de enige zijn die in een rot situa
tie zitten, dat zijzelf schuldig zijn
aan die situatie. Wanneer ze dan
praten met mensen die hetzelfde
doormaken, kunnen er ideeën
worden uitgewisseld en is er
kans op meer begrip".
De praatgroep zelf zal uitmaken
welke onderwerpen aangesne
den zullen worden. Te denken
valt bijvoorbeeld aan het naspe
len van een sollicitatiegesprek,
waardoor mensen meer inzicht
krijgen in de manier waarop ze
doorgaans te werk gaan. "Al
moet je het project zeker niet
zien als een sollicitatie-training.
Het is meer de bedoeling de apa
thie van sommige mensen te
doorbreken. Want sommigen
hebben al zo vaak hun kop gesto
ten, dat ze denken dat niets ze
meer kan lukken. Nieuwe con
tacten en nieuwe inzichten in de
eigen mogelijkheden kunnen het
isolement weer doorbreken".
Het project Werkloosheid en Maat
schappelijk Werk, dat tien tot
vijftien bijeenkomsten zal heb
ben, kan nog deelnemers gebrui
ken. Geïnteresseerden kunnen
contact opnemen met de afde
ling maatschappelijk werk van
de GSD, Marjan Hoes of Nico
van Rijn. Maandag of donderdag
tussen negen en half elf, telefoon
766600, toestel 12 of 15. Nu is de
afdeling nog gevestigd aan de
Apollolaan, binnen niet al te lan
ge tijd wordt er verhuisd naar de
Breestraat.
LEIDEN - De afdeling Leiden van
Amnesty International organi
seert de komende maand een
aantal manifestaties. Deze wor
den gehouden in verband met de
landelijke politieke-moordenma-
nifestatie van deze mensenrech-
tenvereniging.
Nog niet zeker is of een fietstocht
naar Brussel, waar een ambassa
de van Guatemala is gevestigd,
wordt georganiseerd. Als er ge
noeg belangstelling voor is zou
deze tocht eind juni worden ge
houden met als doel een petitie
aan te bieden op de ambassade
in Brussel.
Een en ander valt praktisch samen
met een nieuwe publikatie van
Amnesty. Onder de titel 'Om niet
te zwijgen' verscheen dit boek
over politieke moorden door
overheden.
De Leidse evenementen zullen ge
heel in het teken van het Midde-
namerikaanse land Guatemala
staan. Op 19 mei zal er een stille
tocht voor Guatemala worden
gehouden. Deze begint en ein
digt op het Stadhuisplein. Ver
der staan schrijfavonden voor
politieke gevangenen in Guate
mala op het programma. In de bi
bliotheek is een tentoonstelling
aan Guatemala gewijd en tevens
wordt daar een diaserie ver
toond.
