c
D—
'Ze roepen hier
al snel: doe jij
nou maar gewoon
Anekdotes rond de J.B. Broeksz-prijzen
TV-rubriek
Humanisten: meer zendtijd
H hammondorgelshow
muziek sicking
ZATERDAG 23 APRIL 1983
Radio - tv - kunst
Achter het spreekgestoelte, met en de eerste voorzitter van de vnnr televi.ieorooram. Stichting Nederlandse School- moeiteloos functionerend
Achter het spreekgestoelte, met
hun gezicht naar de belangstel
lenden in de zaal van het VA-
RA-gebouw toe, hingen de
kunstwerken van acht ver
schillend geaarde kunstenaars
waaruit de winnaars van de J.
B. Broeksz-prijzen een keus
mochten maken. Die combina
tie: Broeksz, VARA-gebouw,
kunstwerken herinnerde me
aan een van de mooiste en aar
digste anekdotes die ik ken.
Er was, nu al weer jaren geleden,
een tentoonstelling in het VA
RA-gebouw aan de Heuvellaan
in Hilversum een verkoopten
toonstelling. Geheel in de
geest trouwens van Jan
Broeksz, die de luisteraars, en
later de kijkers, altijd iets heeft
willen méégeven. En dat „iets"
was dan cultuur en kennis. Be
halve omroepsecretaris van de
VARA was hij onder meer lid
van de Eerste Kamer, lid van
de gemeenteraad van Hilver
sum, lid van de culturele com
missie van de PvdA, bestuurs
lid van het Holland Festival en
van de Nederlandse Orkest
stichting Het Concertgebouw.
i de eerste voorzitter
Federatie van Omroepvereni
gingen. Hij was ook de initia
tiefnemer van de befaamde
Vrije Matinees op zaterdag in
het Concertgebouw.
Plakkertje
Welnu, een aantal van de schilde
rijen op die verkooptentoon
stelling waren verkocht, zodat
men zo'n blij rood rond plak
kertje naast het schilderij had
kunnen opplakken, wat het in
ternationale sein voor VER
KOCHT! is. Jan Broeksz, zo
wil de legende, betrad zijn VA
RA-gebouw, zag een paar van
die rode plakkertjes op zijn
VARA-gebouw, trok die los en
plakte ze op de betreffende
schilderijen zelf, want hij vond
het zonde van zijn VARA-ge
bouw, dat immers met de dub
beltjes en de kwartjes van de
leden bijeen gespaard was!
De VARA besloot ter nagedach
tenis van Jan Broeksz de J. B.
Broeksz-prijs in te stellen, één
voor een radioprogramma en
één voor en televisieprogram
ma. Elk jaar uit te reiken. De
programma's moesten een hu
maniserende invloed hebben
(ik vat de criteria gemakshalve
even samen, omdat de jury be
staande uit de dames N. Baren-
dregt en M. van Stiphout, en de
heren J. W. Rengelink (voorzit
ter), J. F. Glastra van Loon en
N. Scheepmaker dat tenslotte
ook maar hebben gedaan om
een bruikbaar handvat te heb
ben) en moesten door de om
roepverenigingen zelf worden
ingezonden: hoogstens drie
programma's per medium per
omroep.
Gezond gedrag
De jury bekeek in totaal 19 tele
visieprogramma's met een ge
zamenlijke lengte van 16 uur
en 20 minuten (ingezonden
door 9 zendgemachtigden) en
beluisterde 20 radioprogram
ma's met een totale lengte van
15 uur en 30 minuten. De
Broeksz-prijs 1983 voor radio
ging deze eerste keer naar de
Stichting Nederlandse School
radio voor les 2 van de serie
„Gezond gedrag". Een geluk
kige bijkomstigheid van deze
prijstoekenning was, dat Jan
Broeksz sedert de opneming
bestuurslid van de Stichting
Nederlandse Schoolradio is ge
weest: maar dat was geen op
zet, minstens een van de jury
leden kwam dit pas vijf minu
ten geleden te weten dankzij
de Radio- en televisie-encyclo
pedie van J. J. L. van Zuylen
uit 1956.
H. Emmering en K v.d. Graaf
verzorgden de presentatie van
dit programma, Kor Al had de
produktie en eindredactie. Dit
programma behandelde „op
aantrekkelijke, eenvoudige,
boeiende wijze" (en ik zou daar
ook nog „humoristische" aan
toe willen voegen) de gezond
heidsproblemen in vreemde
landen, in het bijzonder Tur
kije. Wist u trouwens dat de
Stichting Nederlandse School
radio sinds iaar en dag een
moeiteloos functionerend sa
menwerkingsverband is tus
sen de AVRO en de VARA, in
wier zendtijd en op wier kos
ten de schoolradio wordt uitge
zonden en gemaakt? Ik hoorde
dat bij de uitreiking voor het
eerst, blijkbaar nooit goed op
gelet in de klas...
De Broekszprijs voor televisie
ging dit jaar naar „Relaties",
uitgezonden door de NOS, ge
regisseerd door Vincent Mon
nikendam, met medewerking
van Mark de Blok (camera),
Marina Bodbijl en Paul Gib-
bing (geluid) en Hans Visser
(montage). Vincent Monniken
dam heeft, alvorens te gaan
filmen, een half jaartje in een
achterkamertje in de Haagse
Molenwijk gebivakkeerd, waar
een smeltkroes van volkeren te
zamen woont. Meestal ging hij
alleen in de weekeinden even
naar huis. Een Spartaanse
aanpak dus, maar wel een
werkzame aanpak, want nu
kon hij na een half jaar vanuit
een vertrouwenspositie gaan
door
Nico Scheepmaker
Tamtam
Vincent Monnikendam vertelde
me na de prijsuitreiking nog
een schrijnende maar daarom
niet minder ware anekdote
over de leefomstandigheden in
zo'n Molenwijk, en de manier
waarop daar door de autoritei
ten (soms?) op wordt gerea
geerd. De wc-pot van een van
de huurders was kapot. Hij
ging naar de gemeenteinstan
tie (de gemeente is de huur
baas) en vroeg om vervanging
van de wc-pot. De ambtenaar
haalde het dossier van het be
treffende Jiuis te voorschijn,
bestudeerde het, en zei toen:
„Ach, dat is nou jammer. Die
wc-pot is 28 jaar geleden ge
plaatst, en er staat 30 jaar voor
een wc-pot. We kunnen u nu
dus nog niet helpen!".
Het is te hopen dat het bekroon
de programma (evenals het
KRO-programma „Een beetje
normale jeugd" dat een eervol
le vermelding kreeg) nog eens
met enige tamtam wordt uitge
zonden. Eigenlijk zou de VA
RA dat als huldebetoon aan
wijlen Jan Broeksz in haar ei
gen zendtijd moeten doen,
vind ik. Als je groots en mee
slepend prijzen wilt uitdelen,
moet je ook groots en meesle
pend programmeren!
De befaamde Britse komiek Tommy Cooper staat te boek
als een artiest die uiterst selectief is in het verschijnen
in andermans televisie-shows. Toen hem het verzoek
bereikte zijn opwachting te komen maken in de Willem
Ruis Lotto Show, honoreerde hij dat dan ook in eerste
instantie met een onverbloemd 'neen'.
Maar toen hij Willem Ruis op video had zien dromen
over Marilyn Monroe, ging Cooper onverwijld over
stag. Aan de wijze waarop Ruis en de zijnen die droom
maandelijks in beeld plegen te brengen, is het vaak te
danken geweest dat topsterren met plezier naar ons
land afreisten.
Technische hoogstandjes typeren de werkwijze van het
team dat de Willem Ruis Show maakt. Een gesprek met
de man die de show uitdraagt: "Men roept hier al snel:
doe jij nou maar gewoon. Maar als je wat meer niveau
wilt krijgen, dan moet je naast de grote sterren over
eind kunnen blijven".
door
Dick Versteeg
Willem. Ruis: "Die koppels sterven van de zenuwen"
UTRECHT - Het Humanistisch
Verbond wil verdubbeling van
zendtijd op radio en televisie.
Het verbond vraagt daarom in
een brief aan minister Brink
man van WVC.
Volgens het HV bestaat 20 a 25 pro
cent van de Nederlandse bevol
king uit humanisten, maar van
de totale zendtijd die aan levens
beschouwelijke en godsdiensti
ge zendgemachtigden is toege
wezen, heeft het HV slechts de
Het verzoek om uitbreiding van
zendtijd is daarom zo dringend,
omdat het Humanistisch Ver
bond voor een groeiend deel van
de bevolking in deze tijd van toe
nemende maatschappelijke pro
blemen en van dreigende geeste
lijke crises een noodzakelijke
functie als oriëntatiepunt ver
vult, aldus het HV.
ADVERTENTIE
van 10.00-17.00 uur
In het zomerfiliaal van muziek Sicking
Q. v. Uffordstraat 10a, Noordwijk a/Z.
Elke zondag een ander orgelmerk
De meeste amusementsproducties
die rechtstreeks op televisie wor
den uitgezonden, zijn technisch
betrekkelijk eenvoudig van op
zet. Al te ingewikkelde toeren
worden zoveel mogelijk verme
den om het risico van het mis
gaan tot een minimum te beper
ken. Een uitzondering is de Wil
lem Ruis Lotto Show. Elke
maand anderhalf uur lang live
televisie, die in vrijwel niets ver
schilt van eerder opgenomen
shows uit datzelfde genre.
Vergelijkbare producties zoals de
Showbizzquiz en de Ted Show
worden op beeldband vastge
legd, zodat de opnamen op elk
gewenst moment kunnen wor
den stopgezet. In die pauzes kan
men nieuwe decors opbouwen,
de belichting aanpassen en ver
kleedpartijen zonder al teveel
neurotische bijverschijnselen
uitvoeren.
Uiteindelijk worden die afzonder
lijke opnamen vloeiend aan el
kaar gemonteerd zodat de kijker
een keurig doorlopend product
krijgt voorgeschoteld. Bij de Wil
lem Ruis Show moet datzelfde
resultaat worden bereikt tijdens
een rechtstreekse uitzending.
Dat vergt nogal wat energie van
de mensen die maandelijks aan
die show werken. Vooral ook
omdat er doorgaans de meest in
gewikkelde toeren overhoop
worden gehaald.
- Gebeurt dat bewust om zich van
andere shows te onderscheiden?
Willem Ruis: „Het is zo gegroeid.
In het begin was het toch alle
maal iets eenvoudiger maar ik
merkte al gauw dat ondanks die
beperkingen bij live-televisie zo
veel leuke dingen mogelijk zijn.
De show is ook technisch ingewik
kelder geworden toen de opzet
begon te veranderen. De deelne
mers zijn op dit moment veel
minder belangrijk dan in die be
ginfase. In veel shows zijn de
deelnemers de sterren. Bij ons is
dat veel minder sterk het geval.
De kandidaten worden heel aar
dig behandeld, ze mogen een gok
wagen en gaan daarna weer ge
woon naar de zaal terug. Ze ver
vullen bij ons geen heldenrollen.
Dat is een bewuste lijn. Ik vind
dat de professionele sterren het
amusement moeten leveren".
„Ik denk dat je die kandidaten een
veel groter plezier doet, door hen
niet te laten ronddollen in een
compleet circus. Ik heb, echt veel
bewondering voor collega's zoals
een Ted de Braak en een Ron
Brandsteder, maar ze hebben al
lebei een onderdeel dat ik niet
aan kan zien. Als die kandidaten
moeten gaan zingen. Dan denk
ik: hoe kun je dat die mensen
aandoen? Ik vind het echt ver
schrikkelijk als ik iemand vals
hoor zingen. Ik vind dat ook zo
jammer voor die mensen, want
ze staan tenslotte voor een mil
joenenpubliek af te gaan".
Brein
- Jouw inbreng bij de voorberei
ding is opvallend groot. Je be
moeit je met praktisch ieder de
tail. Je doet dingen die in veel an
dere shows puur tot de taak van
de producer en de regisseur beho
ren.
„Dat komt omdat het in oorsprong
allemaal uit mijn brein komt. De
basis-ideeën worden door mij
aangedragen. Dat klinkt mis
schien heel arrogant, maar het
uiteindelijke resultaat is toch
steeds het werk van een team. Ie
dereen komt met aanvullingen
en bijna altijd levert dat nieuwe
elementen voor de show op. Ik
volg inderdaad elk detail. Ik kijk
ook tijdens de repetities voortdu
rend naar de monitor. Ik wil pre
cies weten hoe het er uit gaat
zien. Niet omdat ik anderen niet
vertrouw, maar omdat ik al die
beelden min of meer al in mijn
geest heb gezien.
Het is puur teamwerk. Ook de
NOS-ploeg die dit programma
doet, ziet het elke maand weer
als een waanzinnige uitdaging
om deze toch technisch ingewik
kelde show tot een goed eind te
brengen. Het klinkt misschien
een beetje pathetisch, maar het is
echt elke keer weer een feest om
aan deze show te werken".
Wegdromen mag nog wel tijdens de generale repetitie i
uitzending mag de concentratie geen moment verslappen.
- Sinds de overstap van de KRO
naar de VARA ben je in betrekke
lijk korte tijd stukken veelzijdi-
ger geworden. Je bent gaan acte
ren, zingen, dansen.
„Ik denk dat al die dingen er onbe
wust altijd al ingezeten hebben,
maar dat het bij de KRO nooit z'n
kansen heeft kunnen krijgen.
Dat heeft niets met de KRO te
maken, maar wel met de soort
kwis die ik daar deed. Vergele
ken met wat ik nu doe, was het
veel statischer".
„Ik wil alles kunnen tot het tegen
deel is bewezen. Ik heb dat al van
jongs af aan. Ik vind het leuk om
mezelf een uitdaging te stellen.
Zoals de manier waarop je als
presentator met wereldsterren
omgaat. Dan blijkt ook of het er
in zit. Neem de show waarin Tina
Turner te gast was. Het is natuur
lijk niet zomaar wat om samen
met een dergelijke grote arties
iets te doen. Als je het als presen
tator slecht zou doen, dan zegt
een ster van dat formaat: ik wil
niet samen met die man voor de
camera's staan. Aan de manier
waarop grote sterren erop reage
ren, kun je afmeten of je op hun
niveau mee kunt.
Die drang heb ik altijd al gehad.
Maar het gebeurt ook vanuit een
noodzaak. Ik denk dat het televi
siepubliek steeds meer behoefte
gaat krijgen aan veelzijdiger
werk. Het is dus ook een pure
noodzaak om die kant op te gaan.
En ik denk dat een aantal colle
ga's van mij dat precies zo voe
len. Kijk maar naar een Ron
Brandsteder, die steeds meer zelf
gaat doen in z'n show. Ted de
Braak doet het al jaren".
Nerveus
- Die eerste minuten van zo'n recht
streekse show, lijken mij nogal
lastig om door te komen.
„De moeilijkste momenten begin
nen voor mij als de eerfcte deelne
mers opkomen. De mensen thuis
willen graag leuke deelnemers
zien. Als die kandidaten dus in
trovert zijn, of verschrikkelijk
nerveus, dan zijn die eerste mo
menten inderdaad erg moeilijk.
Daarom hebben we over 't alge
meen meteen een rustpunt voor
die eerste deelnemers inge
bouwd. 't Is bijna altijd hetzelf
de: die eerste twee koppels zitten
te sterven van de zenuwen. Want
vergis je niet, het is echt heel
wat. Er wordt een balletje met
een nummer getrokken en je
kunt dan niet meer terug. De
mensen in de zaal zijn eerst erg
blij dat ze zo'n balletje hebben.
Maar als het puntje bij paaltje
komt zouden ze het liefst toch
maar lekker veilig in die zaal blij
ven zitten".
- Hoe is het in die fase met jezelf?
„Voor mijzelf is de spanning dan al
verdwenen. Ik ga meestal flui
tend op, sta meestal achter de
schermen nog een paar geintjes
te maken. Mijn grootste span
ning ligt een half uur voor de uit
zending, als ik nog niet aange
kleed ben en het microfoonzen
dertje nog niet in m'n jasje zit.
Als dat allemaal nog niet in orde
is, word ik mateloos nerveus. Ie
dereen houdt daar ook rekening
mee. Als ik eenmaal in het pak
sta, geluid bij me heb en de brief
jes met vragen in 'n zakken zit
ten, dan zijn die spanningen ver
dwenen".
Zoenen
- Nu ben jij bepaald niet de rustig
ste.
„Dat klopt. Maar ik vind toch wel
dat het stukken minder is gewor
den. Ik geloof dat het nog steeds
zo over komt. Voor mijn gevoel
is het nu ook meer gekanaliseerd
springen, 't Zijn toch spanningen
die je op een bepaalde manier
uit. Bij mij uit zich dat dan in
veel bewegingen, zoals ook dat
zoenen, 't Valt maar weinig men
sen op, maar ik zoen toch veel
minder tijdens de show. 't Is nu
eerder andersom. De kandidaten
vliegen mij nu bijna aan. Er is
destijds veel gezeurd over dat
zoenen, maar geef jij een vrouw
een hand?".
- Zo'n show waarin van alles mis
gaat. Heb je daar na afloop de
pest over in?
i de Willem Ruis Show: tijdens de echte - directe -
(Foto GPD)
„Nee, daar zit ik absoluut niet mee.
't Is natuurlijk jammer als er iets
misloopt. Dat zijn nu eenmaal de
risico's van rechtstreekste tv.
Meteen na afloop heb ik een to
taalindruk. Ik denk niet aan de
tails. Als iets mislukt kan dat
juist heel amusant zijn voor het
publiek. Het roept dus in beide
gevallen reacties op, waardoor je
er uiteindelijk tevreden over
kunt zijn".
- Gemeten naar het aantal kijkers
en de waardering valt deze show
goed bij het grote publiek. Ook
collega's uit het tv-vak doen op
vallend lovend over jouw presta
ties. Die waardering is echter zel
den terug te vinden in de perskri
tieken. Doet dat pijn?
„Het stoort mij niet. Ik vind het zo
fijner dan andersom. Wat mij
weieens stoort is dat er zo ge
makkelijk over televisie-amuse
ment in het algemeen wordt ge
dacht. Veel mensen denken echt
dat we zo'n show even in enkele
dagen tijd in elkaar flanzen.
Ik vind het belangrijk dat je als tv-
maker niet uit het oog verliest
voor wie je werkt. Je maakt zo'n
programma voor die kijkers. Die
kritiek heeft naar mijn idee ook
veel te maken met die typische
Nederlandse eigenschap om laat
dunkend te spreken over „die tv-
spelletjes" Wij doen in onze
show vaak heel on-Hollands. Er
zitten veel Amerikaanse invloe
den in. Sommige mensen be
schouwen dat misschien als een
belediging, maar dat is natuur
lijk onzin. Ik ben honderd pro
cent Hollander, maar ik ben er
wel trots op dat we zo nu en dan
op een internationaal niveau
meekunnen. Het klinkt mis
schien wat opschepperig, maar
die buitenlandse grootheden die
in onze show optreden vinden
dat ook. De manager van Tina
Turner vond het echt het beste
wat-ie ooit in ons land op dit ge
bied op tv had gezien. Men roept
hier al snel: ach daar heb je hem
weer. Doe jij nou maar gewoon.
„Maar als je wat meer niveau wilt
krijgen, dan moetje naast de gro
te sterren overeind kunnen blij
ven. Dan moet je ervoor zorgen
dat je dingen samen kan doen
met een Caterina Valente, een
Gina Lollobrigida, een Tommy
Cooper. Die geven jou de kans
om in niveau omhoog te komen.
Ik wil niets ten nadele van mijn
Nederlandse collega's zeggen,
maar als je je alleen maar be
weegt naast de mindere goden,
dan ben je bezig die goden mee
omhoog te trekken in plaats van
jezelf. Die les heb ik geleerd.
Publiek
- Als je die show doet, denk je ook
I nooit specifiek aan die VARA-
kijkers, wie dat dan ook mogen
zijn?
„Mijn publiek is universeel. Je
kunt in dit geval dus zeker niet
spreken van typische VARA-kij-
kers. De VARA is de grootste
progressieve omroep, dus een
plaatsing van een show als de on
ze is ook altijd een strijd. Sommi
ge mensen bij de VARA vinden
ook dat dit absoluut niet kan.
Dat dit niet bij de VARA past. Ik
beschouw het niet tot mijn taak
my daarin al te zeer te gaan ver
diepen. Ik zou geen goeie show
meer kunnen maken".
- De shows van het laatste jaar zijn
ook nogal beïnvloed door jouw
prive-omstandigheden.
„Heel sterk. Als die problemen
rond mijn scheiding er niet wa
ren geweest, zou ik bepaalde on
derdelen nooit hebben gedaan.
Het zingen van heel gevoelige
liedjes, daar had ik nooit eerder
zo'n behoefte aan. Maar dit soort
gebeurtenissen in je leven grij
pen zo diep in, datje het niet bui
ten je werk kunt houden. Ik weet
ook niet of het door de kijkers is
opgepikt. Maar ik wilde het
kwijt, het ging met mij aan de
loop. Het kwam er ook op een an
dere manier uit. Vooral in „Vijf
tegen Vijf' ben ik op de wat cyni
sche toer gegaan. Zo van: „Zijn
jullie al tien jaar getrouwd? Goh,
wat een prestatie zeg!". Ik weet
niet of dat nu wel de juiste ma
nier was, maar op dat moment
voelde ik het zo".
- Je was ook duidelijk minder op
dreef.
„Heel duidelijk. Je weet hoe het
voelt als je niet echt blij bent. Om
het dan toch nog gezellig te hou
den, ga je moppen vertellen, te
gen beter weten in. Maar hoe je al
die dingen ook tracht te verber
gen, je ogen verraden dat het niet
goed met je gaat. Gelukkig gaat
het de laatste tijd weer stukken
beter. Bij de laatste show was het
weer ouderwets. Toen was de
lach weer echt".
- Denk je nooit eens aan Willem
Ruis in een andere 'rol? Je hebt
vaak interessante gasten in de
show. Ik kan mij voorstellen dat
je behoefte hebt wat langere ge
sprekken met die mensen te voe
ren.
„Die behoefte heb ik wel degelijk,
maar dan wel in een programma
waar veel showelementen zijn
verwerkt. Ik weet dat daar mijn
sterke kanten liggen. In Amerika
heb je op dat terrein de Johnny
Carson-shows. In die vorm kun
je dat in een klein land als Neder
land wel vergeten. Kijk maar
naar de bank bij Mies Bouwman.
De echte bekende en interessan
te mensen zijn hier dun gezaaid.
Daarom is het ook erg gemakke
lijk om kritiek op zo'n program
ma te hebben. Wat Mies elke
week gedaan heeft vind ik een
prestatie.
- In Hilversum gaat de mare dat
Willem Ruis met plannen rond
loopt zich ooit nog eens in Ameri
ka te laten bejubelen.
„Onzin. Er is echt geen moment in
mijn leven geweest, dat ik daar
aan gedacht heb. Heel even heb
ik wel buitenlandse ambitites ge
had, richting Duitse tv en rich
ting film, maar dat is allang weer
over. Ik heb aan de speelfilm
„Het Beest" een aanlokkelijke
aanbieding in Amerika overge
houden, maar door mijn prive-
omstandigheden heb ik daar nee
op gezegd. Bovendien zou ik ab
soluut niet weten waarom een
eenvoudige Hollandse boerenlul
naar Amerika zou moeten om het
daar te gaan maken. Er zijn al
leen al in Los Angeles 30.000
werkloze acteurs. En daar komt
dan nog bij dat ik daar ook echt
de kwaliteit voor mis. Een beetje
zelfkennis is bij dat soort zaken
heel belangrijk".
