'Als't éven kan."
Volksverzekering moet
lappendeken vervangen
Monsterverbond
van verzekeraars
Achtergrond
De eerste „vingeroefeningen" van
staatssecretaris Van der Reijden
V)
„Het meisje met het rode haar" van
Ben Verbong vond ik een hele goeie
en ook heel interessante film. „De
stilte rond Christine M." van Mar
leen Goris vond ik een heel interes
sante en ook wel goeie film. De re
censies van de Nederlandse filmcri
tici over beide films waren ver
deeld, en dat geldt ook voor de re
censies van de Britse filmcritici, nu
beide films kort achtereen de Lon-
dense bioscopen hebben bereikt.
Om een negatieve recensie over
Christine M. te citeren: Milton
Shulman schrijft in The Standard
van 17 februari 1983 dat het argu
ment van tjiannenhaat dat de drie
vrouwen in de film ertoe brengt die
arme Bram van der Vlugt te ver
moorden en ontmannen, ook een
rechtvaardiging zou zijn geweest
voor de nazi's om de joden te ver
moorden, voor Herodes om de kin
dertjes te laten doden en voor het
lynchen van negers, maar dat de
film ongetwijfeld zal worden toege
juicht door dezelfde vrouwen die
tegen de sjah marcheerden en in
ruil daarvoor de onderdrukkende
maatregelen van de ayatollahs te
gen de Iraanse vrouwen terugkre
gen...
Maar daar staat tegenover aai
Geoff Brown van The Times zijn re
censie besluit met de woorden dat
Marleen Gorris' carrière in de ga
ten gehouden dient te worden, ter
wijl Patrick Gibbs van de Daily
Telegraph zijn eerdere mening
over de film („de meest meedogen
loze feministenfilm die ik ooit
zag"), eerder versterkt dan ver
zwakt zag nu hij hem had terugge
zien: „Mijn bewondering voor de
zeer ingenieuze constructie die met
grote vakkundigheid is aangepakt.
„Hij vindt de film „uitstekend ge
schreven en uitstekend geacteerd
door een talentvolle groep acteurs,
die men onrecht zou aandoen door
er namen uit te lichten. Een verba
zingwekkend talentvolle eerste film
derhalve, en een sterke greep van
de nieuwe distributeur, Cinema of
V/omen". Me dunkt...
„Het meisje met het rode haar"
heeft in Amerika „niks gedaan",
zoals dat heet, in België evenmin,
in Duitsland en Noorwegen kreeg
de film weer veel meer bijval, maar
geen van de Oostbloklanden heeft
tot nu toe toegehapt, ondanks het
feit dat Hannie Schaft een commu
nistische verzetsstrijdster was en
zij wel op postzegels van de DDR is
afgebeeld. Vreemd? Of veelbeteke
nend?
In Nederland was de film een groot
succes (700.000 toeschouwers), en de
recensies van „The Girl with the
Red Hair" in de Engelse zondags
bladen van deze week zijn ook heel
hoopgevend. David Castell van The
Sunday Telegraph spreekt van
„een voortreffelijke eerste film van
Ben Verbong", vindt Renee Souten-
dijk „meeslepend", de regie „uitste
kend", maar de beste recensie komt
toch van David Hughes in The Sun
day Times:
„Zoals de zaken er nu voor staan",
begint hij,pullen maar zeer weini
gen van ons „The Girl with the Red
Hair" te zien krijgen. Maar als de
mensen wisten wat ze te zien kre
gen, zouden velen de film willen
zien".
De film heeft veel tegen, vervolgt
hij: „Hollands, ondertitels, artis
tiek, spelend in 1945, onbekende ac
teurs, ingetogen,' somber en
waarachtig. Toch is het geen art
house-film, maar een zo bescheiden
kunstwerk dat ik er zeker van ben
dat volle zalen zouden worden geë
motioneerd (en naar ik hoop ook
zullen worden geëmotioneerd) door
de tragedie van alledaagse he-
roiek, die met zoveel hart en zo eco
nomisch wordt verteld, en dat zij
ook geraakt zouden worden door
de schoonheid waarmee het thema
werd verwezenlijkt".
Vervolgens geeft David Hughes in
twee alinea's de inhoud van de film
weer, waarbij het opvalt dat alle
Nederlandse namen foutloos wor
den gespeld: zelfs Renee Soutendijk
met een ij met puntjes. Dat geldt
overigens ook voor de Sunday Tele
graph: Ben Verbong, Theun de
Vries, Peter Tuinman, Theo van de
SancLe (de cameraman, wiens op
merkelijke camerawerk wordt ge
prezen), Hannie Schaft, ze worden
allemaal feilloos gespeld.
David Hughes schrijft dat de film
zonder dialectische nadruk veel
dingen belichaamt die we van-
daag-de-dag moeten weten (en voe
len) met betrekking tot onze om
gang met de dood, de nog niet aan
geboorde extremen in onszelf, de fi
losofie van het individuele verzet
tegen regimes en zelfs tegen stand
punten die onverdraaglijk zijn. Al
die dingen, schrijft Hughes, weet
regisseur Ben Verbong duidelijk te
maken met een visuele magie die
volslagen nieuw is voor het oog.
Als in een droom die de realiteit
versterkt, selecteren zijn beelden de
essenties van kleur: een pluk rood
haar, een gifgroen strookje gras,
bloed - terwijl hij de rest van de
film in het sepia van de herinne
ring dompelt of hard aanzet in het
zwart en wit van een plotselinge
dood... Enzovoort enzovoort. David
Hughes besluit met de zin: „Try to
make sure is comes to your local" -
Probeer ervoor te zorgen dat de
film in uw plaatselijke bioscoop
komt! Hear, hear!, zou ik daaraan
willen toevoegen, oftewel: zo is het
maar net!
door
Kees Cornelisse
De gezondheidszorg in Nederland is erg goed, maar ook erg
duur. In vergelijking met andere landen staat ons land wat de
kosten betreft aan de wereldtop. Een belangrijke oorzaak ligt
in de ongebreidelde groei die de gezondheidszorg door de ja
ren been beeft doorgemaakt.
Of, zoals dr. L.J.M.C. le Blanc, directeur van de rijksbegroting,
het eens formuleerde: "Een mooi systeem, zeer dnur, zeer on
doelmatig en buitengewoon ongecontroleerd. Een produkt
van een voorbije periode. Een systeem dat werd opgezet, ge
zien een vertrouwenwekkende ervaring en in de verwachting
van voortgaande hoge economische groei. Het is het succes
verbaal van de Westerse verzorgingsstaten".
Kortom: het mes moet er in, de bestaande structuur van de ge
zondheidszorg moet op de helling. Het kabinet-Lubbers heeft
al een eerste aanzet gegeven: tot en met 1986 moeten de uitga
ven in de gezondheidszorg met zes miljard gulden omlaag;
daarna mogen de kosten niet meer groeien. Staatssecretaris
Van der Reijden (volksgezondheid) heeft aan dit plan een per
soonlijke ambitie toegevoegd. Hij wil een volksverzekering op
poten zetten, die de bestaande lappendeken van ziektekosten
verzekeringen moet gaan vervangen. Volgens de staatssecre
taris kan het allemaal beter en goedkoper.
Van der Reijden is overigens de eerste niet. De gedachte om de
bestaande ziektekostenverzekeringen aan te pakken, leefde al
bij de voormalige staatssecretaris van volksgezondheid
Hendriks (kabinet-Den Uyi 1973-'77), bij de Ziekenfondsraad
en bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid,
die vorig jaar met een voorstel kwam voor een algehele volks
verzekering met eigen bijdragen.
Dat voorstel heeft de ideeënwereld van staatssecretaris Van der
Reijden niet onberoerd gelaten. Kort na zijn aantreden pre
senteerde hij een soortgelijk plan, dat in de gelederen van
ziekenfondsen en bij particuliere verzekeraars een soort scho
keffect teweeg bracht. Sindsdien is de discussie over de volks
verzekering in een stroomversnelling geraakt.
In die discussie heeft Van der Reijden in elk geval met twee
problemen te kampen: de vrijwillige ziekenfondsverzekering
is niet meer betaalbaar en het volledige ziekenfondspakket is
niet meer te handhaven. GPD-redacteur Kees Cornelisse
schetst de plannen van de staatssecretaris en de reacties daar
op van ziekenfondsen en particuliere verzekeraars.
Staatssecretaris Van der Reijden: beter en goedkoper. (tot» gpd>
Splits de ziektekostenver
zekering in drie delen:
een verplicht „pakket
beperkte volksverzeke
ring", een verplichte
„basispakketverzeke
ring" en een aanvullen
de verzekering. In die
delen zitten achtereen
volgens 40, 30 en 30 pro
cent van de kosten van
de gezondheidszorg.
Dat is de hoofdlijn op het
departement van wel
zijn, volksgezondheid en
cultuur, waar de herzie
ning van het verzeke
ringsstelsel voor de ge
zondheidszorg wordt
voorbereid. De "drie
trapsraket" van staatsse
cretaris J. P. van der
Reijden heeft de discus
sie al flink op gang ge
bracht.
Wat tot dusver aan details is be
kend geworden betreft de stand
van februari. Inmiddels denkt,
praat en schrijft men op het mi
nisterie in Leidschendam ver
der. In mei moet er een nota bij
de Tweede Kamer komen.
Daarom ook liet Van der Reij
den weten dat het „eerste vin
geroefeningen" betreft, waar
aan nog geen conclusies kun
nen worden verbonden.
Duidelijk is wel dat in de voorlo
pige opzet inderdaad de ver
schuivingen tot stand komen
die velen wenselijk vinden om
de lasten evenrediger te verde
len. Mensen met lagere inko
mens zullen minder premie
moeten betalen dan ze nu doen
en mensen met hogere inko
mens komen voor hogere kos
ten te staan.
Er is nog een andere verschui
ving: in het plan-Van der Reij
den betalen werkgevers geen
ziektekostenpremies meer. De
werkgevers betalen nu de helft
van de verplichte ziekenfonds
premies en de volledige pre
mie voor de Algemene Wet Bij
zondere Ziektekosten (zware
geneeskundige risico's zoals
het verblijf in een verpleegte
huis). Het gaat om een jaarlijks
totaal van zeker 12 miljard gul
den. Wat gaat er met dit geld
gebeuren?
Plannen gebundeld
De grote lijn die Van der Reijden
volgt, is een bundeling van tot
dusver gepresenteerde plan
nen. De eerste moot is een „be
perkte volksverzekering" voor
iedereen, die door het zieken
fonds zal worden verzorgd. In
deze verzekering komen de
„zware risico's" (zoals verple
ging in een ziekenhuis), waar
van de overheid het noodzake
lijk vindt dat ze collectief wor
den geregeld. Veel van de hui
dige awbz zal hierin worden
ondergebracht.
Dit deel ziet er dan verder uit als
alle bestaande volksverzeke
ringen: alle inwoners zijn van
rechtswege verzekerd en beta
len een premie naar draag
kracht. Er zal ook een een ei
gen bijdrage worden gevraagd
maar hoe groot die wordt is on
bekend.
Wa-verzekering
Dan is er de „verplichte verzeke
ring", ook voor iedereen. Van
der Reijden noemt dit een „ba
sispakket". Het zal eveneens
moeten bestaan uit verplicht te
verzekeren risico's. Uitgangs
punt is dat voor verzekerden fi
nanciële catastrofes moeten
worden uitgesloten. Het is het
zelfde idee als bij de verplichte
wa-verzekering voor de auto
mobilist. Voor (een deel van)
de betaling denkt de staatsse
cretaris aan een opslag op de
premie voor de „volksverzeke
ring". Ook bij deze verzekering
zal een eigen risico (een ander
woord voor eigen bijdrage)
worden ondergebracht om on
nodige vraag te kunnen beta
len en, tegelijkertijd, te beper
ken. De uitvoering moet in
handen komen van particulie
re vezekeringsmaatschappijen.
Het derde deel heet „aanvullen
de verzekering". Die kan alle
verstrekkingen omvatten,
waarin de twee eerste (ver
plichte) onderdelen niet voor
zien. Iedereen is vrij een aan
vullende verzekering af te slui
ten. De premie moet een nomi
naal bedrag (dus geen percen
tage van het inkomen) per ver
zekerde worden, zoals dat nu
ook bestaat bij de particuliere
verzekeringen. Van der Reij
den wil het aangaan van een
„eigen risico" toestaan. Ook
deze verzekering zou in han
den moeten komen van de par
ticuliere verzekeraars.
Verschuivingen
Hoewel de cijfers niet „hard"
zijn, staan in het voorlopige
plan (dat dus nog wel zal wor
den veranderd) rekenvoorbeel
den waaruit flinke verschui
vingen blijken: zo zullen al
leenstaande ziekenfondsverze
kerden (werknemers) met een
inkomen van f 30.000 per jaar
ruim duizend gulden minder
gaan betalen. De nieuwe opzet
houdt namelijk rekening met
de gezinssamenstelling: ge
trouwden met twee kinderen
en een zelfde inkomen moeten
f945 méér betalen dan ze nu
aan het ziekenfonds kwijt zijn.
Wie nu particulier verzekerd is
zal méér moeten betalen: dat
verschil varieert naar inkomen
en gezinssamenstelling van 0,6
tot 2 procent van dat inkomen.
Grotere dalingen wachten in
deze plannen de vrijwillig ver
zekerden en de bejaarden. De
premies voor deze verzekering
zijn nu verhoudingsgewijs
hoog, vanwege de „zware risi
co's". Voor de laagste inko
mensgroepen zijn er daarom
nu de zg. premiereducties, be
taald door de overheid.
Vooral bejaarden zouden wor
den gedupeerd als de overheid
haar bijdrageregeling geheel
afschaft, een bezuinigings
maatregel waarop Van der
Reijden kennelijk mikt. Het
gaat om een totaal van bijna
twee miljard gulden per jaar
voor de vrijwillige- en de be
jaardenverzekering.
Concurrentie
De „verplichte verzekering"
moet betaalbaar zijn voor de
laagste inkomens. Het gaat om
een gedeeltelijk procentuele
premie en een gedeeltelijk no
minale premie (voor ieder ge
lijk bedrag). Door daar tussen
te schuiven, moet het mogelijk
worden ongewenste inkomen
seffecten te beperken. De no
minale premie moet worden
betaald aan de desbetreffende
(particuliere) verzekeringsin
stelling en kan per instelling
verschillen. Daarbij kunnen
die instellingen onderling bUj-
Ook moeten verzekerden een
verlaagde premie kunnen beta
len als zij een hoger eigen risi
co verkiezen. In de nominale
premie wordt het verschil in
ziekterisico tot uitdrukking ge
bracht, gemeten naar de ge
zinssamenstelling.
Voor de aanvullende verzekering
(derde deel van het stelsel) zal
een nominale premie worden
geheven, die per verzekeraar
verschilt. Ook de inhoud van
dit aanvullende pakket en het
eigen risico dat de verzekerde
kiest, zullen op de premie van
invloed zijn. Omdat de verze
kerden grote invloed hebben
op het gebruik van deze (niet-
noodzakelijke) verstrekkin
gen, zullen hiervoor geen re
gels gelden.
Kosten
De kosten van de ziektekosten
verzekering (ziekenfonds en
particulier) worden voor dit
jaar te geschat op f31 miljard.
De kosten van Van der Reij-
dens „drietrapsraket" bedra
gen: volksverzekering onge
veer f12,5 miljard; verplichte
verzekering ongeveer f 9,5 mil
jard; aanvullende verzekering
ongeveer f 6 miljard.
Het premieplichtig inkomen van
de volksverzekering wordt in
totaal op 210 miljard gulden
geschat; berekend is dat een
premiepercentage van onge
veer 7,5 nodig zal zijn. Dat is
dus een opbrengst van ruim
15,5 miljard gulden: 3 miljard
gulden méér dan de kosten.
Dat geld wordt „overgehe
veld" naar de verplichte verze
kering, waarvan de kosten, zo
als gezegd, f 9,5 miljard bedra
gen, maar de premie-op
brengst op zes miljard gulden
wordt geschat.
Hoe het er allemaal concreet gaat
uitzien moet blijken uit de de
finitieve nota die Van der Reij
den binnenkort aan de Tweede
Kamer zal sturen. Waarschijn
lijk zal dat stuk alleen de
hoofdlijnen voor een nieuw
stelsel bevatten. Er zal niet in
staan welke risico's in welke
pakketten worden opgeno
men, dat komt later. De staats
secretaris moet hierover advies
vragen aan de Sociaal-Econo
mische Raad, de Ziekenfonds
raad en de Nationale Raad
voor de Volksgezondheid.
Die adviezen zouden dan in de
loop van 1984 binnen moeten
zijn, waarna het ministerie kan
gaan werken aan een ontwerp
voor een nieuwe financierings
wet op het gebied van de ziek
tekostenverzekering. Van der
Reijden mikt erop dat het nieu
we stelsel in 1986 wordt inge
voerd, omdat daarna de kosten
van de gezondheidszorg niet
meer zouden mogen groeien.
ADVERTENTIE
j Echte Boter, die laat je niet schieten,
'-'-v i Als 't éven kan. Want waar blijf je
als zelfs de echt lekkere dingen
geschrapt worden? Bovendien is
Echte Boter lichter verteerbaar.
Er zitten natüürlijke vitaminen in.
Daarom mag Echte Boter hoog op
uw boodschappenlijstje blijven staan.
Zo is het toch?
De Vereniging van Nederlandse Ziekenfondsen
(VNZ) en het Kontaktorgaan Landelijke Organi
saties van Ziektekostenverzekeraars (KLOZ) slo
ten onlangs een "monsterverbond" om de kosten
van de gezondheidszorg gezamenlijk te lijf te
gaan. Bij die gelegenheid werd een aantal grafie
ken gepresenteerd, waaruit moest blijken dat, als
het zo doorgaat, de kosten van de gezondheids
zorg over enkele jaren niet meer zijn op te bren
gen.
Bijvoorbeeld: het aantal bejaarden zal in 1990 ten
opzichte van 1960 zijn verdubbeld; in die periode
zullen de 65-plussers vier en een half maal zo
duur zijn geworden als mensen die jonger zijn
dan 65 jaar. Tot nu toe kosten 65-plussers de zie
kenfondsen onevenredig veel geld. Dat kunnen ze
straks niet meer opbrengen, evenmin als de kos
ten van de vrijwillige verzekering. Deze verzeke-
ringsvorm (anderhalf miljoen aangeslotenen, on
der wie kleine zelfstandigen en bijstandstrek
kers) dreigt dan ook begin volgend jaar uit el
kaar te vallen.
Daarom wil staatssecretaris Van der Reijden de
vrijwillige verzekering overhevelen naar de niet-
winstbeogende ziektekostenverzekeraars. Nogal
verrassend zijn de particuliere ziektekostenverze
keraars - samen met de ziekenfondsen - echter met
een tegenplan gekomen. Zij willen f180 miljoen
overbrengen naar de kas van de vrijwillige ver
zekering: dat is ongeveer het tekort. Op die ma
nier zou de vrijwillige verzekering ongewijzigd
kunnen worden voortgezet.
Verder willen de ziekenfondsen en particuliere ver
zekeraars samen de problemen in het bestaande
stelsel van de gezondheidszorg gaan aanpakken.
Daarvoor wordt een gezamenlijke projectorgani
satie op poten gezet die nog dit jaar met een stu
die moet beginnen. Het is evenwel nog onduide
lijk wanneer de resultaten van die studie kunnen
worden .verwacht.
Dat klemt des temeer omdat de particuliere verze
keraars en de ziekenfondsen nogal verschillend
denken over de volksverzekering-nieuwe-stijl. De
ziekenfondsen bijvoorbeeld streven naar een uit
voering-in-fasen van de volksverzekering, met
een premie naar draagkracht. De particuliere
verzekeraars voelen daar weinig voor.
Inmiddels is wel duidelijk geworden dat staatsse
cretaris Van der Reijden niet zit te wachten op
een langdurige studie van de verzekeraars. Hij
staat in principe positief tegenover het geopperde
reddingsplan voor de vrijwillige verzekering.
Maar een stelselwijziging moet er, meent hij, snel
komen.
Van der Reijden zal zich waarschijnlijk dan ook
niet door ziekenfondsen en/of particuliere verze
keraars voor de voeten laten lopen. Hij mikt op
een politieke beslissing en gaat ervan uit dat de
verzekeraars in het verleden al teveel kansen heb
ben laten liggen om tot een kostenbeheersing te
komen. Het onlangs gesloten "monsterverbond"'
van twee partijen, die in wezen met zo gelukkig
zijn met de plannen van de staatssecretaris, doet
daar weinig aan af.
