Nalatenschap van
I
Theo van Doesburg
C
c
D
c
3
Herdenking van
Hugo de Groot
D
IN HAAGS GEMEENTEMUSEUM
•WOENSDAG 6 APRIL 1983
DEN HAAG (ANP) - Het
f Haags Gemeentemuseum
toont tot 18 juli een deel
van de nalatenschap van
de honderd jaar geleden
f geboren schilder-archi
tect-schrijver Theo van
Doesburg. Na ruim vijf
jaar oponthoud in Frank
rijk, zijn de voorwerpen
en documenten pas twee
jaar geleden in ons land
gearriveerd. Hoewel het
geen overzichtstentoon
stelling is geworden, gunt
de expositie de belang
stellenden een kijkje in de
keuken van Van Does
burg en zijn vrouw de pia
niste Nelly van Moorsel,
die 44 jaar na hem over
leed. Haar nicht Wies van
Moorsel heeft de nalaten
schap aan de staat der Ne
derlanden geschonken.
In het Haags museum is voor het
eerst een uitgebreide keus uit de
belangrijke schenking te zien. Ze
omvat 73 merendeels vroege
schilderijen, rond duizend teke
ningen, een reusachtige hoeveel
heid schetsboeken, losse krab
bels, ontwerpen, documenten,
foto's en andere archivalia. De
keus werd gemaakt in samen
werking met Evert van Straten
van de Dienst Verspreide Rijks
collecties die de nalatenschap
beheert. Van Straten schreef ook
het begeleidende boek "Theo
van Doesburg, 1883-1931, een
documentaire op basis van het
materiaal uit de schenking".
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Tootsie", da. 14.30,
19.00 en 21.15 uur, zo. en ma. 14.15,
16.30, 19.00 en 21.15 uur, al
LIDO 1 (124130): 'De Vierde Man', da.
14.30, 19.00 en 21,15 uur, zo. en ma.
14.30, 16,45, 19.00 en 21.15 uur, 16
LIDO 2: "De gendarme in paniek",
da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. en
ma. ook 16.45 uur, al.
LIDO 3: "Identificatione di una don
na", da. 19.00 en 21.15 uur, zo. ook
16.45 uur, al.
Fam. voorstelling: "Als je begrijpt
wat ik bedoel", dag. 14.30, zo. en
ma. ook 16.45 uur
LIDO 4: "Fame", da. 14.30, 19.00 en
21.15 uur, zo. en ma. ook 16.45 uur.
a.l.
STUDIO (133210): "Gandhi", da.
14.00 en 20.00 uur, al.
TRIANON (123875): "First Blood",
da. 14.30, 19.00 en 2L15 uur, zo. en
ma. 14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 uur,
16 jr.
REX (125414): "Seka", da. 14.30,19.00
en 21.15 uur, 16 jr.
Volgens Van Straten maakt de ten
toonstelling het denkproces dui
delijk dat aan de werken van Van
Doesburg als beeldend kunste
naar is voorafgegaan. Dat kan
mede omdat Van Doesburg sterk
het gevoel had een belangrijk
kunstenaar te zijn. De gëexpo-
seerde werken geven een uitste
kend inzicht in de werkmetho
den en uiteenlopende werkter
reinen.
Apart
De activiteiten van Van Doesburg
als architect komen in het Haags
Gemeentemuseum op een aparte
expositie tot hun recht. Ze ne
men een centrale plaats in op
"De nieuwe beelding in de archi
tected De Stijl". Het meest om
vangrijke architectonische pro
ject dat ook is uitgevoerd, was de
verbouwing van een achttiende
eeuws gebouw in Straatsburg, de
Aubette. Aan de ontwerpen hier
voor is in het museum een aparte
zaal gewijd.
Theo van Doesburg werd geboren
als Christian Emil Marie Kupper,
nam de naam van zijn stiefvader
aan en ging naar de toneelschool,
ofschoon hij liever schilder wilde
worden. Hierin ligt de aanleiding
dat hij op zijn achttiende jaar het
ouderlijk huis verliet. Als autodi
dact ontwikkelde hij zich op veel
terreinen.
In 1917 richtte hij het tijdschrift De
Stijl op. Tot dan concentreerde
hij zich op de Hollandse 17de
eeuw, experimenteerde hij in de
geest van het impressionisme en
fauvisme, oriënteerde zich op
Kandinsky en ontdekte hij Ce
zanne en het kubisme. Hij onder
scheidde in zijn werk drie perio
den: de bruine of academische
van '02 - '09, de blauwe tot '13 en
een witte tot '17.
Composities
Kenmerkend voor de Stijl-periode
is het terugdringen van realisti
sche voorstellingen tot kleur,
vlak en lijn om zich geleidelijk te
beperken tot horizontale en ver
ticale lijnen. Na '20 zijn de com
posities van vlak, lijn en kleur
zonder verwijzingen naar de
zichtbare wereld.
Tot de medewerkers van het eerste
uur aan De Stijl behoorden Piet
Mondriaan, Bart van der Lek,
Antony Kok, J.J.P. Oud, Gino
Severini, Vilmos Huszar, Geor
ges van Tongerloo, Robert van 't
Hoff en Jan Wils. Met de dood
van Van Doesburg houdt het
blad op te bestaan. Het laatste
nummer verzorgde Nelly een
jaar na de dood van haar echtge
noot, aan wie dit nummer was
gewijd.
In zijn strijd tegen het oude en
voor het nieuwe wereldbeeld ge
bruikte Van Doesburg ook da-
daistische methoden. Hij ope
reert dan als de experimenteel en
revolutionair dichter-schrijver
I.K. Bonset en als de anti-filosofi
sche Italiaanse auteur Aldo Ca-
mini. Hoogtepunt en besluit van
het Dada-gebeuren in Holland
was in 1923 de veldtocht van
Kurt Schwitters, Vilmos Huszar
en de Van Doesburgs.
De Stijl kreeg in hetzelfde jaar een
tentoonstelling in de Parijse ga
lerie l'Effort Moderne. Daarna
toonde Van Doesburg "de nieu
we beelding", resultaten van de
Het Haags Gemeentemuseum toont tot 18 juli een deel van de nalaten
schap van Theo van Doesburg. Op de foto toont een bezoekster belangstel
ling voor "De Kaartspelers".
samenwerking met de architect
C. van Eesteren. In zijn schilder
kunstig werk ontwikkelde hij
het elementarisme, dat uitkomt
bij de zogenaamde contra-com
positie. Een van de belangrijkste
voorbeelden hiervan behoort tot
de vaste opstelling van het Haags
Gemeentemuseum.
Huis
Tot de schenking behoort ook het
huis dat Van Doesburg in Meu-
don bij Parijs bouwde. Ruim een
halve eeuw na zijn dood krijgt
het de bedoelde bestemming:
een studiecentrum voor kunste
naars of studenten beeldende
kunst of muziek.
Hij ontwikkelde er op het einde
van zijn korte leven een nieuwe
variant van de nieuwe beelding:
concrete kunst. In deze kunst
vorm wordt elke subjectieve in
greep van de kunstenaar tot een
minimum beperkt. Het is bij ex
perimentele aanzetten gebleven,
die evenwel nog niet aan beteke
nis hebben ingeboet.
In de nabije toekomst verschijnt in
de wetenschappelijke catalogus
van de schenking Van Moorsel.
Sinds de nalatenschap in ons
land is, zijn de eerste publikaties
al verschenen.
Bioscopen
Bioscopen Alphen
(voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1 en 2: "First Blood", Euro 1:
dag. 18.45 en 21.00 uur, Euro 2: dag.
14.00, 18.45 en 21.00 uur, zo. en ma.
ook 16.15 uur 12 jaar.
EURO 3: "Vierde Man", dag. 13.45,
18.45 en 21.15 uur.
Nachtvoorstelling: "De prijsvechter",
za. 24.00 uur, 16 jr.
EURO 4: "Twee door het dolle heen",
dag. 13.45, 18.45 en 21.15 uur, zo. en
ma. ook 16.15 uur, 12 jaar.
Nachtvoorstelling: "Love for sale",
za. 24.00 uur, 18 jr.
Bioscoop Voorschoten
(voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: "Sound of music", do.
t/m za. 14.00 en 19.00 uur, zo. 14.00
uur; ma. t/m wo. 14.00 en 19.30 uur.
"An american werewolf in London",
do. t/m za. 22.00 uur, zo. 18.30 uur.
16 jaar.
Bioscopen Katwijk
(voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "Big Bomber", do. 14.45 en
20.00 uur, vr. za, zo. 14.45, 19.00 en
21.15 uur. ma. 14.30, 16.45, 19.00 en
21.15 uur. di. wo. 14.45 en 20.00 uur.
a.l.
CITY 2: "Cat People", zelfde tijden
als City 1, 16 jr.
CITY 3: "Class of 1984", do., di. en wo.
20.00, vr., za., zo. en ma. 19.00 en
21.15 uur, 16 jr.
Fam. voorstelling: "Als je begrijpt
wat ik bedoel", do, vr. za en zo.
14.45 uur, ma. 14.30 en 16.45 uur, di.
en wo. 14.45 uur.
CITY 4: "Next Movie", do. 14.45 en
20.00 uur, vrij. 14.45, 19.00 en 21.15
uur, 16 jr.
CITY 4: "Firefox", za. en zo. 14.45,
19.00 en 21.15 uur, ma. 14.30, 16.45,
19.00 en 21.15 uur, di. en wo. 14.45
en 20.00 uur. 16 jaar.
LEIDEN
Gemeente-archief - Boisotkade 2a,
pentekeningen van Leiden en omge
ving van Frederik Kemner, t/m 9/4,
ma t/m vr 9-17 uur, do 19.30-21.30 uur,
za 9-12 uur.
Exposities
Rijksmuseum voor Volkenkunde -
tentoonstelling "In der minne schik
ken" t/m 4/7, di t/m za 10-17 uur, zo
13-17 uur.
Museum Boerhaave, Steenstraat la,
tentoonstelling over Antoni van
Leeuwenhoek, tot 1/5, ma. t/m za. 10-
16; zo. 13-16.
Rijksmuseum van Geologie en Mine
ralogie, Hoogl. Kerkgracht 17, 'Ener
gie uit eigen bodem', t/m 4 augustus,
ma. t/m vrij. 10-17; zo. 14-17.
Galerie De Oude Rijn - Stille Mare 4,
expositie Wil van Leeuwen olieverf,
gouaches en metaalplastieken, dag
10-18 uur en zo. 11-18 uur, t/m 6/4.
WASSENAAR -
Auberge De Kievit - schilderstukken
van Cees A. A. van der Velde, t/m 28/4,
di. t/m zo. van 9-12 en 15-19 uur.
Holiday Inn - expositie van W.J.
Maan, schilderijen, tekeningen van
portretten en landschappen, t/m 27/4,
dag. 10-22 uur.
Kunstcentrum Langevoort - Hans
Bos, assemblages; Mieke Guldenaar,
etsen met acrylverf; Els van Strien,
zeefdrukken.
Kees
Peltenburg, keramiek en houtplastie
ken; Popco Bakkers, olieverf-schilde-
rijen, t/m 16/4, di. woe, do, vr. van
13.30-17.30 uur, vr. 19-12 uur en za.
van 12-17 uur.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Acade
misch Ziekenhuis behalve van dins
dag 13.00 uur tot woensdag 13.00 uur
(Diaconessenhuis) en van vrijdag
13.00 uur tot zaterdag 13.00 uur (Elisa-
beth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur;
met uitzondering van:
- de kinder- en jongerenafdeling: da
gelijks van 14.00 uur tot 19.00 uur.
de afdeling intesieve zorg: uitslui
tend na overleg met het hoofd van de
afdeling.
Sportmedisch Advies Centrum:
Blessurespreekuur: Elisabethzieken-
huis Leiderdorp, 's maandags van
19.30-20.30 uur.
Bezoekuren St. Elisabeth-zieken-
huis:
Volwassenen: dagelijks van 14.00-
Ziekenhuizen
14.45 en van 18.30-19.30 uur. Klasse
afd. dagelijks van 11.15-12.00 uur, van
14.00-14.45 uur en van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot) en
van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur.
Academisch ziekenhuis
Tel. 269111
Voor alle patiënten behalve kinde
ren.) zijn de bezoekuren als volgt:
Avondbezoekuur afdeling Verlos
kunde 18.00-19.00 uur
Praematurenafdeling dagelijks van
14.30.-14.45 uur en van 18.30-18.45
Bezoek aan ernstige patiënten
Wanneer voor ernstige patiënten
doorlopend bezoek wordt toegestaan
kan de hoofdverpleegkundige hier
voor speciale kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-
19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdelingen:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-
19.00 uur. (Alleen voor ouders van
kinderen kan er een afwijkende tijd
afgesproken worden met de hoofd
verpleegkundige).
Alphen aan den Rijn
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur, 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra
bezoek voor de hartbewaking: 's och
tends 11.00-11.30 uur. Extra bezoek
voor vaders op de kraamafdeling: 's
avonds 19.30-20.30 uur. Kinderafde
ling 's middags 14.30-15.30 uur, 's
middags alleen voor ouders 14.30-
18.30 uur
Bestemming
Het ligt in de bedoeling dat de na
latenschap een openbare, toe
gankelijke bestemming krijgt. In
dit verband is de daarvoor in
aanmerking komende musea, ar
chieven en bibliotheken ver
zocht bruiklenen aan te vragen.
Daartoe is een verdeelcommssie
ingesteld bij de Dienst Versprei
de Rijkscollecties.
Met de komst van de nalatenschap
naar ons land leeft de belangstel
ling voor Van Doesburg en zijn
werk op. Dit blijkt ook uit de ver
schijning deze maand van drie
boeken over of met werk van de
kunstenaar. Prof. dr. H. Jaffe
heeft de uitvoerig geïllustreerde
monografie "Theo van Does
burg", een analyse van Van
Doesburg als kunstenaar, ver
zorgd. In "De nieuwe beweging
in de schilderkunst" zijn de
meest baanbrekende beschou
wingen gebundeld die Theo van
Doesburg schreef over het ont
staan van de moderne kunst.
"Het andere gezicht van I.K.
Bonset" is de eerste uitgave in
boekvorm van de feuilletons die
I.K. Bonset en Aldo Camini pu
bliceerden in De Stijl. Hierin ko
men ook enkele belangrijke ge
schriften over literatuur.
DEN HAAG (ANP) - "ledereen
die zich met het recht of theolo
gie bezighoudt, komt hem te
gen. Met Erasmus en Rem
brandt behoort Hugo de Groot
oftewel Grotius tot de weinige
Nederlanders die internatio
naal beroemd zijn geworden.
Vooral in AmerikaDuitsland,
Frankrijk en Zweden is zijn
aanzien groot".
Het hoofd van het Grotius Insti
tuut in Den Haag H.J.M. Nellen
zegt dit aan de vooravond van
een congres in Rotterdam over
leven en werk van Hugo de
Groot. Vierhonderd jaar gele
den, op 10 april 1583, werd De
Groot in Delft geboren. Voor
het Grotius Instituut was dit
aanleiding een congres te wij
den aan de beroemde landge
noot van wie iedereen weet dat
hij met behulp van een boeken
kist wist te ontsnappen uit slot
Loevestein, waar hij eigenlijk
levenslange gevangenisstraf
had moeten uitzitten.
Ook op andere plaatsen wordt
aandacht besteed aan Hugo de
Groot. In Delft is voor 9 april in
de Nieuwe Kerk een herden
kingsviering georganiseerd,
die wordt bijgewoond door
prinses Juliana. In het Delftse
museum 'Het Prinsenhof is
vanaf 9 april tot half juni een
overzichtstentoonstelling inge
richt. Ook internationaal
wordt De Groot herdacht. In
Parijs, het Oostduitse Rostock
en in Amerika zijn er manifes
taties.
Op het congres in Rotterdam
worden in twaalf lezingen be
halve de levensloop van De
Groot zijn juridische, theologi
sche, literaire en staatkundige
werken belicht. Nellen stelt in
zijn lezing de historische stu
dies van De Groot aan de orde.
Hugo de Groot ging op elfjarige
leeftijd studeren aan de uni
versiteit van Leiden. Zijn eer
ste publikaties, gedichten, da
teren van 1595. In 1601 ver
scheen zijn treurspel "Adam in
Ballingschap". De Staten van
Holland gaven hem opdracht
de geschiedenis te schrijven
van de opstand tegen Spanje.
De Groot had het liefst zijn le
ven aan de studie gewijd,
maar op verzoek van zijn va
der werd hij in december 1599
advocaat in Den Haag. Sedert
die tijd kon hij alleen zijn vrije
tijd aan de wetenschap geven,
waarbij hij een enorme werk
zaamheid ontplooide.
In 1607 werd hij benoemd tot ad
vocaat-fiscaal (openbaar aan
klager) van het Hof van Hol
land, Zeeland en West-Fries
land. Nauw betrokken bij het
bestuur van het land werd hij
in 1613 toen hij werd benoemd
tot pensionaris van Rotterdam.
Door dit ambt raakte hij be
trokken bij de godsdienstig-po
litieke twisten tussen de Re
monstranten (waartoe de mees
te regeringspersonen en ook De
Groot gerekend worden) en de
contra-Remonstranten.
Toen prins Maurits de zijde van
de contra-Remonstranten koos,
was de zaak voor de regerings
partij verloren. In augustus
1618 werd De Groot met Olden-
barneveldt gevangen genomen,
waarmee aan zijn Nederland
se loopbaan een einde kwam.
Hij kreeg levenslange gevange
nisstraf uit te zitten op slot Loe
vestein. Daar schreef hij het
boek Inleiding tot de Holland-
sche rechtsgeleertheyd. In
maart 1621 wist hij te ontsnap
pen. Via Gorkum en Antwer
pen belandde hij in Parijs
waar hij gastvrij werd ont
haald. Daar schreef hij de Jure
Belli ac Pacis, over het recht
van oorlog en vrede. Na een
kort verblijf in Holland, Frede
rik Henkdrik was De Groot
gunstiger gezind dan Maurits,
werd hij door de Zweedse ko
ning tot ambassadeur van dit
land, in Parijs benoemd.
Op een zeereis van Stockholm
naar het Duitse Lübeck liep het
schip aan de grond. De Groot
wist zwemmend het land te be
reiken en na een vermoeiende
tocht kwam hij op 12 augustus
1645 in Rostock aan, waar hij
twee dagen later overleed. Zijn
stoffelijk overschot werd over
gebracht naar Delft, waar hij
in de Nieuwe Kerk werd begra
ven.
Aeucas
6 april 1983
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Te Mamaval, een der voorste
den van Saint-Dizier, eene stad
aan de Marne, is Zondag een
stoomketel gesprongen. Niet
slechts is de materiële schade
zeer groot, maar daarenboven
zijn 36 personen gedood en wer
den er 60 gekwetst. Een aantal
gezinnen is van hunne kostwin
ners beroofd. Er wordt een on
derzoek ingesteld naar de oor
zaken van de catastrophe en er
is eene inschrijving geopend om
de noodlijdenden te hulp te ko
men.
In de hofkringen te München
houdt men zich druk bezig met
een tweegevecht, dat door den
koning (Lodewijk II, red) per
soonlijk verhinderd werd.
Graaf Dürckheim, tot dusver
adjudant van prins Arnulf van
Beieren, had laatstgenoemde
uitgedaagd, na het ontdekken
van een brief, waardoor zijne
(Dürckheim's) echtgenote werd
gecompromitteerd. Koning Lo
dewijk, door den vader des
prinsen van het gebeurde on
derricht, verbood toen het twee
gevecht, benoemde graaf
Dürckheim tot zijn vleugel-ad
judant en bracht aldus eene of
ficiële verzoening tot stand.
Te St.-Petersburg is eene
plaats van samenkomst van ni
hilisten door de politie ontdekt.
De samenzweerders boden fei
len tegenstand; twee politie
agenten en één gendarme wer
den gewond. Een der nihilisten
stak, toen hij gevat werd, zich
zeiven een dolk in het hart. Acht
anderen werden gepakt.
Vijftig jaar geleden
Het Amerikaansche lucht
schip "Akron", het grootste be
stuurbare luchtschip ter we
reld, is tijdens een vlucht in zee
gestort bij de kust van Jersey.
Het luchtschip, dubbel zoo groot
als de "Graf Zeppelin" en be-
hoorend tot de Amerikaansche
marine, had tachtig personen
aan boord, van wie er 73 zijn
omgekomen. Volgens sommige
deskundigen is de "Akron" het
slachtoffer geworden van verti
cale luchtstroomingen, die het
metalen geraamte hebben ver
wrongen, volgens anderen is
het luchtschip in een hevigen
wervelwind geraakt, ivelke ver
oorzaakt werd door de botsing
van twee onweersbuien.
