Een vliegensvlugge postbode
Met een stickertje
niet meer zeeziek
C
D-
Luchtkoeriersdiensten: een nieuw gat in de markt
i *2
Jrii m
Zoeterwoudse huisarts: "Een uitkomst"
ZATERDAG 26 MAART 1983
Extra
Van Klazienaveen en Casa
blanca naar Brisbane en
Salamanca. Luchtkoeriers
vliegen de hele wereld rond
om pakjes te bezorgen die
bedrijven veilig en snel van
het ene land naar het ande
re willen hebben. Een
scheepsdocument uit Heili-
gerlee brengen ze binnen
twee dagen naar Montego
Bay. En bankcheques uit
Asmara bezorgen ze al even
snel in Guadalajara.
Vanwege die snelheid geven
steeds meer bedrijven hun
pakjes aan de koeriersdiensten
mee. Betrouwbaarheid is ook
een reden waarom zij almaar
vaker worden ingeschakeld.
De luchtkoeriersdienst is
thans een van 's werelds snelst
groeiende bedrijfstakken.
De meeste koeriersdiensten (in
Nederland opereren er zo'n
dertig) verzorgen een deur-tot
deur service. Het pakje wordt
bij de afzender afgehaald en
bezorgd op de plek die hij wil.
Dat kan overal zijn: in Hooge-
zand of Swaziland. De koeriers
maakt dat niets uit, zolang de
afzender maar betaalt.
Wanneer maar diep genoeg in de
buidel wordt getast, zijn som
mige koeriers zelfs bereid een
pakje op de Noordpool af te le
veren. En al gaat het om de
meest afgelegen iglo, de lucht-
koerier zal zijn bestemming
bereiken. Desnoods per ren
dier.
Toch komen dit soort zendingen
in de praktijk niet of nauwe
lijks voor. Wat per luchtkoerier
wordt verstuurd, is bijna altijd
zakelijke post. En dat verkeer
speelt zich vrijwel uitsluitend
af in grote steden. Het gebeurt
daarom maar zelden dat een
luchtkoerier de bush-bush in
moet. Daarbij komt: hoe meer
afgelegen de bestemming is,
des te duurder de bezorging
wordt.
Secuur
Wat de vrije jongens onder de in
ternationale briefbestellers
vervoeren, zijn hoofdzakelijk
spullen die snel op een andere
plaats moeten zijn. Bijvoor
beeld contracten, offertes,
bankcheques en inschrijvin
gen op grote orders. Maar ook:
filmmateriaal, machine-onder
delen, computerbanden en
flesjes bloed.
„Klanten versturen dat soort za
ken liever niet met de PTT",
zegt Hans van den Brink van
het koeriersbedrijf XP. „Die
heeft dan wel een snelpost-
dienst en in Nederland werkt
dat ook wel goed, maar in het
buitenland weet je het maar
nooit. Pakjes naar Italië zijn
Een spoedzending naar uw achterneef op Spitsbergen? Anno 1983 kan dat sneller dan ooit met behulp
van luchtkoeriersdiensten. Een nieuwe vorm van dienstverlening die zich ook in ons land begint uit
te breiden sinds drie slimme Amerikaanse studenten in 1969 dit lucratieve gat in de markt ontdekten.
Waar ook ter wereld, binnen uiterlijk vier dagen bereikt uw zending de juiste bestemming.
door Sjak Jansen
soms wekenlang onderweg.
Maar de posterijen in die lan
den werken dan ook lang niet
zo punctueel als de onze."
„Bij ons raakt niet zo gauw iets
zoek", zegt Erwin van der Put
te van 's werelds grootste
luchtkoerier DHL. „Wij heb
ben over de hele wereld onze
kantoren en agenten. Zij ken
nen het land en de transport
middelen daar. Dat loopt alle
maal heel gesmeerd. Op elk
moment kunnen wij nagaan
waar iemands pakje zich be
vindt. Dat is het voordeel als je
zo'n wijd vertakt netwerk hebt.
Een kwestie van organiseren
en secuur werken."
„En mochten we eens worden
geplaagd door pech en een half
uur vertraging oplopen", zegt
XP-er Van den Brink, „dan de
len we dat onze klanten met
een mee. Dan bellen we ze op
en zeggen we dat hun pakje in
aantocht is en dat ze dus niet
ongerust hoeven te zijn."
Echt grote vertragingen doen
zich volgens hem niet voor-
„Mochten we door mist op een
vliegveld niet kunnen landen,
dan wijken we gewoon uit naar
de volgende luchthaven. Je im
proviseert gewoon. Daardoor
beperk je het tijdverlies."
James Bond
Bakermat van de koeriersbedrij
ven is de Verenigde Staten.
Daar is de luchtkoeriersdienst
in de jaren zestig van de grond
gekomen. Sedertdien zijn er
tientallen van deze bedrijven
opgericht. Eén daarvan is
DHL, genoemd naar de oprich
ters Dalsey, Hillbloom en
Lind: drie studenten die in
1969 een gat in de markt ont
dekten en nu miljonair zijn.
De omzet van alle koeriersdien
sten samen wordt thans ge
schat op meer dan tien miljard
gulden. In Amerika is deze
dienstverlening intussen een
vanzelfsprekendheid gewor
den, maar in andere delen van
de wereld nog niet. De expan
siedrift van de luchtkoeriers is
echter groot. In Europa zijn de
reclamecampagnes thans in
volle hevigheid losgebarsten.
Daarna is de Volksrepubliek
China aan de beurt.
Erwin van der Putte wijt de hier
heersende onbekendheid met
het luchtkoeriersbedrijf aan
een drietal factoren. „Ten eer
ste hebben wij in Europa nooit
veel aan verkoop gedaan. Ten
tweede moet het bedrijfsleven
nog aan ons wennen. We moe
ten hun vertrouwen zien te
winnen en dat waarmaken.
Maar het belangrijkste is toch
wel de cowboy-achtige sfeer
waarmee men het koeriersbe
drijf hier associeert."
„Men heeft een totaal verkeerd
beeld van ons. Bij luchtkoe
riers denkt men nog altijd aan
James Bond-achtige figuren
die koffertjes met diamanten
vervoeren. Koffertjes die met
handboeien aan hen zijn vast
geklonken. Nou, ten eerste ver
voeren wij geen diamanten. De
kans op diefstal is gewoon te
groot en bovendien mag het
niet. Goud en edelmetalen mag
je niet zomaar in- en uitvoeren.
Net zo min als baar geld. Daar
gelden bepaalde afspraken
Gerookte zalm
„Wat wij vervoeren, heeft meest
al een veel grotere omvang.
Vaak gaat het oni containers
van twee ton. Spullen die de
koerier dikwijls helemaal niet
ziet. Wfj checken de spullen in
en op de plaats van bestem
ming neemt onze plaatselijke
agent de zending in ontvangst.
De koerier reist alleen maar
mee omdat het nog steeds niet
mogelijk is om een lege stoel te
huren."
„Men denkt ook", vervolgt Van
der Putte, „dat het heel avon
tuurlijk is om luchtkoerier te
zijn. Je ziet wat van de wereld,
hoor je dan. Maar in de prak
tijk valt dat bitter tegen. Koe
riers hebben meestal hun vaste
vlucht. Ze reizen bijvoorbeeld
elke dag van Amsterdam naar
Helsinki. Dat begint natuurlijk
gauw te vervelen."
Nog wel leuk is volgens Van der
Putte het begeleiden van spek-
taculaire zendingen. Maar die
doen zich slechts een enkele
keer voor. Bekend in de lucht-
koeriersbranche is het verhaal
van Diana Ross die ergens
hoog in de Zwitserse Alpen
moest worden opgespoord om
dat ze een contract moest teke
nen, dat vervolgens pijlsnel via
Milaan naar Los Angeles is
overgevlogen.
Anecdotisch is ook die keer dat
een koerier op kerstochtend in
Schotland verse gerookte zalm
moest kopen en in Parijs taar
tjes, omdat een feestvierende
snob in Los Angeles daar op
eens een onbedaarlijke trek in
kreeg.
Ofschoon de koeriersdienst een
snel groeiende bedrijfstak is,
zijn de marges klein en de con
currentie moordend. Door de
pakjes nog een fractie sneller
te bezorgen probeert men el
kaar de loef af te steken. Vier
dagen is de maximum duur.
Maar in die spanne tijds bren
gen de meeste koeriers het ook
naar elke uithoek van de we
reld. Een expresse-brief met de
post naar een bestemming in
Portugal doet er soms twee we
ken over, zeggen de luchtkoe
riers.
Douane
Goede relaties met douane
beambten zijn voor een koerier
van levensbelang. Om met hen
een zo hecht mogelijk contact
te kunnen opbouwen mijdt XP
de grote luchthavens. „Op de
grote vliegvelden", verklaart
Van den Brink, „werkt men in
ploegendienst. Daar krijg je
steeds een andere douane
beambte. Die moet je weer al
les gaan uitleggen en dat is al
lemaal verloren tijd. Daarom
preferen wij de kleine luchtha
vens."
„Ik begrijp wat u bedoelt", zegt
Van der Putte, „maar smeer
geld heeft bij douane-beamb
ten geen enkel succes. Daar is
men niet gevoelig voor. Er is
maar één manier om ze te
vriend te houden en dat is door
te allen tijde correct te hande
len."
Raakt er eens een pakje zoek,
dan is er volgens Van der Putte
geen reden tot paniek. „Waar
het pakje zich ook bevindt,
dankzij ons netwerk houden
we er voortdurend zicht op.
Het komt dus altijd terecht."
Tegen een ongemak als zeeziekte was tot voor kort maar weinig te doen. Gember of
spek eten, zei grootmoeder, of proppen in de oren. Weinig resultaat. Doch sinds kort
is er een "sticker" die wel degelijk soelaas biedt. De Zoeterwoudse arts Bernard
Kortmann introduceerde het middel in Nederland.
door Bert Paauw
Het heeft de grootte van een
dubbeltje, ongeveer de
dikte van een contactlens
en moet achter het oor
worden geplakt. Ziedaar
het nieuwste middel te
gen zeeziekte zoals dat
sinds enkele weken in de
Nederlandse apotheken
verkrijgbaar is. Een vol
doening gevende zaak
voor de Zoeterwoudse
huisarts Bernard Kort
mann die geruime tijd
heeft geijverd voor erken
ning van het middel dat
hij omschrijft als 'een stic
ker'.
Kortmann kwam toevallig via
een visvriend achter het be
staan van het middel dat al
sedert jaren op de Ameri
kaanse geneesmiddelen
markt voorhanden is. Kort
mann, zelf een fervent zeevis
ser: "Die vriend maakte mij
attent op een artikel in een
Amerikaans sportblad voor
zeevissers. In dat artikel
werd gesproken over een
soort pleister tegen zeeziekte.
In Nederland was dat middel
nog onbekend. Ik heb toen
contact opgenomen met de
firma CIBA Geigy, een Ame
rikaans bedrijf dat het mid
del op de markt brengt".
"Op die manier ben ik aan een
aantal proefmonsters geko
men. In oktober'81 ben ik ze
voor het eerst gaan toepas
sen. Het middel is onder
meer beproefd bij de Neder
landse kampioenschappen
zeevissen. Van tevoren is
toen bekendgemaakt dat
deelnemers die last hadden
van zeeziekte het middel
konden aanvragen. Ook zijn
via het blad Zeehengelsport
vissers attent gemaakt op het
bestaan van de sticker. Het
middel is dus in het begin
een beetje in het wilde weg
uitgeprobeerd. Daarna is er
in samenwerking met CIBA
Geigy een vragenlijst opge
steld die werd toegestuurd
aan mensen die de sticker
hadden aangevraagd. Dat on
derzoekje loopt momenteel
nog steeds. De formulieren
die ik terugkrijg stuur ik door
naar CIBA. Het ligt in de be
doeling om in de toekomst
een publikatie aan het mid
del te wijden".
Bewegingsziekten
Overigens helpt de sticker vol
gens Kortmann niet alleen te
gen zeeziekte maar ook tegen
andere 'bewegingsziekten'
zoals lucht- en wagenziekte.
Kortmann:"Zo'n ziekte ont
staat door reacties in het li
chaam op een verandering
van beweging. In het lichaam
zijn mechanismen werkzaam
om het evenwicht te behou
den. Zo wordt er bijvoor
beeld naar gestreefd om de
ogen evenwijdig aan de hori
zon te houden, desnoods
door het hoofd schuin te hou
den. Nu ligt er achter het oor
een belangrijk evenwichtsor
gaan. Het is een systeem van
drie loodrecht op elkaar
staande kanaaltjes met in het
centrum een holte waarin
zich trilhaartjes en steentjes
bevinden. Daar stroomt een
vloeistof langs en via die
stroom wordt de stand in de
ruimte geregistreerd. Er zijn
ook nog evenwichtsorgaan-
tjes in de nek en bij de voe
ten, maar die achter het oor is
wel de belangrijkste".
"Dat is ook de reden dat het
middel achter het oor moet
worden aangebracht. Vijf uur
voordat men het nodig heeft
plakt men de sticker op het
stukje huid waar geen haar
groei is. Het heeft drie dagen
effect. Daarna is uitgewerkt
en moet met het weghalen.
Heeft men het middel over
een langere periode nodig,
dan moet men een nieuwe
sticker na drie dagen achter
het andere oor plakken. Dat
wisselen is nodig om de huid
niet teveel te irriteren. Met
zo'n sticker kan het betref
fend stukje huid namelijk
niet ademen".
De officiële benaming van het
middel is Scopoderm TTS.
Hoofdbestanddeel is de stof
scopolamine. Kortmann-
:"Dat werd vroeger wel ge
bruikt als zogenaamd waar
heidsserum en werd by on
dervragingen ingespoten.
Het wordt ook gebruikt als
tegengif voor stoffen van gif
tige paddestoelen en om de
ademhaling voor een narcose
te stimuleren. Scopolamine
kan dus ook bewegingsziek
ten bestrijden. Onbekend is
of het op de hersenen of op
de evenwichtsorganen in
werkt, waarschijnlijk op bei
de".
Bijverschijnselen
Er kunnen wel enkele bijver
schijnselen optreden. Kort
mann somt op:"Een droge
mond, droge ogen, moeilijker
lezen. Verder kunnen er ont-
remmingsverschijnselen zijn,
men wordt extra vrolijk. Ove
rigens niet in een gevaarlijke
mate en lang niet iedereen
krijgt die bijverschijnselen.
De diverse pillen die er tot nu
toe op de markt zijn versche
nen hebben als bijverschijn
sel dat ze slaapverwekkend
zijn. Bovendien zijn pillen
minder effectief. Ze vermin
deren wel de klachten, maar
bieden meestal geen echte
uitkomst. Evenmin als dat
het geval is met allerlei mid
delen en volksgebruiken die
in de loop der jaren tegen zee
ziekte zijn ontwikkeld. Ge
bruiken die variëren van het
eten van gember of spek tot
het stoppen van proppen in
de oren. Er zijn overigens
mensen die nooit last hebben
van zee- of wagenziekte, an
deren hebben er altijd last
van".
Tot voor kort was Kortmann
niet geneigd om nadrukke
lijk naar buiten te treden met
de sticker. Kortmann: "Eerst
moest de registratiecommis
sie van het ministerie van
volksgezondheid een beslis
sing nemen of het middel op
de officieel geregistreerde
lijst van geneesmiddelen kon
worden geplaatst. Genees
middelen moeten immers
volgens wettelijke voor
schriften eerst worden getest
op werkzaamheid, betrouw
baarheid en bijverschijnse
len. De commissie heeft de
bij de sticker behorende do
cumentatie als voldoende
beoordeeld en wellicht mede
omdat het ook al in de Ver
enigde Staten was erkend,
heeft registratie hier geen
grote problemen gegeven. In
de Verenigde Staten is met
het middel trouwens een on
derzoek uitgevoerd met bus-
sende schoolkinderen dat
goede resultaten te zien gaf'.
Verbazing
Blijkens de reacties zijn de re
sultaten ook in Nederland
hoopvol, al voegt Kortmann
er aan toe dat er natuurlijk al
tijd mensen zyn die absoluut
niet geloven dat zo'n sticker
werkt. "Dat was vorig jaar tij
dens de Europese viskam-
pioenschappen in Engeland
aanvankelijk ook het geval.
Maar dat sloeg al na een dag
om in verbazing en bewonde
ring. Aan het middel is toen
zelfs op de tv aandacht be
steed. Nee, echt nare reacties
heb ik tot nu toe niet gehad.
Ik word niet als een kwakzal
ver beschouwd. Het middel
is bovendien serieus ge
bracht en de firma CIBA Gei
gy staat goed bekend".
"Reacties die ik krijg zijn over
het algemeen positief. Men
sen schrijven soms heel aan
doenlijke brieven en vragen
om meer stickers. Ik heb de
indruk dat zo'n sticker voor
heel wat mensen een uit
komst betekent".
