Koopkracht Fransen omlaag
C
Tijd dringt
voor verbod
chemisch
wapentuig
Verwachting Weinberger:
Spanje blijft NAVO-lid
ïrVoede en opwinding over bezuinigingen
'"'President
ienvan Zambia
voorziet
^bloedbad in
-Zuid-Afrika
VN-hulp voor
slachtoffers
folteringen
Pleidooi voor kantoor
PLO in Den Haag
Mysterie rond
giftige
spijsolie
Spanje blijft
TERDAG 26 MAART 1983
I EN
iiler 1
ikzeil, b.tDRID De Verenigde Staten
ank, jumjn er stellig van overtuigd dat
9 110,-panje niet uit de NAVO zal tre-
;n, ondanks aanwijzingen in
e richting. Dat heeft een func-
onaris uit het gevolg van de
^^^_merikaanse minister van de-
Buitenland
PAGINA 13
ELIN.
3366. Ri
oor
errit Jan Hoek
bemidde
ste9 G^ns^e' Caspar Weinberger, giste-
r ïn informeel bevestigd. Wein-
erger besloot gisteren een drie-
tot 22 <aags bezoek aan Madrid.
officiële lezing over het doel
an Weinbergers bezoek was
lechts poolshoogte te nemen
en aanzien van Spanje's huidige
ran tandpunt inzake de NAVO. In
liplomatieke kringen heette het
:chter dat Weinberger het socia-
istische kabinet-Gonzalez onder
terke druk heeft gezet om zijn
5 achteria*sstar"£e houding en de be-
satie oe
vriezing van de integratie in het
militaire apparaat van de NAVO
te laten varen.
Tijdens zijn rede donderdagavond
voor het Spaanse Instituut voor
Internationale Vraagstukken
verdedige Weinberger openlijk
de feitelijke realisering van
Spanjes NAVO-lidmaatschap:
„De integratie van Spanje in de
NAVO is de natuurlijke ontwik
keling van zijn democratische
evolutie en een essentiële stap in
de richting dat Spanje zijn au
thentieke rol in Europa en daar
buiten aanvaardt".
De effectieve deelname van Spanje
in de NAVO is in de ogen van
Weinberger essentieel om de
zuidwestflank van de NAVO mi
litair te dekken: „De bijdrage
van Spanje zal een bijdrage leve
ren voor de veiligheid van heel
West-Europa, terwijl het aan de
andere kant de veiligheid van
Spanje zal garanderen".
Premier Felipe Gonzalez is door de
Amerikaanse druk in een lastig
parket geraakt. Als oppositiepar
tij hebben de socialisten Span
je's toetreding tot de NAVO vo
rig jaar in alle toonaarden bestre
den. In het verkiezingsprogram
ma heeft de PSOE zelfs een refe
rendum beloofd of Spanje al dan
niet in de NAVO dient te blijven.
Dat referendum is voorlopig
voor onbepaalde tijd uitgesteld,
zoals premier Gonzalez onlangs
meedeelde „totdat de volksuit
spraak over de NAVO geen extra
spanningen in de Oost-Westrela
tie zal veroorzaken".
De uitspraak van de Spaanse eer
ste minister na diens onderhoud
met Weinberger, dat „een goed
defensiesysteem in het Westen
een garantie voor Spanje is",
maar vooral het officiële commu
niqué, waarin van Spaanse zijde
de wil wordt uitgesproken om
„goede betrekkingen met de VS
te onderhouden, een natie waar
Spanje dezelfde idealen mee
deelt ter verdediging van een
systeem van vrijheid" is alge
meen geïnterpreteerd als een
eerste aanzet tot een versoepe
ling van het anti-NAVO-stand-
punt.
In politieke kringen wint de ge
dachte steeds verder terrein dat
de Spaanse socialisten er voorna
melijk op uit zijn om zoveel mo
gelijk politiek en economisch
voordeel uit hun verzet tegen de
NAVO te halen. Een spoedige
toetreding tot de EG, teruggave
van Gibraltar, ruimere militaire
hulp en het verzorgen van het
onderhoud van een deel van de
NAVO-luchtvloot zouden de be
langrijkste contra-prestatie vor
men om de weerbarstige hou
ding van de Spaanse socialisten
tegen de NAVO te laten varen.
ene
de niei
(Van onze correspondent Rudolph Bakker)
ARIJS De koopkracht van de Fransen zal met ongeveer
_1,5 procent omlaag gaan als gevolg van de bezuinigings-
srmaatregelen die de regering gisteren heeft afgekondigd.
?jDe serie dramatische besluiten die minister van econo-
'vmische zaken Delors publiek heeft gemaakt, hebben al
meteen de woede opgeroepen van de communistische en
-socialistische vakbonden.
d. blaf oord voerders van beide bonden
-vinden dat de kleine man teveel
wonirmoet bijdragen aan de bezuini-
gingen. De communistische vak:
CGT verwijt de regering,
43' waarin vier communisten zitting
hebben, dat ze niet van te voren
met de vakbondsleiders overleg
korre heeft gepleegd.
h Js onderdeel van de maatregelen
®n zal 1 procent extra belasting wor-
den geheven op het totaal belast-
bare bedrag voor de inkomsten-
belasting. De opbrengst van deze
TT extra heffing zal ten goede ko-
Ijne men aan de sociale fondsen van
de staat, die aan een chronisch
kastekort lijden. Deze maatregel
n 'n geldt voor iedere belastingbeta-
Ier, terwijl een extra heffing van
H 10 procent nog eens van kracht
H zal zijn voor een ieder die 5000
frank (2000 gulden) of meer per
jaar aan belasting betaalt.
Dat is het overgrote deel van het
Franse volk. De regering heeft
deze heffing gegoten in de vorm
van een staatslening, die waar
schijnlijk 10 procent rente zal op
leveren en over drie jaar zal wor
den terugbetaald.
De opzienbarendste maatregel be-
G perkt in aanzienlijke mate de
mogelijkheid van de Fransen om
ide
LONDEN De Zambiaanse presi
dent Kaoenda voorziet binnen
vier jaar een bloedbad in Zuid-
Afrika als de Westerse regerin
gen doorgaan met hun steun aan
het bewind daar. Hij zei dat giste
ren in Londen tijdens een pers
conferentie ter afluiting van zijn
staatsbezoek aan Engeland.
Kaoenda riep de Westerse staten
op hun politiek van economische
steunverlening aan Zuid-Afrika
te wijzigen. In het bijzonder
noemde hij in dit verband de le
ning van 1,2 miljard dollar die
het Internationaal Monetair
Fonds (IMF) het land onlangs
heeft toegewezen.
Hij pleitte er in hartstochtelijke be
woordingen voor hulp van deze
aard te stoppen. „Als u dat niet
doet, dan zeg ik u: u zit op een
vulkaan die gaat ontploffen. Er
kunnen honderdduizenden
slachtoffers vallen. De Franse re
volutie zal een zondagse picnic
lijken, vergeleken bij wat daar
dan gebeurt", aldus de Zam
biaanse president.
Kaoenda maakte verder duidelijk
dat hij altijd zeer bevriend is ge
weest met de naar Engeland ge
vluchte Nkomo, terwijl hij tege
lijkertijd goede banden heeft
met de regering-Mugabe. Hij
heeft echter de afgelopen week
niet met Nkomo gesproken. „Er
is in Zimbabwe voor iemand van
buiten dat land niets te doen. De
enige die Nkomo kan helpen, is
Mugabe en Nkomo zelf natuur
lijk", zo zei hij hierover.
De berichten over gewelddadighe
den van Mugabe getrouwe lege
reenheden in Matabeleland, de
politieke basis van Nkomo, be
commentarieerde Kaoenda met:
„Wat we moeten begrijpen is dat
geen kind, hoe goed ook opge
voed, alles doet zoals een volwas
sene dat zou doen. Zimbabwe is
pas vier jaar oud, dus het kan
niet anders dan dat deze jeugdi
ge staat problemen heeft".
nog naar het buitenland op
vakantie te gaan. Ze zullen voor
taan nog maar omgerekend 2000
frank (ca. 1600 gulden) aan bui
tenlands geld per man per jaar
mogen meenemen en 1000 Fran
se franken (ca. 800 gulden). Dit
geldt ook voor de reisbureaus die
geheel verzorgde reizen naar het
buitenland verkopen. De conse
quentie van deze verordening
valt nog niet te overzien.
Binnenkort zullen bovendien de
tarieven van gas, elektra en
openbare vervoersbedrijven met
8 procent omhoog gaan, terwijl
een extra belasting op benzine
en huisbrandolie wordt geheven.
Op alcohol en tabak zal ook van
af 1 april een extra accijns wor
den geheven. De genationaliseer
de industrie zal zwaar moeten
bezuinigen en minder kunnen
rekenen op staatssubsidies, ter
wijl ze al voor het grootste deel
drijft op steun van staatsgelden.
De opwinding die zich al meteen
na het bekendworden van de
maatregelen aftekende, zal na de
adempauze van het weekeinde
de komende weken in kracht
toenemen. Vooral premier Mau-
roy zal het zwaar te verduren
krijgen als hij dezer dagen in het
parlement de vertrouwenskwes
tie voor zijn nieuwe kabinet zal
stellen.
Hoewel hij kan rekenen op de
steun van de regeringspartijen,
die over een ruime meerderheid
beschikken, zal er op niet mis te
verstane wijze aan worden herin
nerd dat Mauroy zich voor de ge
meenteraadsverkiezingen sterk
had gemaakt voor het uitblijven
van de nu afgekondigde bezuini
gingsmaatregelen.
GENÈVE (DPA) - De Verenig
de Naties willen de slachtof
fers van folteringen helpen
om de gevolgen van mishan
delingen te overwinnen. De
ze mensen hebben speciale
medische en psychologische
behandeling voor hun herstel
nodig. Dit heeft de voorzitter
van het VN-hulpfonds voor
slachtoffers van folteringen,
de Zweed Hans Danielsen,
gisteren gezegd.
Artsen en verpleegkundigen
die werkzaam zijn op de des
betreffende afdelingen in zie
kenhuizen of revalidatiecen
tra moeten daarvoor speciaal
opgeleid worden. Een derge
lijk centrum bestaal al in Ko-
ROME - Paus
Johannes Paulus
II heeft gisteren
het heilig jaar
geopend door
driemaal met een
zilveren hamer op
de verzegelde
bronzen deur te
slaan van het
voorportaal van
de
Sint-Pieterskerk
in Rome. Met het
heilig jaar wordt
Christus dood en
verlossing
herdacht.
Voor de paus de
bronzen deur, die
was besprenkeld
met heilig water
opende, kuste hij
deze tweemaal.
Daarna sprak hij
in het Latijn de
woorden: "Open
voor mij de
poorten van de
gerechtigheid".
Daarna trad hij
via de deur, die
sinds het vorig
heilig jaar in 19 75
dicht had gezeten,
de
Sint-Pieterskerk
binnen.
Paus Johannes
Paulus II ziet het
heilig jaar, dat
duurt tot volgend
jaar Pasen, als
een gelegenheid
voor de 784
miljoen
katholieken ter
wereld om hun
geloof te
bevestigen dat
Jezus Christus de
mensheid verloste
van de zonde. Ze
moeten van dat
geloof getuigen in
hun dagelijks
leven, aldus de
paus.
(Foto AP).
penhagen waar volgens Da
nielsen vele slachtoffers,
vooral uit Latijns-Ameri
kaanse landen, die als vluch
teling in Denemarken of in
omringende landen verblij
ven, worden behandeld.
Voorts zijn er plannen voor
speciale centra in Canada,
Nederland en Frankrijk.
Een volgend doel is het oprich
ten van verzorgingscentra in
de buurt van landen waar
systematisch gemarteld
wordt of in deze landen zelf.
Danielsen sluit deze moge
lijkheid niet uit, omdat de
meeste regeringen beweren
dat folteringen door hen niet
geduld worden maar dat het
gaat om eigenmachtig optre
den door enkele martelaren.
Er is veel geld nodig voor deze
hulpprojecten. Tot nu toe
hebben Denemarken, Fin
land, Noorwegen, Zweden en
Cyprus vrijwillige bijdragen
geleverd. Danielsen hoopt
dat ook andere regeringen en
organisaties meedoen aan de
inzamelingsactie.
MADRID Zelfs de Wereldgezond
heidsorganisatie (WHO) is er niet
in geslaagd door te dringen tot
de mysterieuze kern van de gifti
ge Spaanse spijsolie. Een werk
groep van de WHO, bestaande
uit internationaal befaamde spe
cialisten en Spaanse artsen, boog
zich de afgelopen week in Ma
drid over de lijvige dossiers van
de giframp, die sinds mei 1981
336 dodelijke slachtoffers heeft
geëist, terwijl 20.178 mensen min
of meer ernstige vergiftigings
verschijnselen vertoonden.
Tot een afgeronde conclusie over
de directe oorzaak van de gif
ramp zijn de specialisten niet ge
komen. De werkgroep onder
schreef slechts het al bestaande
vermoeden, dat er een direct ver
band bestaat tussen de gemani
puleerde spijsolie en de giframp.
Maar op de vraag aan welke sub
stantie in die spijsolie de trieste
gevolgen moeten worden toege
schreven, moest ook de WHO het
antwoord schuldig blijven. Het
uitblijven van een afgeronde
conclusie schreef de WHO-com-
missie ondermeer toe aan ge
brekkige oliemonsters en onvol
doende coördinatie tussen de
wetenschappelijke specialisten.
DEN HAAG (ANP) - Yasser Ara
fat's medewerker Issam Sartawi
heeft gisteren de Westeuropese
landen gevraagd om de Pale
stijnse bevrijdingsorganisatie
PLO te erkennen als vertegen
woordigster van het Palestijnse
volk. Op de Nederlandse rege
ring deed hij een beroep om de
PLO toe te staan in Den Haag
een kantoor te openen. "Niet on
der de vlag van de Arabische Li
ga, maar onder Palestijnse vlag".
Sartawi, die in Den Haag sprak op
een tweedaagse conferentie van
de parlementaire vereniging
voor Euro-Arabische samenwer
king doelde op hét feit dat het
PLO-kantoor in Nederland aan
vankelijk was gevestigd in het
gebouw van de Arabische Liga
aan het Lange Voorhout. Het is
inmiddels naar elders in Den
Haag verplaatst en is, aldus een
woordvoerder van het ministerie
van buitenlandse zaken, "niet af
hankelijk" van de Arabische Li
ga. Het ministerie heeft zich ja
ren lang op het standpunt ge
steld dat het iedereen, ook de
PLO, vrij staat een informatie-
kantoor te openen, maar dat dit
geen enkele vorm van erkenning
inhoudt.
De conferentie, waaraan parlemen
tariërs uit twaalf Europese lan
den deelnemen, dient ter voorbe
reiding van de internationale
conferentie over de Palestijnse
kwestie die later dit jaar op voor
stel van de algemene vergade
ring van de Verenigde Naties
wordt gehouden. Doel ervan is
het verkrijgen van steun voor,
zoals het in talrijke VN-resolu-
ties wordt uitgedrukt, "de onver-
Erkenning van de PLO, aldus Sar
tawi, is een bijdrage tot vrede in
een deel van de wereld waar een
voor de gehele mensheid vernie
tigende kerkoorlog kan begin
nen. Hij ondersteunde het plei
dooi van het vroegere Israëlische
parlementslid Uri Ayneri om de
Israëlische vredesbeweging, die
een zelfstandige Palestijnse staat
niet afwijst, voor deze internatio
nale conferentie uit te nodigen.
Eerder werd deze vredesbewe
ging door de PLO al uitgenodigd
voor de bijeenkomst vorige
maand in Algiers van de Pale
stijnse nationale raad, het "parle
ment in ballingschap".
Avneri deed een beroep op de PLO
om door een groots gebaar de Is
raëlische publieke opinie te doen
omslaan, zoals zij omsloeg na Sa
dat's reis naar Jeruzalem en zijn
rede in de Knesseth, het Israëli
sche parlement. Maar hij zei ook
te vrezen dat Israël nog niet rijp
is voor het aanbod van de tweede
man van de PLO, Abu Iyad, om
de Knesseth toe te spreken.
Andropov weer
in het openbaar
MOSKOU (UPI) - De Russische
parijleider, Joeri Andropov, is
gisteren weer in het openbaar
verschenen. Hij ontving in het
Kremlin de Nicaraguaanse leider
Daniel Ortega, daarmee geruch
ten ontzenuwend over ziekte of
een moordaanslag, die de kop
opstaken omdat Andropov een
week lang niet was gezien.
DEN HAAG - De gevaren van
chemische wapens hebben
nooit de aandacht gekregen
die zij verdienen. De discus
sie over ontwapening, bij
voorbeeld van de zijde van de
vredesbeweging, heeft zich
beperkt tot kernwapens. De
mogelijkheden voor ontwa-
- pening liggen bij chemische
wapens waarschijnlijk beter,
maar doordat het geen be
langrijk publiek thema is,
ontbreekt de aanmaning om
tot snelle resultaten te ko
men. De tijd begint intussen
te dringen, omdat een nieuwe
wapenrace in het verschiet
ligt.
Dinsdag zal minister Van de
Broek van buitenlandse za
ken in een speech voor dé
VN-ontwapeningscommissie
weer aandacht vragen voor
dit onderwerp, net zoals Van
Agt dat vorig jaar juni deed
op de bijzondere vergadering
voor ontwapening van de
Verenigde Naties in New
York. Nederland ijvert sinds
jaren voor een verbod van het
bezit van chemische wapens,
waarover in Geneve wordt
gepraat door de veertig lan
den (waaronder de vijf kern-
wapenlanden en Nederland),
die lid zijn van de Ontwape
ningscommissie. Rond half
april zal de Tweede Kamer
zich over deze problematiek
buigen.
door
Ruud Kreutzer
Het gebruik van chemische
strijdgassen is al verboden
vanaf 1925. In dat jaar werd
de Conventie van Geneve on
dertekend. Maar bij dat ver
drag werd door een groot
aantal landen meteen een
voorbehoud ingebracht, dat
dit verbod alleen het eerste
gebruik betreft. Daardoor
bleven het bezit van chemi
sche wapens en het gebruik
als vergelding onaangetast.
Het doel van de onderhandelin
gen in Geneve is niet minder
dan een totaal verbod op de
ontwikkeling, produktie, op
slag en gebruik van chemi
sche wapens en de volledige
vernietiging van de bestaan
de voorraden.
Aanvankelijk werden biologi
sche wapens (verspreiding
van ziektekiemen voor mili
taire doelen) gezamenlijk be
handeld met chemische wa
pens in de VN-ontwape
ningscommissie. Maar in
1972 werd besloten die twee
onderwerpen uit elkaar te ha
len, met als gevolg dat nog in
hetzelfde jaar een verdrag
kon worden gesloten voor
het verbod van biologische
wapens. Daar was gemakke
lijker een doorbraak te berei
ken dan bij C-wapens, omdat
het militaire gebruik ervan
zeer twijfelachtig is.
Goedkoop
Een van de belangrijkste geva
ren bij chemische wapens is
het gemak waarmee zij kun
nen worden gemaakt, en de
lage kosten. Vandaar de bij
naam „poor men's weapon".
Bijna ieder land dat over een
chemische industrie be
schikt, kan in principe strijd
gassen produceren.
Momenteel hebben alleen de
Verenigde Staten en de Sow-
jet-Unie aanzienlijke voorra
den, maar het gevaar is niet
denkbeeldig dat meer landen
zouden besluiten tot aan
maak van chemische wa
pens. Vandaar het grote be
lang van een tijdig akkoord.
Tegelijk dreigt tussen de beide
supermachten een nieuwe
wedloop in chemische wa
pens. President Reagan be
sloot al zes weken na zijn
ambtsaanvaarding tot een
drastische verhoging van de
uitgaven op dit gebied, waar
bij hij ook bepaalde dat niet
alleen gewerkt zou worden
aan beschermende maatrege
len, maar eveneens aan de
productie van nieuwe C-wa
pens. Daarmee verliet Ameri
ka het pad dat het sinds 1969
bewandelde, toen president
Nixon de produktie van ze
nuwgassen stopzette.
De nieuwe generatie chemi
sche wapens die Amerika nu
in ontwikkeling heeft, zijn de
zogenaamde 'binaire' ladin
gen. Dat zijn granaten die be
staan uit twee compartimen
ten waarin zich relatief onge
vaarlijke chemische stoffen
bevinden. Pas na het afschie
ten voegen die twee verbin
dingen zich bij elkaar, en uit
deze reactie ontstaat het do
delijke zenuwgas. Hierdoor
zijn de granaten veiliger op te
slaan.
De motivatie voor het Ameri
kaanse besluit om de produk
tie te hervatten is het over
wicht van de Sowjet-Unie op
dit gebied. Bovendien heeft
Moskou niet gereageerd op
de eenzijdige stappen van
president Nixon in 1969. Tot
nu toe heeft het Amerikaanse
congres de grootschalige pro
duktie die Reagan voorstaat
nog weten te verhinderen, de
laatste keer op het nippertje.
Zeker is dat de huidige rege
ring zal blijven proberen de
nodige fondsen te verkrijgen.
Er is vrij weinig bekend over de
omvang van de Sowjet-voor-
raden. Wel staat vast dat het
Warschau-pact vaak oefent
voor chemische oorlogsvoe
ring, en dat het meer aan
dacht aan beschermende
maatregelen heeft besteed
dan de NAVO. Een andere
bron voor westers wantrou
wen zijn de aanhoudende be
richten over het gebruik van
chemische wapens in Laos
en Afghanistan, waarbij de
verdenking in de richting van
de Sowjet-Unie gaat. Een on
derzoekscommissie van de
VN sprak onlangs over „aan
wijzingen die we niet kunnen
negeren", in het VN-jargon
een vrij harde conclusie.
Verificatie
Het wederzijds wantrouwen
tussen de supermachten is
een groot obstakel voor een
snel akkoord. Maar er zijn ze
ker ook technische proble
men. Welke stoffen zouden
bijvoorbeeld precies onder
het verdrag moeten vallen4
Over de eigenlijke C-wapens,
de zenuwgassen, is iedereen
het wel eens, maar moeten
ontbladeringsmiddelen en
traangas ook onder de bepa
lingen gaan vallen4
Verificatie, controle op de nale
ving, is praktisch gesproken
toch de voornaamste moei
lijkheid. Grote raketten zijn
door satellieten wel op te spo
ren, maar bij chemische wa
pens is inspectie-ter-plekke
noodzakelijk. De Sowjet-
Unie heeft dit altijd afgewe
zen, ook bij andere ontwape
ningsonderhandelingen,
maar schijnt nu een stuKje
opgeschoven te zijn. Moskou
zou in bepaalde gevallen be
reid zijn onderzoeksmissies
toe te laten, maar alleen in ge
val van gegronde klachten of
op vrijwillige basis. Amerika
en andere westerse landen
wensen de mogelijkheid van
willekeurige inspectie, waar
bij een toezichtsraad zelf be
paalt waar men gaat kijken.
In de nu bekende zenuwgassen
zit altijd een fosformethyl-
zuur, en deze verbinding is
chemisch bijzonder moeilijk
af te breken. Het voordeel
daarvan is dat in een fabriek
waar met fosformethylver-
bindingen wordt gewerkt,
nog een vrij lange tijd daarna
resten aanwezig zijn. Door
het Prins Maurits-laborato-
rium van TNO in Rijswijk is
een methode ontwikkeld
waarbij zeer kleine hoeveel
heden van deze verbinding,
bijvoorbeeld in het afvalwa
ter, nog aantoonbaar zijn.
Aangezien fosformethylzuren
nauwelijks civiele toepassin
gen kennen, zou het recente
Russische voorstel om het
aanmaken van deze stof to
taal te verbieden, verificatie
van een eventueel akkoord
vergemakkelijken.
Ondanks de aanzienlijke pro
blemen, bieden de onderhan
delingen over chemische wa
pens een redelijk gunstig per-
spectief. Maar dan moet wel
snel gehandeld worden, bin
nen enkele jaren, om te voor
komen dat de ontwapenings
deskundigen weer eens ach
terlopen bij de feitelijke be
wapening.
